Бес қыздың қазасына екі жыл. Елді мұңайтқан қайғылы оқиғаны еске алсақ

Bes qızdıñ qazasına eki jıl. Eldi mwñaytqan qayğılı oqiğanı eske alsaq

| Feb 4, 2021

Eki jıl bwrın örtten qaytıs bolğan bes qızdıñ ziratı. 3 aqpan 2021 jıl.

Osıdan tura eki jıl bwrın Astananıñ (qazirgi – Nwr-Swltan) Köktal-1 eldimekeninde kömirmen jılınatın jer üyde ört şığıp, bir otbasınıñ bes qızı köz jwmdı. Bwl qayğılı oqiğa qoğamda rezonans tuğızıp, bilikten eldegi köp jıldan beri qordalanğan äleumettik problemalardı şeşudi talap etken analar narazılığına türtki boldı.

2019 JILI 4 AQPANDA NE BOLDI?

2019 jılı 4 aqpanğa qarağan tüni Astananıñ (qazirgi Nwr-Swltan) şetindegi Köktal-1 eldimekenindegi şağın jer üyde ört şığıp, Evgeniy jäne Janımgül Siterdiñ bes qızı – Baqıt, Alina, Sabina, Elina men Al'bina qazağa wşıradı. Olardıñ ülkeni 12 jasta, al kenjesi toğız aylıq edi. Ört bolğanda qızdardıñ ata-anası tüngi auısımmen jwmısqa ketken edi. Ört söndiruşiler bes qızdıñ denesin janıp ketken jer üydiñ işinen alıp şıqqan.

Ört bolğan üy. Köktal-1 eldimekeni, Astana, 4 aqpan 2019 jıl.

5 aqpanda örtten opat bolğan bes qızdı jerleu räsimine jüzdegen adam jinaldı. Qara jamılğan şañıraqqa kömektesudi wyğarğan jwrt qızdardıñ ata-anasına aqşa audardı. Jergilikti meşit Siter otbasına päter satıp äperdi.

Körşileri Siterler otbasınıñ päteri bolmağanın, bes balasın asırau üşin tünde de jwmıs istegenin aytqan edi. Qala äkimdigi 5 aqpanda Siterler otbası “äkimdikten kömek swramadı, üy kezeginde twrğan joq. Köp balalı otbası retinde järdemaqı alıp otır” degen.

BES QIZDIÑ QAZASINAN KEYİNGİ NARAZILIQTAR

6 aqpanda astanalıq köp balalı äyelder jinalıp, bilikke birneşe talap qoydı. Olardıñ negizgi talabı köp balalı otbasılardı baspanamen qamtamasız etu jäne şañıraqtağı är balağa ayına 29 mıñ teñge (sol kezdegi eñ tömengi künköris deñgeyi) järdemaqı töleu boldı.

Keyin köp balalı äyelder narazılığı Almatı, Şımkent, Aqtöbe jäne basqa aymaqtarda jalğastı. Narazı äyelder äkimdikterge barıp, äkimmen kezdesudi talap etti. Olar “biliktiñ qwrğaq uädeleri men paydasız bağdarlamalardan şarşağanın” ayttı.

Astanada bes bala örtengen oqiğağa eki jıl boldı

Bilikke talap aytqan äyelder päter jaldap twratındarın, baspana aluğa şaması joğın ayttı. Olar “halıqtıñ mäselesin şeşpegen” ükimetti ostavkağa jiberudi talap etti. Narazılardıñ arasında eldiñ sol kezdegi prezidenti Nwrswltan Nazarbaevtıñ bilikten ketuin talap etkender de boldı.

ÜKİMET OTSTAVKASI JÄNE AÄK JIRI

Elde äyelder narazılığı üdegen twsta, 2019 jılı 21 aqpanda Qazaqstan prezidenti Nazarbaev Baqıtjan Sağıntaev basqarğan ükimettiñ jwmısın sınap, otstavkağa jiberdi. Nazarbaev Sağıntaev basqarğan ministrler kabinetin “halıqqa qızmet qıla almadı”, “ekonomikanı ösire almadı”, “älsiz boldı” dep sınadı.

Sağıntaev qızmetten bosatılğan soñ jasağan mälimdemesinde “täuelsiz Qazaqstan memleketiniñ negizin qalap, bügingi biikterge jetkizgen” Nazarbaevqa alğıs ayttı.

Keyin Nazarbaev prem'er-ministr qızmetine Sağıntaevtıñ orınbasarı bolğan Asqar Mamindi (ükimetti qazir de basqarıp otır) tağayındadı. Jaña ükimette tek bes ministr ğana auıstı. Bes qızdıñ öliminen keyin qoğam sınına wşırağan eñbek jäne äleumettik qorğau ministri Mädina Äbilqasımova ornınan ketip, bwl vedomstvonı basqaruğa Berdibek Saparbaev keldi.

28 aqpanda Nazarbaev özi basqaratın biliktegi “Nwr Otan” partiyasınıñ s'ezinde köp balalı otbasındağı är balağa 21 mıñ teñge ataulı äleumettik kömek (AÄK) tölenetinin ayttı. Bilik 2020 jıldıñ soñına deyin köp balalı şañıraqtağı är balağa 21 mıñ teñge tölep kelgen. Biraz uaqıt ötken soñ bilik basındağılar “elde ükimetke qol jayatındar” köbeyip ketkenin, “masıldıq artıp bara jatqanın” ayta bastadı. Artınşa ükimet järdemaqı men AÄK töleu şartın özgertip, mwnı parlament pen qazirgi prezident Qasım-Jomart Toqaev qoldadı.

Qazir memleket tört balağa – 42 496 teñge, bes balağa – 53127 teñge, altı balağa – 63 757 teñge, jeti jäne odan köp balağa 74 388 teñge järdem beredi.

Köp balalı äyelder ükimetten är balağa 21 mıñ teñge töleu ädisin qaytarudı birneşe ret talap etkenimen, bilik bwğan qwlaq aspay keledi.

Köp balalı analar eki jıldan beri bilikke äli talap aytıp jür. Olar birneşe ret el astanasındağı prezident rezidenciyası Aqordağa barmaq bolğanda jolın arnayı jasaq bögegen. Narazı äyelder bıltır ministrler üyiniñ aldına tünep, olardı policiya küştep äketken.

2020 jılı jeltoqsanda qazaqstandıq basılımdar bes qızınan ayırılğan Siterler otbasında wl bala düniege kelgenin habarladı.

Azattıq radiosı

Qazaq mektebinde oqitın 7 jasar bala orıs tili sabağında nege orısşa sayrap twruı kerek?

kerey.kz

Magnumdı özim mülde wnatpaydı ekenmin. Ünemi barsam, esi dwrıs kökönis tappaytınmın. Eskirgen, şirigen. Azıq-tülikti tek bazardan alamın. Biraq magnumge baykottı toqtatpau kerek! Sonımen birge, orıstildi kino, fil'mderge de baykot jariyalau kerek. Biraq, odan küştisi, balalarıñdı tek qazaqşa oqıtıp, qazaqşa tärbieleu kerek. Biraq, balañdı qazaqşa tärbieleyin deseñ, tağı bir kedergi şığıp jatır. Ğalımdardıñ aytuınşa, balanı 13 jasqa deyin qazaq tilinde oqıtıp, wlttıq qwndılıqtardı boyına, oyına siñiru kerek. Endi solay istep jatsaq, 7-8 jasar qap-qazaqşa ösip kele jatqan balañdı mektepte orıs tilin üyretip miın aşıtuğa tura kelip otır. YAğni, 2-sınıptan bastap orıs tili mektep bağdarlamasında twr. Bjb, tjb-sında orıs tili mwğalimderi balanıñ orısşa mazmwndamasın (govorenie) tekseredi. Talap etedi. Sonda, biz bayğws qazaq,
Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude.

kerey.kz

Qazaq jastarı büginde jappay orıstanu procesin bastan keşude. Bala-baqşadan bastap, mektep, joğarı oqu ornı, eñbek mekemeleriniñ barlığı negizinen orıs tiline köşude. Öz erkimen emes, ädiletsiz biliktiñ wzaq jılğı solaqay sayasatınıñ arqasında. Köşede, keñsede, dükende, kölikte, qoğamdıq orında qazaqqa qazaq orısşa söylemeseñ nemese wlttı saqtau kerek degen jauapkerşilik jügin wstanıp, senimen orısşa söylesip twrğan qazaqqa qazaqşa söyle dep eskertu jasasañ boldı, bitti, bäle-jalağa qalasıñ. Zañ da, onı orındauşı policiya, prokuratura, sot ta orısqwldı qoldaydı, wltqa janı aşığan qazaqtı mülde qorğamaydı. Bwl qanday ädilettilik?! Memlekettik tildi, memlekettik qauipsizdikti jekelegen adam emes, osığan jauaptı memlekettik qwrılımdar qorğauı kerek qoy. Jeke adam emes, eñ aldımen bilik qorğauı kerek. Qazaq jeke täuelsiz memleket bolıp twrsa
Sayasattanuşı: Euroodaqpen äriptestikke Ortalıq Aziya köbirek müddeli

kerey.kz

Nwrbek TÜSİPHAN Euroodaq jetekşileri men Ortalıq Aziya elderiniñ basşıları “Ortalıq Aziya – Euroodaq” sammiti kezinde. Samarqan, Özbekstan 4 säuir 2025 jıl 3-4 säuirde Samarqanda “Ortalıq Aziya – Europa odağı” sammiti ötti. Ortalıq Aziyanıñ resmi BAQ-tarı men memlekettik qwrılım sayttarı Samarqan sammitiniñ “tarihi mañızın” aytıp jatır. Al eki aymaq arasında osınday formattağı alğaşqı kezdesudi sarapşılar qalay bağalaydı? Azattıq tilşisiniñ swraqtarına sayasattanuşı Jänibek Arınov jauap beredi. – Ortalıq Aziya jäne Euroodaq sammiti qanşalıqtı teñ jağdayda ötip jatır dep ayta alamız? – Ortalıq Aziya memleketteriniñ 30 jıldıq sırtqı sayasatına, tarihına üñilsek, Euroodaq ärdayım teñ därejede jwmıs jasauğa tırısatın ülken äriptesterdiñ biri. Mısalı, AQŞ nemese Resey ne bolmasa Qıtaymen salıstırğanda memleket tarapınan bolsın, qoğam
Endi qazaq tilin elemeytin mekeme baykottıñ nısanasına iligip, şığınğa bata beretin boladı

kerey.kz

Keyde qoğamdı bir ğana oqiğa qozğalısqa tüsirip, işte qatqan şemendi jarıp jiberedi. Bwl jolı däl sonday ahual orın aldı. Magnum dükender jelisinde orıs tildi bir azamat qazaq tilin bilmeytin kur'erge şağım tüsirip, artınan düken äkimşiligi älgi kur'erdi jwmıstan şığarıp, mäseleni jılı jauıp qoya salmaq bolğanda, jwrtşılıq oqıstan oyanıp ketti. Bwl tek bir azamattıñ renişi nemese dükenniñ işki tärtibi emes. Bwl – tildik teñsizdikke qarsı wlttıñ refleksi. Qazaqtıñ özi, öz jerinde, öz tilinde söyley almaytın künge jettik pe degen swraq sananı sızdatıp twr. Öz elinde twrıp, öz tilinde söylemeytin azamattı qoğamnan alastatıluı aqılğa simaytın dünie. Al Magnum dükenderi jelisi ottı külmen kömip qoyğanday boldı. Qazaq tili – eldiñ özegi. Oğan jasalğan
NAURIZ turalı mañızdı qwjat

kerey.kz

Aşıq derekközderden 1920 jılğı 20 naurızda Taşkentte Twrar Rısqwlov qol qoyğan Naurızdı atap ötu turalı bwyrıqqa közim tüsti. Demek, biıl bwl tarihi qwjatqa – 105 jıl! Alayda, arada nebäri altı jıl ötken soñ 1926 jılı Naurızğa tıyım salındı. Al, 1920 jılı Türkistan Keñestik Respublikasınıñ Ortalıq Atqaru Komitetiniñ törağası bolıp qızmet etken Twrar Rısqwlovtıñ tağdırı qanday qayğımen ayaqtalğanı barşamızğa mälim. Onı “halıq jauı” dep tanıp, 1938 jıldıñ 10 aqpanında atu jazasına kesken… Naşel vot takoy dokument v otkrıtıh istoçnikah: Prikaz, izdannıy v Taşkente Turarom Rıskulovım ot 20 marta 1920 goda o prazdnovanii Naurıza. Poluçaetsya, v etom godu etomu istoriçeskomu dokumentu ispolnilos' 105 let! V 1926 godu Naurız okazalsya pod zapretom. A