– Qazanğa et salğanda aldımen «bismillä»dep käri jilikten bastap saladı. Sebebi käri jilik ettiñ bärin wstap twratın qasietke ie. Onı şaqpaydı, qwda tabaqqa salmaydı, qonaqqa, böten, jat adamğa emes, kerisinşe üy iesine nemese ağayınğa beredi.

Öytkeni «käri jilikte şañıraqtıñ qwtı bar» dep ırımdaydı. Sonımen qatar, ösip kele jatqan qız balağa «oñ jaqta otırıp qalasıñ» dep wstatpağan, al, wldarğa «sür boydaq bolasıñ» degen senim boyınşa jigitke de bermeydi.

«Ertede bir baydıñ qorasın qırıq qaraqşı toruıldaptı. Biraq, qanşa tırıssa da, malın ala almağan eken. Baydıñ qorasın qarulı jasaq küzetip twrıptı. Biraq, tañ ata qarauıldar közden ğayıp boladı eken. Wrılar tılsım jaydı tüsinbeydi. Ertesine bireuin tıñşılıqqa jwmsaydı. Ol bayğa jolauşı keypinde kelip sır tartadı. Baydıñ jalğız wlı men bäybişesinen özge eşkimi joq eken.

Tıñşı qayta kelip:

– Baydıñ malın küzetetin ne jalşı, ne küzetşisi joq. Bärin barladım. Körşilerinen de swradım. Eşbir jasağı joq. Bizge elestegen boluı kerek, – deydi. Wrılardıñ basşısı:

– Endeşe bügin şabamız, – dep atqa qonadı.

Bwl jolı da wrılar qorağa taqap kelgende qarulı jasaqqa kezigedi. Wrılardıñ birneşeui jaralanıp, keyin şeginedi. Ertesine wrınıñ basşısı bayğa özi barıp:

– Bayeke, men wrı edim. On kün boldı sizdiñ malıñızdı torıp jürgenime. Biraq, qorañızdı küzetken qalıñ äsker aldırmaydı. Kündiz közden ğayıp boladı. Ne sır, ne kieñiz bar, aytıñızşı? – dep ağınan jarılıptı. Bay wrını ertip alıp, qorasında iluli twrğan käri jilikti körsetedi:

– Äkem marqwm dünieden öterinde: «Käri jilik körseñ, qoraña bayla. Malıña qorğan boladı», – deuşi edi. Ösietin orındap, käri jilik ilip qoydım. Sodan beri malğa qasqır da şappadı, wrı da tüspedi, birde-bir malım joğalmadı, qayta mıñğırıp ösip keledi. Sonıñ şarapatı bolmasa, mende basqa kie joq, – deydi.

Qwdiretke bas igen wrılar baymen dos bolıptı. Nietinen qaytıp, adal käsipke köşipti desedi».

Käri jilikti jeuge bolmaydı degendi ğana estuşi edik. Onıñ mäni mwnşalıqtı tereñde jatqanın oylamappız.

«Ertede baydıñ jalğız wlı bolıptı. Ol keruen tartıp, qalağa saudağa attanadı. Saparğa şığar kezde äkesi:

– Balam, mına käri süyekti qoynıña salıp al. Qauip-qaterden aman bolasıñ, – deydi.

– Äy, äke-ay, seniñ-aq ırımıñ tausılmaydı eken, – dep wlı selsoq qaraydı. Biraq äke köñilin qimay, köp qapşıqtıñ birine laqtıra saladı.

Mejeli jerine aman-esen jetip, saudasın jasap elge qaytadı. Jolda keruenge qaraqşılar şabuıldaydı. Bala ne isterin bilmey, qattı sasadı. Sol kezde art jağınan qarulı jasaq payda bolıp, qaraqşılarğa qarsı wmtıladı. Tonauşılar seskenip, keyin şeginedi. Qapılısta bir qaraqşınıñ qañğığan oğı balanıñ ayağına tiip, jaralanıp qaladı. Ğayıptan payda bolğan jasaq keruendi aman-esen elge jetkizedi. Biraq el şeti köringende közden ğayıp boladı. Bala üyine kelip, äkesine bolğan jaydı bayandaydı. Sonda äkesi:

– Wlım, ırımnıñ sırın endi tüsingen bolarsıñ. Käri jilikke Qwday osınday qasiet darıtqan. Sen balalıq qılıp, käri jilikti köp qapşıqtıñ birine salıp aldıñ. Sonda da kerueniñ Ğayıp Eren Qırıq Şiltenniñ şılauında boldı. Eger ıqılasıñ küşti bolğanda jebe de darımas edi, – degen eken. Osıdan bastap el auzında «Käri jilik er jigitti qırıq joldan qağadı» degen söz qalıptı».

Iä…

Köp jastar mwnı bile bermeydi…

Negizi: QAZAQ HALQINIÑ SALT – DÄSTÜRİ TWNĞAN TÄRBIE ĞOY…

WLTTIQ QWNDILIQTARIMIZ – ŞE…

Nağız – tärbie mektebi ğoy…

Bayağıda bir beybaq aytqan eken:”Bilgenimnen bilmegenim, toqsan toğız”- dep…

Aynalayın, ASIL ATA – BABAM, QASIETİÑNEN AYNALDIM…

Bosağalarıñızdan qwt-bereke arılmasın!!!

Mukadks Mukades