جۇگىرتپەلەر
 | 
  • تاريح

    كەرەي مەملەكەتىنىڭ بيلەۋشىسى توعرىل حاننىڭ شىڭعىس حاندى تاريح ساحناسىنا كوتەرۋى تۋرالى تاريحي ماعلۇماتتار

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Nov 5, 2019  |  289 views

    توعرىل زان شىڭعىس حاننىڭ اكەسى ەسۋگەيمەن اندا بولعان كەرەي مەملەكەتىنىڭ ۇلى بيلەۋشىسى. مارقۇز بۇيرىق حاننىڭ بەس ۇلىنىڭ ءبىرى. شامامەن 1130 -1203 جىلدار ارالىعىندا ءومىر سۇرگەن. حاندىق بيلىك قۇرعان جىلدارى 1168 – 1203 ج.ج. توعرىل حان بيلىك قۇرعان جىلدارى كەرەي مەملەكەتى ۇلى مونعول ۇستىرتىندەگى سايىن دالادا ءوزىندىڭ ساياسي باعىت باعدار ۇستانعان جانە ەۋرازيا قۇرلىعىنا اتى جايىلعان ىرگەلى ەلگە اينالدى. ورتا عۆسىرلارداعى تاريحشىلارىنىڭ جازبا دەرەكتەرى بويىنشا سول كەزدە كەرەي مەملەكەتىنىڭ حالىق سانى وعان باعىنىشتى رۋلار مەن تايپالاردى قوسقاندا توعىز ءجۇز مىڭعا دەيىن جەتكەن. ەندى ءبىر تاريحي قۇجاتتاردا ەكى ءجۇز مىڭ جان بولعان دەپ جازىلادى. ولار اقىلدى حاندارىنىڭ ارقاسىندا التىن شاتىر تىكتىرىپ، التىن كەسەدەن سۋ ىشكەنى جايىندا تامسانا جازدى. سول زاماندا وتە قۋاتتى

    106
  • تۇلعالار

    جاقيا قاجى – يماني جولدىڭ جارشىسى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 30, 2019  |  269 views

    اسپاندى اۋەلەپ ۇشقان قىران قۇس جىلى ۇياسىنا قايتىپ ورالدى. سارى اۋىز بالاپاندارى قاناتتارى قاتايماعاندىقتان، مامىق جايدان الىسقا ۇزاي الار ەمەس. انالارى قاشان تاماق اكەلگەنشە جانارلارىن كوك اسپانعا قاداپ، ۇزاق كۇتكەن ەدى. اۋىزىنا تىستەگەن قورەگىمەن ءنار جالعاتىپ، بالاپاندارىنىڭ ءماز-ءمايرام بولعانىن كورىپ، انالىق قۇس تا قۋانىشقا بولەندى. وسى ءبىر جىلى كورىنىستەردى ۇزاقتان بەرى قاداعالاپ تۇرعان جاقيا ومىردە ىزگىلىك اتاۋلىنىڭ قالاي پايدا بولعانىن ويلاپ، باس قاتىردى. اتاسى ايتىپ وتىراتىن اڭگىمە دە ويىنا ورالدى. بۇكىل جاھاندى جاراتقان ءبىر اللا دەگەن ءسوزدىڭ استارىنا ۇڭىلگىسى كەلدى. بىراق، جاراتۋشى قۇداي تۋرالى كىمنەن سۇرارىن بىلمەي توسىلدى. جارىتىپ ايتار ادام بولسا شە؟ اۋىلداعى مولداعا بارايىن دەسە، قازىر ولاردىڭ دا قاراسى ازايدى. جوقتىڭ قاسى دەسە دە بولادى. مولدا اتاۋلىنىڭ سوڭىنا

    40
  • تاريح

    باعىلان بي.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 30, 2019  |  264 views

    التىن وردا حاندىعىنداعى مەملەكەت قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى. ول توبىل وزەنى بويىن مەكەندەپتى. وباعان وزەنىنىڭ توبىلعا قۇيار جەرىندە باعىلان تو- عايى، باعىلان تالى، باعىلان قارا سۋى، باعىلان كولى، باعىلان تومارى، باعى- لان قىستاۋى، باعىلان شوعى، باعىلان وزەگى دەگەن جەر — سۋ اتتارى بور. باعىلان ءباھادۇر قارتايىپ، ءوز ەسىمىمەن اتالاتىن توعايدى مەكەندەيتىن ءوز اۋلىندا اۋىرىپ قايتىس بولىپتى. ونىڭ سۇيەگى توبىل وزەنىنىڭ جارقاباعىنا جەرلەنگەن. باعىلان ءبيدىڭ بوپاي ەسىمدى ايەلىنەن ارحات، فارحات، سارىمۇرات اتتى ۇلدارى دۇنيەگە كەلەدى. فارحات باتىردىڭ گۇلاندام ەسىمدى ايەلىنەن تا- ناش، ابباس، ماناس تۋادى. وسى كۇنگى قوستاناي وبلىسىنىڭ مەڭدىقارا، ۇزىن- كول اۋداندارىن، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ جانە قازاقستاننىڭ باسقا دا جەرلەرىن مەكەندەيتىن اشامايلى كەرەيلەر وسى تاناشتىڭ ۇرپاقتارى. تاناش التىن وردا حاندىعىنىڭ كورنەكتى ادامدارىنىڭ

    45
  • تاريح

    ءسىبىر حاندىعى نەمەسە كەرەي توعىرۇل حاننىڭ ۇرپاعى تايبۇعا اۋلەتتەرى بيلىك قۇرعان مەملەكەتتىڭ قيلى تاعدىرى مەن تاريحي ارەنادان جوعالۋى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 24, 2019  |  441 views

    تارلان تاريحتىڭ بىزگە بەيمالىم تۇستارى كوپ، اقيقاتى اشىلماعان جانە ءالى كۇنگە دەيىن قۇپيا پاراقتارىنان وزىندىك ورىن العان تايبۇعا اۋلەتتەرىنىڭ ورتا عاسىرلاردا بيلىك قۇرعان جۇرتى ءسىبىر ولكەسى نەمەسە ءسىبىر جۇرتى ەكەندىگى بارشامىزعا ايان. كەرەي توعرىل حاننىڭ ۇكىدەن (كەيبىر شەجىرە اڭىزداردا ۇيقى دەيدى، ال قىتاي دەرەكتەرىندە توعرىل حاننىڭ ءبىر ۇلىنىڭ ەسىمى ويحۋ) تۋعان نەمەرەسى تايبۇعا بۇل ايماقتا ون ءۇشىنشى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا ءىنىسى تايشىقپەن بىرگە كەرەي حاندىعىنان قالعان ءبىر قاۋىم ەلدى سوڭىنا ەرتىپ ءوز الدىنا جەكە حاندىق قۇرىپ جەر كولەمى وراسان زور اۋماققا بيلىگىن جۇرگىزدى. شىڭعىس حان يمپەرياسىنىڭ ۇلان-عايىر ەۋرازيا كەڭىستىگىندە بيلىك قۇرعان داۋىرىندە وسى يمپەرياعا تاۋەلدى جەكە ءوز الدىنا مەملەكەتتىك قۇرىلىمى بار ەل بولعان تايبۇعا ديناستياسى نەمەسە تايبۇعا جۇرتىنىڭ تاريح ساحناسىنا

    108
  • kerey.kz TV

    قازاق ءسىبىر حاندىعىنا – 800 جىل!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 17, 2019  |  657 views

          سوڭعى جىلدارى جارىق كورگەن عىلىمي ەڭبەكتەر دە قازاق حاندىگىنىڭ تاريحى ءبىر جاقتى كورسەتىلىپ ءجۇر. العاشقى قازاق حاندىعىمەن سوعىسقان كورشى ەلدەر حالقىمىزدىڭ بىتىسپەس جاۋى رەتىندە باياندالادى. سولاردىڭ ءبىرى – ءسىبىر حاندىعى. عاسىرلار بويى قازاق حاندىگىنىڭ تەرىسكەي جاعىندا جاتقان قازاق تايپالارى ءسىبىر حاندىگىنىڭ قۇرامىندا عۇمىر كەشكەنى بەلگىلى. بۇگىندە نوعاي ورداسى مەن ءسىبىر حاندىگىن رەسەي عالىمدارى مەنشىكتەپ الىپ ءجۇر. ال قازىرگى قازاق ەلىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن كەرەي تايپاسىنىڭ سول زاماندا ءوز حاندىعى بولعان. كەرەي حاندارىنىڭ عاسىردان عاسىرعا سوزىلعان ەجەلگى اۋلەتى وڭ حانمەن، سانگۇنمەن بىتپەيدى. ارقيلى تاريحي جاعداي، ءارتۇرلى كەيىپتە ودان ءارى جالعاسقان. وڭ حاننىڭ «جيناقتى تاۋاريح» پەن «قاستەرلى شەجىرەدە» ارنايى اتالمايتىن ۇلدارىنىڭ ءبىرى، كەي دەرەكتەردە، نەمەرەسى تايبۇعا (تاي-بۇقا) ازدى-كوپتى جاساعىمەن، تۇرعاقتارىمەن،

    146
  • تاريح

    داستەم سال قاراباسۇلى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 2, 2019  |  620 views

    ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى بيىلعى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ەلىمىزدىڭ باس گازەتى «ەگەم- ەندى قازاقستان» گازەتىندە جاريالاعان ماقالاسىندا تۋعان جەر تاريحىن، ونىڭ تاۋەل-سىزدىگى مەن بوستاندىعى ءۇشىن كۇرەسكەن تۇلعالار ەسىمىن قايتا جاڭعىرتۋدى ۇسىندى. وسى رەتتە بۇگىنگى قازاق ەلىنىڭ سولتۇستىگىندە ءومىر سۇرگەن رۋ-تايپالار تاريحى وسى كۇن- گە دەيىن مامان-تاريحشىلار نازارىنان تىس قالىپ كەلە جاتقاندىع بەلگىلى. بۇگىنگى جاستار تۇگىل اقساقالداردىڭ ءوزى ەلدىڭ كەشەگىسى تۋرال جارىتىپ ەشتەڭە ايتا المايدى. وعان ولاردى كىنالاۋدىڭ ءوزى قيىن سياقتى. كەشەگى كەڭەس ۇكىمەتى زامانىنداعى قىساڭ ساياسات وتكەنىمىزدى بىلۋگە مۇرشا بەرمەگەندىن قالاي جاسىرا الامىز. قازاقستاننىڭ سولتۇستىگى مەن باتىس ءسىبىر ولكەسى ورتا عاسىردا بىرىڭعاي ساياسي-ەتنيكا- لىق اۋماق بولعان. كەرەيدىڭ تايپاسىنىڭ تايبۇعا اۋلەتى نەگىزىن قالاعان، تاريحتا «ءسىبىر حاندىعى» دەپ اتالاتىن مەملەكەت اۋماعىندا تەك كەرەيلەر

    144
  • تاريح

    قوجابەرگەن باتىر

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Oct 2, 2019  |  471 views

    باحىت ەجەنحانۇلى تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ، «قوجابەرگەن باتىر» كىتابىنىڭ اۆتورى 1756-1767 جىلداردا قالىپتاسقان ءمانجۋ-قىتاي مۇراعات قۇجاتتارى نەگىزىندە 1. كىتابىمىزعا ەنگىزىلگەن قوجابەرگەن باتىرعا قاتىستى تاريحي قۇجاتتار قولىڭىزعا تيگەن بۇل كىتاپ اباق كرەيدىڭ شىبارايعىر رۋىنان شىققان قوجابەرگەن باتىردىڭ 1756-1767 جىلدارى ارالىنداعى تاريحى تۋرالى سىر شەرتەتىن، ءوز داۋىرىندە قالىپتاسقان ناقتى مۇراعات قۇجاتتار نەگىزىندە جازىلعان. كىتاپ ءۇش بولىمنەن تۇرادى: 1. اتالمىش تاريحي كەزەڭدە قالىپتاسقان قازاق-تسين قارىم-قاتىناسى جانە ونداعى قوجابەرگەن باتىردىڭ ىقپالى سىندى تاقىرىپتارعا ارنالعان زەرتتەۋلەر; 2. قوجابەرگەنگە قاتىستى ءمانجۋ-قىتاي تىلدەرىندە قالىپتاسقا ناقتى مۇراعات قۇجاتتاردىڭ قازىرگى قازاق تىلىنە اۋدارمالارى (تاريحي-دەرەكتانۋلىق عىلىمي تالاپقا ساي، مۇندا ءمانجۋ تىلدەگى قۇجاتتاردىڭ ترانسكريپتسيالارى دا بەرىلگەن); 3. قۇجاتتاردىڭ فاكسيميلە كوشىرمەلەرىنىڭ تاڭدامالى توپتاماسى. كىتاپقا جالپى 70 قۇجات ەنگىزىلدى. ۋاقىت جاعىنان ايتقاندا، بۇل

    67
  • تۇلعالار

    ەر جاباي (اباق كەرەي) بابانىڭ جاتقان جەرى تابىلىپتى. 

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Sep 27, 2019  |  530 views

    سلامبەك جۋماگالي بۇل ۇلكەن قۋانىش! ۇرپاقتارى ءۇشىن ۇلكەن ونەگە، رۋحاني ازىق. اتاقتى ابىلايدىڭ اق تۋىن ۇستاعان، ءارى تالىمگەر ۇستازى، ەرلىك جانە تەڭدەسسىز باتىرلىعىمەن كوزگە ءتۇسىپ، جىراۋلار مەن اقىنداردىڭ ۋىتتى سوزىنە ارقاۋ بولعان ەر جاباي باتىردىڭ جەرلەنگەن جەرىنىڭ تابىلۋى قازاق تاريحى ءۇشىن دەماڭىزدى. ۇرپاقتارى تىنىمسىز ىزدەنىپ، قازاقتىڭ الىپ تۇلعاسىنىڭ جەرلەنگەن جەرىن سونوۋ قوستاناي وڭىرىندەگى اتباسار ماڭىنان تاۋىپ، ءسۇيىنشى سۇراعان جىلى حابار ەستىدىك. تالاي عاسىرلار بويى تاريح قويناۋىندا قۇپيا بولىپ قالعان جاباي بابامىزدىڭ قايتا تاريح بەتىنە ورالىپ، ۇرپاعىمەن قاۋىشۋى “رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ” جەمىسى. البەتتە، ءالى دە قازاقتىڭ قانشاما ءباھادۇر باتىرلارى مەن ەل باستاعان كوسەمدەرى، ءسوز باستاعان شەشەندەرى بەلگىسىز كۇيىندە قالىپ وتىر؟ بۇل دا ىشكە تۇسكەن “جىلىم قۇرتتاي” ساياساتتىڭ سالقىنى بولعانى اقيقات. قازاقتىڭ باسىنا

    133
  • تاريح

    ەر جاباي

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Sep 25, 2019  |  616 views

    … “اعاشتا بيىكتى ايتساڭ، قاراعايدى ايت، جىگىتتە ەرلىكتى ايتساڭ، بوگەنبايدى ايت! “ۇشىنا نايزاسىنىڭ جاۋ مىنگىزگەن ەمەنالى كەرەيدە ەر جابايدى ايت!” تاتىقارا جىراۋ. اقيقات ارقاۋى — اڭىز مەن وسى ماقالامنىڭ تاقىرىبىنا تاتىقارا جىراۋدىڭ “قامىستىڭ باسى مايدا، ءتۇبى سايدا” دەگەن ءۇش شۋماق ولەڭىنىڭ ەكىنشىسىندە ەسىمى باياندالاتىن جاباي باتىر جايىنداعى سوڭعى ەكى تارماقتى تەكتەن-تەك ايعاققا الىپ وتىرعان جوقپىن. جورىق ۇستىندە، ناعىز كەسكىلەسكەن قانتوگىس ساتىندە سانانى سەرپىلتەتىن، نامىستى جالىنداتاتىن، جۇرەككە وت بەرەتىن جىردى تاتىقارا (1705-1780) قول باستاعان شاقشاق جانىبەك قوشقارۇلىنا، قانجىعالى بوگەنباي اقشا ۇلىنا، ۋاق سارى، بايان قاسابولات ۇلدارىنا ءھام كەرەي جاباي باتىر قارابيۇلىنا جانە باسقا مارعاسقا ەرلەرگە ارناپ شىعارعان. البەتتە، قازاقتىڭ اقپا اقىندارى مەن جورعا جىراۋلارىنىڭ ولەڭ-جىرلارى اۋىزەكى ايتىلعانىمەن، قايماعى بۇزىلماعان قالپىندا ۇرپاقتان-ۇرپاققا

    133
  • تۇلعالار

    اقمولا وبلىسىنىڭ ساكرالدى ورىندارى. باتىر كيىكباي بايعاراۇلىنىڭ جەرلەنگەن جەرى…

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Sep 24, 2019  |  360 views

    ورنالاسقان جەرى: اقمولا وبلىسى اتباسار اۋدانى سەرگەەۆكا اۋىلى.قىسقاشا اقپارات: كيىكباي باتىر (1693-1741 ج) عۇمىر كەشكەن زامانى قازاق-جوڭعار اراسىندا ەكى عاسىرعا سوزىلعان قانقاساپ سوعىستىڭ ەندى تۇتانىپ، ەندى شيەلەنىسىپ، بىرتە-بىرتە ەكى كوشپەلى ەلدىڭ تاكتيكاسى مەن ستراتەگياسىنىڭ سىنعا تۇسە باستاعان كەزى ەدى. بۇل كەزدە قازاق حالقىنىڭ دەربەس ەل بولىپ، ىرگە بەكىتىپ، ءبىرتۇتاس ەتنيكالىق سانا-سەزىمنىڭ ورنىققانىنا ەكى عاسىردىڭ ءجۇزى بولعان. سودان دا بولار، قازاق-جوڭعار اراسىنداعى ءورت تۇتانعان كەزدە ەلى مەن جەرىن قورعاۋ ءۇشىن العاش رەت اتقا قونىپ، ەلدىڭ شەتىنە، جەلدىڭ وتىنە، جاۋدىڭ بەتىنە شىعىپ، ەرلىك كورسەتكەن باتىرلاردىڭ ساپىندا كيىكباي باتىر دا بولدى. كيىكباي باتىر ات جالىن تارتىپ، ساربازدار ساپىنا تۇرعان كەزدە كوشپەلى ەكى ەل اراسىنداعى سوعىس تاسىلدەرى، قورعانىس ادىستەرىنە ابدەن شىڭدالدى. مىنە، بۇل تۇرعىدان كەلگەندە،

    87
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: