Jügirtpeler
 |  |  |  | 

Suretter söyleydi Tarih Qazaq şejiresi

1916 jılğı qazaqtardıñ wlt-azattıq köterilisi

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jun 17, 2016
Asılhan MAMAŞWLI
Resey imperiyasınıñ otarşıldıq sayasatına qarsı qazaq halqınıñ wlt-azattıq köterilisi bastalğanına biıl 100 jıl toladı. Köteriliske 1916 jılı 25 mausımda Türkistan ölkesi men işinara Sibir aymağınıñ 19 ben 43 jas aralığındağı er azamattarın birinşi düniejüzilik soğıs maydanına «qara jwmısqa» alu turalı patşa ökimeti şığarğan jarlıq türtki bolğan. Negizinen Jetisu, Torğay öñirlerinde ötken köterilisti basıp-janşu üşin patşa ökimeti jazalauşı otryadtar jibergen. Wlt-azattıq köterilisi 1917 jılı İİ Nikolay patşa taqtan qwlağanğa deyin jalğasqan. Azattıq Qazaqstan ortalıq memlekettik kinofotoqwjattar men dıbıs jazbaları mwrağatınan alınğan tarihi suretterdi wsınadı.
Tügelin oqıñız
Torğay özeni mañındağı Amangeldi men Äbdiğapar bastağan köterilisşiler ştabı ornalasqan Dükenbay üyi. Ürpek qonısı, Qaratorğay bolısı.
1

Torğay özeni mañındağı Amangeldi men Äbdiğapar bastağan köterilisşiler ştabı ornalasqan Dükenbay üyi. Ürpek qonısı, Qaratorğay bolısı.

1916 jılğı wlt-azattıq köterilisiniñ kösemi, halıq batırı Amangeldi Imanov. Äbilhan Qasteev salğan suret.
2

1916 jılğı wlt-azattıq köterilisiniñ kösemi, halıq batırı Amangeldi Imanov. Äbilhan Qasteev salğan suret.

Qazaqtardıñ 1916 jılğı wlt-azattıq köterilisiniñ kartası.
3

Qazaqtardıñ 1916 jılğı wlt-azattıq köterilisiniñ kartası.

Amangeldi Imanov jasağınıñ ştabı ornalasqan Dükenbay auılı.
4

Amangeldi Imanov jasağınıñ ştabı ornalasqan Dükenbay auılı.

Jazalauşı otryadqa tosqauıl bolğan Torğay özeni, Toñabay auılınıñ twsı.
5

Jazalauşı otryadqa tosqauıl bolğan Torğay özeni, Toñabay auılınıñ twsı.

Amangeldi Imanov wstahanasınıñ qwral-saymandarı
6

Amangeldi Imanov wstahanasınıñ qwral-saymandarı

1916 jılğı Torğay köterilisşileriniñ qaru-jaraqtarı.
7

1916 jılğı Torğay köterilisşileriniñ qaru-jaraqtarı.

Amangeldi Imanovtıñ jeke hatşısı Älmağambet Janbekov (oñ jaqta) pen eskadron komandiri Jappasbaev (sol jaqta).
8

Amangeldi Imanovtıñ jeke hatşısı Älmağambet Janbekov (oñ jaqta) pen eskadron komandiri Jappasbaev (sol jaqta).

1916 jılğı köterilis kezindegi Amangeldi Imanov jasağınıñ baylanısşıları.
9

1916 jılğı köterilis kezindegi Amangeldi Imanov jasağınıñ baylanısşıları.

Torğay oblısındağı 1916 jılğı Amangeldi Imanov basqarğan köteriliske jäne keyin azamat soğısına qatısqan aqın Äbjan Qwndızbaev.
10

Torğay oblısındağı 1916 jılğı Amangeldi Imanov basqarğan köteriliske jäne keyin azamat soğısına qatısqan aqın Äbjan Qwndızbaev.

Qayrañbay Malşawlı &ndash; 1916 jılğı köteriliske qatısuşı, Amangeldi jüzdiginiñ jetekşisi.
11

Qayrañbay Malşawlı – 1916 jılğı köteriliske qatısuşı, Amangeldi jüzdiginiñ jetekşisi.

Amangeldi Imanov jasağı jazalauşı otryadqa qarsı&nbsp;atısqan Ötebay üyi.
12

Amangeldi Imanov jasağı jazalauşı otryadqa qarsı atısqan Ötebay üyi.

Amangeldi jasağınıñ wstası Sızdıq Qızırov.
13

Amangeldi jasağınıñ wstası Sızdıq Qızırov.

Merki köterilisşileriniñ jetekşisi.
14

Merki köterilisşileriniñ jetekşisi.

Jetisudağı köterilisti jazalauşı otryadtıñ basıp-janşuı kezinde qirağan auıldıñ jwrtı.
15

Jetisudağı köterilisti jazalauşı otryadtıñ basıp-janşuı kezinde qirağan auıldıñ jwrtı.

Amangeldi Imanov pen köterilisşiler. Suretşi Äbilhan Qasteev kartinasınıñ köşirmesi.
16

Amangeldi Imanov pen köterilisşiler. Suretşi Äbilhan Qasteev kartinasınıñ köşirmesi.

Müsinşi A.A.Lebedevtiñ &laquo;1916 jılğı köterilisşiler&raquo; tuındısınıñ köşirmesi.
17

Müsinşi A.A.Lebedevtiñ «1916 jılğı köterilisşiler» tuındısınıñ köşirmesi.

Amangeldi Imanov jasağınıñ jazalauşı otryadpen şayqasın beyneleytin kartina.
18

Amangeldi Imanov jasağınıñ jazalauşı otryadpen şayqasın beyneleytin kartina.

Kazaktardıñ köterilisşilerdi jazalauı. Suretşi kartinasınan köşirme.
19

Kazaktardıñ köterilisşilerdi jazalauı. Suretşi kartinasınan köşirme.

Azattıq radiosı

Related Articles

  • Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti.  Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip

  • ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Mämi bi Jwrtbaywlınıñ şejiresinde aytıluınşa Kerey wlısınıñ arğı tegi – Şep, Sep, Baylau, Qoylau, Eldey, Köldey, Izen, Jusan sekildi taypalardan taraladı eken. Atalğan taypalardıñ birazı eski tarih betterinen kezdesse, endi bir bölimi qazirge deyin Kerey ruındağı atalardıñ esimi retinde atalıp keledi. Mwnıñ bir sebebin arğı tarihtağı atalardıñ atı öşpesin dep keyingi wrpaqtarınıñ atalar atın qayta jañğırtıp qoyğan dästürinen qarau kerek. Abaq atauına kelsek, arıda Kerey hanzadaları men hanışalarınıñ arasında Abaq, Abaqberdi, Abahan, Abaqtay, Abaqay, Abaq bike sındı esimder bolğan. Sol ata-apalarınıñ jolın jalğağan, tozıp ketken Kerey eliniñ basın qosıp, oğan äz ana bolğan Abaq esimdi qasietti ana ömirde bolğan adam. Qazaq tarihında ru atına aynalğan äz analar az bolmağan. Körnekti jazuşı,

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    «Alğaşqı kitap» derekti beynefil'mi

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Qazaqstan Respublikası Mädeniet jäne aqparat ministrliginiñ Mädeniet komitetine qarastı Wlttıq kinonı qoldau memlekettik ortalığınıñ tapsırısımen «JBF company» kompaniyası Semey qalasında, Şıñğıstau öñirinde, Almatı oblısınıñ Jambıl audanında  «Alğaşqı kitap» attı derekti beynefil'm tüsirude. Derekti fil'm Abaydıñ 1909 jılı Sankt Peterburgtegi Il'ya Boraganskiy baspasında basılğan alğaşqı şığarmalar jinağınıñ jarıq köruine arnaladı. Wlı Abay mwrasınıñ qağaz betine tañbalanu tarihın bayandaydı. Qazirgi adamdar bwrınğı uaqıttıñ, Abay zamanınıñ naqtı, derekti beynesin, sol kezdegi adamdardıñ älpetin, kiim ülgisin köz aldarına elestetui qiın. Köpşiliktiñ ol uaqıt turalı tüsinigi teatr men kinofil'mderdegi butaforlıq kiimder men zattar arqılı qalıptasqan. Alayda Abay uaqıtındağı qazaq tirşiligi, qazaqtardıñ bet-älpeti, kiim kiisi, üy – jayı, bwyımdarı tañbalanğan mıñdağan fotosuretter saqtalğan. Bwlar Resey, Türkiya, Wlıbritaniya

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: