|  | 

Köz qaras

«Orıstar nege ketip jatır?». Boris barlıq şındıqtı ayttı

439eb117d4c8031edff67bab2bc2eaf4-600x400

Qayda? Nege? Qazaqstannan kimder ketip jatır? Bilseñiz, bıltırğı jılı bizdiñ elden Reseyge 23 589 orıs köşip tınıptı. Ketip jatqandardıñ 88 payızı Reseydi tañdaptı. Tegin emes-au osı… Bir sebebi bar.

Samonitor.kz-te jariyalanğan maqalanı oqıp osınday oyğa qaldıq. Audarıp, ıqşamdap wsınıp otırmız. Maqalanıñ tüp-törkinin tüsingen adam onıñ nege jäne ne sebepti jazılğanın da birden añğaruı tiis. Solay.kaz.365info.kz.

«Balamnıñ soñınan bardım»

Aldımen Valeriya Gureviçten bastayıq. 60-qa qarağan şağında Peterburgke köşken.

«Nege öyttim? Balamnıñ soñınan bardım. Osında oquğa tüsti. Üylendi. Resey azamattığın aldı. Ökinbeymin. Mwnda et jaqındarım twradı. Erkin jürip-twram. Biraq, Qazaqstan da qımbat mağan. Jaman ömir sürgem joq ol jaqta», — deydi zeynetker.

Bwdan neni tüsindik? Qazaqstandağı orıstardıñ täuelsizdik twsında ömirge kelgen ürim-bwtağı tarihi otanına oralıp jatır. Oqumen ketedi. Otbasın qwradı. Qaladı. Birjolata. Könip jatsa, artınan ata-anasın da ala ketedi.

Äke-şeşesi Qazaqstanda qala berui de mümkin. Ağa buın ösken ortasın qiyuı da qiın ğoy. Balaların wstamaydı, alayda. Solay. Biraq, bizdi qızıqtırğan bwl keyipker emes.

Boris ne deydi?

Samonitor-ğa pikir bildirgen kelesi adam atı-jönin aytpaptı. Nege öytti eken? Aqır ayttı ğoy oyın. Atın nege jasıradı?

«Toğızqabattı üyde twram. Osındağı 5 otbası Reseyge köşkeli jatır. Jalpı, jaqsı bäri. Biraq, bir tüytkil bar. Jwrt köşip jatır. Orıstardı aytam. Sebebi, erteñinen ümit joq. Twrmısında da, jwmısında da. Traybalizm tamır jayğan. Wlttıq mäsele tağı bar. Balamdı oqıtatın jer joq, qazir. Bilim joq. Sayasi bağdar da belgisiz. Qazaq tilin jantalasıp engizip jatır. Latının tağı qostı», — deydi Boris (maqala avtorı osınday laqap at beripti oğan).

Boris te Reseyge ketpek. Jalığıptı. Mezi bolıptı. Bilsek, bwl kisi mwğalim. Sabaq beredi. Sabaq üstinde eldegi bılıqtardı aytsa, qarsı şığatın studentter şığıptı.

«Qaraşı özderin, meni patriot emessiñ dep ayıptaydı. Olar kim sonşama? Qısqası, artı ayğaymen ayaqtaldı. Mwnı qoyşı. Studentterdiñ arasında säläfitter payda boldı. Sodan qorqam. Öz ideyaların tıqpalap jür olar. Bilik äreket etip jatır. Bwdan nätije bola ma? Belgisiz. Qısqası, qoldı bir siltedim de Reseyge köşip kettim…», — deydi ol.

Boris bıltırğı jılı Qazaqstannan Reseyge ketken 23 589 adamnıñ biri. Ol endi oralmaydı…

«Ayta almaymın. Bilmeymin. Belgisiz»

Äri qarayğı äñgimede Boris odan sayın aşıla tüsipti. Ağınan jarılıptı.

«90 jıldarğa qaytıp oralğan türimiz bar. Orıs jastarı ketip jatır. Artınan äke-şeşesi de ilesude. Nege bwlay?

Atı bar, bedeli bar JOO-larğa kiriñizşi. Orıs studentteriniñ ülesi 3-4 payızdan aspaydı. Joq, Almatıda orıs az emes. 30 payızday bar. Biraq, jastarı ketip jatır. Olar qayta orala ma? Ayta almaymın. Bilmeymin. Belgisiz.

Reseyge ketip jatqandardıñ arasında aziattar da köp (Boristiñ bwl arada kimderdi meñzegenin tüsinbedik)».

Bayqaymız, Boris bärin bayqaydı. Körip jüredi. Oylap jüredi.

«Adamdı wltına, şıqqan tegine qaray bölgen dwrıs emes. Tek qazaqtar isteytin, tek orıstar isteytin mekemelerdi körgem. Qauipti bwl. Qoğam bülinedi bwdan.

Aytalıq, nelikten köşelerde europeoid policeyler joq? Nege körmeymin olardı? Salıq organdarında, prokuraturada, sottarda orıstar nege joqtıñ qası?

Joq, men eşkimdi renjitkim joq. Biraq, bäribir oylaysıñ. Äri qaray ne boladı? Orıspın men. Biraq, eşkimge keregim joq eken. Ne isteymin sonda?» deydi ol.

Boris policeyler turalı ayttı. Europeoidtar joq dedi olardıñ arasında. Iä, joq. Biraq, mwnı orıstardıñ özinen swrau kerek şığar, Boris? Bälkim, olardıñ bwl salağa barğısı joq şığar? Qalay oylaysız?

Soñında

Bıltır Qazaqstannan köşkenderdiñ köpşiligin 30-34 jas aralığındağı jastar qwrağan. Bwlar 4050 adam. 25-29 jastağılar – 3630 adam. 35-ten 39-qa deyingilerdiñ arasında 3375 adam köşken Qazaqstannan. Derligi Reseydi tañdağan. Solay.           kaz.365info.kz

Tags

Related Articles

  • Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

    Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

    Zhalgas Yertay         Qazaqstan biligi memlekettik tildi damıtu üşin qatañ şeşimderge barğısı kelmeydi deyik. Biraq qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı? Sonı oylanıp köreyik. Qazaq tilin damıtu jayın aytqan kezde Qazaqstan biligi qoğamdı ekige böledi. Biri – tildi damıtudıñ radikal şeşimderin wstanadı, ekinşi jağı – qazirgi status-kvonı saqtağısı keledi, yağni eşteñe özgertpey-aq qoyayıq deydi. Biraq eki joldı da tañdamay, ortasımen jürudi wsınıp körsek qaytedi!? Batıl qadamdarğa barayıq, biraq ol radikal jol bolmasın. Qazaq tilin küşpen emes, ortanı damıtu arqılı küşeytsek boladı. YAğni adamdar tildi üyrenip äure bolmay-aq, halıq jay ğana qazaq tili ayasında ömir sürudi üyrensin. Negizgi oy osı. Biz osı uaqıtqa deyin adamdar ortanı

  • Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti.  Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip

  • ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    Mämi bi Jwrtbaywlınıñ şejiresinde aytıluınşa Kerey wlısınıñ arğı tegi – Şep, Sep, Baylau, Qoylau, Eldey, Köldey, Izen, Jusan sekildi taypalardan taraladı eken. Atalğan taypalardıñ birazı eski tarih betterinen kezdesse, endi bir bölimi qazirge deyin Kerey ruındağı atalardıñ esimi retinde atalıp keledi. Mwnıñ bir sebebin arğı tarihtağı atalardıñ atı öşpesin dep keyingi wrpaqtarınıñ atalar atın qayta jañğırtıp qoyğan dästürinen qarau kerek. Abaq atauına kelsek, arıda Kerey hanzadaları men hanışalarınıñ arasında Abaq, Abaqberdi, Abahan, Abaqtay, Abaqay, Abaq bike sındı esimder bolğan. Sol ata-apalarınıñ jolın jalğağan, tozıp ketken Kerey eliniñ basın qosıp, oğan äz ana bolğan Abaq esimdi qasietti ana ömirde bolğan adam. Qazaq tarihında ru atına aynalğan äz analar az bolmağan. Körnekti jazuşı,

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

    JALBIRWLI QOYBAS JAYINDAĞI KÜMÄNDİ KÖÑİRSİK ÄÑGİMELER

                          1. AMANDIQ KÖMEKOVTİÑ AYTIP JÜRGENİ – AYĞAQSIZ BOS SÖZDER        Qazaqstannıñ batıs aymağında ğwmır keşken önerpazdıñ biri – Jalbırwlı Qojantay  jaylı soñğı kezde qisını kelispeytin neşe türli äñgimeler örip jür. Mwnıñ basında twrğandardıñ biri – Amandıq Kömekov. Bwrında da onıñ, basqa da kisilerdiñ eldi adastıratın negizsiz sözderine baylanıstı naqtı dälelder keltirip, «Qwlan qwdıqqa qwlasa, qwrbaqa qwlağında oynaydı» degen ataumen tüzgen sın maqalamızdı respublikalıq «Türkistan» gazeti (28.09. 2023 jıl) arqılı jwrt nazarğa wsınğanbız-dı. Äleumettik jelide Azamat Bitan esimdi blogerdiñ juırda jariyalağan video-tüsiriliminde A. Kömekov öziniñ sol bayağı «äläuläyine» qayta basıptı. Sözin ıqşamdap bereyik, bılay deydi ol: «1934 älde 1936 jılı (?) Mäskeude ötkiziletin

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: