|  |  | 

كوز قاراس ساياسات

ءازىمباي عالي. پۋتين «ناسىباي» ما؟ 

مەن بۇل سامميت تۋرالى بىرنەشە رەت وقىدىم. وبامانىڭ تومەندەگى ايتقانىن يۋتۋبتەن كوردىم، تەكستىن وقىدىم، سەنبەدىم، تاعى دا قارادىم، اعىلىشىنشاسىن وقىدىم، وزىمە سەنبەي گۋگلمەن تاعى اۋداردىم، تاعى دا سەنبەدىم، پۋتينگە جانىم اشىدى، ايادىم.[1]

سامميت «بولشوي دۆادتساتكي» زاكونچيلسيا ۆنەزاپنو، كوگدا وباما نازۆال پۋتينا پريدۋركوم، – دەيدى 5-6 قىركۇيەكتەگى ءباسپاسوز («ۇلكەن جيىرمالىقتىڭ» جيىنى وباما ءپۋتيندى «اقىماق» دەپ اتاعان كەزدە كەنەتتەن توقتادى). بىراق بۇل تولىق شىندىق ەمەس ەدى. ماسقارا كەلەسى سوزدەردە: ولاردى تىم ورەسكەل دەپ كوپ ءباسپاسوز بەرگەن جوق ەدى. وباما ءپۋتيندى نەگە جانە قالاي قورلادى؟

If you think I’m the only one who feels this way, you’re kidding yourself,” Mr. Obama said, jabbing his finger in the direction of the Russian President’s face. “Ask Angela Merkel. Ask David Cameron. Ask the Turkish guy. Every last one of them thinks you’re a dick.

ورىسشا رەسمي اۋدارمادا: «پوسلۋشاي،  يا نە گوۆوريۋ سەيچاس و سنوۋدەنە ي سيري،  –   سكازال وباما. –  كاك ناسچەت «پۋسسي رايوت»؟ كاك ناسچەت انتيگەيسكيح زاكونوۆ؟ ەتو ۆسە پودۆيجكي توتالنوگو وسلا، درۋگ موي». ەسلي ۆى دۋماەتە، چتو يا ەدينستۆەننىي، كتو چۋۆستۆۋەت سەبيا تاكيم وبرازوم، ۆى شۋتيتە سامي، “سكازال گ-ن وباما، تىچا پالتسەم چۋت لي نە ۆ ليتسو روسسيسكومۋ پرەزيدەنتۋ. “سپروسيتە انگەلا مەركەل. سپروسيتە دەۆيدا كەمەرونا. سپروسيتە تۋرەتسكوگو پارنيا. كاجدىي پوسلەدني يز نيح دۋماەت، چتو تى حۋي.

سوڭعى سوزدەردىڭ ازەر باسپاسوزدەگى اۋدارماسىن تاپتىم. قازاقشاسى بىلاي:

- ءسىز بۇل پىكىر تەك مەنىڭ عانا ويىم دەپ ويلاماڭىز، – وباما رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ  كوزىنە سۇق ساۋساعىن قاداپ تۇرىپ بىلاي دەدى: “انگەلا مەركەلدەن سۇراڭىز. دەۆيد كەمەروننان سۇراڭىز. تۇرىك جىگىتىنەن (ەردوعاندى ايتادى. – ءا.ع. ) سۇراڭىز. سوڭعى جىگىت ءسىزدى ناسىبايعا تەڭەيدى”.

اۋدارماشىلار ءپۋتيندى اياعاندىقتان بۇل سۇمدىق سوزدەردى  وعان سوزبە ءسوز جەتكىزبەگەن سياقتى، ايتپەسە، دزيۋدوشى پۋتين ارىق، ۇزىن تۇرا وبامانى الىپ سوعۋى ىقتيمال ەدى.

وباما – نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، بۇگىنگى زامانداعى الەمەدەگى باستى ويشىلداردىڭ اراسىندا كوش باسشىسى دەسە دە بولادى. وباما سوڭعى ۋاقىتقا دەيىن رەسەيمەن بەيبىت قاتار ءومىر ءسۇرۋ كەرەك دەپ، جانىن اياماي جۇرگەن بولاتىن. ءسويتىپ ول اقش-تاعى  كوپتەگەن ەكسپەرتتەر مەن ساياساتشىلارعا  قارسى شىعىپ ەدى. ەندى، مىنە، بەيبىتشىل وباما رايىنان قايتتى. ەندى ول رەسەيگە قارسى سانكتسيالاردى كۇشەيتۋ كەرەك دەيدى. «ويلانا، تولعانا كەلە مەنىڭ تۇجىرىمىم بىلاي بولدى: ءبارىن بۇزىپ كەلە جاتقان ءپۋتيننىڭ ءوزى سياقتى.[2] ول ءىس جۇزىندە ەكىنشى قىرعي قاباق سوعىسىن باستادى»، –  دەيدى وباما.

ءبىرىنشى قىرعي قاباق سوعىسى كسرو-نىڭ كۇيرەۋىمەن اياقتالعان بولاتىن. سول وقيعالاردان كەيىن ءبىر قاتار  ەل، سونىڭ ىشىندە قازاقستان ءوزىنىڭ   مەملەكەتتىلىگىن قايتا قالپىنا كەلتىردى. قازاقستان جاڭادان پايدا بولعان مەملەكەت ەمەس. ءبىز ءحۇ عاسىردا مەملەكەتىمىزدى ورناتىپ،  حۇى-ءحۇىى عاسىرلاردا ولكەلىك دەرجاۆا ستاتۋسىن يەلەنىپ، ءحىح عاسىردا داعادارىسقا ۇشىراپ، تەك حح عاسىردا عانا تاۋەلسىزدىگىمىزدەن ايىرىلىپ وتار بولعان ەدىك. ەندىگى ەكىنشى قىرعي قاباق سوعىستا رەسەي تاعى دا بۇك ءتۇسىپ جەڭىلەتىن ءتۇرى بار. ولاي بولسا، رەسەي تاعى دا بولىسكە تۇسەدى. ال، بىزگە سول بولىستەن رەسەيدەن ەنشىمىزدى الماق تۇگىل ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن امان-ەسەن ساقتاپ قالۋ – ۇلكەن مۇرات بولماق. بىراق بۇل جاعدايدا ءبىز ەندى رەسەيدەن اۋلاقتاي باستايمىز، ءتىلىمىزدى كورشىنىڭ كوڭىلى مەن قوقان- لوققىسىنا قاراماي، كونستيتۋتسيالىق مارتەبەسىنە لايىق ءتىل ەتەمىز. رەسەي دەگەن «يزگوي» مەملەكەتتىڭ تاعدىرى ايانىشتى بولىپ اياقتالادى. مەن وعان بەك سەنىمدىمىن.

…………………………………………………………………..

شاعىن ماقالادا پايدالانعان دەرەك كوزدەرى:

1. سامميت «بولشوي دۆادتساتكي» زاكونچيلسيا ۆنەزاپنو، كوگدا وباما نازۆال پۋتينا پريدۋركوم 05.09.2016 ەندي بوروۆيتس (Andy Borowitz); http://censoru.net/13063-vse-zdes-schitayut-chto-vy-priduro….; Obama Calls Putin a Jackass – Over gay rights and Comet ISON @ G-20 Summit

2. ازيمباي گالي گوسپودا، مير ۆ سوستوياني «حولودنوي ۆوينى 14 نويابريا 2015 i-news.kz; ا.گالي يتوگي پەرۆوي ميروۆوي “حولودنوي ۆوينى”. ناچالو ۆتوروي ميروۆوي “حولودنوي ۆوينى”: بيتۆا زا ۋكراينۋ 08.02.2014.centrasia.ru 

Abai.kz

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • اباق انا جانە تاسبيكە انا

    اباق انا جانە تاسبيكە انا

    ءمامي بي جۇرتبايۇلىنىڭ شەجىرەسىندە ايتىلۋىنشا كەرەي ۇلىسىنىڭ ارعى تەگى – شەپ، سەپ، بايلاۋ، قويلاۋ، ەلدەي، كولدەي، يزەن، جۋسان سەكىلدى تايپالاردان تارالادى ەكەن. اتالعان تايپالاردىڭ ءبىرازى ەسكى تاريح بەتتەرىنەن كەزدەسسە، ەندى ءبىر ءبولىمى قازىرگە دەيىن كەرەي رۋىنداعى اتالاردىڭ ەسىمى رەتىندە اتالىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبىر سەبەبىن ارعى تاريحتاعى اتالاردىڭ اتى وشپەسىن دەپ كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ اتالار اتىن قايتا جاڭعىرتىپ قويعان داستۇرىنەن قاراۋ كەرەك. اباق اتاۋىنا كەلسەك، ارىدا كەرەي حانزادالارى مەن حانىشالارىنىڭ اراسىندا اباق، اباقبەردى، اباحان، اباقتاي، اباقاي، اباق بيكە سىندى ەسىمدەر بولعان. سول اتا-اپالارىنىڭ جولىن جالعاعان، توزىپ كەتكەن كەرەي ەلىنىڭ باسىن قوسىپ، وعان ءاز انا بولعان اباق ەسىمدى قاسيەتتى انا ومىردە بولعان ادام. قازاق تاريحىندا رۋ اتىنا اينالعان ءاز انالار از بولماعان. كورنەكتى جازۋشى،

  • زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    رەي فەرلونگ اندرەي ەرماك (سول جاقتا) پەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي (وڭ جاقتا). 2019 جىل. اندرەي ەرماك ۇشاقتان تۇسە سالا ءوزىنىڭ باستىعىن قۇشاقتادى. 2019 جىلى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت زەلەنسكيمەن جىلى جۇزدەسۋ جاڭادان باستالىپ كەلە جاتقان ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ باسى ەدى. بۇل – ەرماكتىڭ رەسەي تۇرمەسىندە وتىرعان 35 ۋكراينالىقتى ماسكەۋدەن الىپ كەلگەن ءساتى. ال 2020 جىلى ەرماك زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولدى. بىراق ۋكرايناداعى جەمقورلىق شۋىنان كەيىن ونىڭ قىزمەتىنە جۇرتتىڭ نازارى اۋدى. سەبەبى ەرماك ۋكراينا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىنا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلعان كوررۋپتسيا سحەماسىندا نەگىزگى رولدە بولعان دەگەن اقپارات تاراعان. بىراق تەرگەۋشىلەر بۇل جايتتىڭ جاي-جاپسارىن تولىق اشقان جوق. ەرماكتىڭ ءوزى ازاتتىقتىڭ ۋكراينا قىزمەتىنىڭ رەسمي ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن جوق. سونىمەن زەلەنسكيدىڭ كەڭسەسىن باسقارىپ وتىرعان ەرماك كىم؟ تەلەۆيدەنيەدەن

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: