Qazaqstan «yadrolıq qarudan bas tartqan soñ bayıp ketti»
kerey.kz
Qazaqstandı Soltüstik Koreyamen salıstıradı
Soltüstik Koreya basşısı Kim Çen In (ortada) yadrolıq poligonda. 9 naurız 2016 jıl.
Amerikalıq gazet Qazaqstan «yadrolıq qarudan bas tartqan soñ bayıp ketti», al Soltüstik Koreya jantalasa qarulanamın dep «qwrdımğa ketip baradı» dep jazadı. Halıqaralıq baspasöz Qazaqstandağı biliktiñ auısuı jaylı da söz qozğağan.
«YADROLIQ QARUSIZ BAYIĞAN EL»
Amerikanıñ Washington Times gazetiniñ Qazaqstan men Soltüstik Koreyanı salıstırıp, «Kommentariy» aydarımen jariyalağan «YAdrolıq kontrastı zertteu» maqalasında «Atom bombasın jasauğa jantalasqan Soltüstik Koreya qwrdımğa ketip baradı, al atom bombalarınan bas tartqan Qazaqstan bay elge aynaldı» degen wyğarım jasalğan. «Öziniñ yadrolıq oqtwmsıqtarın Resey-anasına, al adamdı ajal qwştıratın plutoniy «baylığın» Sem ağaydıñ qarauına bergennen keyin Qazaqstan 20 jılda Ortalıq Aziyanıñ eñ bay eline, al GULAG-qa wqsağan memleket – Soltüstik Koreya aştıq pen ürey jaylağan tozaqqa aynaldı» dep jazadı avtor.
Bwğan qosa maqalada «Azamattarınıñ halıqtıñ jan basına şaqqandağı kirisi eñ joğarı äri ekonomikası damıp kele jatqan el bolğandıqtan ğana emes, diplomatiyalıq köşbasşılığı da twraqtı türde ösip kele jatqandıqtan Qazaqstandı Ortalıq Aziyanıñ jarıq jwldızı ataydı» dep jazadı. Maqala avtorı eldiñ EQIW, IIW-na (Islam ıntımaqtastığı wyımı – red.) törağalıq etui men 2017 jıldıñ qañtarınan bastap BWW-nıñ qauipsizdik keñesine baqılauşı el retinde müşelik etetinin de maqtağan. «Wlttardıñ ornı neni qalaytınına ğana emes, neden bas tartqanına qaray da anıqtaladı. Älem elderiniñ biligi men investorları Soltüstik Koreyadan qorqudı, al Qazaqstanğa senim artudı üyrendi» delingen maqalada.
Maqala avtorı Duglas Berton – AQŞ memlekettik departamentiniñ Kirkuktegi (Irak) bwrınğı qızmetkeri äri şetel baspasözi arasında üşinşi jıl qatarınan ötkizilgen qazaqstandıq konkurstıñ finalisi.
MWRAGER JAYLI JORAMALDAR
Al Taylandtıñ Bangkok Post gazeti ornınan sözsiz ketetin Qazaqstan prezidentin kim auıstıratını jwrttıñ köbin alañdatadı dep jazadı. «Sovet zamanınan qalğan jalğız boss – Qazaqstan basşısınıñ äli künge deyin mwrageri joq» degen maqalada «Özbekstannıñ ardager basşısı» qaytıs bolğannan keyin 76 jastağı Nwrswltan Nazarbaev «SSSR qoynauınan şıqqan eldi äli basqarıp otırğan äri sovet däuiriniñ közi tiri soñğı basşısına aynaldı» dep jazğan.
Qazaqstan prem'er-ministriniñ orınbasarı Dariğa Nazarbaeva, Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaev, Wlıbritaniya patşayımı Elizaveta jäne princ Filipp Bukingem sarayında. London, 4 qaraşa 2015 jıl.
«Nazarbaev özgelerdiñ el qoğamında tanıluına köp mümkindik bermey keledi. Jañalıq bağdarlamalardıñ köbi ol jaylı habar taratadı äri «Wlt köşbasşısı» degen resmi atağı bar. …Qazaqstanda elita qızmetke talasa bastauı mümkin bolğanımen, eldegi qarapayım halıqtıñ köbi täuelsizdik alğannan beri basqarıp kele jatqan jalğız prezidentke äli beyil siyaqtı» delingen maqalada.
Londondağı GPW konsalting kompaniyası sarapşısı Keyt Mollinsonnıñ sözine silteme jasağan maqalada «Qazaqstandağı bilik tranzitiniñ Özbekstandağı tranzitten ayırmaşılığı bar. Qazaqstan ekonomikası äldeqayda jaqsı damığan. Bwğan qosa, bwl elde basşınıñ auısuınan zardap şegui mümkin qilı müddeler de köp şoğırlanğan» dep jazılğan. Gazet jwrttıñ köbi Qazaqstan prezidentiniñ qızı Dariğa Nazarbaevağa köz tigip otır, biraq ol prem'er-ministr orınbasarı qızmetinen ayırılğannan keyin «şoluşılardıñ kofe twnbasına qarap bal aşudan özge amalı qalmadı» dep jazadı.
QAZAQSTANDAĞI YADROLIQ JARILISTAR MEN AVSTRALIYADAĞI KÖRME
Ündistannıñ New Kerala gazetiniñ jazuınşa, Qazaqstan az bayıtılğan uran qorın saqtaytın keşen qwrılısın bastap jatır. 2015 jıldıñ tamızında Qazaqstan men halıqaralıq atom energiyası agenttigi (MAGATE) Öskemen qalasında az bayıtılğan uran qorın saqtaytın qoyma qwru turalı kelisimge qol qoyğan. MAGATE dereginşe, yadrolıq otın qoymasına ülken bir qalanı üş jıl boyı elektr quatımen qamti alatın atom reaktorınıñ jwmıs isteuine jetetin 90 tonnağa deyin uran sıyadı.
Qazaqstannıñ energetika ministrligine qarastı atom energetikası komiteti törağasınıñ orınbasarı Timur Jantikinniñ sözin keltirgen maqalada uran qorı Ülbi metallurgiyalıq zauıtı aumağında salınatın jeke bölek keşende saqtalatın boladı äri 2017 jıldıñ ekinşi jartısında iske qosıladı dep jazılğan.
Az bayıtılğan uran qorına MAGATE ielik etip, baqılaydı. Onda saqtalatın yadrolıq otın qorı kommerciyalıq narıqta urandı satıp alu mümkin bolmay, atom elektr stanciyalarınıñ jwmısı toqtap qalğan wyımğa müşe elderdiñ tapsırısı boyınşa asa qajettilik tuındağan jağdayda ğana paydalanılmaq.
Bwrınğı Semey yadrolıq sınaq poligonı territoriyasındağı «Atom köli». Şığıs Qazaqstan oblısı, 22 tamız 2009 jıl.
Avstraliyanıñ ABC.net gazeti Avstraliyanıñ aborigender tilinen audarğanda «nayzağay» degendi bildiretin Maraling poligonında jürgizilgen yadrolıq sınaqtardıñ 60 jıldığına oray wyımdastırılğan körkem körme jaylı jazğan. 1956-1967 jıldar aralağında älgi poligonda Wlıbritaniya biligi 600-den asa «şağın sınaq» ötkizgen. Körme kuratorı Djey Di Mittmannıñ aytuınşa, Maraling atauı 1953 jılı Avstraliyanıñ oñtüstigindegi Emu poligonında alğaşqı yadrolıq sınaq ötkizilgennen keyin eldi twmşalağan «jwmbaq» qara şañ-tozañdı eske saladı.
Black Mist Burnt Country (Qara şañğa bökken el) körmesine 60 suretşiniñ jwmısı qoyılğan. Jeke menşik jäne memleket qarauındağı toptamalardan twratın kartinalar Hirosimadağı alğaşqı yadrolıq jarılıstan keyingi 70 jıl boyı ötkizilgen yadrolıq jarılıstardı körsetedi. Suretşi tuındılarınıñ taqırıptarı Nevada, Tınıq mwhittıñ oñtüsik böliginde Franciya jürgizgen sınaqtardı jäne Qazaqstandağı Semey poligonındağı sovettik atom qaruı sınaqtarın qamtidı.
Azat Europa / Azattıq radiosı
Pikir qaldıru