Vorg(vork). Bwl kädimgi kök tüsti jäne osığan baylanıstı börini bildirdi. Böri degen sözdiñ özi kök tüsti wğındıradı. Vorg(vork) sözi V dıbısınıñ “wb, ob, ab, ba, bo, bw, w, u” bolıp türlenuine say, burğ, vorğ, burı, vlue, böri, börik, volk sözderin tudırdı. Volk – ölekşin. Vlue(böre, böle) – ağılşın tiline kök tüsti bildiretin atau retinde ğwndar jağınan endi. Volf(börip) sözi olarda börini bildiredi. Burıl tüs te kök tüsti negiz etedi. Qazaqta “böriktirip qıradı” degen söz bar. Bwl biriktirip qıradı degen mağınanı beredi. Qazaqtıñ birigu degen söziniñ äubasta tuıluına da börilerdiñ azığın wstaudağı wyımşañ äreketi äser etken. Volk(börğ) – Şığıs Europa jerinde börini bildirdi. Volk sözi bolğ, bolqı bolıp ta dıbıstaladı. Molqı ruınıñ atı osıdan kelgen boluı mümkin. Molqı şejiresinde Molqınıñ anası qalmaq qızı edi, ol balasın “Bolğ nemese Bolqı” dep şaqırıp jürip, bwl wrpaq Molqı atanıp ketti deydi. On eki Abaq Kereydiñ biri Molqı, Uaqtıñ Erenşisinen tuatın molqı men Erenşiniñ wlı Elşiden tuatın molqı, Arğınnıñ Qarpıq ruınıñ Közeyinen, onıñ Toqasınan tuatın molqı bar. Mwnıñ bäri bir ru.

Kok-volk(kök böri) atauı uaqıt öte kele Kökbwlaq bolıp aytılıp, iteli şejiresiniñ negizgi atauın twlğalandırğan. Kök böri sözinen şıqqan Kökbwlaqtı köşpendi ömirdegi böriniñ atın tike atamaytın ädet boyınşa, Kökbwlaqtıñ twqımdarın “it eli” atap ketken.

Endi osı Aqmergen(Küyik), Aqbaqtı, Aqmalay(Tınıbek) dep tanılğan üş iteliniñ atası bolğan Kökbwlaqtıñ Ahmetäli, Aqberdi degen eki wlınıñ işinde, Ahmetäliden üşeui taraydı. Kökbwlaqtıñ kelesi bir wlı bolğan Aqberdi atauına kelsek, Ah-bört(Aqböri) degen sözdiñ keñitip aytıluınan kelip şıqqan. Qazaqtıñ Alaşa ruı Aqberli, Toqberli degen eki ülken tarmaqqa bölinedi. YAğni, aq börili, toq börili degen mağınalarda. Osı Toqbörliden Börişe twqımı şığadı. Osındağı aqbörli men itelidegi Aqberdi ekeui bir wğım. Osı Aqberdi(Aqböri) esimin Aşamaylı atanğan adamnıñ naq öz atı deytin şejireler bar. Olay bolsa onıñ ağayını Ahmetäliniñ şın esimi Abaqtı bolıp şığadı da, keyingi molda-qojalar arabşağa beyimdep Ahmetäli qılıp jibergen. Al, üş wldıñ biri bolğan Aqbaqtı sol abaqtı söziniñ özgergen nwsqası. Ejelden, abaqtı nemese abaqlı, aşamaylı degen atpen köptegen wlıstardıñ qwramında osı eki kerey tobı kirdi. Şejirede Aqbaqtıdan tarauğa tiisti Aqmergen men Aqmalaydı onıñ ağayındıları etip qoyğan. Sonımen, bwlar üş itelini qwrap twr. Bir qızığı, osı üşeuiniñ jeke-jeke şejire taralımında Aqbaqtıdan Qazeke, Däuit, Däuitqali, Esenbaqtı. Qazekeden Jañbırşı, Kenjebay. Jañbırşıdan Aqmalay bolıp taralıp twr. Bwl bizdiñ Aqmalay da, Aqmergen de Aqbaqtıdan şığadı degen qisınımızdı bekemdey tüsedi. Esenbaqtı degen ataudıñ özi bizdi oylandıradı. Esen-Abaqtı (Izen-Abaqtı) nemese Üysin-Abaqtı sözin qisınğa keltiredi. Öytkeni, abaqtıñ bir şeti sarı üysinnen şığadı. Al, üş iteliniñ biri bolğan Aqmalay Däuletinen Qiğılıq, Qiğılıqtan Jandalı tarasa, qazirgi uaqtıñ jartısı Jandalı(Janteli) dep ataladı. Osı Aqmalaydıñ Qalmatayınan Şäyköz tuadı. Al, şäyköz bolsa uaqtıñ segiz mañızdı ruınıñ biri. Al, osı Eltoqtıñ bes balasınıñ biri Izenberdi(Izenböri, Esenböri). Kerey men uaq ruları da Izen, Jusan degen adamdardan tarağan wrpaq. Al, Eltoqtıñ bes balasınıñ biri bolğan Ağanastan Qaraş, Qaraştan Izenberdi, Jusanberdi degen tağı eki tarmaq tarap twr. Al, uaqtıñ işinde sirgeli ruı bar. Wlı jüz sirgeliniñ işindegi Aqköñirdek ruı Eltoq, Jantoq degen eki tarmaqqa bölinedi. Uaqta sarıbağıs ruı bar. Arğında aqbağıs ruı bar. Arğındağı aqbağıstan qaraqas tuadı. Kereydegi abaqtan qaraqas tuadı. Demek, aqbağıs dep jürgeni abaqas degennen kelip şıqqan. Sarıbağıs degeni sarı abaqas degennen kelip şıqqan. Iteliniñ Aqbaqtısı da Abaqtı ğana emes, Aq Abaq degen wğımdı da jüktep otır. Bağanalınıñ şegelegi işindegi iteli, qarakereydiñ qojambeti işindegi iteli, qanjığalı işinde barğanadan tuatın iteli jäne Kerey şejiresindegi Mağanalı(barğanalı, bağanalı) atauı özara tuıstıqqa ie. Bwlardıñ bäri şaşırağan Kerey Iteliniñ twqımdarı.

Zerttermen: Kökböri Mübarak Qizatwlı