| 
  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى
    مادەنيەت

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

    53
  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر
    كوز قاراس

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

    258
  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..
    مادەنيەت

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

    73
  • كوز قاراس

    ءتىل جونىندە تالاي جازىلدى عوي…

    بىراق بۇرىننان ايتىلاتىن ەكى پرينتسيپ سول باياعى وزگەرمەيدى. سەبەبى ونى ۋاقىت جانە وزگە ەلدەردىڭ تاجىريبەسى دالەلدەدى: 1. زاڭ، جارلىق، ەرەجە، شەشىمدەرمەن تىلگە سۇرانىس تۋعىزۋ. ونسىز ءتىل ەشكىمگە كەرەك ەمەس. ءتىل اقشا تابۋعا، ءبىلىم الۋعا، وزگەمەن بايلانىسقا تۇسۋگە قاجەت بولعاندا عانا سۇرانىسقا يە بولادى، سوندا عانا ادامدار ءماجبۇرلى تۇردە ۇيرەنەدى. شەتەلدە وقىعىڭ كەلە مە، IELTS, TOEFL تاپسىر. ول ءۇشىن اعىلشىن وقى. حالىقارالىق كومپانيادا ىستەپ، كوپ جالاقى العىڭ كەلە مە، الدىڭعى سويلەمدە جازىلعان شارتتاردى ورىندا. سۇرانىس تۋعىزۋ مەحانيزمى وسىلاي جۇمىس ىستەيدى. 2. ءتىل يەسى سانالاتىن ۇلت وكىلدەرىنىڭ پرينتسيپشىلدىك تانىتۋى. ياعني، ءتىلىڭ كەڭ تاراسىن دەسەڭ، ونى كەڭ قولدان. ۇيدە، تۇزدە، باسقا جاقتا. انگليادا تۇرىكتىڭ كافەسىنە كىرسەڭ، ءوزارا تۇرىكشە سويلەسەتىن. استانادا ءۇي جوندەيمىز دەپ

    50
  • Karin Erlan مىرزا، قازاق ءتىلى جويىلىپ كەتەدى دەپ وتىرعان ەشكىم جوق.
    كوز قاراس

    Karin Erlan مىرزا، قازاق ءتىلى جويىلىپ كەتەدى دەپ وتىرعان ەشكىم جوق.

    Karin Erlan مىرزا، قازاق ءتىلى جويىلىپ كەتەدى دەپ وتىرعان ەشكىم جوق. سويلەۋشىلەر سانى 15 ملنعا جەتەتىن ءتىل الداعى كەمى 1-2 عاسىردا جويىلمايتىنى انىق. قوعامنىڭ تالابى – قازاق ءتىلى تولىققاندى مەملەكەتتىك ءتىل فۋنكتسياسىن اتقارا باستاۋى. جانە ول باستامانىڭ كوش باسىندا پرەزيدەنتتىڭ ءوزى مەن مەملەكەتتىك اپپارات تۇرعانىن تالاپ ەتەمىز. قازىرگى سيتۋاتسيانى قالكي باعالاۋعا بولادى؟ قازىر قازاق ءتىلى ياعني مەملەكەتتىك ءتىل شىن مانىندە قوسىمشا ءتىل، جاناما ءتىل، اۋدارما ءتىلى عانا بولىپ تۇر. ونى نەدەن بايقايمىز؟ ەرلان مىرزا، قول استىڭىزداعى اپپاراتتىڭ قۇجات اينالىمىنا نازار سالىپ كورىڭىز. ءتىپتى كۇزەتشىلەر مەن تازالىقشى سانيتارلارعا تاراتاتىن قۇجاتتىڭ ءوزى تەك ورىسشا جاسالادى. وعان تولىق سەنىمدىمىن. بۋحگالتەرياڭىزعا نازار سالىڭىز، بارلىق قۇجات تەك ورىسشا جۇرەدى. مەملەكەتتىڭ كەز كەلگەن باستاماسىنا نازار سالىڭىز،

    73
  • قازاق مەكتەبىندە وقيتىن 7 جاسار بالا ورىس ءتىلى ساباعىندا نەگە ورىسشا سايراپ تۇرۋى كەرەك؟
    كوز قاراس

    قازاق مەكتەبىندە وقيتىن 7 جاسار بالا ورىس ءتىلى ساباعىندا نەگە ورىسشا سايراپ تۇرۋى كەرەك؟

    ماگنۋمدى ءوزىم مۇلدە ۇناتپايدى ەكەنمىن. ۇنەمى بارسام، ەسى دۇرىس كوكونىس تاپپايتىنمىن. ەسكىرگەن، شىرىگەن. ازىق-تۇلىكتى تەك بازاردان الامىن. بىراق ماگنۋمگە بايكوتتى توقتاتپاۋ كەرەك! سونىمەن بىرگە، ءورىستىلدى كينو، فيلمدەرگە دە بايكوت جاريالاۋ كەرەك. بىراق، ودان كۇشتىسى، بالالارىڭدى تەك قازاقشا وقىتىپ، قازاقشا تاربيەلەۋ كەرەك. بىراق، بالاڭدى قازاقشا تاربيەلەيىن دەسەڭ، تاعى ءبىر كەدەرگى شىعىپ جاتىر. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بالانى 13 جاسقا دەيىن قازاق تىلىندە وقىتىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا، ويىنا ءسىڭىرۋ كەرەك. ەندى سولاي ىستەپ جاتساق، 7-8 جاسار قاپ-قازاقشا ءوسىپ كەلە جاتقان بالاڭدى مەكتەپتە ورىس ءتىلىن ۇيرەتىپ ميىن اشىتۋعا تۋرا كەلىپ وتىر. ياعني، 2-سىنىپتان باستاپ ورىس ءتىلى مەكتەپ باعدارلاماسىندا تۇر. بجب، تجب-سىندا ورىس ءتىلى مۇعالىمدەرى بالانىڭ ورىسشا مازمۇنداماسىن (گوۆورەنيە) تەكسەرەدى. تالاپ ەتەدى. سوندا، ءبىز بايعۇس قازاق،

    133
  • ناۋرىزداعى كەزدەسۋ
    كوز قاراس

    ناۋرىزداعى كەزدەسۋ

    كەشە استاناداعى ەكسپو ماڭىندا وتكەن ناۋرىز مەرەكەسىنە بارىپ قايتتىم. كۇن شايداي اشىق، كوكتەمنىڭ لەبى ەرەكشە سەزىلىپ تۇر. اينالا قۋانىشقا تولى – قازاقتىڭ ءداستۇرىن دارىپتەگەن ۇلتتىق ويىندار، اسىل مۇرامىزدى اسپەتتەگەن ءان-كۇي، كۇمبىرلەگەن دومبىرا ءۇنى… بارلىعى دا ءاز ناۋرىزدىڭ ءسانىن كەلتىرىپ، مەرەكەلىك كوڭىل-كۇي سىيلادى. ساحنا تورىندە انشىلەر ءان شىرقاپ، جىرشىلار تەرمە تولعاپ، حالىقتىڭ ىقىلاسىنا بولەنىپ جاتتى. جان-جاعىما كوز تاستاپ، ۇلتتىق ويىندارعا قاتىسىپ جاتقان جۇرتتى تاماشالادىم. قول كۇرەستىرۋ، ارقان تارتۋ، گىر تاسىن كوتەرۋ – ءبارى دە بابادان قالعان اسىل مۇرا. كەنەت ەرەكشە ءبىر كورىنىسكە كوزىم ءتۇستى. اققۇبا كەلگەن ورىس قىزى 16 كيلوگرامدىق گىر تاسىن زىلدەي اۋىرسىنباي، قينالماي-اق كوتەرىپ جاتىر. تاڭدانىسىمدا شەك بولمادى! كادىمگى ەر ادامداردىڭ ءوزى 130 مارتەدەن ارى اسا الماعان بۇل سالماقتى

    70
  • ناۋرىز اتاۋى جانە ونىڭ مەرەكەلىك سيپاتى
    كوز قاراس

    ناۋرىز اتاۋى جانە ونىڭ مەرەكەلىك سيپاتى

    ناۋرىز حالقىمىزدىڭ تاريحى ۇزاق، ومىرشەڭدىگى كۇشتى، قازاقى سالت- ءداستۇردى نەگىزگى وزەك ەتكەن بىردەن- ءبىر ۇلتتىق مەرەكە. ول قازاق حالقىنىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق قوعامدىق ءومىر ىسجۇزىندىگىنەن (پراكتيكاسىنان) تۋىنداپ، بىرگە جاساپ كەلە جاتقان اسا مەرەيلى مەيرام. ءوسىبىر كيەلى مەرەكەنى «پارسى تىلىندەگى (ناۋ- جاڭا، رۇز- كۇن) دەگەن ماعناداعى سوزدەرىنە تەلىپ، ءوز ماڭدايىمىزعا سيدىرا الماي پارسىلارعا قوسقولداپ ۇسىنعىسى كەلىپ جۇرگەن تاياز تالعام تار ءورىستى «قۇلشىلدىق قۇمىر» شىرماۋىنان شىعا الماي جۇرگەندەرىمىز دە جەتەدى ارامىزدا. ءتىلىمىزدىڭ ىشكى زاڭدىلىعىنا ۇڭىلسەك، قازاق ءتىلى كوپ ماعنالى، اۋىسپالى ماعنالى، بالاما ماعنالى سوزدەرى كوپ، ءتۇبىر سوزدەردى نەگىز ەتە جۇرناق، جالعاۋ، قوسارلاۋ، بىرىكتىرۋ ت.ب جولدارىمەن تۇرلەنىپ وتىراتىن قۇرىلىمى كۇشتى باي ءتىل. ونىڭ ۇستىنە وسىناۋ اسا باي تىلىمىزدە ءداۋىردىڭ وزگەرۋى، عىلىم- تەحنيكانىڭ دامۋىنا بايلانىستى

    90
  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى
    مادەنيەت

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

    148
  • ول قازان مەن بۇل قازاننىڭ اراسى…
    كوز قاراس

    ول قازان مەن بۇل قازاننىڭ اراسى…

    Kairat Sabyrbai «ەلۋ جىلدا – ەل جاڭا، ءجۇز جىلدا – قازان» دەگەن ناقىل دا ءجيى قولدانىلادى. مىنە، وسى سويلەمدەگى «قازان» ءسوزى نەنى بىلدىرەدى، وسى توڭىرەكتە دە وي ءوربىتىپ كورسەك. قازاقتىڭ بۇكىل دالاسى ءۋالى سوزگە جۇگىنىپ تۇرعان كەزدەن ايتىلىپ كەلە جاتقان ناقىلداردا باسى ارتىق ءسوز بولمايتىنىن ەسكەرسەك، قازان ءسوزىنىڭ بوسقا قولدانىلماعانى انىق. بۇل جەردە ءبىز وسى ساۋال ارقىلى قازان ءسوزى كادىمگى اس پىسىرەتىن قازان با، الدە باسقاداي ماعىنانى مەڭزەيتىن دۇنيە مە، ەكەۋىن ايىرۋ ماقساتىندا ءبىراز ورتاعا ساۋال جولداعان ەدىك. قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەندەر قاتارى دا از بولعان جوق. ءتۇرلى بولجامدار ايتىلدى. سونىڭ ىشىندە كوكەيگە قونىمدىسىنا كەزەك بەرمەكپىز. ءبىزدىڭ ءتىل قورىمىزعا وزگە تىلدەن ءسىڭىسىپ كەتكەن سوزدەر بارشىلىق. قولدانىسىمىزدا اراپ تىلىنەن ەنگەن كىسى ەسىمدەرى مەن

    32
load more

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: