جۇگىرتپەلەر
 | 
  • تاريح

    گولوششەكيندى قۇلاق-شەكەدەن ۇرعان جالاۋ مىڭبايۇلى تۋرالى بىلەسىز بە؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Apr 3, 2018  |  2,511 views

    مەملەكەت قايراتكەرى جالاۋ مىڭبايۇلىنىڭ تۋعانىنا 125 جىل 2016 جىلدىڭ قىسىندا ءبىرىنشى رەت ماڭعىستاۋ جەرىندە بولدىم. جالاۋ مىڭباي ەسكەرتكىشىنە تاعزىم ەتىپ، وسى كىسىنىڭ اتىنداعى مەكتەپ وقۋشىلارىمەن جۇزدەستىم. بيىل كۇز مەملەكەت قايراتكەرىنىڭ تۋعانىنا 125 جىل تولادى، سونى قالاي لايىقتى ەتىپ وتكىزۋدى جەرگىلىكتى بىلىكتى ازاماتتار ويلاستىرا باستاپتى. ماعان قولقا سالدى. كاسپيگە بەتىمدى جۋىپ تۇرىپ، جالاۋ ءومىر سۇرگەن ۋاقىتقا ىشتەي ءبىراز وي جۇگىرتتىم. بولشەۆيكتەرگە تەك پارتبيلەت شەڭبەرىندە قاراماي اباي ايتقان «ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك» تۇرعىسىنان دا قاراۋ كەرەك-اۋ دەگەن ۇستانىم بەزبەنىنە سالىپ بايقادىم. ءيا، ەل ازاماتتارى اراسىندا ەرتەدەن تۇلەپ، 1916 جىلعى ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىسى كەزىندە باس كوتەرگەن، 1917 جىلعى قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن تاۋەلسىزدىك دەگەن ۇرانعا اينالعان الاش يدەياسى ەل بيلىگىن بولشەۆيكتەر زاڭسىز

    302
  • تۇلعالار

    ەكى عاسىر ساقتالعان باتىر شاپانى

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 18, 2018  |  3,802 views

    «جەتى اتاسىن بىلمەگەن جەتىمدىكتىڭ بەلگىسى»، «جەتى اتاسىن بىلمەگەن جەتەسىز»… ايتۋعا عانا وڭاي سوزدەر ارينە. قاعىس ەستىگەن بولىپ قۇلاقپەن تىڭداعان ادامعا قازاقتىڭ كوپ ماقالىنىڭ ءبىرى سياقتانعانىمەن، ساناعا ءسىڭىرىپ ميمەن تىڭداعان ادامعا بۇدان ارتىق اۋىر، بۇدان ارتىق اششى ءسوز جوق. «قۇلاقپەن ەمەس ميمەن تىڭدا..»دەيتىن مۇندايدا قازاق ساتيراسىنىڭ اتاسى وسپانحان اۋباكىروۆ . «قازاق رۋعا بولىنبەيدى، رۋدان قۇرالادى» دەيتىنى بار، «جۇزگە بولىنگەننىڭ ءجۇزى كۇيسىن، رۋعا بولىنگەن ۋ ءىشىپ ءولسىن» دەگەن ھاھارمان اتامىزدىڭ. ءوز شىققانتەگىن، ءوز اۋلەتىن ءبىلۋ كەيىنگى ۇرپاققا ۇعىندىرۋ، ۇيرەتۋ دەگەن ءسوز ۇلتتىق سانادان رۋلىق سانانى جوعارى قويۋ دەگەن ءسوز ەمەس. جاڭاعى جەتەسىز جەتىم اتانباۋى ءۇشىن. ەڭ ماڭىزدىسى تەكتىلىكتى تۋ ەتىپ، قان تازالعىن ساقتاۋ ءۇشىن. جەتى اتاسىن جەتىك مەڭگەرگەن جەتكىنشەك جار تاڭداعاندا جازا

