Қазақ Нұхтың тікелей мұрагеріма?

| Nov 8, 2015

Нұх пайғамбар ғ.с. кемесі Қазығұрттан кейін Нұр(Нұр Ата) тауына тоқтағаннан соң қазіргі қазақ сахарасында адамзаттың екінші өркениеті басталды. Нұх ұрпақтары көшпелі және отырықшы тіршілік мәдениетін қатар алып жүрді. Нұх баласы Ойша(Юша) сансыз бапты Сайрамда жерленуі соның жарқын айғағы. Нұх кемесінен түскен санаулы хайуанаттар да топан судан кейін жер-әлемге тап осы Нұр тауы атырабынан тарқалды. Мың жастағы Нұхтың батасын алған ұрпақтары таухид жолымен жүріп, кәсіптерін жаңғыртты, тілдерін дамытты, мәдениетін өркендетті. Төрт түлік үй жануарлары Нұхтықтарға айрықша береке дарытты. Ақ молайды, қарын тоғайды. Үш тайпаға бөлінген Нұх ұрпақтары саны көбейген сайын шұрайлы жерлерге тұрақты қоныстанып, жерді еміп, егіншілік, бау-бақшалық, дәнді-дақыл өсірушілік кәсіптерін жаппай игеру басталды. Әу баста қатты дамыған көшпелі өмір салты ғасырлар өте келе аясы тарылып, қу медиен, иен дала, сайын сахараны ғана иелік етті. Отырықшылық дәстүрі, қалалық мәдениеті байтақ қазақ сахарасына жат болмағанымен, Нұх бабасының сүннет жолын ұстанған қадымдағы Нұхтықтар, бертінгі ғұндар, сақтар, көне түркілер мен оғыздар, қыпшақтар мен бөрілі байрақты қазақтар төрт түлік малға негізделген көшпелі өмір салттарын әрдайым берік ұстанды. Жүз жыл бұрын османлық түріктерден саны небары екі есе ғана аз, өзбектен үш есе. қырғыздан отыз есе көп қаймана қазақтың жартысына жуығы көшпелі өркениет өркешінде жайбырақат тіршілік етті. Кеңестік уақытта он мың жылдық көш жолдары қасақана бұзылып, төрт түлік мал жеке меншіктен зорлықпен тартып алынып, бір орталыққа шоғырландырылды. Нәтижеде ата кәсіптен айырылған, көшпелі өмір салтынан ажыратылған 5 млн қазақтар аштан қырылды. Тәуелсіздік тұсында да төрт түлік малмен байланысты көшпелі шаруашылық қайтадан жаңғыртылып, жаңа заманға сай түлетуге қаншама әрекет етілгенмен, бес-он пайыз деңгейінен әріге аспай қалды. Ұлы дала ұрпақтары өздерін ата қонысында өгей сезіну себептері мүлдем жойылмай, қазақ көшпелі ата кәсіптеріне жаңа заман жетістіктерін пайдалана отырып қайтадан оралмай, Нұх өсиеттерін жадымызға оралтып соныдан жаңғыртпай, төрт түлік малмен байланысты жүз мыңдаған архаизмге айналып бара жатқан атау сөздерді тірілтпей, қатаңданып, қасаңданып, шұбарланып, өліп-семіп бара жатқан Нұх тілі – ұлы қазақ тілін дүр сілкіндірмей, қазақтың рухы жаппай көтерілуі, қазақтың әлемді тітіреткен құдыретті ел болуы тіпті де мүмкін емес. Елбасы мықты болуы үшін Ел мықты болмағы лазым. Ел мықты болуы үшін қадыми кәсіп мықты қолданыста болмасы лазым. Ата кәсіпті тыңнан қайта жаңғыртуға белсене атсалыса жүрейік, ағайын?!

Бейбіт Сапаралынің facebook парақшасынан алынды

АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

kerey.kz

Мәми би Жұртбайұлының шежіресінде айтылуынша Керей ұлысының арғы тегі – Шеп, Сеп, Байлау, Қойлау, Елдей, Көлдей, Изен, Жусан секілді тайпалардан таралады екен. Аталған тайпалардың біразы ескі тарих беттерінен кездессе, енді бір бөлімі қазірге дейін Керей руындағы аталардың есімі ретінде аталып келеді. Мұның бір себебін арғы тарихтағы аталардың аты өшпесін деп кейінгі ұрпақтарының аталар атын қайта жаңғыртып қойған дәстүрінен қарау керек. Абақ атауына келсек, арыда Керей ханзадалары мен ханышаларының арасында Абақ, Абақберді, Абахан, Абақтай, Абақай, Абақ бике сынды есімдер болған. Сол ата-апаларының жолын жалғаған, тозып кеткен Керей елінің басын қосып, оған әз ана болған Абақ есімді қасиетті ана өмірде болған адам. Қазақ тарихында ру атына айналған әз аналар аз болмаған. Көрнекті жазушы,
Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

kerey.kz

Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz
ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ МЕНШІГІНДЕ

kerey.kz

Шығыстанушы-тарихшы Өмір Тұяқбайдың бұрында да «Қазаққа қандай тарих керек? Тәуелсіздік кезеңінде жасалған тарихи мистификациялар хроникасы» деп аталатын мақаласын (22.05. 2025. Zhasalash.kz) оқып ем. Риза болғам. Жақында Ө. Тұяқбайдың «Қазақстанда тарихи бұрмалаулар мен мифтерге тосқауыл қоюдың жолдары» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) атты тағы бір мақаласымен және таныстық. Өте өзекті мәселені көтеріпті. Тарихта орын алып жүрген жағымсыз жайттар турасында ой толғапты. Журналистерді, блогерлерді айыптапты. Тарихтан арнайы кәсіби дайындығы жоқ, бәрін бүлдіріп болды деп. Келеңсіздікті тоқтатудың нақты жолдарын ұсыныпты. Бұған да көңіліміз бек толды. Әйтсе де тарихты бұрмалауға, өз өтіріктерін насихаттауға тек журналистер мен блогерлер ғана емес, «арнайы кәсіби дайындығы бар» «тарихшылардың» да «зор үлес» қосып жатқанын баяндап, айтылған пікірді одан әрі өрбітіп, жалғастырайық.
Сталин ажал аузына тастаған қазақтың атты әскері

kerey.kz

Осы уақытқа дейін құпия сақталып келген 106-қазақ атты әскер дивизиясының деректері енді белгілі бола бастады. 1942 жылы дивизия Ақмолада жасақталыпты. Әскери шала дайындықпен жасақталған дивизия 1942 жылдың мамырында, Харьков түбіндегі қоршауды бұзып шығуға бұйрық берер алдында, 4091 сарбазға 71мылтық, яғни 7 адамға бір мылтық және бәріне 3100 жарылғыш оқ –дәрі бәріліпті. Қазақ боздақтарын қарусыз жалаң қылышпен өлімге жұмсауы – «Гитлермен салыстырғанда Сталин солдаттарды өлімге 8 есе көп жұмсадының» айғағы (Михаил Гареев, Әскери академиядан.2005 жыл). “Төртінші билік» газетінің 2016 – жылғы мамырдың 28-жұлдызындағы санында шетелдік архивтерден алынған видеосюжеттегі 106-атты әскер дивизиясы жөніндегі неміс офицерінің айтқаны: «Не деген қырғыз (қазақ) деген жан кешті батыр халық, атқа мініп, ажалға қаймықпай жалаң қылышпен танктерге
ШОҚАН УӘЛИХАНҰЛЫ ДЕГЕН ЕКЕН..

kerey.kz

Ел аузында қазақ оқымыстылары айтты деген сөздер аз емес. Белгілі ғалым, этнограф А. Сейдімбек құрастырған тарихи тұлға, асқан оқымысты Шоқан бабамыздың тапқыр сөздерін назарларыңызға ұсынамыз. * * * Омбыға оқуға жүрер алдында бала Шоқан әкесінің ел іші мәселесін шешудегі кейбір өктем, ожар қылықтарына көңілі толмай, «оқуға бармаймын» деп қиғылық салса керек. Тіптен көнбей бара жатқан баласын қатал Шыңғыс жәрдемші жігіттеріне байлатып алмаққа ыңғайланып: «Шықпаса көтеріп әкеліңдер, арбаға таңып аламыз!» − дейді. Сонда дәрмені таусылған Шоқан әкесіне: «Байлатпа! Абылай тұқымынан байланғандар мен айдалғандар жетерлік болған!» − деп тіл қатады. Бала да болса ақиқат сөзді айтып тұрған баласынан тосылған әке дереу Шоқанды босаттырып жібереді. * * * Петербургте Сыртқы Істер министрлігінің бір