Антына адал болғандар

| Mar 10, 2017

Севастополь әскери-теңіз лицейі оккупацияланған Қырымнан Одессаға үш жыл бұрын көшкен. Жаңа орында жасөспірім лицеистер, офицерлер мен оқытушылардың өмірді қайта бастауына тура келді. Ал бұрын әскери теңізшілер даярлаумен айналыспаған Одессада әскери-теңіз күштерінің оқу орындары – әскери-теңіз лицейі мен институты пайда болды.

2014 жылғы наурыздың 20-сы күні әскери-теңіз күштерінің Нахимов атындағы Севастополь академиясының ту тұғырына Ресейдің үш түсті жалауы ілінді. Оқу орнын басқару Ресей тағайындаған әкімшілік қарауына өтті. Бірақ антынан айнымаған офицерлер мен курсанттар және сертінен таймаған лицеистер Украинаның мемлекеттік туы мен әскери-теңіз туын бірнеше күн бойы Нахимов академиясы территориясында орналасқан әскери-теңіз лицейі алаңында іліп жүрді.

ЖАУЫНГЕРЛІК ТУ БАРДА ӘСКЕРИ БӨЛІМ ДЕ БАР

Севастополь лицейіне осы оқу орны салтанатпен ашылған күні – 2009 жылғы қыркүйектің 1-інде табысталған жауынгерлік ту қазір оқу орны бастығы Виктор Шмыгановскийдің кабинетінде тұр. Қырым аннексиясы кезінде 1-дәрежелі капитан Оңтүстік әскери-теңіз базасында (Донузлав көліндегі Новоозерное кенті. – Азаттық) бөлім бастығының орынбасары болып, қызмет атқарған.

Виктор Шмыгановскийдің айтуынша, жауынгерлік туы бар кезде әскери бөлім тіршілігін тоқтатпайды деп саналады. Сондықтан оқу орны туын оккупацияланған Қырымнан құрлыққа лицейдің сол кездегі бастығы Игорь Колежнюктің әйелі Лариса жасырын алып шыққан. Өзі де әскери қызметші әйел туды денесіне орап, киімінің астына тығып алған. Ресей шекарашылары тұрып үлгерген кордондардан өту қауіпті болған…

АНТТЫ БҰЗБАҒАН, СЕРТТЕН ТАЙМАҒАН

Севастополь әскери-теңіз лицейінің 13 әскери қызметшісі антын бұзбаған. 1-дәрежелі капитан Игорь Колежнюк Одессадағы әскери-теңіз күштері командованиесі штабында қызмет етеді. Ал 2-дәрежелі капитан Сергей Плехун Қырымнан кеткеннен кейін Одессадағы әскери-теңіз күштері лицейі бастығының оқу істері жөніндегі орынбасары қызметін жалғастырған. Ол сол кездегі оқиғаларды былай деп еске алады:

Виктор Шмыгановский.

«Севастопольдегі украиналық әскери бөлімдерді қоршауға ала бастағанда әскери-теңіз лицейі бастығы Колежнюк «кәмелетке толмаған оқушылардың өмірі мен денсаулығын қорғауды, арандату әрекеттері мен дүрбелеңге жол бермеу ең негізгі міндетіміз» деді. Лицеистерді демалысқа жібердік. Ал өзіміз әскери бөлім мәртебесі бар лицейде қалдық. Кей кездері тіпті баррикада жасап – сыртқы есікті жиһазбен тіреп тастап, шатыр арқылы шығып жүрдік. Наурыздың 22-сі күні ата-аналардың бастамасымен (олардың арасында ресейшіл қырымдықтар да көп болды) лицейде жалпы ата-аналар жиналысы болды. Біздің лицей Нахимов атындағы академия территориясында орналасқан, ал оның үстінде Ресей туын іліп қойған болатын, сондықтан жиналысқа Ресей Қара теңіз флоты өкілдері келді» деп еске алады Сергей Плехун.

Оның сөзінше, Севастопольден лицейдің 20-дан көп оқушысы кеткен. Қырымда қалғысы келмегендерді оқу жылы аяғына дейін тұрғылықты жері бойынша Киев, Волынь, Запорожье, Львов сияқты облыстардағы әскери лицейлерге ауыстырған.

«Елдің құрлық бөлігіне біреулеріміз автобус колоннасымен, енді біреулеріміз өз көлігімізбен кірдік. Одессада бізді еріктілер күтіп алды. Алғашқы кезде Француз бульварындағы шипажайға орналастық. Ол жерде тегін тұрдық әрі тегін тамақтандырды. Кейін жалға алатын пәтер тауып, отбасымызды көшірдік» дейді Сергей Плехун.

Сергей Плехун.

Житомир тумасы, әскери қызметкердің әйелі Анна Закликовская – бұрынғы Севастополь, ал қазір Одесса әскери-теңіз лицейінің Қырымнан кеткен төрт оқытушысының бірі. Сегіз оқытушы Қырымда қалған.

«Бұрынғы әріптестеріміздің кейбірі Украинаны ұмытқан жоқ. Бірақ олар кей жағдайларға байланысты көше алмады. Ал әуелі патриотттық танытып, оккупанттар кезген кезде күрт өзгеріп шыға келгендер де болды. Ол кезде енді не болатыны түсініксіз болғанына қарамастан, өз басым еліммен, Украинамен қаламын, жауға сатылмаймын, окупантқа жалданып жұмыс істемеймін деген шешімге келдім. 2014 жылғы наурыздың 31-і – Севастополь лицейіндегі соңғы күн болғаны есімде» дейді Анна.

Анна Закликовская «Іле-шала жұмысым көшіп келді. Бірақ Одессада алғашқы айлар жұмыссыз отырып, жұмыспен қамту орталығына баруға тура келді» деп еске алады.

«Одессада қайырымды жандар табуға көмектескен пәтерде әлі күнге дейін тұрып жатырмыз. Қырымнан көшіп келгендерге мемлекет қарайласар деп уәде еткен. Күтіп жүрміз… Севастопольдегі лицейден өзім сабақ берген биология және химия пәндерінен құрал-жабдықтар мен техникалық аспаптарды алып кете алмағанымыз өкінішті. Ол жақта материалдық-техникалық база тамаша болатын. Бірақ бізге сабаққа арналған әдістемелік құралдар мен материалдардан өзге ештеңе алып шығуға рұқсат етпеді. Одессада бәрін, оның ішінде 10-11-сынып оқушыларына арналған оқулықтарды да қайта жинауға тура келді»

Анна Закликовская.

Әскери-теңіз күштеріне қарасты Одесса теңіз академиясы институтының үшінші курс студенттері Станислав Воропай, Алексей Мациевский және Владимир Ломов аннексия кезінде Севастополь әскери-теңіз лицейінде оқып жүрген. Ол кезде олар 17 жаста болған.

«Ол кезде көпке бармай бәрі бітетін шығар деп ойладық. Ресейдің пиғылына сенбедік» деп еске алады үш жыл бұрынғы оқиғаны Алексей Мациевский. Жасөспірімдер Қырымда қаламыз деп ойламаған. «Біз лицеист антын бергенбіз. Берген сөзіңе адал болуың керек» дейді Станислав Воропай. Жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін теңіз жаяу әскерінде қызмет етуді армандаған 20 жастағы киевтік Владимир Ломов «Қырымнан кетуіміз арнайы операция сияқты болды» деп әзілдейді. Оларды алып кетуге келген ата-аналары Қырымға кіре алмай, көлік нөмірлерін Киев немесе Херсон нөмірлеріне ауыстыруына тура келген.

Севастополь лицейінің бұрынғы шәкірттері, қазіргі одессалық курсанттар (солдан оңға қарай): Станислав Воропай, Владимир Ломов и Алексей Мациевский

Үшеуі оқитын әскери-теңіз институты үш жыл бұрын сауда флоты үшін теңізшілер ғана даярлаған Одесса теңіз академиясы факультетінен «өсіп шыққан» . Әскери-теңіз күштері институтын 1-дәрежелі капитан Петр Гончаренко басқарады. Ол әскери кемелер мен түрлі флот бөлімшелерінде қызмет еткен, 2014 жылы Нахимов атындағы Севастополь әскери-теңіз күштері академиясы бастығы болған. Әскери антынан айнымай Қырымнан Одессаға кеткен.

ОДЕССАДА ЛИЦЕИСТЕР САНЫ КӨБЕЙГЕН

Қыркүйектің 1-інен қалмай сабақ бастау үшін 2014 жылғы жаздың басында Одессадағы әскери-теңіз лицейін жабдықтай бастаған. Фонтан ауданында 6- станцияда болған бұрынғы әскери қаладағы қараусыз тұрған ғимараттың екі қабатын жөндеп, жаңа оқушылар қабылдаған. Әлі күнге дейін еріктілер мен меценаттар көп көмектеседі. Мысалы, жуырда лицейге көлік сыйлап, лингафон кабинетін ашқан. Қазір Одесса әскери-теңіз лицейінде 150-ге жуық бала оқиды (Севастопольдегі лицейден екі еседей көп). 15-16 жастағы жасөспірімдердің көбі – Донбастағы әскери қақтығысқа қатысқандардың, көп балалы отбасылардың, қоныс аударғандардың балалары және жетім балалар. Лицей бастығы Виктор Шмыгановскийдің сөзінше, қырымдық үш бала оқиды.

Севастополь лицеистерінің Қырым аннексиясына дейін түскен суреті.

«Біздегі балалардың 70 пайызға жуығы – әлеуметтік тұрмысы нашар балалар. Тағдырлары қиын, бастарынан көп нәрсені өткерген… Мысалы, бірнеше бала антитеррорлық операция аймағындағы Марьинкадағы балалар үйінен келді. Олармен психолог, офицер, ұстаз ретінде жұмыс істеп жатырмыз. Білім беріп әрі отан сақшысын – офицер погонын таққаннан кейін антына берік адам болуға тәрбиелейміз. Орта білім туралы аттестат алғаннан кейін лицеистердің көбі оқуын әскери жоғары оқу орындарында жалғастырады деп үміттенеміз» дейді Виктор Шмыгановский. Айжан ОРАЛҒАЗИНА

Азаттық радиосы

Tags АНТ Одесса СЕРТ Украина Қырым

Қазақ мектебінде оқитын 7 жасар бала орыс тілі сабағында неге орысша сайрап тұруы керек?

kerey.kz

Магнумды өзім мүлде ұнатпайды екенмін. Үнемі барсам, есі дұрыс көкөніс таппайтынмын. Ескірген, шіріген. Азық-түлікті тек базардан аламын. Бірақ магнумге байкотты тоқтатпау керек! Сонымен бірге, орыстілді кино, фильмдерге де байкот жариялау керек. Бірақ, одан күштісі, балаларыңды тек қазақша оқытып, қазақша тәрбиелеу керек. Бірақ, балаңды қазақша тәрбиелейін десең, тағы бір кедергі шығып жатыр. Ғалымдардың айтуынша, баланы 13 жасқа дейін қазақ тілінде оқытып, ұлттық құндылықтарды бойына, ойына сіңіру керек. Енді солай істеп жатсақ, 7-8 жасар қап-қазақша өсіп келе жатқан балаңды мектепте орыс тілін үйретіп миын ашытуға тура келіп отыр. Яғни, 2-сыныптан бастап орыс тілі мектеп бағдарламасында тұр. Бжб, тжб-сында орыс тілі мұғалімдері баланың орысша мазмұндамасын (говорение) тексереді. Талап етеді. Сонда, біз байғұс қазақ,
Саясаттанушы: Еуроодақпен әріптестікке Орталық Азия көбірек мүдделі

kerey.kz

Нұрбек ТҮСІПХАН Еуроодақ жетекшілері мен Орталық Азия елдерінің басшылары “Орталық Азия – Еуроодақ” саммиті кезінде. Самарқан, Өзбекстан 4 сәуір 2025 жыл 3-4 сәуірде Самарқанда “Орталық Азия – Еуропа одағы” саммиті өтті. Орталық Азияның ресми БАҚ-тары мен мемлекеттік құрылым сайттары Самарқан саммитінің “тарихи маңызын” айтып жатыр. Ал екі аймақ арасында осындай форматтағы алғашқы кездесуді сарапшылар қалай бағалайды? Азаттық тілшісінің сұрақтарына саясаттанушы Жәнібек Арынов жауап береді. – Орталық Азия және Еуроодақ саммиті қаншалықты тең жағдайда өтіп жатыр деп айта аламыз? – Орталық Азия мемлекеттерінің 30 жылдық сыртқы саясатына, тарихына үңілсек, Еуроодақ әрдайым тең дәрежеде жұмыс жасауға тырысатын үлкен әріптестердің бірі. Мысалы, АҚШ немесе Ресей не болмаса Қытаймен салыстырғанда мемлекет тарапынан болсын, қоғам
Енді қазақ тілін елемейтін мекеме байкоттың нысанасына ілігіп, шығынға бата беретін болады

kerey.kz

Кейде қоғамды бір ғана оқиға қозғалысқа түсіріп, іште қатқан шеменді жарып жібереді. Бұл жолы дәл сондай ахуал орын алды. Magnum дүкендер желісінде орыс тілді бір азамат қазақ тілін білмейтін курьерге шағым түсіріп, артынан дүкен әкімшілігі әлгі курьерді жұмыстан шығарып, мәселені жылы жауып қоя салмақ болғанда, жұртшылық оқыстан оянып кетті. Бұл тек бір азаматтың реніші немесе дүкеннің ішкі тәртібі емес. Бұл – тілдік теңсіздікке қарсы ұлттың рефлексі. Қазақтың өзі, өз жерінде, өз тілінде сөйлей алмайтын күнге жеттік пе деген сұрақ сананы сыздатып тұр. Өз елінде тұрып, өз тілінде сөйлемейтін азаматты қоғамнан аластатылуы ақылға симайтын дүние. Ал Magnum дүкендері желісі отты күлмен көміп қойғандай болды. Қазақ тілі – елдің өзегі. Оған жасалған
НАУРЫЗ туралы маңызды құжат

kerey.kz

Ашық дереккөздерден 1920 жылғы 20 наурызда Ташкентте Тұрар Рысқұлов қол қойған Наурызды атап өту туралы бұйрыққа көзім түсті. Демек, биыл бұл тарихи құжатқа – 105 жыл! Алайда, арада небәрі алты жыл өткен соң 1926 жылы Наурызға тыйым салынды. Ал, 1920 жылы Түркістан Кеңестік Республикасының Орталық Атқару Комитетінің төрағасы болып қызмет еткен Тұрар Рысқұловтың тағдыры қандай қайғымен аяқталғаны баршамызға мәлім. Оны “халық жауы” деп танып, 1938 жылдың 10 ақпанында ату жазасына кескен… Нашел вот такой документ в открытых источниках: Приказ, изданный в Ташкенте Тураром Рыскуловым от 20 марта 1920 года о праздновании Наурыза. Получается, в этом году этому историческому документу исполнилось 105 лет! В 1926 году Наурыз оказался под запретом. А
“Прагматик болуымыз қажет”. Тайвань Украина мен Трамптан қандай сабақ алды?

kerey.kz

Рид СТЭНДИШ Сашко ШЕВЧЕНКО Тайвань сарбаздары Жаңа Тайпей қаласындағы әскери жаттығуда қару-жарақты пайдалануды үйретіп жатыр. Архив. АҚШ президенті Дональд Трамп Ақ үйде Украина президенті Владимир Зеленскиймен жұрт көзінше керісіп қалған соң, Тайвань Вашингтонмен қарым-қатынасын басқаша жүргізуге көшті. Зеленскийдің Ақ үйдегі сол кездесуінің нәтижесінде жоспарда болған минералдар келісіміне қол қойылмады және АҚШ-тың Украина қорғанысына бөлетін қолдауы тоқтап қалатындай қауіп төнді. Осыдан соң Тайвань Вашингтонға ұсыныс жасады. Әлемнің ең ірі микрочип өндірушісі – Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) 3 наурыз күні АҚШ-қа 100 млрд доллар инвестиция құю жоспарын жариялады. Жоспарда жаңа зауыттар, өнімді буып-түю нысандары және зерттеу орталығы қарастырылған. Ақ үйде тұрып сөйлеген TSMC басшысы Си-Си Вей чип инвестициясына саяси қысым емес нарық талабы