گولوششەكيندى قۇلاق-شەكەدەن ۇرعان جالاۋ مىڭبايۇلى تۋرالى بىلەسىز بە؟
kerey.kz
مەملەكەت قايراتكەرى جالاۋ مىڭبايۇلىنىڭ تۋعانىنا 125 جىل
2016 جىلدىڭ قىسىندا ءبىرىنشى رەت ماڭعىستاۋ جەرىندە بولدىم. جالاۋ مىڭباي ەسكەرتكىشىنە تاعزىم ەتىپ، وسى كىسىنىڭ اتىنداعى مەكتەپ وقۋشىلارىمەن جۇزدەستىم. بيىل كۇز مەملەكەت قايراتكەرىنىڭ تۋعانىنا 125 جىل تولادى، سونى قالاي لايىقتى ەتىپ وتكىزۋدى جەرگىلىكتى بىلىكتى ازاماتتار ويلاستىرا باستاپتى. ماعان قولقا سالدى. كاسپيگە بەتىمدى جۋىپ تۇرىپ، جالاۋ ءومىر سۇرگەن ۋاقىتقا ىشتەي ءبىراز وي جۇگىرتتىم. بولشەۆيكتەرگە تەك پارتبيلەت شەڭبەرىندە قاراماي اباي ايتقان «ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك» تۇرعىسىنان دا قاراۋ كەرەك-اۋ دەگەن ۇستانىم بەزبەنىنە سالىپ بايقادىم.
ءيا، ەل ازاماتتارى اراسىندا ەرتەدەن تۇلەپ، 1916 جىلعى ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىسى كەزىندە باس كوتەرگەن، 1917 جىلعى قازان توڭكەرىسىنەن كەيىن تاۋەلسىزدىك دەگەن ۇرانعا اينالعان الاش يدەياسى ەل بيلىگىن بولشەۆيكتەر زاڭسىز كۇشتەپ تارتىپ العان سوڭ دا ءبىرجولا قۇرىپ كەتكەن جوق. الاش كوسەمدەرى ءاليحان بوكەيحان، احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ۇزەڭگىلەس ىنىلەرى، تالانتتى شاكرتتەرى ولاردىڭ «بولشەۆيكتەرمەن بىرگە قىزمەت قىلا ءجۇرىپ، اسىرەسە اعارتۋشىلىق سالادا حالىقتىڭ ۇلتتىق رۋحىن وياتۋ، بەكىتۋ باعىتىندا جۇمىس ىستەڭدەر» دەگەن وسيەتىنە ادال بولدى. وعان قوسا، ەگەر دۇرىستاپ زەردەلەسەك، بولشەۆيكتەردىڭ ەل باسقارۋ قىزمەتىندە بولىپ، رەپرەسسيا جىلدارىندا سول وزدەرى جان اياماي تەر توككەن بيلىكتىڭ قولىنان اجال تاپقان قازاقستاندىق قايراتكەرلەردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ ءاۋ باسىندا ساناسى الاش يدەياسىمەن ويانعانىن كورەمىز. س.قوجىقوۆ، س.سادۋاقاسوۆ، ن.نۇرماقوۆ، ت.جۇرگەنوۆ… وسى قاتاردا جالاۋ مىڭبايۇلىنىڭ وزىندىك ەرەكشە ورنى بار. البەتتە قوعام جاۋىزدىقپەن جازىقسىز قۇربان بولعانداردىڭ تاعدىرىنا الدىمەن كوڭىل بولەدى. سول سەبەپتى بولار، ساكەن سەيفۋلليننەن كەيىن، بولشەۆيكتەر ابدەن كۇش الىپ، اق دەگەنى العىس، قارا دەگەنى قارعىسقا اينالعان جۇرت باسىنداعى ەڭ ءبىر اۋىر قيىن-قىستاۋ تۇستا ەل باسقارعان جالاۋ مىڭبايۇلىنىڭ تۇلعاسى زەرتتەۋشىلەر نازارىنان كوپ ۋاقىت تىس قالىپ كەلگەنى.تەك بەرتىنىرەكتە عانا فيلولوگ عالىم قابيبوللا سىديىقۇلى، جۋرناليست ابىلقايىر سپان ەڭبەكتەرى ارقاسىندا كومەسكىلەنىپ ۇمىتىلۋعا اينالعان اياۋلى ەر ەسىمى قايتا جاڭعىرىعا باستادى. اسىل ەردىڭ ەسىمى نەلىكتەن قوعامداعى الا-قۇلا ىقىلاستىڭ سالقىنىنا ۇشىراعان دەسەك، س.سەيفۋللين باستاعان بولشەۆيك قايراتكەرلەردىڭ كوبى وزدەرى قىزمەت ەتكەن جۇيەنىڭ قۇربانى بولسا، ج.مىڭبايۇلى ءبىر قاراعانعا كولدەنەڭ كەلگەن توتەنشە اۋرۋدان، ءوز اجالىنان كوز جۇمعانداي بولىپ كورىنەدى. شىندىعىندا ولاي ەمەس بولاتىن.
ج.مىڭبايۇلىنىڭ «ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەگى» قالاي قالىپتاستى؟
ول شىققان اۋلەت تە وتارلاۋشىلاردىڭ تەپەرىشىن كوپ كورگەن. قۋعىندالعان. شاشىلعان. وسىلايشا اكە-شەشەدەن ەرتە ايرىلعان جالاۋ اجەسى بوتاگوزدىڭ تاربيەسىندە وسەدى. ماڭعىستاۋعا جەر اۋدارىلعان اتاقتى ۋكراين كوبزارى تاراس شەۆچەنكونىڭ «قازاق قىزى – كاتيا» دەگەن كوپشىلىككە جاقسى ءمالىم سۋرەتى وسى بوتاگوزدىڭ بەينەسى. نوۆوپەتروۆسك بەكىنىسىنىڭ كومەندانتى گۋسكوۆتىڭ قىزمەتشىسى بولعان ول نەمەرەسى جالاۋدى فورت-الەكساندروۆسك قالاسىنداعى (كەزىندەگى ماڭعىستاۋدىڭ ورتالىعى) ەكى ساتىلى ورىس-قازاق مەكتەبىنە بەرىپ وقىتقان. مەكتەپتىڭ ءۇش سىنىبىن بىتىرگەن سوڭ، تۇرمىس جاعدايىنا بايلانىستى وقۋىن ءارى قاراي جالعاستىرا الماي جالاۋ وسىنداعى تۇز ءوندىرۋ كاسىپشىلىگىنە جۇمىسقا تۇرادى. ورىس ءتىلىن ۇيرەنۋى، قاراپايىم ەڭبەك ادامدارى ورتاسىندا ەر جەتۋى ونى ەرتە ەسەيتەدى، قايسار دا تاباندى مىنەزى قالىپتاستىرادى. كوپتىڭ سەنىمىن اقتاي الاتىن ازامات رەتىندە تانىلىپ، 1916 جىلى تۇز وندىرۋشىلەر كاسىپوداعىنىڭ توراعاسى بولىپ سايلانادى دا، ءبىرجولا ساياسي كۇرەس جولىنا تۇسەدى.
قايراتكەردىڭ ءومىر جولىنا ۇڭىلگەندە، مەن ونىڭ فۋنكتسيونەرلىك قىزمەتىنەن گورى اباي ايتقان تولىق ادامعا ءتان قاسيەتتەرىن كورۋگە تىرىستىم. وزىمشە تاپتىم دا.
بىرىنشىدەن، ونىڭ رۋحاني جان الەمى حالىقتىق سالت-داستۇردەن، انشىلىك، كۇيشىلىك ونەرىنەن بارىنشا مول ءنار تارتقانىنا ءتانتى بولدىم. بىرەر مىسال. ول قازاق اندەرىن زەرتتەۋشى ا.زاتاەۆيچكە «اقتان»، «اقبوبەك»، «جۋاس قوڭىر»، «قاراتورعاي» دەگەن ءتورت ءان جازدىرعان. ورتالىق قازاق ۇكىمەتى ورىنبوردان قىزىلورداعا كوشىپ كەلگەندە تۇڭعىش رەت بۇرىن تىيىم سالىنعان ناۋرىز تويىن ۇلتتىق مەرەكە رەتىندە وتكىزۋگە مۇرىندىق بولعان. اقمەشىتتىڭ قىزىلوردا اتانۋى، بۇرىنعى قىرعىز-قايساق دەگەن كەكەسىندى جاپسىرمادان قۇتىلىپ، ءوزىنىڭ قازاق اتىن الۋى، ۇلتىمىزدىڭ تۇڭعىش كاسىبي مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ اشىلۋى ۇكىمەت باسشىلىعىندا جالاۋ مىڭبايۇلى وتىرعان كەزدە جۇزەگە اسىرىلعان. ول ورتالىق ۇكىمەت پەن قالىڭ بۇقارا اراسىن بايلانىستىراتىن ءباسپاسوز قۇرالى بولۋ كەرەگىن جاقسى بىلگەن. 1926 جىلدىڭ 27 شىلدەسىنەن باستاپ قازاق شارۋالارىنىڭ ءۇنى «اۋىل ءتىلى» اتتى گازەت جارىق كورە باستاعان.
ەكىنشىدەن، ىشكى تىلەگى، نيەتى الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ۇستانىمدارىمەن ۇندەس بولعان. ونىڭ دالەلىنە سوۆەت وكىمەتى ماسكەۋدە، پەتروگرادتا جانە تۇركىستاندا تولىق ورناپ، م.شوقايدىڭ باسىنا قاۋىپ تونگەندە، ونى كاسپي تەڭىزى ارقىلى شەتەلگە امان-ەسەن وتكىزىپ جىبەرگەن ەرلىگىن ايتساق تا جەتكىلىكتى. پەسامنان ءبىر ۇزىك:
جالاۋ. مەن، مۇستەكە، ايقايشىل ۇراندارعا ەمەس، جۇرەگىمە جۇگىنەم، الدىمەن جۇرەگىمنىڭ ءۇنىن تىڭدايمىن. تاپ قازىردىڭ وزىندە قاپىمدى اڭدىپ، جولىمدى تورىعان جاۋىم بارىن بىلە تۇرا، جۇرەگىمە جۇگىنىپ، تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، سىزگە جاردەم بەرۋگە كەلىپ تۇرمىن.
مۇستافا شوقاي. تۋراسىڭ، بەتتىسىڭ، جالاۋ ءىنىم. سەنىڭ بۇل مىنەزىڭدى سىرتىڭنان ءبىراز باعىپ بايقاعام.
جالاۋ. وندا مەنى جەك كورەتىندەي ءجونىڭىز بار ەكەن عوي. سوعان قاراماستان قالايشا مەنەن كومەك بولادى دەپ ويلاعانسىز، مۇستەكە؟
مۇستافا شوقاي. جانساۋعالاپ قاشقان بيشارا لاق قاسقىر اپانىنا سەكىرىپ كەتىپتى. بىراق قاسقىر ونى جەمەپتى.
جالاۋ. مەن قاسقىر ەمەسپىن. ءسىز، ارينە، لاق ەمەسسىز. مەن بويىندا ۇلتتىق قانى بار جاي عانا ءبىر قاراپايىم قازاق بالاسىمىن.
مۇستافا شوقاي. قازاقپىن دەدىڭ – اۋ، ءىنىم. وسى عوي ءبىزدىڭ بارىمىزگە كەرەگى… حالقى مەن ەلىنىڭ الدىنداعى ءوزىنىڭ پەرزەنتتىك پارىزىن انىق تۇسىنگەن، قيىن – قىستاۋ جاعدايدا ونى ادال ورىنداۋدان جالتارماعان ادامدار قاي داۋىردە ءومىر سۇرسە دە، ءدۇيىم جۇرتىنىڭ ارداق تۇتار ازاماتى بولىپ قالا بەرمەك. ءسىز سولاردىڭ قاتارىنان ەكەنسىز، ءىنىم.
جالاۋ. ساياسات، مەنىڭ تۇسىنىگىمدە، امالىن تاۋىپ دۇرىس قولدانۋدى كەرەك ەتەتىن وتكىر قۇرال. دۇرىس قولدانباساڭ، حالىق اراندايدى، ءبىر-بىرىمەن جاۋلاسادى، بەرەكە-بىرلىگىنەن ايرىلادى… اداي جۇرتى نە كورمەدى؟ جاۋ وعى مەن قىلىشىنىڭ استىنان دۇركىرەي قاشىپ، قاڭعىپ – پىسىپ بارماعان جەرى جوق. قىرىق بولشەك بوپ ءبولىندى، تارىداي شاشىلدى.
مۇستافا شوقاي. اداي جۇرتىن بىرىكتىرۋ جولىنداعى ەڭبەگىڭىز جايىنان مەن تولىق حاباردارمىن. ءبىز ەشكىمگە ماڭگى قۇل بولىپ تۇرا المايمىز، قۇل بولۋ ءۇشىن جارالعانىمىز جوق، قالاي دا ۇلتتىق ازاتتىعىمىزدى تولىق الۋعا ءتيىسپىز.
جالاۋ. ءسىز مەنى، مۇستەكە، ۇگىتتەپ تۇرعان جوقسىز با؟
مۇستافا شوقاي. جو-جوق، جاسى ۇلكەن اعالىعىمدى پايدالانىپ جانە وزىڭە شىن سەنەتىنىمدى ءبىلدىرىپ، قاتتى ريزا بولعاندىقتان سىرتقا ەرىكسىز شىعىپ كەتىپ جاتقان ىشىمدەگى جان سىرىم عوي.
جالاۋ. ارمان – مۇراتىڭىز قانداي بيىك ەدى، مۇستەكە.
مۇستافا شوقاي. بۇل ماقتاۋىڭا كەلىسپەيمىن، ءىنىم. كەلىسپەيمىن. ارمان – مۇرات حالىقتىكى. مەن بار بولعانى سونى ارقالاپ جۇرگەن جۇكشىسىمىن ءارى جوقشىسىمىن. ءبىز جەكە تۇلعالاردان جوعارى تۇرعان ۇلتتىق مۇراتتارعا سۇيەنۋىمىز كەرەك…
دۇنيەدەگى بارلىق قىرعىن يدەيالىق جاۋلىقتان باستالاتىنى بەلگىلى. الاش الىپتارى ۇرىس دالاسىندا جەڭىلگەنمەن سوڭعى دەمدەرى بىتكەنشە ۇلتتىق مۇراتتارىنا ادال بولىپ قالدى. ج.مىڭبايۇلى «اۋىل ءتىلى» گازەتىن شىعارعاندا م.دۋلاتوۆتىڭ وعان «…كىتاپتاردىڭ دا، گازەتتەردىڭ دە ماعان
كورسەتپەگەن قورلىعى جوق… بىردەمەنى بۇتىپ-شاتىپ جازادى دا، مىنە، سەنى قازاقىلاندىردىق دەيدى… مەنىڭ ويلاپ-ويلاپ تاپقانىم، جالاۋ جولداس، سەن بولدىڭ»، دەپ مۇڭ شاعۋى ارالارىنداعى رۋحاني ۇندەستىكتى بىلدىرەدى. ايتپەسە، م.دۋلاتوۆ كەز-كەلگەن لاۋازىمدى بولشەۆيككە ءدال بۇلاي اعىنان جارىلىپ حات جازباس ەدى.
ۇشىنشىدەن، جان دۇنيەسىنىڭ الاش مۇراتتارىمەن ۇندەستىگىن ف.گولوششەكينمەن تايسالماي بەتپە-بەت كەلىپ اشىق ايقاسقا شىققان قايراتكەرلىگىنەن كورەمىز. ويتكەنى ول قازاق حالقىن الدىنداعى بار مالىنان ايىرىپ، اشتان قىرۋدى ويلاستىرعان ورتالىقتىڭ زالىمدىگىن جاقسى ءتۇسىندى. ءتىپتى 1919 جىلعى الاساپىران كۇندەردىڭ وزىندە، ركپ(ب) V111 سەزىندە لەنين سول كەزدەگى كيرۆوەنرەۆكوم باسشىسى س.پەستكوۆسكيگە: «ەرتە مە، كەش پە، سىزدەرگە، بالكىم، مالدى قايتا ءبولۋ ماسەلەسىن كۇن تارتىبىنە قويۋلارىڭىزعا تۋرا كەلەتىن شىعار» دەگەن بولاتىن. ورتالىق سول زالىمدىك جوسپارىن قانشا قاربالاسىپ جاتسا دا ءبىر ساتكە دە ەستەن شىعارعان جوق. 1927 جىلدىڭ قاراشا ايىندا قازاقستان پارتكونفەرەنتسياسى ءوتىپ، ءىرى بايلاردىڭ مالدارى مەن مۇلىكتەرىن تاركىلەۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. سول جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا زاڭسىزدىققا زاڭدى رەڭك بەرۋ ماقساتىمەن تاركىلەۋ كوميسسياسى قۇرىلدى. كەلەسى، 1928 جىلدىڭ تامىز ايىندا بايلاردىڭ مال-مۇلكىن تاركىلەۋ جونىندە قاۋلى قابىلدانىپ، ونى ورىنداۋ ءۇشىن قازاق اۋىلدارىنا ارنايى ۋاكىلدىكپەن مىڭ ادام جىبەرىلدى. ولارعا سەن تۇر، مەن اتايىن تاس نادان قاراڭعى بەلسەندىلەردەن 4700 ادام قوسىلدى. وسىلايشا قازاقتىڭ جارتىسىنان استامى اشتان قىرىلعان قولدان جاسالعان زۇلمات جۇزەگە اسىرىلدى. پەسامنان ۇزىك:
گولوششەكين ءيا، مەن سىزگە كوپ ۇيرەتتىم، بىراق بايقايمىن، ودان ەشتەڭە شىقپاپتى.
جالاۋ. ۇيرەتتىم دەيسىز. قالاي ۇيرەتەسىز، ماعان، ماعان عانا ەمەس، وسىناۋ ۇلان بايتاق قازاقستانعا بىردەڭە ۇيرەتەتىندەي كوش باسشى بولعىڭىز كەلسە، الدىمەن وسى ەلدىڭ تۇرمىسىن، ءتىلىن، مىنەزىن ءبىلىپ الۋىڭىز كەرەك ەمەس پە؟
گولوششەكين. مەنى مۇندا نادان قازاقتاردىڭ ءتىلىن ۇيرەن، تۇرمىسىن كور، ۇستەرىندە ءورىپ جۇرگەن ءبيتىن سانا دەپ جىبەرگەن جوق. ورتالىقتىڭ، پارتيانىڭ ساياساتىن جۇرگىز دەپ جىبەردى.
وراز يساەۆ. فيليپپ يساەۆيچ، بۇل جولداستىڭ ەلدىڭ تۇرمىسىن كورۋ، ءتىلىن ۇيرەنۋ، مىنەزىن ءبىلۋ كەرەك دەگەنىن مەن بۇرىن ءبىر جەردەن ەستىگەن سياقتىمىن. ا، ءيا، الاش وردانىڭ كوسەمى ءاليحان بوكەيحاننىڭ…
گولوششەكين. پومولچي! مەن مۇنىڭ كونتر ەكەنىن سەنسىز دە بىلەمىن. بۇل بارىپ تۇرعان ۇلتشىل. تەزدەتىپ مۇنىڭ كوزىن قۇرتۋ كەرەك.
جالاۋ (سەنگە كوشىپ) قاندى قول، نە تانتىپ تۇرسىڭ؟
گولوششەكين نە؟ نە دەدىڭ؟
جالاۋ. قولىڭا قارا دەيمىن. قولىڭ قان سەنىڭ…
گولوششەكين. ا… ۆوت ونو چتو؟ يا مەن نيكولاي پاتشانى ءولتىردىم، قاتىن بالا-شاعاسىمەن قوسىپ. لەنين ءوزى تاپسىرعاسىن. ءيا، سولاي، جانىن جاھاننامعا جىبەردىم. حالىقتى قاناپ، قانىن سورىپ كەلگەن جاۋىزدىڭ.
جالاۋ. پاتشا حالىقتى قاناسا، سەن تىگەرگە تۇياق قالدىرماي توناپ كەتپەكسىڭ. ەلدى اشتان قىرماقسىڭ با؟
گولوششەكين. قازاق ەلىن جاڭا جولعا پارتيا ەمەس، پارتيانىڭ سەنىمى جۇكتەلگەن مىنا مەن ەمەس، اداەۆسكىدەن شىققان مىنا سەن الىپ شىقپاقشىمىسىڭ؟ نادو جە.
وراز يساەۆ. جالاۋ، ءسىز ارتىق كەتتىڭىز، ارتى ناسىرعا شاپسىن دەمەسەڭىز، كەشىرىم سۇراڭىز.
جالاۋ. قىزتەكە قۇساپ سىزىلماي، سەن قويا تۇرشى اۋزىڭدى جاۋىپ… بۇل قۋ ومىردە ەشتەڭە دە ماڭگى ەمەس. ءبارى وزگەرەدى. ەرتە مە، كەش پە، فيليپپ ەكەۋمىز دە، ءوزىمىز بولماساق تا سۇيەگىمىز، تاريح سوتىنىڭ الدىنا بارارمىز. ادىلدىك تارازىسىنا تارتىلارمىز. كەلەر ۇرپاق ءسۇيتىپ ارشىپ الار كىمنىڭ كىم بولعانىن.
گولوششەكين. بولشەۆيزم ماڭگىلىك. مىنا مەن سياقتى بولشەۆيكتەر ماڭگى وزگەرمەيتىن تاريحتى جاساۋشىلارمىز. مەن جارتى الەمدى بيلەگەن نيكولاي پاتشانى ولتىرگەن اداممىن، سەن كىمسىڭ ونىڭ قاسىندا، بۋكاشكاسىن…
جالاۋ. ولاي بولسا، بۋكاشكانى دۇرىستاپ تانىپ ال…
جالاۋ گولوششەكيندى قۇلاق شەكەدەن وڭدىرماي ءبىر پەرەدى. ول جالپاسىنان ءتۇسىپ، بىراۋىق قيمىلسىز قالادى. وراز يساەۆ گرافيننەن سۋ ۇرتتاپ بۇركىپ، شىر-پىر…
باستىعىنا تۋرا قارسى شىققان ادام قاي كەزدە وڭعان ەدى، جالاۋ دا قىزمەتىنەن تومەندەتىلىپ، گۋرەۆ (اتىراۋ) ايماعىن باسقارۋعا جىبەرىلەدى. جۇرەگى دە، ساناسى دا قابىلداماعان جۇمىس، بايلاردى تاركىلەۋگە دايىندىق، ءارلى-بەرلى ءجۇرىس، وسەك-اياڭ، جالا، بۇلارعا بەس جاستاعى ۇلى ەسكەندىردىڭ بالكوننان قۇلاپ ولگەن قايعىلى قازاسى قوسىلىپ، بۇرىنعى ەسكى اۋرۋى قوزىپ، قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا ەسىل ەر جاسىنا جەتپەي كۇيىپ كەتەدى. قالاي كۇيمەيدى؟ جەرلەسى، بولشەۆيكتەردىڭ كوتەرمەلەۋىمەن تاشكەندە، ماسكەۋدە ءبىلىم العان، باسشىلىق قىزمەتتەر اتقارعان، ءوزى دە «حالىق جاۋى» بولىپ سوتتالىپ، جيىرما جىلداي تۇرمەدە وتىرعان بايبوز قيلىباەۆ، وسى كىسى جاكەڭنىڭ كوزى تىرىسىندە دە، ولگەن سوڭ دا «ول بولشەۆيك ەمەس، ۇلتشىل بولعان» دەگەندى بارىنشا دالەلدەپ باققان. بەرتىنىرەكتە فورت-شەۆچەنكوداعى پاركتە العاشقى قىزىل روتا جاۋىنگەرلەرىنىڭ اتى-ءجونى جازىلعان ۇستىن قويىلادى. وعان ج.مىڭبايۇلى ەسىمى دە جازىلادى. سوندا بايبوزەكەڭ بۇل دۇرىس ەمەس دەپ ارىزدانىپ، اقىرى جاكەڭ ەسىمىن وشىرتكىزىپ تاستايدى. پەسامنان ۇزىك:
اق كيىمدى جالاۋ، ونىڭ اياعىنا جارماسقان قارا كىسى.
قارا كىسى. سەن بولشەۆيك ەمەسسىڭ. سەن الاشسىڭ.
جالاۋ. كىمنىڭ كىم بولعانىن ەل ايتار. قازىر ءتالتۇس، كولەڭكەم. بالاققا جارماساتىنداي دا قاۋقارىڭ قالعان جوق. قازىر سەن مەنىڭ تۋرا تابانىمنىڭ استىنداسىڭ.
قارا كىسى (قۇرىپ بارا جاتىپ). ووول بول- شە –ۆيك بوول-عان جوووق…
جالاۋ تاس باسقىشپەن جوعارى كوتەرىلەدى. زالعا قاراپ، وڭ قولىن جۇرەك تۇسىنا باسىپ، بويىن تىكتەيدى.
جالاۋ. ارمىسىڭ، قازاق ەلى… كوك بايراعىڭ قۇتتى بولسىن، جاس ۇرپاق! (ەسكەرتكىشكە اينالعانداي بولىپ قىبىرسىز تۇرىپ قالادى).
بۇگىنگى ازات كوزبەن قاراساق، جاكەڭنىڭ يدەيالىق باسەكەلەسى تىرىسىندە دە، ولگەن سوڭ دا جاكەڭمەن يدەيالىق باسەكەلەس بوپ وتكەن كىسىگە جاساعان قىساستىقتارى ءۇشىن قىنجىلساق تا رەنجىمەۋ كەرەك سياقتى، قايتا ونىڭ ىستىق قايراتتى، جىلى جۇرەكتى، ەلىن سۇيگەن حالىقشىل ەر ازامات بولعانىنا شىن كۋالىك بەرىپ كەتكەنى ءۇشىن راحمەت ايتقانىمىز ءجون-اۋ دەيمىن.
وتەن احمەت،
قازاق ءۇنى
پىكىر قالدىرۋ