АЛАШТЫҢ САЯСИ МӘДЕНИЕТІ

| Sep 1, 2015

300 жыл туралы білетініміз аз, бірақ осыдан 100 жыл бұрынғы Алаш ардақтыларының, күллі алаш жұртының саяси мәдениеті қазіргіден бір сүйем жоғары еді. Басқасын айтпағанда, бір ғана оқиғаны мысалға алуға болады. Ол 1917 жылдың желтоқсан айында өткен мұқым қазақтың ІІ съезі.
Бұл съезд өткелектен өтіп, қағазға жазылған сценарийден ауытқымай сөйлейтін күн сәулелі съезд емес. Ол 1917 жылдың сәуірінен бастап ауылдық, одан соң болыстық, одан кейін уездік һәм облыстық съездерде талқыланған, әбден толғағы жеткен жалпыұлттық мәселелерді ортаға салған шын жиын. Ешқандай «показухасыз» кеңес.
Съезге әр уез, әр облыстан теңдей жиылған өкіл келген, пропорционалды баланс толық сақталған. Облыстан тысқары шақырылғандар және бар. Бұл саяси мәдениет емес пе?
Хан тұқымы төре, батырдың ұрпағы, рулы елдің бетке ұстар ақсақалы демей, бәрі бір азаматтық дауысқа ие. Бұл демократияның көрінісі емес пе?
Талқыланатын мәселелер дауысқа түсіп, секцияларға бөлініп жатса, баяндамашылар сөзінен соң ду қол шапалақ емес, қып-қызыл прения жүріп жатса, ол сөз бостандығы, пікір еркіндігі емес пе?
Алашорда төрағалығына Ә.Бөкейхан, Б.Құлманов, А.Тұрлыбаев дауысқа түсіп, 90-нан асып жығылмай, Әлиханнан ұтылған екі кандидат онымен ауыздық шайнасып келсе, бұл баламалы, әділ сайлау емей немене?
Автономияны жариялауды кейінге қалдырайық деген Әлихан тобына «бүгін жариялайық» деген Жаһанша тобы қарсы шығып, Жаһанша қуғындалып кетпей екі оппоненттік топ консенсусқа келіп жатса, бұл демократиялық мәдениет болмағанда не?
Алашордаға Әлиханның Арқаның жігіттерін ғана жинамай, 7 облыс қазақтың әр облысынан бір азаматтан енгізгені ше?
Япыр-ай, сол Алашордаға Әлекеңнің шығарда жаны ғана бөлек Ахмет пен Міржақыпты кіргізбей қойғанын шыққыр көздер тарих кітаптарынан көріп отыр емес пе?
Басқа не айтуға болады?

Болат МҮРСӘЛІМнің facebook парақшасынан алынды

НАУРЫЗ туралы маңызды құжат

kerey.kz

Ашық дереккөздерден 1920 жылғы 20 наурызда Ташкентте Тұрар Рысқұлов қол қойған Наурызды атап өту туралы бұйрыққа көзім түсті. Демек, биыл бұл тарихи құжатқа – 105 жыл! Алайда, арада небәрі алты жыл өткен соң 1926 жылы Наурызға тыйым салынды. Ал, 1920 жылы Түркістан Кеңестік Республикасының Орталық Атқару Комитетінің төрағасы болып қызмет еткен Тұрар Рысқұловтың тағдыры қандай қайғымен аяқталғаны баршамызға мәлім. Оны “халық жауы” деп танып, 1938 жылдың 10 ақпанында ату жазасына кескен… Нашел вот такой документ в открытых источниках: Приказ, изданный в Ташкенте Тураром Рыскуловым от 20 марта 1920 года о праздновании Наурыза. Получается, в этом году этому историческому документу исполнилось 105 лет! В 1926 году Наурыз оказался под запретом. А
Наурыздағы кездесу

kerey.kz

Кеше Астанадағы ЭКСПО маңында өткен Наурыз мерекесіне барып қайттым. Күн шайдай ашық, көктемнің лебі ерекше сезіліп тұр. Айнала қуанышқа толы – қазақтың дәстүрін дәріптеген ұлттық ойындар, асыл мұрамызды әспеттеген ән-күй, күмбірлеген домбыра үні… Барлығы да Әз Наурыздың сәнін келтіріп, мерекелік көңіл-күй сыйлады. Сахна төрінде әншілер ән шырқап, жыршылар терме толғап, халықтың ықыласына бөленіп жатты. Жан-жағыма көз тастап, ұлттық ойындарға қатысып жатқан жұртты тамашаладым. Қол күрестіру, арқан тарту, гір тасын көтеру – бәрі де бабадан қалған асыл мұра. Кенет ерекше бір көрініске көзім түсті. Аққұба келген орыс қызы 16 килограмдық гір тасын зілдей ауырсынбай, қиналмай-ақ көтеріп жатыр. Таңданысымда шек болмады! Кәдімгі ер адамдардың өзі 130 мәртеден ары аса алмаған бұл салмақты
Айтылмай қалған бір ауыз сөз (Болат Бопайұлын еске алыу)

kerey.kz

«Ажал айтып келмейді, Қаза- қасқағымда» дейтін бабалар сөзі осындайда еске түседі екен, әлгіндеғана әзілдесіп, арғы – бергіден кеңес қозғай отырып, «алдағы айдың жыйрма нешелерінде министрлік жағынан кітаптарының тұсау кесері болатынын, жуырда теле арнадан салт – сана жөнінде бір сағаттық сүхпат беретін» қуаншын мұндағылармен бөлісіп жанары нұрланып, жүзі жәйнап отырған Қазақыстан Жазушылар Одағының мүшесі , айтулы Этнограф, жазушы Болат Бопайұлы арада тысқа шығып келуге үй йесінен рұқсат сүрап кеткен еді, бір неше минут өтбестен «Бөкең жығылып қалды» деген суық хабар келгенде алдымыздағы дастарханды тастай тысқа ұмтылдық, ойпырмай әлгінде ғана қатарымызда отырған азаматтың құлап жатқанын көргенімізде абдырап қалдық, жедел жәрдем орталығындағы кезекші маманның бұйыруымен Бөкеңді жатқан орынынан қозғамай қолдарын ұйқалап, тамырларын ұстап,
“Прагматик болуымыз қажет”. Тайвань Украина мен Трамптан қандай сабақ алды?

kerey.kz

Рид СТЭНДИШ Сашко ШЕВЧЕНКО Тайвань сарбаздары Жаңа Тайпей қаласындағы әскери жаттығуда қару-жарақты пайдалануды үйретіп жатыр. Архив. АҚШ президенті Дональд Трамп Ақ үйде Украина президенті Владимир Зеленскиймен жұрт көзінше керісіп қалған соң, Тайвань Вашингтонмен қарым-қатынасын басқаша жүргізуге көшті. Зеленскийдің Ақ үйдегі сол кездесуінің нәтижесінде жоспарда болған минералдар келісіміне қол қойылмады және АҚШ-тың Украина қорғанысына бөлетін қолдауы тоқтап қалатындай қауіп төнді. Осыдан соң Тайвань Вашингтонға ұсыныс жасады. Әлемнің ең ірі микрочип өндірушісі – Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) 3 наурыз күні АҚШ-қа 100 млрд доллар инвестиция құю жоспарын жариялады. Жоспарда жаңа зауыттар, өнімді буып-түю нысандары және зерттеу орталығы қарастырылған. Ақ үйде тұрып сөйлеген TSMC басшысы Си-Си Вей чип инвестициясына саяси қысым емес нарық талабы
Қазақ-жоңғар дін үшін соғыспаған!

kerey.kz

Қазақ-жоңғар дін үшін соғысқан дегендер мына дерекке сүйенсе керек: 1691 жылы 6 ақпанда Иркутск қаласында Жоңғар ханы Галдан Бошогту (моңғол. Галдан Бошигт; Қалм. Галдан-Бошигт; 1644 – 1697) елшілерінің Қазақ хандығы туралы әңгімесі. «…Шабармандар: «Осыдан он жылдай бұрын олар, Қалмақ Бушухту ханы мен Казак Ордасы, діні әртүрлі болған. Бушухту хан қалмақтармен және басқа да орда мүшелерімен бірге Далай-ламаға сенеді, ал казак ордасы әсіресе Мұхаметке Қырымдық жолмен сенеді, бұсурмандық жолмен сүндеттеледі. Ал Бушухту хан Казак Ордасына онымен, қалмақ Бушухту ханымен және Орданың басқаларымен бір Далай Ламаға бірігіп буддаға сенсін деп жіберді. Сондықтан да олармен жанжал туындады, өйткені олар қалмақ жолымен Далай-ламаға сенгісі келмеді, осының салдарынан үлкен шайқастар болып, Бушухту хан олардың көптеген