    216
  • تۇلعالار

    مۇسىرەپوۆ باعالاۋىنداعى ماعاۋين

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 18, 2018  |  3,914 views

    «بۇل مۇحتار تۋرالى ءبىرىنشى ايتپاعىم — ونىڭ جاستار قاتارىندا سانالاتىن كەزەڭى بۇدان ەداۋىر جىل بۇرىن ءوتىپ كەتكەن ەكەن. ءبىزدىڭ سىنشىلار ول جايدى كەزىندە-اق كورگەن بولار، مەن ءوزىم كەشىرەك كورىپ قالدىم. ونىڭ الپىسىنشى، جەتپىسىنىشى جىلدارى جازعان اڭگىمە، پوۆەستەرى قالام ۇشى وتكىر، ءار ءسوزدىڭ ىشكى-تىسقى ەن تاڭباسىن، قات-قابات سىرى بارىن سول كەزدە-اق تانىتىپتى. مۇحتار ماعاۋيننىڭ سول تۇستا جازعان “ايەل ماحابباتى”، “كۇتپەگەن كەزدەسۋ” سياقتى اڭگىمەلەرىن، “قارا قىز” سياقتى پوۆەسىن وقىعان سىنشى، نە بولماسا زامانداس دوستارى سول كۇنى-اق اۆتوردى قۇشاقتاپ قۇتتىقتاعان شىعار دەپ ويلايمىن. ءوز باسىم سول دوستار قۋانىشىنىڭ ىشىندە بولماعانىمدى وكىنىش ەتكەندەيمىن. پەندەشىلىك تاعى… مۇحتار ماعاۋين انا ءتىلىمىزدىڭ بايلىعىن، ورالىمدى، استارلى، ءارى وت جالىندى، ءارى نازىك تە بيازى بوياۋ-سىرلارىن العاشقى ادىمدارىنان باستاپ-اق مەڭگەرىپ

    184
  • تۇلعالار

    قاليحاندى جابىلىپ ۇرىپ، قابىرعاسىن سىندىرعان ورىستاردى ولجاس يتشە تەپكىلەگەن ەكەن…

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Mar 2, 2018  |  3,029 views

    ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ نايزاعاي نامىستى ازامات ەكەنىن كوپشىلىك بىلەدى. ول شىعارماشىلىعى مەن عىلىمي زەرتتەۋشىلىك جولىندا تۇركى ءناسىلىنىڭ ورنى ءاماندا توردە ەكەنىن دالەلدەي ءبىلدى. زامانداستارىنا، باۋىرلارىنا جاساعان قامقورلىعى، جومارتتىعى مەن نامىسىن جىرتۋى دا تالاي اڭگىمەنىڭ جۇگى. سونداي وقيعانىڭ ءبىرىن قازىنا ءتىلدى قالامگەر، ايگىلى دراماتۋرگ، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى قاليحان ىسقاق “كەلمەس كۇندەر ەلەسى” رومان-ەسسەسىندە بىلاي سۋرەتتەيدى. ول كەزدە جازۋشى ماسكەۋدە ادەبيەت ينستيتۋتىندا ءبىر توپ قازاق قالامگەرلەرىمەن قاتار وقىپ جاتسا كەرەك. ء“بىر كۇنى كەشقۇرىم بولمەمە سۋرەتشى ىدىرىس قارساقباەۆ كىرىپ كەلدى. ءبىر كوزى شودىرايىپ ءىسىپ كەتكەن. كەلىنشەگى سارا لاعمان سوزىپ، مەنى شاقىرىپ كەل دەپ جۇمساپ جىبەرسە كەرەك. ليتينستيتۋتتا وقيتىن اقىنسۇرەي پرەدرەەۆ، يۆانوۆ باستاعان بەس جىگىت باسپالداقتا كەزدەسىپتى دە تەمەكى سۇراپتى. ىدىرىس شىلىم شەكپەيتىن. ءجونىن ايتسا،

    334
  • تاريح

    سەكسەن جىل بۇرىن شابىلعان بايتەرەكتەر

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Feb 27, 2018  |  4,824 views

    بىلتىر جانە بيىل «ۇلكەن تەررور» دەپ اتاعان قاندى ساياسي قۋعىن- سۇرگىندەرگە 80 جىل تولادى. سونىمەن قاتار، الاش ۇكىمەتىنىڭ قۇرۋىنا، الاش مەملەكەتىنىڭ تۋىنىڭ كوتەرۋىنە دە، قازان توڭكەرىسى مەن كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ورنالاستىرۋىنا دا ءبىر عاسىر تولدى. ستاليندىك قىزىل تەررور الاش زيالىلارىن دا، كەڭەس ۇكىمەتتى ورنالاستىرعانداردى دا اياعان جوق. ەكى-ءۇش جىلدىڭ ىشىندە قازاقتان شىققان بىلگەندەر قىزىل قىرعىنعا ۇشىردى، كوبىسى اتىلدى، اتىلماعاندارى اباقتىدا، لاگەردە تەمىر توردىڭ ار جاعىندا ازاپ تارتىپ دۇنيەدەن ءوتتى. «37-ءشى جىل» دەگەن ءسوز ساياسي قۋعىن-سۇرگىندەردى بىلدىرەتىن قاناتتى سوزىنە اينالىپ كەتتى. شىنىمەن، شاكارىمدەي، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتاي الاش ازاماتتارى ودان جەتى بۇرىن اتىلسا داعى، جاقىپ اقپاەۆ اباقتى مەن ايداۋداردان كەشىپ اۋرۋ حالدە قايتىپ دۇنيەدەن وزسا، الاش كوسەمى اقىن مىرجاقىپ دۋلاتوۆ 1935 جىلى لاگەردە قايتىس

    124
  • تۇلعالار

    بۇقارا تىشقانباەۆ

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Feb 1, 2018  |  3,603 views

    بۇقارا تىشقانباەۆ، 1920-شى جىلى الماتى وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 30-شى جىلدارى الاپات اشتىقتا شىعىس تۇركىستانداعى قازاقتارعا وتكەن. 1944-شى جىلى قۇلجاداعى “ازات شىعىس تۇركىستان” (كەيىن توڭكەرىس تاڭى بولىپ وزگەرتىلگەن) گازەتىنىڭ قازاق تىلىندەگى نۇسقاسىنىڭ جاۋاپتى رەداكتورى (باس رەداكتور) بولعان. 1945-شى جىلى قۇلجادا شىعىس تۇركىستان توڭكەرىسشىل جاستار ۇيىمىنىڭ ورتالىق كوميتەتى قۇرىلىپ، كوميتەت جاعىنان شىعارىلعان “وداق” جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى بولعان. 1952-شى جىلى شىڭجاڭ ولكەلىك مادەنيەت مەڭگەنمەسىنە اۋىسىپ ءبولىم باستىعى بولعان. كەيىن “شۇعىلا” جۋرنالىنىڭ شىعۋىنا جەتەكشىلىك ەتكەن. 1955-شى جىلى “قاسەن-ءجاميلا” كينوسىن جازىپ، ەكرانعا تۇسىرگەن. 1962-شى جىلى اۋعان قالىڭ ەلمەن بىرگە قازاقستانعا وتكەن. Eldeç Orda

    122
  • تاريح

    ساتباەۆ نەگە قۋعىندالدى؟

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 30, 2018  |  5,779 views

           قازاق جەرىندەگى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن قۇرۋ يدەياسى ۇلى وتان سوعىسى ءجۇرىپ جاتقان ۋاقىتتا پايدا بولعان ەدى. كورنەكتى عالىم سوعىستىڭ قيىنشىلىعىنا مويىنسۇنباي، قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىن ۇيىمداستىرۋ ءىسىن تاباندى تۇردە قولعا الدى. قازاق كسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ قۇرىلۋى رەسپۋبليكامىزدىڭ عىلىمي تۇرعىدا دالەلدى شەشىمدەرىن تۇجىرىمداۋعا، ەل ەكونوميكاسىنىڭ، عىلىمى مەن مادەنيەتىنىڭ وركەندەۋىنە ۇلكەن مۇمكىندىكتەر اشتى. عىلىم اكادەمياسىنىڭ قۇرامىنا زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى، كىتاپحانالار مەن مۇراجايلار، لابوراتوريالار، سونىمەن بىرگە بازالار مەن فيليالدار قارايدى، سونداي-اق، بۇل مەكەمەلەردەگى ءتيىستى سالالاردى جوعارى ءبىلىمدى ماماندار جانە قىزمەتكەرلەرمەن قامتاماسىز ەتەدى.        قازاق كسر عىلىم اكادەمياسى اشىلعاننان كەيىن دەربەس عىلىم سالالارىندا زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىنىڭ اشىلۋى ەتەك الا باستايدى. قوعامدىق جانە جاراتىلىستانۋ عىلىم سالالارىندا كوپتەگەن عىلىمي زەرتتەۋ ورتالىقتارىنىڭ اشىلۋى، ولاردىڭ دامۋىنا

    158
  • مادەنيەت

    تەكەس اۋدانىنىڭ قالا قۇرلىسىن “شاڭىراق” فورماسىندا جوبالاپ ۇسىنىس جاساعان ءالىمجان اقالاقشى.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 30, 2018  |  6,864 views

    جالپى شىعىس تۇركىستان قازاقتارىنىڭ ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنە دەيىنگى (1939-1944جج اراسى) مادەني، ادەبي، ەكونوميكالىق ءھام اعارتۋشىلىق تاريxى عىلمي تۇرعىدا زەرتتەلمەي كەلەدى. ءبىر xالىق ءۇشىن قولىنا قارۋ الىپ جانىن شۇپەرەككە ءتۇيىپ، باسىن قاۋىپكە تىگۋ- سول xالىق شىدامىنىڭ ەڭ سوڭعى تالعامى دەپ ەسەپتەيمىن، وعان دەيىن ول xالىق رۋxاني، مادەني ءھام الەۋمەتتىك جاڭعىرۋمەن تىرەسىپ باعادى. مەنىڭ ايتپاعىم، شىعىس تۇركىستان قازاقتارىنىڭ قارۋلى توڭكەرىس جاساعانعا دەيىنگى مادەني، رۋxاني ءھام الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭعىرۋى تۋرالى بولماق.  20-جىلداردىڭ باسى ۇلكەن رۋxاني جاڭعىرۋدىڭ باستاۋى سانالدى. الەمدىك دەڭگەيدە ءجۇرىلىپ جاتقان مادەني تولقۋلاردى كۇنى بۇرتىن سەزىنىپ ءوز xالقىن بايىرعىنىڭ قاراڭقى قاپتالىندا ۇيىقتاپ، ۇيالاپ قالماسىن دەپ شامشىراققا، جارىق كوكجيەككە سۇيرەگەن كوسەمدەر پايدا بولا باستادى. سونداي جاڭالىقتىڭ شاعىن مىسالىنا بۇگىن توقتالماقپىن. التايدا، ۇرىمجىدە، قۇلجادا، شاۋەشەكتە قازاقتار

    142
  • تۇلعالار

    نۇر اعا

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Jan 22, 2018  |  7,169 views

    شاھيدوللا سامۇراتۇلى بوكەەۆ باسقالار پالەن دەسىن، تۇگەن دەسىن، ءتانتتىڭ بۇل قازاقتى الەمگە ءشىن. كورەالماعان دۇشپاندار ءدال ءسىز قۇساپ – ءوزدىرىن كۇللى ەلگە دالەلدەسىن. ات كوتەرمەس اتى دا، اتاعىن دا، كەشەگى قۇراما ىشتات ساپارىندا. بۇل قازاقتى ءپاش ەتتى نۇرلى اعام، تۇرعاندىعىن قاي ەلدىڭ قاتارىندا. باعى قانداي ۇستەم ەت بۇل حالىقتىڭ، بايتاق ەلىم تۇرعانداي نۇرلانىپ تىڭ. قايسارلىقپەن وزىنە قاعىپ ءتارتتى، سىلكىپ تارتقان قولدارىن ترامتتىڭ. كىمگە بولسا باستىرماي ەش كەۋدەسىن، كىم بولسادا قايمىعىپ، سەسكەنبەسىن. ترامپ تا شامالاپ بايقاپ ءبىلىدى-اۋ، نۇراعامنىڭ وپ-وڭاي دەس بەرمەسىن. كۇلە بەردى ىرجىڭداپ سەسى قاشىپ، سەسى قاشىپ نۇراعامنىڭ دەسى باسىپ. اق ۇيگە باستاپ كىردى اق پاتشامدى، ىلتيپاتپەن قۇرمەتتەپ، ەسىك اشىپ. قادىرىن بىلەيىكشى بۇل كۇندەردىڭ، باس سۇعار جەرى ەمەس بۇل كىمدەردىڭ.

    105
  • كوز قاراس

    ءتاڭىر تاعالام بار ءىسىن ساۋاپقا جازىپ، يمانىن ماڭگى جولداس قىلىپ، نۇرى پەيىشتە شالقىعاي!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz
     |  Dec 23, 2017  |  6,900 views

    بۇگىن پراگا ۋاقىتىمەن تاڭعى ساعات ءتورت شاماسىندا جانى جايساڭ، مىنەزى جايدارى، كوڭىلى ساۋلەلى، ءىسى مۇقيات راحات مامىربەك باۋىرىمىزدىڭ باقيلىق بولعانى تۋرالى حابار جەتتى. جەلتوقساننىڭ 11-ىندە كەنەت اۋىرىپ، الماتىداعى ءتورتىنشى اۋرۋحانانىڭ جانساقتاۋ بولىمىنە تۇسكەن ءازيز ارىپتەسىمىزدىڭ تىلەۋىن تىلەپ، سىر بەرمەي جۇرگەن ەدىك. تۋعان-تۋىسى مەن جاقىن دوس-جارانى نەبارى 39 جاستاعى جىگىتتىڭ ساۋىعىپ كەتەتىنىنە سەنىپ، دەرتى تۋرالى كوپكە جاريا قىلماۋدى وتىنگەن. توعىز كۇن بويى راقاشتىڭ بەتى بەرى قارايدى دەپ ءۇمىتىن ۇزبەگەن وتباسىنا، بارشا اعايىنى مەن جولداس-جورالارىنا قايعىرىپ كوڭىل ايتام. اللا الدىنان جارىلقاپ، ارتىن قايىرلى ەتىپ، جاساماعان عۇمىرىن ۇل-قىزدارىنا ءناسىپ قىلسىن! 2001 جىلعى جەلتوقساندا، وسىدان ءدال 16 جىل بۇرىن راحاتتىڭ جۋرناليستيكاعا بەت بۇرۋىنا سەبەپشى بولىپ ەدىم. “قازاقستان” تەلەارناسىنا “مەزگىل” حابارىن ەندى شىعارعالى جاتقاندا ءبىر

    174
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: