|  |  | 

ەزۋتارتار ادەبي الەم

«دجۋان كولباسانى دجونىپ دجەپ دجاتىرسىڭدار ما؟»

قالتاي مۇحامەدجانوۆ اعامىز جۇمىسقا كەلگەندە:
– قالاي، دجىگىتتەر، دجاعدايلارىڭ دجاقسى ما؟ – دەيتىن سول كەزدە «ج»-عا «د»-نى قوسىپ ايتاتىنداردى كەكەتىپ.
ءبىر كۇنى «ارانىڭ» جاۋاپتى حاتشىسى، مارقۇم سايلاۋبەك جۇمابەكوۆتىڭ بولمەسىندە جۇمىستىڭ سوڭىندا كىشىگىرىم «جەتىم قىزدىڭ» تويىن جاساپ جاتقانبىز.
– ەسىكتى جاپتىڭىز با؟ – دەگەن سۇراعىما «قورىقپا، قاتىردىم» دەگەندەي ساكەڭ ەكى كوزىن بىردەي جۇمىپ، باسىن شۇلعىپ، باس بارماعىن قايقايتا شوشايتتى.
اپىل-عۇپىل بوپ جاتقانىمىزدا كەنەت ەسىك سارت ەتىپ اشىلدى دا، ار جاعىنان قال-اعاڭ كورىندى. نە ىستەرىمىزدى بىلمەي قاتتى ساسقالاقتادىق. اۋىزداعىنى جۇتا الماي، قاقالىپ-شاشالىپ تۇرعان پۇشايمان ءتۇرىمىزدى كورىپ، قال-اعاڭ سىر الدىرماي ادەتتەگىدەي قالجىڭعا باستى.
– قالاي، دجىگىتتەر، دجۋان كولباسانى دجونىپ دجەپ دجاتىرسىڭدار ما؟ – دەدى تۇك بولماعانداي گازەت-داستارحانىمىزداعى شالا تۋرالعان، شىنىندا، جۋانداۋ شۇجىققا كوزىن توقتاتىپ. سول كەزدە «ج»-نىڭ الدىنا «د»-نى قوسىپ ايتاتىن شالا قازاقتاردى كەكەتىپ.
– كەلىڭىز، قال-اعا، كەلىڭىز، ءدام الىڭىز، – دەپ، بارىمىزدى ۇسىنا بەرىپپىز ءبارىمىز ىڭعايسىزدىقتى جۋىپ-شايۋدىڭ رەتىن تاپپاي.
– جارايدى، الا بەرىڭدەر. ءاي، تولىمبەك، بەرى كەلىپ كەتشى، – دەدى دە، مەنى سوڭىنا ىلەستىردى.
دالىزگە شىققان سوڭ ماعان:
– ءبىز سەندەردەي كەزىمىزدە بۇل بالەگە نان تۋراپ جەگەن ادامبىز. وعان ەشتەڭە ايتا المايمىن. ەڭ بولماسا ەسىكتەرىڭدى بەكىتىپ الساڭدار قايتەدى… اينالانىڭ بارلىعى ادام اڭدىعان انتالاعان ارىز عوي، اباي بولساڭدارشى، – دەپ ليفتىگە قاراي بەتتەدى.
شىن مانىندە قاتتى ۇيالىپ قالدىق.

«ارا» جابىلعانى – قازاق كۇلكىسىنىڭ قارا جامىلعانى»
گازەت-جۋرنالدار جاپپاي جابىلىپ جاتقان كەز. قاعاز جوق، قارجى جوق. «اراعا» دا تىقىر تاياندى. «انە جابىلادى، مىنە جابىلادى» دەگەن قاۋەسەتپەن ويانىپ، قايعىمەن ۇيىقتايمىز. باس رەداكتورىمىز – قالتاي مۇحامەدجانوۆ. ءبىر جاعىنان، ول كىسىنىڭ بەدەل-ابىرويىن ويلايمىز دا، «ارانى» جاپتىرمايتىن شىعار دەگەن ۇمىتكە جۇگىنەمىز.
ءبىر كۇنى قال-اعاڭ وسى ماسەلەگە بايلانىستى «نە بۇك قىلام، نە شىك قىلام» دەپ ارتىنىپ-تارتىنىپ، ورتالىق كوميتەتكە كەتتى. تاقىمدى قىسىپ رەداكتسيادا ءبىز قالدىق. كەلدى ءتۇس قايتا. مەنىڭ كابينەتىم 12-قاباتتا ءليفتىنىڭ تۋرا قاراما-قارسىسىندا بولاتىن. ەسىك ىلعي اشىق. كىمنىڭ كەلىپ، كىمنىڭ كەتىپ جاتقانى كورىنىپ تۇرادى.
قال-اعاڭ كەلدى. جۇزىندە جەڭىستىڭ بەلگىسى بار. كوزىندە قۋاقى كۇلكى وينايدى. سوزىندە دە جەڭىمپازدىقتىڭ جەلى ەسەدى. شۇباپ كابينەتىنە كىردىك.
«ارا» جابىلمايتىن بوپتى. سوندا قال-اعاڭ نە ايتقان دەيسىز عوي.
– قاعاز جوق دەيسىڭدەر، بىزگە جاي سارى قاعاز دە جەتەدى. اناۋ دۇكەندەردەگى ماي ورايتىن، ەت ورايتىن سارى قاعازدار دا جارايدى بىزگە. سونىمەن-اق جۋرنالدى شىعارا بەرەمىز. بىزگە سول قاعازداردى بەرىڭىزدەر، ءبارىبىر ونى ورايتىن ەت تە، ماي دا جوق قوي. ال «ارا» جابىلعانى قازاق كۇلكىسىنىڭ قارا جامىلعانى ەمەس پە؟ – دەپتى.
وسىلاي ءبىر اۋىز سوزبەن «ارانى» امان الىپ قالعان ەدى.

تولىمبەك الىمبەكۇلى                                       zhasalash.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

  • “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق.

    “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق.

    “الاش“ سىيلىعى – وتە قاۋىپتى سىيلىق. الاش” سىيلىعىن العان سوڭ الاش ءۇشىن وتقا دا، سۋعا دا تۇسۋگە تۋرا كەلەدى. “الاش” سىيلىعىن تالانتى مەن كۇرەسكەرلىگى قاتار تۇرعان اقىن، جازۋشى الادى. “الاش” سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى الاش كوسەمدەرى – ءاليحان، احمەتتەر سىقىلدى الاشتى الاڭداتقان كەز كەلگەن ماسەلەگە وي-پىكىرىن اشىق ايتادى جانە اق ايتادى. جۋسان تۇبىنە بۇقپايدى. كەرەك بولسا اباقتىعا دا قامالادى. “الاش“ سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى “مەن ليريك ەدىم”، “ماحابباتتى عانا جىرلايتىن ەدىم”، “تۇمسا تابيعاتتى عانا سۇيەتىن ەدىم”، “تەندەرىم بار ەدى، قىزمەتتە ەدىم، قوعامدا، ساياساتتا شارۋام جوق” دەپ، بيلليارد ويناپ، مەرەيتويدان مەرەيتويعا شاپقىلاپ جۇرە المايدى. ويتەتىن بولسا، وتە زور قاتەلىكپەن بەرىلگەن “الاش” سىيلىعىن تۇمانباي اتىنداعى، مىرزاتاي اتىنداعى سىيلىقتارعا، تاعى دا باسقا وزىنە ساي اعا بۋىن اتىنداعى

  • كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    كىتاپقۇمار جاسقا تەگىن وقۋ باقىتى بۇيىردى

    ادامزات كىتاپقا عۇمىر بويى قارىزدار. كىتاپسىز كەلەشەكتىڭ التىن كىلتىن ەشكىم قولىنا مىقتاپ ۇستاي الماعان. ماردان راحماتۋللا – كىتاپقۇمار ون جەتى جاسار جىگىتتىڭ بويىندا ءوز قاتارلاستارىنىڭ بويىنان تابىلا بەرمەيتىن ۇلى قاسيەت بار. ول – كىتاپقا دەگەن ماحاببات. بۇل ماحابباتتىڭ ءسات ساناپ ارتۋىنىڭ دا سىرى بار. ماردان – اسىلى وسمان، دارحان قىدىرالى سىندى بۇگىنگى قازاق رۋحانياتىنىڭ تىرەگى سانالاتىن ازاماتتار تۋعان توپىراقت تۋىپ-وسكەن. توپىراقتىڭ كيەسىن ءدال وسى كەزدە ەرىكسىز مويىنداي تۇسەسىڭ. قوعامداعى «جاستار كىتاپ وقىمايدى» دەگەن قاساڭ پىكىردى جوققا شىعارۋعا تىرىسقان جاستاردىڭ دا سانى باسىم. كۇن ساناپ ولاردىڭ سانى ارتىپ، كىتاپتىڭ قۇدىرەتىن جەر-جەردە دالەلدەپ باعۋدا. كىتاپقا جانى قۇمار جان ءبىر كۇنىن كىتاپسىز ەلەستەتە المايدى. عۇمىرى كىتاپپەن ەتەنە بايلانعان، وقۋ عۇمىرىنىڭ مانىنە اينالعان جاستاردى

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: