مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى، سوڭعى كەزدەرى بىرنەشە ازامات تاراپىنان جىنىستىق بوپسالاۋ مەن جەمقورلىققا قاتىستى ايىپتالعان ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ازاتتىققا سۇحبات بەردى. ۆيدەوكامەرا الدىندا سويلەسۋدەن باس تارتىپ، اڭگىمەنىڭ تەك اۋديوجازباسى مەن ءماتىنىن عانا جاريالاۋعا كەلىسكەن مينيستر وزىنە قاتىستى داۋ جايلى ايتتى.

ازاتتىق: – ارىستانبەك مۇحامەديۇلى، بىرنەشە اي بۇرىن رەجيسسەر تالعات جانىبەكوۆ ءسىزدى «كينو ءتۇسىرۋ ءۇشىن مەنەن اقشا سۇرادى» دەپ ايىپتادى. ودان سوڭ تەمىربەك جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ بۇرىنعى ستۋدەنتى ەڭلىك سىدىقوۆا ءسىز تۋرالى «جىنىستىق بوپسا جاسادى، اقشا سۇرادى، كەزدەسۋگە شاقىردى» دەپ مالىمدەدى. وسى جاعدايلارعا بايلانىستى قانداي ءۋاج ايتاسىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ەندى مەن كەڭىرەك ايتسام، ادامنىڭ كوزقاراسىنا، سانا-سەزىمىنە كينونىڭ اسەرى ەرەكشە. ونى دۇنيە ءجۇزى بىلەدى. ءبىر كينو ارقىلى بۇكىل ءبىر ۇلتتىڭ تاعدىرىن شەشۋگە بولادى. ءبىز قازاق ۇلتىنىڭ رۋحاني بايلىعىن، جەتكەن جەتىستىكتەرىن، ءداستۇرىن بۇكىل دۇنيەجۇزىنە كورسەتۋگە ءتيىسپىز. وسىنداي ماقساتتاردى سەزىنگەندىكتەن، مەن بىردەن كينو سالاسىنا تۇبەگەيلى كىرىستىم.

ازاتتىق: – مينيسترلىككە كەلگەن بەتتە بىردەن كينو سالاسىمەن اينالىستىڭىز عوي؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا، الدىندا ۆيتسە-مينيستر بولعاندا دا ارالاستىم. بىراق مىناداي قاتتى مۇمكىنشىلىك بولعان جوق. ونىڭ الدىندا ءوزىڭ بىلەسىڭ، رەكتور بولدىم. بىزدەگى ۇلكەن فاكۋلتەت كينو فاكۋلتەتى بولدى. كىمنىڭ قانداي مۇمكىندىگى بار ەكەنىن بىلەمىن. مەن كەلە سالا بىردەن ۇلكەن جينالىس جاساپ، ايتتىم: «جىگىتتەر، بىزگە بولىنەتىن اقشا ۇلتتىق فيلمدەرگە عانا ارنالادى. سونى ۇستانۋىمىز كەرەك. ءبىز ەلىمىزگە، ۇلتىمىزعا كەرەك، ماعىناسى بار فيلمدەردى شىعارامىز. اركىمنىڭ كوزقاراسىنداعى، ويىنداعى فيلمدەردى شىعارۋدى توقتاتۋىمىز كەرەك» دەدىم. بۇعان بارلىعى كەلىستى. قارجى جاعىنان جوعارى تۇرعان فيلمدەرگە كوڭىل اۋداردىق. ونىڭ ىشىندە «فەنيكس» ءفيلمى بار. بيۋدجەتى – 3,5 ميلليون دوللار. ۇلكەن اقشا. ونىڭ 80 ميلليون تەڭگەسى (100 ميلليون تەڭگە بولۋى كەرەك، سالىعىنا ۇستايدى), بىلايشا ايتقاندا 2014 جىلعى كۋرسپەن 500 مىڭ دوللار الدىن-الا تولەنگەن. سودان كەيىن ماعان تالعات مۇساباەۆ «كوسموناۆتار تۋرالى فيلم («فەنيكس» ءفيلمىن ايتادى – رەد.) تۇسىرىلگەلى جاتىر. سەن رەجيسسەردى قابىلداشى» دەدى. ىشىندە تۇڭعىشباي [جامانقۇلوۆ] اعامىز بار.

مينيستر ارىستانبەك مۇحامەديۇلى (سول جاقتا) جۋرناليست قاسىم امانجولعا سۇقبات بەرىپ وتىر. الماتى، 19 قاراشا 2016 جىل.

ازاتتىق: – كوسموناۆت تالعات مۇساباەۆ پا؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا، كوسموناۆت تالعات مۇساباەۆ اعامىز. ول كەزدە ول كىسى «قازكوسموستى» باسقاردى. ەكەۋمىز ۇكىمەتتىك جينالىستاردا كەزدەسەمىز. تۇڭعىش رەت كوسموناۆتار تۋرالى فيلم تۇسىرىلگەلى جاتقانىنا قۋانىپ كەتتىم. سودان كەيىن رەجيسسەر تالعات جانىبەكوۆ كەلدى. «رەجيسسەر كىم؟» دەدىم. «رەجيسسەرى – ءوزىم» دەدى. «ستسەناري اۆتورى كىم؟». «ستسەناري اۆتورى – ءوزىم». «ال، جارايدى. باستى ءرولدى كىم وينايدى؟» «ءوزىم». مەن بىردەن: «بۇعان كەلىسپەيمىن. مۇمكىن، جاقسى رەجيسسەر شىعارسىڭ. بىراق بۇل – ۇلكەن بيۋدجەتتى فيلم. قاسىڭا باسقا بىرەۋدى قوسىمشا رەجيسسەر قىلىپ ال، قازىرگى ۋاقىتتا وعان مۇمكىنشىلىك كوپ. رەسەيدەن شاقىراسىڭ با، ۋكراينادان شاقىراسىڭ با» دەدىم. ول ەكىنشى رەت كەلدى دە: «ستسەناريست ءبىر جىگىتتى الدىم» دەپ. ول دا – بەلگىسىز ادام. سودان كەيىن تۇڭعىشباي اعامىزبەن كەزدەستىك.

ازاتتىق: – تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتى ۇسىنعان كىم؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – رەجيسسەر مەن تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتى تالعات مۇساباەۆ ايتتى. تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتى بۇرىننان بىلەمىن. ول كىسى دە كەلدى. مەن ول كىسىلەرگە بىردەن: «ءوتىنىشىم – قاستارىڭىزعا مىقتى شىعارماشىلىق توپ الىڭىزدار» دەدىم. ودان كەيىن ءبىر-ەكى ايدان كەيىن تالعات مۇساباەۆ ماعان: «اينالايىن، انا ستسەناريدى وقىپ شىقتىم. كوسموسقا ەشقانداي قاتىسى جوق» دەدى. سودان كەيىن مەن ول ستسەناريدى وزىمە الدىردىم. قاراسام، كوسموستىق فانتازيا، ەكى راكەتا كوسموستا كەزدەسەدى…

ازاتتىق: – ءفيلمنىڭ ستسەناريى ستسەنارلىق كوللەگيادان، ەكسپەرتتىك كەڭەستەن ءوتتى مە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ونى «قازاقفيلم» قابىلداعان. 80 ميلليون تەڭگەنى اۋدارىپ تا قويعان. سوسىن مەن مازاسىزداندىم دا، ستسەناريدى الىپ، تۇبەگەيلى انىقتاپ قاراي باستادىم. ەشتەڭە جوق، قوسىمشا رەجيسسەر دا الماعان. «ءبارىن ءوزىم جاسايمىن، ءبارى كەرەمەت بولادى» دەگەندەي. سودان كەيىن مەن ايتتىم: «سىزدەر مىنا العان اقشاعا نە ىستەدىڭىزدەر، سونى اكەلىپ كورسەتىڭىزدەر. ارى قاراي بولىنەتىن 3 ميلليون دوللار – وتە ۇلكەن اقشا. وعان جاۋاپ بەرەتىن – مەنمىن» دەپ. ولار ىستەگەن شارۋالارىنىڭ قۇجاتتارىن الىپ كەلدى. ول قۇجاتتاردان ولاردىڭ ەشتەڭە ىستەمەگەنى بىردەن كورىنىپ تۇردى. سوسىن مەن بىردەن تۇڭعىشباي اعاعا: «تۇقا، ءسىز مىنا شارۋاعا ارالاسپاي-اق قويىڭىزشى. باسقا ءبىر جوبا الىڭىز. بۇنىڭ شيكىلىگى وتە كوپ سياقتى» دەدىم. بىراق ول كەزدە تۇڭعىشباي اعانىڭ «تۇران» فيرماسىنىڭ قۇرىلتايشىسى ەكەنىن بىلگەن جوقپىن. «ول كىسىنىڭ اتاق-داڭقى بار، سونىسىمەن ءار كابينەتكە كىرەدى، جىگىتتەر سول ءۇشىن دە ول كىسىنى پروديۋسەر قىلىپ العان ەكەن» دەپ ويلاعانمىن.

مينيستر مۇحامەديۇلى مۇنى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ «تۇران» فيرماسىنىڭ قۇرىلتايشىسى ەكەنىن» كورسەتەتىن قۇجات دەپ بىلەدى.

سوسىن جىگىتتەرگە: «بۇلارىڭىز جارامايدى، سىزدەر ءبىرىنشى العان اقشالارىڭىزدىڭ قۇجاتتارىن بەرىڭىزدەر» دەدىم. ءبىر اپتادان كەيىن ول جىگىتتەر قايتا كەلدى. ەگەر ءبىز ولارعا قالعان اقشانى بەرسەك، رەسەيلىك «الداميسا رۋس» كومپانياسى وزدەرىنە تاعى دا 3 ميلليون دوللار بەرەتىنىن ايتتى. ولار: «ءيا، ءبىز ەكى جاقتاپ تۇسىرەمىز» دەدى. مەن: «رەسەيلىكتەر اقشانى “تۇران” كومپانياسىنا اۋدارسىن، «قازاقفيلم» اقشانى سودان كەيىن اۋدارادى» دەدىم. ولار كەلىستى. سول كەزدە «قازاقفيلمنىڭ» ۆيتسە-پرەزيدەنتى بولعان ارمان اسەنوۆ دەگەن جىگىت: «ارەكە، ولار «اقشا اۋدارمايمىز، ءتۇسىرىلىم ماسكەۋدە بولعاندا سول جاقتاعى تەحنيكامەن قامتاماسىز ەتەمىز، اقشا سول شىعىنعا كەتەدى» دەپ ايتتى» دەدى. «ونى انىقتاڭدار» دەدىم. ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن بۇلار تاعى دا: «ەندى رەسەيگە تۇگەل اقشا اۋدارۋ كەرەك» دەدى. ءبىز قۇجاتتاردى الىپ، قاراستىرا باستادىق.

مينيستر مۇحامەديۇلى بۇل مالىمەت سۇقباتتا ايتىلعان «الداميسا رۋس» فيرماسى تۋرالى ەكەنىن ايتادى.

سوسىن بۇل كىسىلەر «ول – امەريكالىق كومپانيا» (Aldamisa Entertainment LLC كومپانياسىن ايتادى – رەد.) دەي باستادى. تالعات جانىبەكوۆ بىرنەشە رەت «امەريكالىق كومپانيا» دەدى. ءبىز ول امەريكالىق كومپانيا تۋرالى بىلسەك، ول جۇمىسىن توقتاتقان ەكەن.

ودان كەيىن مينيسترلىك اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسىنە وسى ايتىلعان امەريكالىق كومپانيا مەن رەسەيلىك كومپانيانىڭ قانداي قاتىسى بار ەكەنىن انىقتاپ بەرۋىن ءوتىنىپ، حات جازدىق. ەلشىنىڭ حاتى بار. اقش ەلشىسى جاۋابىندا: «ك سوجالەنيۋ، نام نە ۋدالوس پودتۆەرديت فاكت ۆزايمووتنوشەني مەجدۋ داننىمي كومپانيامي» دەيدى.

مينيستر مۇحامەديۇلى “اقش-تاعى قازاقستان ەلشىسىنىڭ حاتى” رەتىندە كورسەتكەن قۇجات.

وسى كەزدە بۇلاردىڭ ءبارى: «ءبىز امەريكالىق كومپانيامەن بىرلەسىپ تۇسىرمەك بولىپ ەدىك، مينيستر بىزگە جول بەرمەدى» دەپ شۋلاپ جاتتى.

سودان كەيىن اقش-تاعى قازاقستاننىڭ ەلشىسىنە دە حات جازدىق. ءبارى «قازاقفيلم» ارقىلى عوي. ول جاقتان دا جاۋاپ كەلدى.

ازاتتىق: – سوندا رەسەيدە دە، اقش-تا دا مۇنداي كومپانيا جوق پا؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – رەسەيدەگى – ۋاقىتشا اشىلعان كومپانيا. امەريكادا اشىلعان كومپانيا جۇمىستارىن ەكى-ءۇش جىلدان بەرى توقتاتقان. سوسىن بىزگە جاڭاعى Aldamisa Entertainment كومپانياسىنان حات كەلدى. ءبىز دە ولارعا الدىندا حات جازدىق قوي. «پودتۆەرجدەنيە بەرىڭىزدەر، مىنا كومپانيا سىزدەردىكى مە؟» دەپ. سوسىن بۇلار بىزگە اشۋلانىپ، حات جازعان. قولى مىناۋ. جالعان ەلەكتروندى قولدى الىپ قويا سالعان. تۇپنۇسقاسىن سۇراساق، ول جوق. بۇلاردىڭ بار قوقان-لوقىسى – مەنى قورقىتىپ-ۇركىتىپ 3 ميلليون دوللاردى الىپ كەتۋ. «موسفيلم» بولسا، ءبىر ءجون، «لەنفيلم» بولسا ءبىر ءجون – قايداعى بىركۇندىك كومپانيانى ەرتەڭ ءبىز قاي جاقتان ىزدەيمىز» دەدىم.

ازاتتىق: – سونىمەن اقشا ءبولۋ توقتاتىلدى دەڭىز. ال تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ «مينيستر مەنىڭ فيلمىمە ءبولىنۋى كەرەك قاراجاتتى «قازاق ەلى» كينوسىنا سۇراپ الدى» دەيدى. ول كىسىمەن ارالارىڭىزدا وسىنداي اڭگىمە بولدى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءبىر ۇلكەن جينالىس وتكىزگەن كەزدە «فەنيكسكە» بەلگىلەنگەن اقشانى باسقا جوبالارعا جۇمسايمىز» دەگەن ءسوزىم بار. «ول جينالىستىڭ پروتوكولىنا بارلىعىڭىز قول قويىڭىزدار» دەدىم. ويتكەنى ول جينالىستا «قاي فيلم ارى قاراي جالعاسادى، قايسىسىن ءبىز ۋاقىتشا توقتاتامىز؟» دەگەن شەشىمدى بىرگە قابىلدادىق. مەن «فەنيكستىڭ» قۇجاتتارىنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەندىگىن، تاعى دا بىرنەشە فيلمدىكى بار ەكەنىن، «قازاق ەلىنىڭ» باستالعانىن ايتتىم.

ازاتتىق: – «فەنيكس» فيلمىنە قاتىستى باستالعان قارجىلىق تەكسەرۋ مەن تالعات جانىبەكوۆتىڭ ءسىزدى ايىپتاۋىنىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – بۇكىل قاعازدارىنىڭ ءبارى انىقتالا باستاعان سوڭ ول جىگىتتەردىڭ ءىس-ارەكەتى اشىلىپ قالدى. «سىزدەر مۇنداي ءىس-ارەكەتتەرىڭىزبەن قالعان قاراجاتتى الىپ كەتپەك بولعاندارىڭىز انىقتالىپ قالدى» دەگەن كەزىمدە، ول ازاماتتار وزدەرى حالىققا جاريا بولۋدان قاشىپ، مەنى نەگىزسىز ايىپتاۋعا كوشتى.

ازاتتىق: – بۇل – تالعات جانىبەكوۆتىڭ ايىپتاۋى. ال ەڭلىك سىدىقوۆانىڭ ايىپتاۋىنا نە ايتاسىز؟ سىدىقوۆا مەن جانىبەكوۆتىڭ ايىپتاۋلارىن قالاي بايلانىستىرىپ وتىرسىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ەڭلىك سىدىقوۆا بەينەجازباسىنىڭ اياعىندا: «يا ۆىستۋپايۋ ۆ پوددەرجكۋ رەجيسسەرا. يا ترەبۋيۋ وتستاۆكۋ مينيسترا» دەيدى. بايلانىسى وسىدان-اق كورىنىپ تۇر عوي. ەڭلىك شىققان كەزدە «فەنيكس» ءفيلمى توڭىرەگىندەگى تەكسەرىس باستالعان. مەن قارجى پوليتسياسىنا ولاردىڭ بوپسالاۋمەن 3 ميلليون دوللاردى الىپ كەتكىسى كەلەتىنىن، الدىڭعى قاراجاتتارىنىڭ قۇجاتتارىنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەندىگىن ايتتىم. بىزدە رەسپۋبليكالىق ەسەپ كوميتەتى تەكسەرىس جۇرگىزەدى. ولاردىڭ مىندەتى. «قازاقفيلمدى» تەكسەرگەن كەزدە «فەنيكسكە» بولىنگەن 80 ميلليون تەڭگە قاراجاتتىڭ قايدا جۇمسالعانى جونىندە ەشقانداي قۇجاتى جوق، تازا ەمەس» دەپ سولار ايتتى.

ازاتتىق: – بۇل ىسكە قاتىستى قانشا ادام ايىپتالىپ وتىر؟ ول ءىستىڭ قازىرگى جاعدايى قالاي؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – وزدەرىڭىز اقپاراتتان كورىپ وتىرسىزدار. بولىنگەن 80 ميلليوننىڭ 69 ميلليونىنا [قاتىستى] ەشقانداي قۇجاتتار جوق.

ازاتتىق: – ونى كىم العان؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – «تۇران» فيرماسى. ول جەردە اتقارۋشى ديرەكتور يۋدينا دەگەن قىز بولعان. قۇرىلتايشىسى – تۇڭعىشباي اعامىز. رەجيسسەرى – تالعات جانىبەكوۆ. مەن ونىڭ ىشكى نيۋانستارىن ناقتى بىلمەيمىن. بىراق جاڭاعى 80 ميلليوننىڭ 69 ميلليونىنا قۇجاتتارى جوق. ونىڭ 11 ميلليونى – ايلىق ەڭبەكاقى. ونىڭ ءوزى كۇدىكتى. ەگەردە ەشقانداي جۇمىس جۇرمەسە، كىم نە ءۇشىن ايلىق الدى؟

ازاتتىق: – وسىعان بايلانىستى «قازاقفيلمنىڭ» قارجى جونىندەگى ءبىر قىزمەتكەرى تەرگەۋدە وتىر عوي.

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ول كىسىنى وتىرعىزعانى بىلاي. ءار مەكەمە العان قارجىعا ەسەپ بەرەدى. ەگەر ول ەسەبى دۇرىس بولماسا، اكتىمەن ول ەسەپتى قابىلداماۋعا ءتيىس. ول كىسى ونى قابىلداپ العان. وندا 35 ميلليونعا مۇلدەم قۇجات جوق. باسقالارى ايتەۋىر جالعان بىردەڭەلەردى الىپ كەلگەن. تالعات جانىبەكوۆكە «نە ىستەدىڭ؟» دەگەندە، «تيزەر ءتۇسىردىم» دەگەن. ول تيزەردى كورىپ تۇرسىڭ، انادان ءبىر، مىنادان ءبىر العان دا مونتاج جاساپ ىستەگەن. بار بىتىرگەن شارۋا – وسى.

ازاتتىق: – تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ مالىمدەمەسىندە ءوزىن ءسىزدىڭ قىسپاققا العانىڭىزدى ايتادى.

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەن ول كىسىنى قالاي قىسپاققا الامىن؟ ول – تەرگەۋ ءىسىنىڭ جۇمىسى، مەن وعان قالاي ارالاسا الامىن؟ مەن دە ءبارىن تەك اقپاراتتاردان عانا ءبىلىپ وتىرمىن.

ازاتتىق: – تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ اۋەلى ۇستالدى، سوسىن بوساپ شىقتى. ءسىز سول ارالىقتا «تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆتىڭ بوساپ شىعۋىنا كەپىل بەرۋگە دە دايىنمىن» دەدىڭىز. ول كىسىنىڭ بوساپ شىعۋىنا ءسىزدىڭ قاتىسىڭىز بار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا، بار. مەن ءوتىنىش ايتىپ، سۇرادىم.

ازاتتىق: – كىمنەن نە سۇرادىڭىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – «بۇل كىسى – حالىق ءارتىسى» دەدىم. ادۆوكاتتارى، تەاتر سالاسىندا ىستەيتىن جىگىتتەر كومەكتەسىپ ءجۇردى جانىندا. مەن استانادا بولدىم. ول كىسى 5 ميلليون تەڭگەنى موينىنا الىپ وتىر. سول قاراجاتتى قۇيۋ كەرەك دەدى. سوعان ات سالىسىپ، بىرنەشە ازامات 5 ميلليوندى جيناپ بەردىك.

ازاتتىق: – قۇپيا بولماسا، ءوزىڭىز كەپىلگە قانشا قاراجات بەردىڭىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءبىر جارىم ميلليون تەڭگەدەي.

ازاتتىق: – ەندى ەڭلىك سىدىقوۆانىڭ جايىنا ورالساق. ءسىز ەڭلىكتىڭ بۇل ىسكە قاتىسىن «رەجيسسەردى قولدايمىن» دەگەن سوزىمەن بايلانىستىرىپ وتىرسىز. باسقا دالەلدەرىڭىز بار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مىسالى، مەن قازىر شىعىپ، «قاسىم امانجولدى قولدايمىن» دەسەم، وعان ءبىر سەبەپ بولۋى كەرەك. ەڭلىك ءوزىنىڭ ايىپتاۋىن ايتىپ جاتىپ قالاي «رەجيسسەردى قولدايمىن، مينيستر وتستاۆكاعا كەتسىن» دەيدى. ەگەر سول كەزدە مەن وتستاۆكاعا كەتسەم، كىم بىلەدى، باسقا مينيستر «فەنيكستى» اياعىنا دەيىن تەكسەرە مە، تەكسەرمەي مە؟ مەنىڭ بۇل جەردەگى كىنام – جاڭاعى 3 ميلليون دوللاردى ولارعا جىبەرتكىزبەگەنىم، ەكىنشى كىنام – تۇك جۇمىس جاسالماي جەلىنىپ كەتكەن 80 ميلليون تەڭگەنى قايتارتىپ جاتقانىم. وعان نەگە كوزىمدى جۇمىپ وتىرۋىم كەرەك؟

ازاتتىق: – ءسىز جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنىڭ بۇرىنعى ستۋدەنتى ەڭلىك سىدىقوۆانى تانيسىز با؟ ومىردە ونىمەن بەتپە-بەت كەزدەسىپ كوردىڭىز بە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مۇمكىن، ءبىر ەمتيحاندا، تىڭداۋلاردا كەزدەسكەن شىعارمىن. ال بىلاي ناقتى ەكەۋمىز كەزدەسىپ وتىرعانداي بەتپە-بەت كەزدەسكەن ەمەسپىز.

ازاتتىق: – ول سىزبەن كەزدەسكەنىن، ءسىزدىڭ ودان اقشا تالاپ ەتكەنىڭىزدى، اقشا بەرە الماسا باسقا دا قاتىناسقا شاقىرعانىڭىزدى ايتادى. ونداي بولدى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەن سىزگە ناقتى ايتايىن. ەگەر قانداي دا ءبىر قاتىناس بولسا، ول قىز كورسەتەر ەدى. «بۇگىن شىلدەنىڭ مىناداي كۇنى مىناداي ساعاتتا مىناداي ادام مەنى جولىقتىردى. وعان كۋا مىناداي» دەر ەدى. ول قىز سول جىلى اكادەمياعا تۇسپەگەن.

ازاتتىق: – «تۇسە الماعانىمنىڭ سەبەبى – رەكتوردان وسىنداي تالاپ بولدى» دەدى ەمەس پە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جوق، ول قىز ايتىپ جاتىر، «مەن ءتۇسىپ وقىدىم» دەيدى.

ازاتتىق: – وقۋعا تۇسپەگەن بولسا، وندا قالايشا وقۋدى ءبىتىرىپ شىعادى؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ول قىز ايتىپ جاتىر: «2011 جىلى وقۋعا ءتۇستىم» دەدى. «ەمتيحانعا كەشىگىپ قالدىم، بىراق رەكتور ماعان سولاي جاسادى، بىراق وقىدىم» دەدى. مىنە، ساعان قۇجاتتار. مىنە، مىناۋ – [رەجيسسەر] بولات اتاباەۆتىڭ قولى. ەڭلىكتى سىزىپ تاستاعان. ەمتيحانعا بارۋ ءۇشىن ءبارى دوپۋسك الادى. اركىم ءوزىنىڭ ونەرىن كورسەتەدى. ەمتيحانعا دوپۋسكىدەن وتكەندەر بارادى. مىناۋ – سوعان قاتىسقان 50 ادام. بولات اتاباەۆتىڭ پوچەركى. ىشىندە ەڭلىك جوق. ول قىزدى بولات اتاباەۆتىڭ ءوزى وتكىزبەگەن.

“ەڭلىك سىدىقوۆانىڭ 2011 جىلى جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنا تۇسە الماي قالعانىنا” ءمينيستردىڭ دالەل رەتىندە ۇسىنعان قۇجاتى.

ازاتتىق: – سونىمەن بۇل نەنى دالەلدەيدى؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – بۇل قىزدىڭ سول جىلى ەمتيحانعا وتپەگەنىن دالەلدەيدى.

ازاتتىق: – ياعني سىزدەر كەزدەسكەن جوقسىزدار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ەمتيحاننىڭ الدىندا كەلگەن. اتاباەۆتىڭ ءوزى وتكىزبەگەن. ول قۇجاتتارىن الىپ كەتىپ قالعان. اكادەمياداعى قۇجاتتاردا دا بارلىعى بار. ۇبت سياقتى تەست بولادى. ونى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ ءوزى قابىلدايدى. ول جەردە دە ول قىز جوق، وقۋعا تۇسپەگەن. ەڭ قىزىعى، سول جىلى ەڭلىك قىزىلورداداعى «بولاشاق» دەگەن جەكەمەنشىك وقۋ ورنىنا تۇسكەن.

مينيستر مۇحامەديۇلى “بۇل قۇجات – ەڭلىك سىدىقوۆانىڭ 2011 جىلى قىزىلورداداعى «بولاشاق» ۋنيۆەرسيتەتىنە تۇسكەنىنىڭ دالەلى” دەپ سيپاتتايدى.

ازاتتىق: – ول قاي جىل؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – 2011 جىلى.

ازاتتىق: – سول وقۋ ورنىنا تۇسكەنىن دالەلدەيتىن قۇجات بار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا، بار. ەڭ باستىسى، ول قىز ءبىر جىل قىزىلوردادا وقىعان.

ازاتتىق: – ياعني سىزدەر ەڭلىك ايتىپ تۇرعان جىلى كەزدەسكەن جوقسىزدار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ارينە.

ازاتتىق: – ەڭلىك سىدىقوۆا عانا ەمەس، پرەزيدەنت وركەسترىنىڭ بۇرىنعى ءبىر مۋزىكانتى دا ەرتەدەگى وقيعانى ەسكە الىپ، ءسىزدى «ءتيىستى» دەيدى. بۇعان قاتىستى نە ايتاسىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ودان بەرى دە 18 جىل ءوتتى. ال نەگە سەن ول قىزدىڭ ءوزىن شاقىرىپ سۇرامايسىڭ؟ شاقىرشى سول قىزدى. سودان كەيىن ءوزىڭ ارى قاراي ءبارىن سۇرايسىڭ.

ازاتتىق: – سىزبەن سۇحباتىمىز جاريا بولعان سوڭ بۇل وقيعاعا قاتىستى اتى-جوندەرى اتالعان باسقا ازاماتتارمەن دە اڭگىمەلەسەمىز. جالپى، مۇنداي وقيعا بولدى ما، بولمادى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەن ساعان ايتايىن. ونداي وقيعا بولسا، ول قىز دا سول كەزدە ايتار ەدى. وسىنداي كۇنى، وسىنداي ساعاتتا، مىناداي كۋا بار دەر ەدى. ول قىزدىڭ وزىنەن سۇراڭىز. ەگەر تالعات جانىبەكوۆ «مەنەن 100 مىڭ دوللار الدى» دەپ حالىقتىڭ الدىنا شىعىپ جاتسا، تۇڭعىشباي اعام مەنىڭ اتىمنان «ءبىر ادام كەلدى، قاعازدى جىرتىپ تاستادى» دەدى. ەڭلىك شىقتى «مەن ول كىسىلەردى قولدايمىن» دەپ. سول سياقتى سەن بىرەۋگە 100 دوللار بەر قازىر، كەلەدى داعى ايتا سالادى.

ازاتتىق: – سوندا بۇل ايىپتاۋلار ارنايى ۇيىمداستىرىلعان دەگىڭىز كەلە مە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ارينە. ەگەر سول قىزداردىڭ بىرەۋىمەن سۋرەتكە ءتۇسىپ وتىرعانىمدى، بي بيلەپ جۇرگەنىمدى، تەلەفونمەن سويلەسكەنىمدى الىپ كەلسە، جاعداي مۇلدەم باسقاشا بولار ەدى.

ازاتتىق: – رەجيسسەر بولات اتاباەۆ «جۇرگەنوۆ اكادەمياسىندا ساباق بەرىپ جۇرگەن كەزىمدە مەنىڭ كۋرسىما سول كەزدەگى اكادەميا رەكتورى ارىستانبەك مۇحامەديۇلى ماس كۇيىندە كىرىپ، ساباعىما كەدەرگى كەلتىردى» دەپ جازدى. مۇنداي وقيعالار بولدى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – بولات اتاباەۆ «ەڭلىك مەندە 2011 جىلدان باستاپ وقىدى» دەدى. ءوزى ەڭلىككە ەمتيحان تاپسىرۋعا رۇقسات بەرمەگەن. سوندا كىمگە سەنەسىز؟ بولات اتاباەۆ بۇكىل حالىقتى «ەڭلىك مەندە وقىدى» دەپ الداپ جاتىر. مەن سول قۇجاتتى كورسەتىپ جاتىرمىن. ول كىسى ءوز سوزىنە ءوزى قارسى شىعىپ جاتىر. ەندى ماعان ىڭعايسىز. مەن ساعان ايتتىم: «ەگەر شىندىق ايتىلسا، كوپ ادامدار ۇياتقا قالادى» دەپ. سوندا سەن كىمگە، نەگە سەنەسىڭ؟

مينيستر مۇحامەديۇلى بۇل قۇجاتتى “ەڭلىك سىدىقوۆانىڭ 2012 جىلى جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىنا اۋىسۋعا جازعان ءوتىنىشى” دەپ سيپاتتايدى.

ازاتتىق: – ءسىز سونىمەن ەڭلىك سىدىقوۆانى سوتقا بەردىڭىز.

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – زاڭ بويىنشا مەن ءبىر ايدىڭ ىشىندە سوتقا بەرۋىم كەرەك. مەن مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولعان سوڭ مىندەتتى تۇردە سوتقا بەرۋىم كەرەك. ەگەر ولاردى سوتقا بەرمەسەم، جاڭاعى ايىپتاردى مويىنداعانىم. بۇل – دۇنيەجۇزىندەگى ءتاسىل.

ازاتتىق: – سوندا ءسىز ءماجبۇرلى تۇردە سوتقا بەردىڭىز بە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا. ءبىر اي كۇتتىم. تۇڭعىشباي اعامىز «مەنى استانادا كەزدەسكەندە قينادى، ءسويتتى، ءبۇيتتى» دەدى. مەن ول كەزدە تۇڭعىشباي اعامىزعا ايتتىم: «كەشىرىم سۇراڭىز. ءبىرىنشى، كەشىرىمدى حالىقتان سۇراڭىز. ەكىنشى، جۇرگەنوۆ اكادەمياسىنان سۇراڭىز. بۇكىل اكادەميانىڭ اتىنا كىر كەلتىرىپ، بالاعاتتادىڭىز. «اكادەميادا سونداي، ءبارى مۇنداي» دەپ. ۇشىنشىدەن، تەاتر قوعامىنان كەشىرىم سۇراڭىز. ەلدىڭ ءبارى كينو سالاسىندا تەك قانا ۇرلايدى دەپ ويلايتىن بولدى. سودان كەيىن ەڭلىكتەن دە كەشىرىم سۇراڭىز. ءسىز نەگە ول قىزدى ويلاعان جوقسىز. كەلەشەكتە ول قىزدىڭ ءوز ءومىرى بار. ورىسشا ناشار بىلەتىن قىز. وعان ورىسشا تەكست جازىپ بەردى. كامەرا قويىپ، بىلاي سويلە دەپ ايتتى» دەدىم.

ازاتتىق: – وعان تەكستى جازىپ بەرگەنىنە، كامەرا قويىپ جازعىزعانىنا ءسىزدىڭ دالەلىڭىز بار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جازعاننان كەيىن ماعان ءبىر پسيحولوگ ايەل كەلدى. مۇلدەم تانىمايمىن. مەن ونى ءبىرىنشى رەتتە قابىلداعان جوقپىن. «قاعازىن قالدىرىپ كەتسىن» دەدىم. مۇلدەم بولەك ادام. جازعانىندا ءبارى بار، قالاي ادام الداپ وتىرعاندا وڭ قولىمەن سول قۇلاعىن ۇستايدى، ەرنىن جالايدى، سوزىنەن شاتاسادى. ءبارىن. وقىساڭ، كەرەمەت.

ازاتتىق: – ياعني سول كىسى ەڭلىكتىڭ ءسىز جايلى جازعان ۆيدەوسىنا اناليز جاسادى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا، ءيا. ول كىسى ءوزىنىڭ جازعاندارىن الىپ كەلدى. مەن ءوزىم وقىپ وتىرىپ اناليز جاساي باستادىم. ەڭلىكتىڭ تەكستى وقىپ وتىرعانى كورىنىپ تۇر. مەن شىنىمەن ءبىر اي كۇتتىم. تۇڭعىشباي اعاممەن كەزدەسكەندە دە ايتتىم. ول كىسىلەر مەنى بۇكىل ەلگە سولاي ايىپتى قىلىپ جاتىر. «100 مىڭ دوللار الدى»، «ءبىر ادامدى ماعان جىبەردى، زاپيسكامەن كەلدى، اقشا سۇرايدى»، «ستۋدەنتتەر تۇسكەن كەزدە ماعان ءتىزىمدى بەرىپ، وسىلاردى ال دەپ ايتتى» دەپ. ارتىنان ەڭلىك شىقتى: «ماعان وسىلاي ىستەگەن» دەپ.

ءمينيسترى مۇحامەديۇلى مۇنى “ەڭلىك سىدىقوۆانىڭ بەينەجازباسىن تالداعان پسيحولوگتىڭ ساراپتاماسى” دەپ ءتۇسىندىردى.

ازاتتىق: – ءانشى جەڭىس سەيدوللاۇلىنا «ەڭلىككە ايت، الدىڭعى بەينە ايىپتاۋىن تەرىستەپ، باسقاشا بەينەجازبا جازسىن» دەپ ءوتىنىش ەتكەنىڭىز جايلى دا ءسوز تارادى.

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جاسىراتىنىم جوق، جەڭىس سەيدوللاۇلى – جاقىن دوسىم. بىرگە وستىك. قىزىلوردانىڭ ازاماتى. ولار ماعان الاڭدايدى. سەنىڭ جاقىن دوسىڭدى ءبارى نەگىزسىز ايىپتاپ جاتسا، سەن دە الاڭدايسىڭ عوي. سودان ول ايتتى: «قىزىلوردادا مەنىڭ دوستارىم بار. ولار ونىڭ اكەسىن بىلەدى» دەدى. مەن سودان كەيىن وعان ايتتىم: «جەڭىس، ونىڭ اكەسىنە ايتشى. مەنىڭ ءبىر تاۋلىگىم عانا قالدى. ءبىر تاۋلىكتەن كەيىن ونى سوتقا بەرۋىم كەرەك» دەپ. بۇل ماسەلەدە مەنىڭ ارىم تازا.

ازاتتىق: – الەمدىك تاجىريبەدە شەنەۋنىكتەر ءسىز سياقتى پاراعا نەمەسە سەكسۋالدىق بوپسالاۋعا قاتىستى ايىپتارعا ۇرىنسا، قىزمەتىنەن كەتەدى دە، سودان سوڭ عانا ءوزىنىڭ رەپۋتاتسياسىن قورعايدى. ال ءسىز مينيستر قىزمەتىڭىزدە وتىرىپ، قاراپايىم ازاماتپەن سوتتاسىپ جاتىرسىز. رەپۋتاتسياڭىزدى مينيسترلىك قىزمەتتەن كەتىپ، سودان كەيىن عانا نەگە قورعامادىڭىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەندە ونداي نيەت بولدى.

ازاتتىق: – وندا نەگە وتستاۆكاعا سۇرانبادىڭىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەن تۇنىمەن ۇيىقتاماي ۋايىمدادىم «بارلىق شىندىق شىقسىن» دەپ. سودان سوڭ، جاسىراتىنى جوق، وتىرىپ اقىلداستىق. ماعان بارلىق قۇجاتتاردى الىپ كەلدى. ەشقانداي دالەلسىز ايىپتاۋ. «ەگەر قولىندا ءزاپيسى نەمەسە سۋرەتى بولسا، جاعداي باسقاشا بولار ەدى. ءوز سوزىنە ءوزى شاتاسىپ وتىرعان قىزدىڭ ايىبىن نەگە سەن مويىنداۋىڭ كەرەك؟» دەپ كەڭەس بەردى.

ازاتتىق: – سوتتان سوڭ ءسىز ءوز رەپۋتاتسياڭىزدى تولىق اقتاپ شىعا الامىن دەپ ويلايسىز با؟ جۇرت ءسىزدى «قىزمەتىن پايدالانىپ سوتقا ىقپال ەتتى» دەپ ويلاۋى مۇمكىن عوي. الدە سىزگە قىزمەتتى ساقتاپ قالۋ ماڭىزدى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءوزىڭ قارا، ءبىرىنشى قۇجاتتاردى ساعان بەرىپ جاتىرمىن «وقىماعان» دەپ. ەگەر ول قىز شىنىمەن دە وقۋعا تۇسسە، وقىعان بولسا، «مىنانداي-مىنانداي كەزدە كىردىم» دەسە، سول كەزدە ەكى جاقتا بىردەي تەپە-تەڭدىك بولۋ ءۇشىن مەن وتستاۆكاعا كەتۋىم كەرەك. ءوز سوزىنەن ءوزى شاتاسىپ تۇرعان، وقۋعا تۇسپەگەن ادام ءۇشىن قىزمەتتەن كەتۋ دۇرىس ەمەس. كىم ايتتى سوت وڭ شەشىمىن بەرمەيدى دەپ؟ قاسىندا ادۆوكاتى بار، ساعان كورسەتىپ جاتىرمىن. بۇنداي جاعدايدا سوتقا قانداي ىقپال بولادى؟ ەگەر جابىق سوت بولسا، سەن ايتار ەدىڭ «جابىق سوت» دەپ. مەن ساعان بۇكىل قۇجاتتاردى كورسەتىپ تۇرمىن عوي.

ازاتتىق: – بۇعان دەيىن وسى جاعدايدى اشىپ ايتپاي، وسىنشا ۋاقىت اشىق سۇحبات بەرمەۋىڭىزدىڭ سەبەبى نەدە؟ نەگە بۇعان دەيىن شىقپادىڭىز؟ ءسىزدى جۋرناليستەر ىزدەدى عوي.

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جوق. مەن جۋرناليستەرگە بەردىم.

ازاتتىق: – ءدال وسىلاي دالەلدەۋگە تىرىستىڭىز با؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەنىڭ سەن ايتقانداي كەمشىلىگىم بار. مەن باسىندا «حالىق ءوزى بىلەدى عوي، اق-قاراسىن اجىراتىپ، كىمدىكى قانداي ءىس ەكەنىن انىقتايدى» دەپ ويلادىم. ەگەر مەن ومىرىمدە وسى ساتكە بايلانىستى دۇرىس قادام ىستەمەسەم، قاسىمدا جۇرگەن جىگىتتەر ايتار ەدى: «سلۋشايتە، ۆى، وكازىۆاەتسيا، سۆولوچ. مەن سەنىمەن ارالاسپايمىن» دەپ. كوزى اشىق ازاماتتار ايتىپ جاتىر «مۇنى توقتاتۋ كەرەك» دەپ.

مينيستر ارىستانبەك مۇحامەديۇلى (سول جاقتا) جۋرناليست قاسىم امانجولعا قۇجاتتاردى كورسەتىپ تۇر. الماتى، 19 قاراشا 2016 جىل.

ازاتتىق: – قىزمەتتەستەرىڭىز بەن باسشىلىعىڭىز بۇل وقيعانى قالاي قابىلدادى؟ استاناداعى جوعارعى بيلىك – اقوردا قالاي قابىلدادى؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ول كىسىلەر تولىعىمەن زەرتتەدى. ەكەۋمىزدەن كوپ زەرتتەدى.

ازاتتىق: – قانداي ورگان زەرتتەدى؟ پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءبىز ۇكىمەتتىڭ مۇشەسى بولعاندىقتان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى، ۇلتتىق بيۋرو، ىشكى قاۋىپسىزدىك قىزمەتى – ءبارى تەكسەردى. ولار مىندەتتى تۇردە تەكسەرۋ كەرەك. مينيسترگە ايىپ بولىپ جاتقان سوڭ ول كىسىلەر مىندەتتى تۇردە تەكسەرەدى.

ازاتتىق: – تەكسەرگەن سوڭ نە بولدى؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – تەكسەردى دە «مىنا ايىپتاۋلاردىڭ بارلىعى – ەش نەگىزسىز» دەپ كورسەتتى.

ازاتتىق: – ال تىكەلەي باسشىڭىز – پرەمەر-مينيسترمەن، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىمەن كەزدەسۋ بولدى ما وسى ماسەلەگە بايلانىستى؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءيا. بارلىعى ايتىپ جاتىر «شىندىق ءۇشىن اياعىنا دەيىن كۇرەسۋ كەرەك» دەپ.

ازاتتىق: – ياعني ءسىزدى قولداپ وتىر ما بۇل تۇرعىدا؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ارينە. ءبىر كىشكەنتاي كۇدىك بولسا، ول كىسىلەردىڭ ءوزى ايتار ەدى «مىناۋىڭ نە؟ نە ماسقارالاپ جاتىرسىڭ؟» دەپ. ەلباسىنىڭ ءوزى، بىلايشا ايتقاندا، موينىمدى جۇلىپ الار ەدى «مىناۋىڭ نە؟» دەپ.

ازاتتىق: – پرەزيدەنتپەن وسى تۋرالى اڭگىمە بولدى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جوق.

ازاتتىق: – ەڭلىك سىدىقوۆاعا قاتىستى ءىس ايىپتاۋ باعىتىنا بۇرىلسا، ونى سوتتا كەشىرۋگە دايىنسىز با؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ماعان ۇلكەن ايىپ تاعىلعان سوڭ، مەندە جاڭاعى پسيحولوگتىڭ قاعازى بار، باسقا دا مامانداردىڭ قاعازى بار، ءتيىستى ورگاندار ونى مىندەتتى تۇردە تەكسەرەدى. ول كىسىلەردىڭ قاعازدارى بار. مەن اشىعىن ايتايىن – ەگەر سوت، تەرگەۋ اياعىنا دەيىن بارسا، بولات اتاباەۆتىڭ وتىرىگى سياقتى كوپتەگەن وتىرىكتەر اشىلادى.

ازاتتىق: – سوت ەڭلىك سىدىقوۆاعا اۋىر جازا كەسىپ جاتسا، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز قالاي بولادى؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – قانداي جازا كەسەتىنىن سوت ءوزى شەشەدى.

ازاتتىق: – ال ءسىز وعان قانداي جازا سۇراپ جاتىرسىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ەڭلىك مەنەن تەك قانا كەشىرىم سۇراسىن.

ازاتتىق: – ەشقانداي مورالدىق، ماتەريالدىق شىعىن تالاپ ەتپەيسىز؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جوق.

ازاتتىق: – تۇرمە جازاسىن سۇرامايسىز با؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – جوق، سۇرامايمىن. تالعات جانىبەكوۆكە 1 ميلليون كەستى. ول – ماعان ەمەس، ۇكىمەتكە كەتەتىن اقشا. مەنىڭ ادۆوكاتىم تالعات جانىبەكوۆتىڭ وزىنە سۇراعانى الەۋمەتتىك جۇمىس بولاتىن. «ەلدى الداپ اقشا ۇرلاعانشا، قولىنا كۇرەك الىپ جۇمىس ىستەسىن» دەپ.

ازاتتىق: – ەڭلىك سىدىقوۆامەن بولاتىن سوتقا ءوزىڭىز باراسىز با، الدە ادۆوكاتتارىڭىز قاتىسا ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – كەرەك بولسا، سوتقا بارامىن. ونىڭ نەسى بار؟ تالعات جانىبەكوۆپەن وچنايا ستاۆكاعا باردىم. سول سياقتى ەڭلىكپەن بولاتىن وچنايا ستاۆكاعا دا بارامىن.

ازاتتىق: – ەڭلىك وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن جازبالار جاريالادى. «مەنىڭ ەسىگىمنىڭ الدىنا قارجى پوليتسياسىنان كەلىپ، كولىكتەر تورۋىلدادى» دەپ فوتولار جاريالادى. بۇل تۋرالى نە ايتاسىز؟ ونداي كۇشتىك قۇرىلىمدارمەن بايلانىسىڭىز بار ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مىسالى، سەن ءجۋرناليسسىڭ عوي. تەلەفونىڭمەن ماشينانىڭ نومەرىن ءتۇسىرىپ، فينانسوۆىي پوليتسياعا «مىنانداي-مىنانداي ازاماتتار، مىنانداي كولىكتەر جۇمىس ىستەي مە» دەپ ءوتىنىش جىبەرسەڭ بولدى. مەن ارىز بەرگەننەن كەيىن مەنى ەكى رەت تەرگەۋگە شاقىردى. مەن سول كەزدە سۇرادىم: «نەگە ءسىزدىڭ ازاماتتار بارىپ، ەڭلىكتىڭ ەسىگىنىڭ الدىندا ءجۇر؟» دەپ. ولار تاڭ قالدى. «ءبىرىنشى سىزدەن تەرگەۋ الامىز، ەكىنشى اكادەميانىڭ ۇستازدارىنان تەرگەۋ الامىز. سودان كەيىن ەڭلىكتەن سۇرايمىز. ءبىز ەڭلىككە ءالى جەتكەن جوقپىز» دەدى.

ازاتتىق: – ولار كىمدەر سوندا؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەن قايدان بىلەيىن. سەن دە ءسويت. ەكى ماشينانى ءوز ءۇيىنىڭ قاسىنا قويىپ قوي دا سوسىن ايت: «مىنە، مەنىڭ ارتىمنان ەكى ادام اڭدىپ جاتىر» دەپ.

ازاتتىق: – ەڭلىكتىڭ ادۆوكاتتارى «ءبىزدىڭ قولىمىزدا ءمينيستردى اشكەرەلەيتىن كوزىر بار» دەدى.

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ول كىسىلەر كوزىرلەرى بار بولسا، بالكىم، تاعى دا جالا جاۋىپ، بىرەۋدىڭ بەتىن جاۋىپ شىعاراتىن شىعار. ولاردا كوزىر بولسا، نەگە بىرەۋدىڭ بەتىن جاۋىپ شىعارادى؟ قازىر-اق شىعارار ەدى.

ازاتتىق: – سوتقا دەيىن ەڭلىكپەن بەتپە-بەت كەزدەسۋگە دايىنسىز با؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – مەن ساعان تاعى دا ايتايىن. ەش كەرەگى جوق، كەزدەسكىم دە كەلمەيدى ونداي ادامدارمەن. ەگەر ماعان ءبىر پاراققا تەرىستەۋ جازىپ بەرسە، مەن سوتقا جازعان ارىزىمدى ارتقا قايتارۋعا دايىنمىن. اشىلا باستاعاندا مىنا قىزدىڭ – ءبىرىنشى وتىرىگى، ەكىنشى وتىرىگى تاعى اشىلادى. سوندا جاعداي مۇلدەم قيىن بولادى.

ازاتتىق: – بۇل داۋدىڭ شىعۋىنا باسقا دا ساياسي سەبەپتەر بولدى ما؟ الدە ءبارى ءبىر عانا ءفيلمنىڭ اياسىندا تۋعان سەبەپتەر مە؟ ءسىزدىڭ دۇشپاندارىڭىز كوپ پە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ارينە، بار. جاستايىمنان قىزمەتكە ارالاسقان اداممىن. باسشى قىزمەتتە ىستەگەن سوڭ بىرەۋدى جۇمىستان شىعاراسىڭ. بارلىعىنا ۇنايمىن، جاعامىن دەسەڭ، جۇمىسقا اسەرىن تيگىزەدى. كەيبىر كەزدە ىشكى دۇنيەڭ قايناپ جاتادى. بىراق امال جوق، بىرەۋمەن قوشتاسۋىڭ كەرەك. نەگە دەسەڭىز، قىزمەت ىستەگەن سوڭ ونى العا قاراي جۇرگىزۋىڭ كەرەك بولادى. سەن ايتشى، مەن وسى ەكى جارىم جىلدان اسا مينيستر بولدىم. وسى «فەنيكستەن» باسقا، كينوداعى جاس رەجيسسەرلەرگە «ءوز ۇلتىن ماسقارالاۋدى توقتاتۋ كەرەك، ونداي فيلمدەرگە ءبىز «قازاقفيلمنەن اقشا بەرگىزبەيمىز» دەگەنىمنەن باسقا ءبىر نارسە بولدى ما؟ ۇلكەن شارالار ءوتىپ جاتىر، زاڭدار قابىلدانىپ جاتىر، مەنىڭ جۇمىسىمدا ولقىلىق بولعان جوق. تەاتردا داۋ بولىپ نەمەسە دەپۋتاتتاردىڭ الدىنا بارىپ زاڭىمدى قورعاي الماي جاتقان كەزىم بولعان جوق. ەكى جارىم جىل مينيستر بولعاندا وسىنداي ءبىر جەتىسپەۋشىلىك بولدى ما؟ ايتشى. مىسالى، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىندا «ءاي، كوكە، مىنا ىستەگەنىڭ ۇيات بولدى، ماسقارا» دەگەندەي.

ازاتتىق: – قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىندا دايىن بولۋى كەرەك «قازاق حاندىعى» ءفيلمى ۋاقىتىندا شىقپاي قالمادى ما؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – «قازاق حاندىعى» 16 جەلتوقساندا شىعادى. سول كەزدە راحمەت ايتاسىڭدار سول ءفيلمدى اياعىنا جەتكىزىپ شىعارعانىمىزعا. اقان ساتاەۆتىڭ «اناعا اپارار جول» ءفيلمى شىقتى، كوپشىلىك راقمەتىن ايتىپ جاتىر. «قازاق حاندىعى» شىعادى. «امانات» شىعىپ جاتىر، امىرە قاشاۋباەۆ تۋرالى ءتۇسىرىلىپ جاتىر، بالۋان شولاق جايلى ءتۇسىرىلىپ جاتىر. كەشە «28 پانفيلوۆشى» كورسەتىلدى.

ازاتتىق: – جالپى، وسى وقيعالاردىڭ بارىنەن كەيىن وتستاۆكاعا كەتۋ ويىڭىز بار ما؟ جوق بولسا، نەگە؟

ارىستانبەك مۇحامەديۇلى: – ءسىز ماعان ايتىڭىزشى «ءسىز وسىنداي كەلەڭسىز جاعداي جاسادىڭىز، وتستاۆكاعا كەتۋىڭىز كەرەك» دەپ. مەن نە ءۇشىن كەتۋىم كەرەك؟ شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەنىم ءۇشىن بە؟ ۇرلانعان اقشانى ورنىنا قايتارۋعا جۇمىس ىستەگەنىم ءۇشىن بە؟ نە ءۇشىن؟ ءوزىڭ ايتشى.

ازاتتىق: – سۇحباتىڭىزعا راحمەت.

ازاتتىق الداعى ۋاقىتتا بۇل وقيعاعا قاتىستى اتى-جوندەرى اتالعان باسقا ازاماتتارمەن دە اڭگىمەلەسەدى.

قاسىم امانجول

ازاتتىق  راديوسى 

www.azattyq.org

Copyright (c) 2013. RFE/RL, Inc. Reprinted with the permission of Radio Free Europe/Radio Liberty, 1201 Connecticut Ave.، N.W. Washington DC 20036.