|  |  | 

ەزۋتارتار ادەبي الەم

«دجۋان كولباسانى دجونىپ دجەپ دجاتىرسىڭدار ما؟»

قالتاي مۇحامەدجانوۆ اعامىز جۇمىسقا كەلگەندە:
– قالاي، دجىگىتتەر، دجاعدايلارىڭ دجاقسى ما؟ – دەيتىن سول كەزدە «ج»-عا «د»-نى قوسىپ ايتاتىنداردى كەكەتىپ.
ءبىر كۇنى «ارانىڭ» جاۋاپتى حاتشىسى، مارقۇم سايلاۋبەك جۇمابەكوۆتىڭ بولمەسىندە جۇمىستىڭ سوڭىندا كىشىگىرىم «جەتىم قىزدىڭ» تويىن جاساپ جاتقانبىز.
– ەسىكتى جاپتىڭىز با؟ – دەگەن سۇراعىما «قورىقپا، قاتىردىم» دەگەندەي ساكەڭ ەكى كوزىن بىردەي جۇمىپ، باسىن شۇلعىپ، باس بارماعىن قايقايتا شوشايتتى.
اپىل-عۇپىل بوپ جاتقانىمىزدا كەنەت ەسىك سارت ەتىپ اشىلدى دا، ار جاعىنان قال-اعاڭ كورىندى. نە ىستەرىمىزدى بىلمەي قاتتى ساسقالاقتادىق. اۋىزداعىنى جۇتا الماي، قاقالىپ-شاشالىپ تۇرعان پۇشايمان ءتۇرىمىزدى كورىپ، قال-اعاڭ سىر الدىرماي ادەتتەگىدەي قالجىڭعا باستى.
– قالاي، دجىگىتتەر، دجۋان كولباسانى دجونىپ دجەپ دجاتىرسىڭدار ما؟ – دەدى تۇك بولماعانداي گازەت-داستارحانىمىزداعى شالا تۋرالعان، شىنىندا، جۋانداۋ شۇجىققا كوزىن توقتاتىپ. سول كەزدە «ج»-نىڭ الدىنا «د»-نى قوسىپ ايتاتىن شالا قازاقتاردى كەكەتىپ.
– كەلىڭىز، قال-اعا، كەلىڭىز، ءدام الىڭىز، – دەپ، بارىمىزدى ۇسىنا بەرىپپىز ءبارىمىز ىڭعايسىزدىقتى جۋىپ-شايۋدىڭ رەتىن تاپپاي.
– جارايدى، الا بەرىڭدەر. ءاي، تولىمبەك، بەرى كەلىپ كەتشى، – دەدى دە، مەنى سوڭىنا ىلەستىردى.
دالىزگە شىققان سوڭ ماعان:
– ءبىز سەندەردەي كەزىمىزدە بۇل بالەگە نان تۋراپ جەگەن ادامبىز. وعان ەشتەڭە ايتا المايمىن. ەڭ بولماسا ەسىكتەرىڭدى بەكىتىپ الساڭدار قايتەدى… اينالانىڭ بارلىعى ادام اڭدىعان انتالاعان ارىز عوي، اباي بولساڭدارشى، – دەپ ليفتىگە قاراي بەتتەدى.
شىن مانىندە قاتتى ۇيالىپ قالدىق.

«ارا» جابىلعانى – قازاق كۇلكىسىنىڭ قارا جامىلعانى»
گازەت-جۋرنالدار جاپپاي جابىلىپ جاتقان كەز. قاعاز جوق، قارجى جوق. «اراعا» دا تىقىر تاياندى. «انە جابىلادى، مىنە جابىلادى» دەگەن قاۋەسەتپەن ويانىپ، قايعىمەن ۇيىقتايمىز. باس رەداكتورىمىز – قالتاي مۇحامەدجانوۆ. ءبىر جاعىنان، ول كىسىنىڭ بەدەل-ابىرويىن ويلايمىز دا، «ارانى» جاپتىرمايتىن شىعار دەگەن ۇمىتكە جۇگىنەمىز.
ءبىر كۇنى قال-اعاڭ وسى ماسەلەگە بايلانىستى «نە بۇك قىلام، نە شىك قىلام» دەپ ارتىنىپ-تارتىنىپ، ورتالىق كوميتەتكە كەتتى. تاقىمدى قىسىپ رەداكتسيادا ءبىز قالدىق. كەلدى ءتۇس قايتا. مەنىڭ كابينەتىم 12-قاباتتا ءليفتىنىڭ تۋرا قاراما-قارسىسىندا بولاتىن. ەسىك ىلعي اشىق. كىمنىڭ كەلىپ، كىمنىڭ كەتىپ جاتقانى كورىنىپ تۇرادى.
قال-اعاڭ كەلدى. جۇزىندە جەڭىستىڭ بەلگىسى بار. كوزىندە قۋاقى كۇلكى وينايدى. سوزىندە دە جەڭىمپازدىقتىڭ جەلى ەسەدى. شۇباپ كابينەتىنە كىردىك.
«ارا» جابىلمايتىن بوپتى. سوندا قال-اعاڭ نە ايتقان دەيسىز عوي.
– قاعاز جوق دەيسىڭدەر، بىزگە جاي سارى قاعاز دە جەتەدى. اناۋ دۇكەندەردەگى ماي ورايتىن، ەت ورايتىن سارى قاعازدار دا جارايدى بىزگە. سونىمەن-اق جۋرنالدى شىعارا بەرەمىز. بىزگە سول قاعازداردى بەرىڭىزدەر، ءبارىبىر ونى ورايتىن ەت تە، ماي دا جوق قوي. ال «ارا» جابىلعانى قازاق كۇلكىسىنىڭ قارا جامىلعانى ەمەس پە؟ – دەپتى.
وسىلاي ءبىر اۋىز سوزبەن «ارانى» امان الىپ قالعان ەدى.

تولىمبەك الىمبەكۇلى                                       zhasalash.kz

Related Articles

  • اقكوڭىل باستىق

    ىلگەرىدە “قاز ءبىلىم جانە عىلىم” دەيتىن مەكەمەگە مينيسترلىك كوز اشقالى اكىمدىكتە ىستەگەن شەنەۋنىكتى باستىق قىلىپ جىبەردى. الگى مەكەمە وزىنە تيەسىلى جۇمىستى عانا ىستەپ تىپ-تىنىش جاتىر ەدى. جاڭا باستىق ىسكە قاتتى كىرىستى. – نارىققا، وركەنيەتكە ساي بولۋ كەرەك!- دەدى. دەرەۋ جاڭا ادامداردى جۇمىسقا الدى. ءبىر كۇنى كابينەتىمىزگە قىلداي قارا گالستۋك، قارا كاستوم-شالبار كيگەن ەڭگەزەردەي جاس جىگىت كىرىپ كەلدى. – پالەنشە تولەنشەەۆيچ دەگەن ءسىز بە؟ قانداي تاماق ىشەسىز؟ قولىندا بەس-التى تاماقتىڭ ءتىزىمى تۇر. سويتسەك باستىقتىڭ “ۇجىمدى تۇسكى اسپەن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى كومەكشىسى” ەكەن. ءوزىنىڭ ايتۋىنشا – مەنەدجەر – ماركەتينگ. تۇستە كابينەتتەردى ارالاپ تاپسىرىس قابىلدايدى دا، تاماقتى الدىرىپ بەرەدى. كەز كەلگەن تاماقتى ءۇش قايتالاپ ىشسەڭ – شىعاسىڭ عوي. ءبىز ونداي استان تەز شىقتىق.

  • الاش زيالىلارىنىڭ ۇرىمشىدەن قايتىپ كەلە جاتقاندا

    بولعان وقيعا ىزىمەن بولعان وقيعانىڭ ىزىمەن…   الاش جۇرتىنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەزى ءوتىپ، ءاليحاننىڭ كولچاكتان بەتى قايتىپ، “ەندى قايتىپ تاۋەلسىز ەل بولامىز” دەپ جۇرگەن كەز ەدى. سەمي الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ورداسى ەدى. سەمەيدە جۇرگەن احمەت بايتۇرسىنوۆ باستاعان ءبىر توپ الاشورداشىلار قىتاي شەكاراسىنداعى ءۇرىمشى قالاسىنا بارىپ، ونداعى قازاق جۇرتىنىڭ حال جاعدايىن ءبىلىپ قايتۋعا جولعا شىققوان. ول كەزدە ءۇرىمشىنىڭ كوبى قازاق ەدى ۇيلەرى نەگىزىنەن سازدان قۇيىلعان. ورتا ازيانىڭ كوپ قالالارىن ەسكە سالعانداي. ءبىراز ۇلكەن كىسىلەر مەن جاستار احاڭنىڭ توتە الىپبيىمەن كىتاپ گازەت وقيدى. ەكەن. احاڭدى بۇرىن كورگەن ادامدار دا كەزدەستى. دەگەنمەن، احاڭ ءۇرىمشى قازاقتارىنىڭ تاەلسىز اۆتونوميا قۇرۋ تۋرالى ويلارى دا جوقتىعىن بايقاعان. سونىمەنگ، ءۇرىمشى قازاعىنىڭ جانە قىتايعا جاقىن باسقا ۇلتتاردىڭ باستى تۇرمىسى

  • ءبىر اۋىلداعى  ەكەۋدىڭ تاعدىرى

      جۇمات  انەسۇلى   ( ماحاببات تۋرالى اڭگىمە) “مەن سەنەن باسقانى ولگەنشە  كورمەيمىن دەپ سەرت بەرىپ ەدىم وزىمە” “دەدى بۋىنىپ ولەيىن دەپ جاتقان مايسا دەگەن قىز.. بۇل بايتوبە دەپ اتالاتىن اۋىل. بۇرىن ۇلكەن شارۋاشىلىقتارى بولعان.وقۋ اياقتالىپ، مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مەكتەپتىڭ جانىنداعى الما باعىندا مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ تويى مەن  سىنىپتاس جاراس پەن مايسانىڭ تويى بىرگە وتەىزىلەتىن بولعان. جاراستىڭ Əكەسى فەرمەر، ازداپ ەگىستىگى بار. ال جاراسپەن بىرگن وقىعان Əمىرەنىڭ əكەسى əكىمشىلىكتە قىزمەت جاسايدى، ءəرى جەمىس وسىرەدى. بۇل جاراس پەن مايسانىڭ ۇيلەنۋ تويى باستالايىن دەپ جاتقاندا بولعان تراگەديا. جاراس پەن مايسا مەكتەپ ءبىتىرىپ،، ءوز سىنىپتاستارىمەن مەكتەپتىڭ جانىنداعى ۇلكەن باقتا ۇيلەنۋ تويلارىن مەكتەپ ءبىتىرۋ تويىمەن جال،عاستىرماقشى ەدى. مەكتەپتىڭ باعى القىزىل گۇلمەن جايناپ تۇر. وعان ءتۇرلى ءتۇستى لامپالار قوسىلعان. سىرتىنان

  • ماڭگى قازاق(ەرتەگى فەنتەزي) 

    قازاقتارعا جاسالىپ جاتقان  قيانات كوپ بولعاسىن، « ماڭگى قازاق» اتتى اڭگىمە جازسام دەپ جۇرەتىن ەدىم. وسىدان ءبىر كۇن بۇرىن سول اڭگىمەنىڭ سيۋجەتىنە كەلەتىن ءتۇس كورجىم. كەشەدەن بەرى جازۋعا كىرىسسەم بە دەپ ءجۇر ەدىم، ءساتى بۇگىن تۇسكەن سياقتى. جۇمات انەسۇلى وتە ەرتەدە ەمەس، بۇگىندە ەمەس، عىلىم دوكتورلارى سانجار مەن بالجان ينستيتۋتتا قىزمەت ەتەتىن.وزدەرىنىڭ لاۋازىمدارىنا قاراي قاراپايىم ەكى قاتارلى جاقسى سالىنعان كوتتەدجدە تۇردى.ينتەلليگەنت ادامدار ءومىردىڭ قيىندىقتارىنا كوپ ءمىن بەرە قويمايدى عوي، ومىرلەرى ءماندى، جايلى ءوتىپ جاتتى. جاقسىلىقتا كوپ كۇتتىرگەن جوق، سانجار مەن بالجان ۇلدى بولىپ، كوتتەدجدە شاعىن توي ءوتتى. نەگە ەكەنىن قايدام، اكە شەشەلەرى اقىلداسىپ، ءۇلدارىنىى ەسىمىن اڭسار دەپ اتاعان. اڭسار ەرتەدەگىدەي تەز دە وسكەن جوق، كەش تە وسكەن جوق. تاربيەلى جىگىت بولىپ

  • سۋ ىشكەندە قۇدىق قازىۋشىنى ۇمىتپا

    (23 – اڭگىمە) باياحمەت جۇمابايۇلى — ءبىزدىڭ زاماندا سەندەرشە كيىمنەن-كيىم تاڭدايتىن جاعداي قايدا، جاماپ-جاسقاپ، تون، شالبار كيسەك تە جەتەتىن. ءسويتىپ ءجۇرىپ ايانباي ەڭبەك ەتتىك. بۇگىنگى كۇن باساتىن جولدى ول كەزدە ايلاپ جۇردىك، ءتىپتى بۇگىنگىدەي دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان حابار تاۋىپ وتىراتىن جاعداي قايدا؟ — دەگەن قاريا نەمەرەسىنىڭ جۇمىستىڭ قىرىن بىلمەي، تىك قاسىق بولىپ ءوسىپ كەلە جاتقانىنا نارازى بەينەسىن اڭعارتىپ، ءوز ءومىر كەشىرمەسىنەن كەڭەستەر قوزعاعان. نەمەرەسى: — اتا، سول داۋىردە تۋعان وزدەرىڭىزدىڭ سورلى بولعان تالەيلەرىڭىزدەن كورمەيسىز بە؟ ولارىڭىزدى بىزگە ايتپاڭىز، —دەمەي مە. اشۋدان جارىلارمان بولعان قاريا: — ە، ونداي بولعاندا «ۇرپاق ءۇشىن باقىت-بايلىق جاراتسام» دەپ تەر توگىپ، جان قيىپ، ازىپ-توزعان اتا-بابالارىڭ سەندەرگە ايىپتى بولعانى عوي. «تەڭدىك ءۇشىن» دەپ اكەم وققا ۇشتى. ال

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: