ساياسات تاريح تۇلعالار قازاق شەجىرەسى
الاشتىڭ العاشقى ماتەماتيكتەرى

ماتەماتيكا – ادامزات وركەنيەتىنىڭ دامۋىنا نەگىز بولعان ىرگەلى عىلىمداردىڭ ءبىرى. ونىڭ باستاۋىن ەجەلگى مىسىر، ۆاۆيلون، ءۇندىستان، قىتاي جانە گرەكيا وركەنيەتتەرىنەن بايقاۋعا بولادى.
بۇل حالىقتار ماتەماتيكالىق ءبىلىمنىڭ العاشقى جۇيەلەرىن قالىپتاستىرىپ، اريفمەتيكا، گەومەتريا، الگەبرانىڭ نەگىزدەرىن قالادى. كەيىنگى ورتا عاسىرلاردا اراب-مۇسىلمان الەمى ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ دامۋىنا زور ىقپال ەتتى. ءال-حورەزمي، ءال-فارابي، ومار حايام، ناسيرەددين تۋسي سىندى عالىمدار الگەبرا، تريگونومەتريا، ساندار تەورياسى مەن استرونوميا سالالارىندا جاڭالىقتار اشىپ، كەيىنگى ەۋروپالىق عىلىمعا نەگىز قالادى. بۇل ءۇردىس تۇركى حالىقتارى قونىستانعان ايماقتارعا دا اسەر ەتتى.
قازاق دالاسىندا ماتەماتيكالىق ءبىلىمنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بولدى. كوشپەلى وركەنيەت تۇرمىس-تىرشىلىكتىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە نەگىزدەلگەن ماتەماتيكامەن تىعىز بايلانىستا دامىدى. قازاق حالقى استرونوميالىق ەسەپتەۋلەرگە سۇيەنە وتىرىپ، ۋاقىتتى انىقتاۋ ادىستەرىن قولداندى، گەومەتريالىق پرينتسيپتەردى جەر ولشەۋدە، قۇرىلىس سالۋدا، مال شارۋاشىلىعى مەن ساۋدا-ساتتىقتا پايدالاندى. ورتا عاسىرلاردا وتىرار، سايرام، تاراز، تۇركىستان سىندى قالالاردا ءىرى وقۋ ورىندارى اشىلىپ، وندا ماتەماتيكا مەن جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى وقىتىلدى. اسىرەسە ءال-فارابي سىندى ۇلى عۇلامالاردىڭ ەڭبەكتەرى قازاق جەرىندە عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ تامىرى تەرەڭدە جاتقانىن دالەلدەيدى.
قازاق حالقىنىڭ ءداستۇرلى دۇنيەتانىمىندا ماتەماتيكامەن بايلانىستى ۇعىمدار كونە زاماننان بەرى قولدانىلىپ كەلدى. مىسال رەتىندە ساناماقتى ايتساق بولادى. بىردەن ونعا دەيىنگى سانداردىڭ بويىندا جالپى جەر-جاھاننىڭ جاراتىلۋ قۇبىلىستارى جاسىرىنعان. وسى كۇنگە دەيىن ساناماقتىڭ قۇپياسى تولىعىمەن اشىلمادى. الايدا عىلىمي نەگىزدەگى ماتەماتيكالىق ءبىلىمنىڭ قالىپتاسۋى قازاقستاندا رەسەي يمپەرياسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋىمەن تىعىز بايلانىستى بولدى. ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا رەسەي ۇكىمەتى قازاقستاندا جاڭا اكىمشىلىك-باسقارۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ بارىسىندا جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءبىلىم الۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن وقۋ ورىندارىن اشا باستادى. بۇل ءبىلىم وردالارى كوبىنەسە ورىنبور، ومبى، تاشكەنت، سەمەي، قازان سياقتى قالالاردا شوعىرلاندى. وسى كەزەڭدە قازاق جاستارى رەسەيدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا تۇسە باستادى.
ايرىقشا ەسكەرەتىن ءبىر جايت، قازاق دالاسىندا جاڭا ساپادا ءبىلىم الۋعا ءبىرىنشى كەزەكتە جوعارى جىك قوعام وكىلدەرى بەلسەندىلىك تانىتتى. اتاپ ايتقاندا، تورە-سۇلتاندار جانە باقۋاتتى اۋلەتتەر ەرەكشە قۇلىقتى بولدى. جاڭا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى، ياعني ءداستۇرلى شىعىستىق ءدىني وقۋدان بولەك، جاديتتىك ءبىلىم ادىستەمەلەرى قازاق قوعامىندا ءبىرىنشى كەزەكتە جوعارى جىك قوعام وكىلدەرى اراسىندا پايدا بولدى. مىسالى، كەشەگى جاڭگىر حان، شوقاننىڭ اكەسى ءۋالي نەمەسە ابايدىڭ اكەسى قۇنانبايلاردى قاراساڭىز، ولار ءبىرىنشى كەزەكتە ءوز ءداۋىرىنىڭ جوعارى جىك قوعام وكىلدەرى ەدى. قولىنداعى بار ساياسي ءھام اكىمشىلىك رەسۋرستى ءبىرىنشى كەزەكتە ۇرپاعىن وقىتۋعا جانە اينالاسىن جاڭا ءبىلىم ارناسىنان سۋسىنداۋعا جاعداي جاساۋعا جۇمسادى. سونىڭ نەگىزىندە قازاق دالاسىندا باتىسشا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىمەن وقىعان ءبىر توپ العاشقى ازاماتتار پايدا بولدى.

مگۋ-ءدىڭ العاشقى ماتەماتيك تۇلەگى
قازاقتان شىققان العاشقى كاسىبي ماتەماتيكتەر حح عاسىردىڭ باسىنان قالىپتاسا باستادى. رەسەي يمپەرياسىنىڭ قۇرامىندا بولعان كەزدە قازاق جاستارى پەتەربۋرگ، قازان، ماسكەۋ سياقتى ءىرى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ، ماتەماتيكانىڭ تەوريالىق جانە قولدانبالى سالالارىن مەڭگەرە باستادى. كەڭەس وداعى تۇسىندا عىلىم جۇيەلى دامىپ، قازاقستاندا جوعارى وقۋ ورىندارى اشىلىپ، العاشقى ماتەماتيكالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلە باستادى. 1960-1980 جىلدارى قازاقستاندا ماتەماتيكا عىلىمى ۇلكەن سەرپىلىس الىپ، ىرگەلى ەڭبەكتەر جازىلىپ، ماتەماتيكالىق مەكتەپتەر قالىپتاستى.
ءحىح عاسىردىڭ سوڭى – قازاقتان شىققان العاشقى ماتەماتيكتەردىڭ قالىپتاسا باستاعان كەزەڭى. بۇل كەزەڭدە قازاق جاستارى اسكەري، پەداگوگيكالىق جانە تەحنيكالىق وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ، ماتەماتيكالىق ءبىلىمنىڭ نەگىزدەرىن مەڭگەردى. مىنە، سونداي جوعارى جىك قوعام وكىلى، حانداردىڭ بەل ۇرپاعى سالىمگەرەي ءجانتورين ەدى. اكەسى زەرتتەۋشى سەيىتحان احمەتۇلى (1837 – ءو.ج.ب.) رەسەي گەوگرافيالىق قوعامىنىڭ مۇشەسى، ارعى اتاسى اتاقتى ەسىم حاننان تارايتىن قايىپ حان اۋلەتى. ناعاشى جۇرتى بوكەي ورداسىنىڭ حانى جاڭگىر حان. ورىنبور گيمنازياسىندا ورتا ءبىلىم العان.
سالىمگەرەي ءجانتورين مگۋ-ءدىڭ (ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى 1755 جىلى قۇرىلعان) فيزيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىندە 1886-1889 جىلدارى ارالىعىندا وقىپ، ءبىلىم الدى. ول كەزدە فاكۋلتەتتى ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى نيكولاي بۋگاەۆ (1837-1903) باسقارىپ تۇردى. بۋگاەۆ اتاقتى گەرمان ماتەماتيگى، عالىم كارل ۆەيەرشتراستىڭ ءتول شاكىرتى (ۆەيەرشتراستىڭ ورىستان ەكىنشى شاكىرتى سوفيا كوۆالەۆسكايا). بۋگاەۆ دەكان بولعان كەزدە فاكۋلتەتتە تازا ماتەماتيكا، مەحانيكا، استرونوميا، فيزيكا جانە حيميا پاندەرى وقىتىلدى. ول ماسكەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (مگۋ) فيزيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىن ءتامامداپ، قازاق اراسىندا جوعارى ماتەماتيكالىق ءبىلىم العان العاشقى تۇلعالاردىڭ ءبىرى اتاندى. ونىڭ ءبىلىمى مەملەكەتتىك قىزمەتتە قولدانىلعانىمەن، قازاق جاستارىنىڭ عىلىمعا بەت بۇرۋىنا ىقپال ەتتى.
وسى كەزەڭدە ومبى، ورىنبور، سەمەي سياقتى قالالاردا اشىلعان گيمنازيالار مەن اسكەري مەكتەپتەر ماتەماتيكالىق ءبىلىمنىڭ تارالۋىنا نەگىز قالادى. بۇل وقۋ ورىندارىندا ەۋروپالىق ماتەماتيكالىق جۇيە وقىتىلىپ، قازاق جاستارى العاشقى رەت الگەبرا، گەومەتريا، تريگونومەتريا سياقتى پاندەرمەن تانىستى.
سالىمگەرەي ءجانتورين – سونىمەن بىرگە بىلىكتى زاڭگەر ءھام اسا ءىرى قوعام قايراتكەرى. ول سانكت-پەتەربۋرگ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. رەسەيدەگى دۋمانىڭ مۇسىلمان دەپۋتاتتارى تۋرالى قازاندا شىققان تاتارشا ەڭبەكتە س.ءجانتوريندى ايرىقشا سۋرەتتەپ، ونىڭ حالىق اراسىنداعى الەۋەتى مەن ىقپالىن ەرەكشە تىلگە تيەك ەتەدى. سول كەزەڭدەگى تاريحي ماڭىزى بار ساياسي وقيعالارعا بەلسەنە قاتىسقان جانە رەسەيلىك مۇسىلمانداردىڭ مۇددەسىن بارىنشا قورعاعان.
س.ءجانتورين ءبىرىنشى ورىس رەۆوليۋتسياسى جىلدارى بۇكىلرەسەيلىك مۇسىلماندار سەزىن وتكىزۋدى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بولدى. «عاليا» مەدرەسەسىنە قارجىلاي جاردەم بەرۋشى. الاشوردا ۇكىمەتىنە قولداۋ تانىتىپ، ونىڭ جەتەكشىلەرىمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولدى. XX عاسىر باسىنداعى قازاق ۇلت كوسەمدەرىنىڭ ناقتى ماماندىقتارى بولعان سالىمگەرەي ءجانتورين ءدىني قوزعالىستاردى كوزسىز قولداۋشى ەمەس، سول كەزەڭدەگى تاريحي ساتتەردى ەسەپكە الا بىلگەن ساياسي قايراتكەر. قوعامنىڭ شىنايى بەت-بەينەسىن باعامداي العان تۇركى مۇسىلماندارىنا ورتاق ۇلت جاناشىرى.
جازۋشى، قوعام قايراتكەرى، «ازاتتىق» راديوسىن ۇزاق جىل باسقارعان حاسان ورالتاي ءوزىنىڭ «ەلىم-ايلاپ وتكەن ءومىر» اتتى ەستەلىك مەمۋارىندا سالىمگەرەي ءجانتوريننىڭ ىستامبۇلداعى ەڭ اتاقتى ادالار رايونىندا جەكەمەنشىك سارايى بولعانىن تىلگە تيەك ەتكەن. جۋرناليست اسىلحان ماماشۇلىنىڭ دەرەگىنشە، 1920 جىلداردان باستاپ سالىمگەرەي ءجانتوريننىڭ ساياسي بەلسەندىلىگى ازايعان جانە يركۋتسكىدە ستاتيست قىزمەتىن اتقارعان. 1924 جىلدارى ماسكەۋگە اۋىسقان. ماسكەۋدە ءبىر جىلداي تۇرىپ، كەلەسى جىلى تاتار اسسر ساۋدا حالىق كوميسسارياتىندا جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن قازانعا قونىس اۋدارعان. 1926 جىلى مامىردىڭ 14-ىندە جۇمباق جاعدايدا كوز جۇمعان.
تۇڭعىش ماتەماتيكا پروفەسسورى
حح عاسىردىڭ باسىندا قازاقتىڭ كاسىبي ماتەماتيكتەرىنىڭ العاشقى بۋىنى قالىپتاسا باستادى. بۇل كەزەڭدە جاديتتىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ارقىلى جەرگىلىكتى حالىق اراسىندا جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى، سونىڭ ىشىندە ماتەماتيكا ءپانى كەڭىنەن وقىتىلدى. سونىمەن قاتار رەسەي يمپەرياسىنداعى ءىرى ۋنيۆەرسيتەتتەردە وقىعان قازاق جاستارى ەلگە ورالىپ، عىلىم مەن ءبىلىم سالاسىندا قىزمەت اتقاردى. بۇل كەزەڭدە قازاق زيالىلارى اراسىندا ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ ماڭىزىن ءتۇسىنۋ ارتىپ، ۇلتتىق ءبىلىم جۇيەسىندە ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ورنى ەرەكشە بولا باستادى. حح عاسىردىڭ 20-30 جىلدارى كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا العاشقى ماتەماتيكالىق وقۋلىقتار قازاق تىلىنە اۋدارىلىپ، جوعارى وقۋ ورىندارىندا ماتەماتيكالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلە باستادى.
قازاق ماتەماتيكاسىنىڭ اتاسى دەپ اسا كورنەكتى قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى، «الاش» پارتياسى مەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، تۇڭعىش ماتەماتيك، پروفەسسور، بەلگىلى اعارتۋشى، قازاق تىلىندە تۇڭعىش رەت «جوعارعى ماتەماتيكا كۋرسى» وقۋلىعىن جازعان ءالىمحان ەرمەكوۆتى ايتقانىمىز ءجون.
ءالىمحان ەرمەكوۆ قارقارالىدا ءۇش كلاستىق ۋچيليششە (1905) مەن سەمەي ەرلەر گيمنازياسىن (1912) ءبىتىرىپ، تومسك تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ تاۋ-كەن فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسكەن. 1917 جىلى الاش اۆتونومياسى قۇرىلعاندا جاڭا ۇكىمەتتىڭ پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، ءارى ەل شارۋاشىلىعىن جوسپارلاۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولىپ تاعايىندالعان. سول جىلى II بۇكىلقازاقتىق سەزىنە سەمەي وبلىسىنان ارنايى قاتىسىپ، الاشوردا ۇكىمەتىنە مۇشەلىككە وتكەن.
ەڭ كەرەمەتى – جاپ-جاس الەكەڭ قوعامدىق، ساياسي كەلەلى ىستەرگە بىلەك سىبانا كىرىسىپ، اعا بۋىن ۇلت زيالىلارى قاتارىندا 1917-1918 جىلدارى الاش اۆتونومياسى، ۋاقىتشا ءسىبىر ۇكىمەتى، كومۋچ، باشقۇرت ۇكىمەتى، ءسىبىر وبلىستىق دۋماسى، ۋفا ديرەكتورياسى اتىنان كولچاكتىڭ ومبى ۇكىمەتىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزگەن. كەڭەس وكىمەتى ورناعان سوڭ قازاق جەرىنىڭ تۇتاستىعىن ساقتاۋ، شەكاراسىن انىقتاپ، بەكەمدەۋ سياقتى ماڭىزدى جۇمىستار اتقارىپ، قازاق جەرلەرىن قازاق اكسر-ءى شەڭبەرىندە تۇتاس دەرلىك توپتاستىرۋدا ايرىقشا ەڭبەك سىڭىرگەن ەرەكشە تۇلعا.
قيىن-قىستاۋ سول جىلدارى ءالىمحان ەرمەكوۆ تومسك تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىن ءبىتىرىپ (1923), گەولوگ-بارلاۋشى ينجەنەرى ماماندىعىن الىپ شىعادى. 1926 جىلى عىلىمي-پەداگوگيكالىق قىزمەتكە اۋىسىپ، 1926-1928 جىلدارى تاشكەنت شاھارىنداعى قازاقتىڭ جوعارى تۇڭعىش پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ جوعارى ماتەماتيكا كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى ءارى جاراتىلىستانۋ-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى مىندەتتەرىن اتقارادى.
كەيىن قازاق پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا (قازىرگى الماتى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى) دوتسەنت (1929) جانە 1932-1935 جىلدارى قازاق مەملەكەتتىك زووتەحنيكالىق مال دارىگەرلىك ينستيتۋتىندا دوتسەنت، پروفەسسور مىندەتىن اتقارىپ، كافەدرا باسشىسى بولادى.
ءالىمحان ەرمەكوۆتىڭ ومىرىندەگى ەڭ كەرەمەت شاعى 1935 جىل دەر ەدىك، اتاپ ايتقاندا، مال دارىگەرلىك ينستيتۋتتا كافەدرا باسقارىپ ءجۇرىپ، ينستيتۋت عىلىمي كەڭەسىنىڭ ۇيعارىمىمەن (ۆاك شەشىمى بويىنشا) تۇڭعىش رەت ماتەماتيكا سالاسىنان پروفەسسور اتاعىن الدى. سونىمەن بىرگە 1935 جىلى قازاق تىلىندە تۇڭعىش رەت «ۇلى ماتەماتيكا كۋرسى» كىتابىن، 1936 جىلى «قازاق ءتىلىنىڭ ماتەماتيكا تەرميندەرى» اتتى تۇسىندىرمە سوزدىگىن جارىققا شىعاردى. 1935-1937 جىلدارى الماتى كەن-مەتاللۋرگيا ينستيتۋتىندا (قازىرگى قازۇتۋ) ماتەماتيكا جانە تەوريالىق مەحانيكا كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، تەحنيكالىق فاكۋلتەتتىڭ دەكانى سياقتى قىزمەتتەردى اتقاردى.
ەڭ ەرەكشە ەستە قالارلىق وقيعا، ءالىمحان ەرمەكوۆ 1932-1936 جىلدارى قازاسسر وقۋ اعارتۋ حالىق كوميسسارياتىنىڭ ارناۋلى تاپسىرماسىمەن قازاق تىلىندە ماتەماتيكا تەرمينولوگياسىن ارنايى جاساپ شىعاردى. 1937 جىلى كەڭەستىك ساياسي وزبىرلىققا ءتۇسىپ، رەسەيگە بارىپ بوي تاسالادى، 1938 جىلى شامالى ۋاقىت كۋيبىشەۆ قالاسىنداعى جوسپارلاۋ ينستيتۋتىندا كافەدرا مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن اتقارادى.
كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا ءا.ەرمەكوۆ 1938 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنا دەيىن عانا جۇمىس ىستەگەن. الدەبىرەۋلەردىڭ جالاسىمەن سول جىلى 58-باپ بويىنشا تۇتقىندالادى دا، 10 جىلعا سوتتالادى، بىراق كەيىن جازانى 6 جىلعا دەيىن قىسقارتادى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنا بايلانىستى 1947 جىلعا دەيىن 9 جىل لاگەردە بولدى. الايدا 1948 جىلى قايتادان 10 جىلعا تۇتقىندالدى. ستالين قايتىس بولعان سوڭ، 1955 جىلى بوساتىلدى. 1955 جىلدان باستاپ قاراعاندى پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىندا قىزمەت اتقاردى. 1958 جىلى زەينەتكە شىقتى. 1970 جىلى ومىردەن وزدى.
ەندى قازاق ماتەماتيكاسىنىڭ تاريحىنداعى تۇلعالارعا قىسقاشا شولۋ جاساساق: ءالىمحان ەرمەكوۆ 1935 جىلى قاڭتاردا پروفەسسور بولدى. ول 1923-جىلى تومسك تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. «ۇلى ماتەماتيكا» دەگەن كىتاپ جازعان. الاش قايراتكەرى.
سادۋاقاس بوقاەۆ كانديداتتىق ديسسەرتاتسياسىن مگۋ-دە 1935 جىلى قورعادى. ول 1932 جىلى تومسك تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن.
يبادۋللا اقبەرگەنوۆ 1935 جىلى فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمىنىڭ كانديداتى بولدى. ول 1931 جىلى تاشكەنت ورتا ازيا ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى كانتوروۆيچتىڭ شاكىرتى. ەگەر يبادۋللا اقبەرگەنوۆتى كەڭەس وداعى ولتىرمەگەندە، مۇمكىن نوبەل سىيلىعىن الار ەدى.
ۋرازباەۆ بازارباي 1941 جىلى عىلىم كانديداتى بولدى. 1964 جىلى دوكتورلىعىن قورعادى. ول 1935 جىلى لەنينگراد مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيزيكا-ماتەماتيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن.
ورىمبەك جاۋتىكوۆ 1944 جىلى عىلىم كانديداتى بولدى.
اسقار زاكارين 1948 جىلى قورعادى. 1937 جىلى مگۋ-ءدى ءبىتىردى.
تولەۋباي امانوۆ 1953 جىلى كانديداتتىق، 1968 جىلى دوكتورلىق ديسسەرتاتسياسىن قورعادى. امانوۆ 1963 جىلى 19-31 تامىز ارالىعىندا وتكەن اقش-كەڭەس وداعى سيمپوزيۋمىنا قاتىستى.
قورىتا ايتقاندا، ءحىح عاسىردىڭ سوڭى مەن حح عاسىردىڭ باسىندا قازاق قوعامىندا ماتەماتيكالىق ءبىلىم جۇيەسى العاش رەت جۇيەلى تۇردە قالىپتاستى. رەسەي يمپەرياسىنىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قازاق جاستارىنىڭ ماتەماتيكا عىلىمىنا كەلۋىنە ىقپال ەتتى، ال حح عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندە كاسىبي قازاق ماتەماتيكتەرى قالىپتاسا باستادى. بۇل كەزەڭدەگى ماتەماتيكالىق ءبىلىمنىڭ دامۋى ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيانىڭ قالىپتاسۋىمەن جانە قازاق جاستارىنىڭ ەۋروپالىق ءبىلىم جۇيەسىنە ەنۋىمەن تىعىز بايلانىستى ەدى. وسىلايشا، قازاق حالقىنىڭ ماتەماتيكا عىلىمىنا كەلۋى بىرتىندەپ جۇزەگە اسقان تاريحي ۇدەرىس بولدى.
جۇماباي ءمادىبايۇلى
قازۋۇ-ءدىڭ PhD دوكتورى
https://zhasalash.kz/news/alashtin-algashki-matematikter-630c86/
zhasalash.kz
رەسپۋبليكالىق قوعامدىق-ساياسي گازەتى

پىكىر قالدىرۋ