|  | 

Тарих

Тәуелсіздік күрескерлеріне мың алғыс!

Jeltoqsan

1986 жылы желтоқсан айының ортасында Алматы қаласындағы Брежнев
(қазіргі Республика) алаңы бүкіл әлемнің назарын өзіне аударды. Ол кезде
қазіргідей интернет, әлеуметтік желілер жоқ болса да, жергілікті жастардың
демократиялық бас көтеруі туралы ақпарат дүниежүзіне тарап үлгерген еді.
Компартияның Д.Қонаевты қызметінен тайдырып, оның орнына бұған дейін
Қазақстан үшін беймәлім болған Г.Колбинді тағайындауы наразылық туғызып,
қаладағы орталық алаңға он мыңдаған жастар жиналды. Қарсы келгенді қан
қақсатып үйренген кеңес өкіметі бұл жолы да ешкімді аямады. Бейбіт сипатта
басталған шеру ақыр соңында күшпен басылып, оған қатысқандардың біразы
қаза тапты, көбі қуғынға ұшырады. Осы бір тарихи сәтті жастардың жадында
мәңгі сақтау үшін, «Адырна» ұлттық-этнографиялық бірлестігі Алматы қаласы
Ішкі саясат басқармасының қолдауымен шаһардағы бірқатар мекемелерде арнайы
кездесулер өткізді.IMG_3310
Алматы көпсалалы колледжінде өткен кездесуге қонақ ретінде қатысқан
«Желтоқсан жұлдыздары» қоғамдық бірлестігінің төрайымы Гүлмира Мұстафина
мен режиссер Жаңабек Жетіруов студенттерге желтоқсан көтерілісі кезінде
көзбен көргендерін баяндап берді. Іс-шара басталмас бұрын жиналғандарға
Ж.Жетіруов түсірген желтоқсан көтерілісі хақындағы қысқаметражды фильм
көрсетілді.IMG_9840
Сәтбаев университетінде өткен кездесуге «Желтоқсан Республикалық
халықтық патриоттар қозғалысы» қоғамдық бірлестігінің тең төрағасы Кенжебай
Отарбаев, оның орынбасары Ерлан Декелбаев, осы ұйымның мүшелері Әлібек
Мұзаффар мен Бақтығали Таубаев қатысты. Кездесу кезінде қонақтарға «Сіздер
патриот екендіктеріңізді көрсету үшін алаңға шықтыңыздар, біз патриот
екенімізді көрсету үшін не істеуіміз керек?» деген сұрақ қойылды. Желтоқсан
қайраткерлері «Бүгінгі заманда патриотизм деген тәуелсіздіктің қадірін түсіну,
салт-дәстүріңді құрметтеу, еліңе адал қызмет ету. Қазір еліміздегі жағдай 1986
жылғыдан мүлдем басқаша. Сондықтан алаңға шығу еш өзекті мәселе емес» деп
жауап берді.IMG_9963
Қазақстан Жазушылар кітапханасындағы кездесу де желтоқсан көтерілісіне
арналды. Бірінші болып сөз алған желтоқсан көтерілісі туралы бірнеше кітаптың
авторы, «Нұр Отан» партиясы Алматы қалалық филлиалының Саяси жұмыстар
бөлімінің меңгерушісі Қайым-Мұнар Табеев көтерілістің тарихи рөліне тоқталды.
Желтоқсан оқиғасы кезінде алаңға шыққаны үшін, қуғын-сүргінге ұшырап,
түрменің азабын тартқан Гүлнәр Әбілқайырова сол жылдары көрген
қиындықтарын еске алды. Кітапханадағы кездесу желтоқсан көтерілісінің тағы бір
қатысушысы Халелхан Әділхановтың орындауында «Желтоқсан желі» әнімен
қорытындыланды.

Б.Молдаш

Kerey.kz

Related Articles

  • Христиан миссионерлерінің құмдағы іздері

    Орыны: Қашқар қ-сы; Жылы: 1933 ж; Аты-жөні: Қабыл Ахонд; Діні: христиан; Түсініктеме: Бұл жігіттің кейінгі есімі Қабыл Ахонд, христиан дінін қабылдаған алғашқы ұйғыр. Кейін діни сеніміне байланысты өлтірілген. Сурет еуропадағы миссионерлік музей архивінде сақтаулы. Аталған музейде жүздеген христиан ұйғыр өкілдерінің суреті сақталған. 1930 жылдары христиан ұйғырларына тұрғылықты мұсылмандар мен әкімшілік билік тарапынан қысым көрсетіле бастаған соң бір бөлімі миссионерлерге ілесіп еуропа елдеріне “һижраға” кетті. Алқисса Христиан әлемінің Қашқарияға баса мән беруі әсіресе Яқұп Бек мемлекеті кезеңінде жаңа мүмкіндіктерді қолға келтірді. 1860-70 жж. Қашқарияның Цин империясына байланысты көңіл күйін жақсы пайдаланған Христиан әлемі Үндістан мен Тибет арқылы Қашқарияға мәдени ықпалын жүргізе бастады. Олардың мақсаты бұл аймақты Ресей империясынан бұрын өз ықпалына

  • Айтпай кетті демеңіз… (Тибет архиві туралы)

    Алтайдан ауған ел туралы тарихи жазбаларда оқтын-оқтын айтылғаны болмаса исі қазақ жұртына Тибет туралы түсінік әлі күнге дейін беймәлім. Әсіресе Тибет жазба деректерінде күллі түркі баласының тарихы туралы тың деректердің көмулі жатқанын тіптен біле бермейміз. Тибет- тарихи деректің ең көп сақталған аймағы саналады. Мәдени, әдеби, рухани және тарихи түрлі деректердің ықылым заманнан бері жақсы сақталуымен сырт әлемді өзіне баурап кеген Тибет жұртына 19 ғасырдан бастап Батыс экспедициясы баса назар аударып кешенді зерттеулер жасады. Соның негізінде Тибеттегі кейбір салалық байырғы деректер Батысқа көшірілді. Есесіне Тибеттану ғылымы қалыптасты. Жағырафиялық орналасуы тым ұзақ болғандықтан Тибеттану ғылымы қазақ жұртына қажеттілік тудырмады. Тибеттанумен негізінде алпауыт күштер айналысты. Олар тибет жұртын игеруді басқа қырынан бағалады. Тибетте

  • Демографиялық сараптама

    1-ші сурет қазақтар; Демографиялық ахуал 1949-2020 жж. аралығын салыстырмалы көрсеткен. 1949 жылға дейін, атап айтқанда коммунистік қытай үкіметі орнағанға дейін Шынжаң өлкесінің солтүстік бөлігінде қазақтар, оңтүстік бөлігі Қашқарияда ұйғырлар басым санды ұстады. 1951-54 жылдары ұлттық межелеу кезінде орталық үкімет құрған комиссия сараптамасы бойынша ұлттық автономиялық территорияны анықтау мына екі бағытта жүргізілді. Олар: БІРІНШІ, ұлттық автономияны межелеу бойынша оның атауын тұрақтандыру. Осы бойынша үш атау ұсынылды: *ШЫғыс Түркістан автономиялық федерациялық респубиликасы; *Ұйғырстан автономиялық респубиликасы; *Шынжаң автономиялы респубиликасы. ЕКІНШІ, автономияның әкімшілік тұрпатын анықтау; Осы бойынша: *Федерециялық тұрпат; *Автономиялық облыс және окург тұрпат; *Аймақ және аудан дәрежелі автономиялық окург тұрпаты. Межелеу комиссиясы аталған екі бағытта сараптама нәтижесін қорытындылады. Комиссия қорытындысы бойынша Шынжаң өлкесінің

  • Бақсылар институты

    Сараптама (оқысаңыз өкінбейсіз) Бірінші, ілкіде Түркі баласында арнайы қаған құзіреті үшін жұмыс істейтін көріпкел бақсылар институты болған. Аты бақсы болғанымен ханның қырық кісілік ақылшысы еді. Көріпкел бақсылар хан кеңесі кезінде алдағы қандайда бір саяси оқиға мен ситуацияны күні бұртын болжап, дөп басып талдап һәм сараптап бере алатын соны қабілеттің иесі-тін. Оларды саяси көріпкелдер деп атаса да болады. Хан екінші бір елді жеңу үшін білек күшінен бөлек көріпкел бақсылардың стратегиялық болжауына да жүгінетін. Қарсылас елдің көріпкел бақсылары да оңай емес әрине. Екінші, уақыт өте келе саяси көріпкел бақсылар түркілік болмыстағы стратегиялық мектеп қалыптастырды. Түркі бақсылары қытай, үнді, парсы, ұрым елдерін жаулап алуда маңызды рөл атқарды. Ол кездегі жаһандық жауласулар жер, су,

  • Шағын сараптама:Шыңжаң өлкелік үкіметі, шетелге оқушы жіберу жұмысы

    Шағын сараптама 1934-35 жылы жаңа Шыңжаң өлкелік үкіметі құрылған соң шетелден оқу, шетелге оқушы жіберу жұмысы кешенді жүзеге асты. Соның негізінде өлкелік үкімет Совет Одағынан оқитын жас талапкерлерге конкурс жариялап арнайы үкіметтің оқу стипендиясын бөлді, нәтижесінде 1935-39 жылдары ұзын саны 300-ге тарта студент Совет Одағында білім алды. 1935 жылдары Шығыс Түркістандық студенттердің ең көп оқуға түскен білім ордасы- Ташкендегі САГУ еді, атап айтқанда Орталық Азия Мемлекеттік Университеті. Ташкеннен оқыған Шыңжаңдық студенттер Шығыс Түркістанның барлық аймақтарында түрлі қызметте жұмыс істеді, оларды кейін “Ташкентшілдер” деп те атады. 1939 жылдан кейін Мәскеу мен Шыңжаң өлкелік үкіметтің арасы дипломатиялық дағдарысқа ұшырады, соның кесірінен ресми Үрімжі Совет Одағы құрамындағы студент азаматтарды елге шақыртып алды. Білім

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: