نىگماتۋللينگە حات
kerey.kz
قۇرمەتتى نۇرلان زايرۋللاۇلى!
تۇرىك پارلامەنتىنىڭ سپيكەرى م.شەنتوپ مىرزا ءبىزدىڭ ەلگە كەلىپ كەتكەننەن كەيىن ءبىراز ماسەلەنىڭ
ءالى كۇنگە دەيىن باسى اشىلماي قالىپ وتىر. قازىرگە دەيىن نۇرشىلار مەن گۇلەنشىلەر سەكتاسى
تۋرالى از جازىلعان جوق. فەتكۋللاح گۇلەننىڭ جۇمىسىنا ساراپتاما جاساپ قاراساق، ونىڭ
جاماعاتىنداعى كاپيتالدىڭ جالپى كولەمى 50 ملرد دوللاردان اسىپ كەتەدى ەكەن. بۇل اقشانىڭ
ءبارىن ولار زاڭدى جولمەن تاۋىپ وتىرعان جوق. «نۇرشىلاردىڭ» ەسىرتكى تاسىمالى مەن قارۋ-
جاراق ساۋداسى سياقتى تابىسى كوپ كاسىپكە دە قاتىسى بولۋى مۇمكىن. تۇرىك ءباسپاسوزى وسىعان
دەيىن ولاردىڭ تۇركياداعى بار كاپيتالدىڭ 30 پايىزىنا («يسلام كاپيتالى») دەيىن يەلىك ەتىپ
وتىرعانىن تالاي رەت جازدى. مەملەكەت تاراپىنان قىسىم كورگەننەن كەيىن نۇرشىلار
استىرتىن ارەكەتكە كوشىپ، سپەتسسلۋجباعا ۇقسايتىن ارناۋلى قىزمەتتى دە قۇرىپتى. ولار
تۇركىتىلدەس حالىقتار تۇراتىن باسقا ەلدەردىڭ ەكونوميكاسىنا، ساياساتى مەن دىنارالىق
قاتىناسىنا دەيىن ارالاسىپ، ءارتۇرلى اقپارات جيناۋدى قولعا الىپ، تۇركيادا عانا ەمەس، وسى
ەلدەردىڭ بيلىگىنە دە استىرتىن تۇردە ءوز ادامدارىن ەپتەپ ەنگىزە باستادى. ءدال قازىر نۇرشىلار
وسىنداي «وكىلدىكتەرىن» الەمنىڭ 65 ەلىندە اشىپتى. ورتالىق ازيادا نۇرشىلاردىڭ 128 ليتسەيى
جۇمىس ىستەدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ ولار جىلجىمايتىن مۇلىك ساتىپ الادى دا، ول جەردى ادەپتارى
(مۇريتتەرى) جينالاتىن، جاسىرىن باس قوساتىن ورتاعا اينالدىرادى. وزدەرى ءدىني ۇيىم
رەتىندە تىركەلمەيدى. سوندىقتان ولاردىڭ جۇمىسىن باقىلاپ وتىرۋ مۇمكىن ەمەس. تۇركياداعى
سايد نۇرسيدىڭ «نۇرشىلار» دەپ اتالاتىن (جوعارىدا ايتىلعان) ءدىني جاماعاتى بار.
سولاردىڭ جانە «حيزمەتتىڭ» يدەيالارىن وسى گۇلەنشىلەر يدەولوگيالىق بازا رەتىندە
پايدالانادى. بيلىكتى بىرتىندەپ جاۋلاپ الىپ، بيلىكتەگى ەليتادان جاقتاستار جيناپ جاتقان
گۇلەنشىلەرگە كوڭىل بولمەۋگە بولمايدى. بۇل ماسەلە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە كەلىپ تىرەلەتىن ۇلكەن
ماسەلە. وعان بەي-جاي قاراۋ – بولاشاققا بالتا شابۋمەن باردەي نارسە. قازاقستاننىڭ
تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى گۇلەنشىلەر وتە كۇشتى يدەولوگيالىق جۇيە مەن قارجى جۇيەسىن
قۇردى. ونىڭ ىشىندە ۋنيۆەرسيتەتتەر، 30-دان استام قازاق-تۇرىك ليتسەيلەرى مەن باسىلىمدار دا
بار. ولاردى بيزنەسمەندەر، قوعام قايراتكەرلەرى مەن ساياساتكەرلەر دە جاقسى قولدايدى. كوپ
ادامنىڭ كوڭىلىن تاپقان. ۇكىمەت مەكتەپكە دەيىنگى جانە ورتا ءبىلىم بەرەتىن سالانى بارىنشا
باقىلاۋعا الۋى قاجەت. وسى جاقىندا تۇرىكتىڭ بارلاۋ قىزمەتىنىڭ وتستاۆكاعا شىققان
قىزمەتكەرى نۇري گۇندەشتىڭ كىتابى جارىق كوردى. اۆتور وندا نۇرشىلاردىڭ امەريكانىڭ
پەنسيلۆانيا شتاتىندا ورنالاسقان باس كەڭسەسى بار ەكەنىن جازىپتى. 1990 جىلدارى نۇرشىلار
ورتالىق ازيادا ارەكەت ەتكەن تسرۋدىڭ (وبب) اگەنتتەرىنە بارىنشا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ولاردى
باسپانامەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان ەكەن. قازىر قازاقستاننىڭ بيزنەسمەندەرىنىڭ كوبى وسى
سەكتانىڭ مۇشەسى دەگەندى ەستىپ ءجۇرمىز. ولاردىڭ ناقتى سانىن انىقتاپ، مەملەكەت مۇنداي ءدىني
جاماعاتتاردىڭ جۇمىسىن دەر كەزىندە اشكەرەلەۋى كەرەك. قازاق-تۇرىك ليتسەيلەرىنىڭ اتتارىن
تەز وزگەرىپ، يدەولوگوتارى – تۇرىك وقىتۋشىلارىن جىلدامداتىپ ەۋروپاداعى بولىمشەلەرىنە
اتتاندىرىپ جىبەرگەنىنە قاراعاندا، بۇلاردىڭ قازىر بيلىكتەگى لوببيى وتە كۇشتى. جان-جاققا
جول اشىپ العان. جاسىرىن جۇرگەن وسى سەكتانىڭ ماسكاسىن شەشىپ، ونىڭ بىزدەگى مۇشەلەرىنىڭ
اتى-ءجونىن اتاپ تۇرىپ ايتاتىن ۋاقىت كەلدى. بۇلاردىڭ ءبارى بولاشاقتا ەلگە قاۋىپ
توندىرەتىن، مەملەكەتتى تەوكراتيالىق، ءبىر سەكتانىڭ سويىلىن سوعاتىندار باسقاراتىن ءدىني
سيپاتتاعى مەملەكەتكە اينالدىرعىسى كەلەدى. قازىردەن باستاپ ىسكە كىرىسىپ، وسىنداي جاسىرىن
جۇمىس ىستەپ جۇرگەن جاماعاتتاردىڭ جولىن كەسپەسەك، ەرتەڭ قاتتى وكىنىپ قالعالى تۇرمىز!
جۋرناليست جولىمبەت ماكىش..
ۋۆاجاەمىي نۋرلان زايرۋللاەۆيچ !
پوسلە پوسەششەنيا سپيكەرا پارلامەنتا تۋرتسي م.شەنتوپا ناشەي سترانى وستالوس منوگو
ۆوپروسوۆ.نا سەگودنيا وچەن منوگو ناپيسانو پۋبليكاتسي و سەكتە نۋردجۋلار ي گيۋلەنيستاح.
رەزۋلتاتى اناليزا دەياتەلنوستي ف. گيۋلەنا پوكازىۆايۋت رەزكي روست سوۆوكۋپنوگو كاپيتالا ەگو
وبششينى، كوتورىي سوستاۆلياەت بولەە 50 ميللياردوۆ دوللاروۆ، ەتو داەت وسنوۆانيە پرەدپولاگات
يسكۋسستۆەننوە ۆليۆانيە دەنەگ، ا تاكجە پريچاستنوست «نۋردجۋلار» ك ۆىسوكودوحودنىم
نەزاكوننىم ۆيدام بيزنەسا (ناركوترافيك، تورگوۆليا ورۋجيەم). تۋرەتسكايا پرەسسا نەودنوكراتنو
پيسالا و توم، چتو «نۋردجۋلار» ۋجە داۆنو وليتسەتۆورياەت «يسلاميستسكي كاپيتال» تۋرتسي، كوتورىي
سوستاۆلياەت وكولو 30% ەە ەكونوميكي.
رازۆيتيە سەتەۆىح ياچەەك «نۋردجۋلار» ۆ ۋسلوۆياح پولۋپودپولنوي رابوتى ي داۆلەنيا سو ستورونى
گوسۋدارستۆا پريۆەلو ك فورميروۆانيۋ سۆوەگو رودا سپەتسسلۋجبى. سەكتا زانيماەتسيا سبوروم
ينفورماتسي ۆ پوليتيچەسكوي، ەكونوميچەسكوي، مەجكونفەسسيونالنوي ي درۋگيح سفەراح ۆ رەگيوناح
ي گوسۋدارستۆاح، گدە پروجيۆايۋت تيۋركويازىچنىە نارودى، يسپولزۋەت مەتودى كونسپيراتسي،
وسۋششەستۆلياەت ۆنەدرەنيە ي دالنەيشەە پرودۆيجەنيە سۆويح ادەپتوۆ ۆ ورگانى ۆلاستي ي ۋپراۆلەنيا
كاك تۋرتسي، تاك ي سنگ.
ۆ ناستوياششەە ۆرەميا سترۋكتۋرى «نۋردجۋلار» دەيستۆۋيۋت ۆ 65 ستراناح ميرا. ۆ تسەنترالنوي ازي
رابوتالو 128 ليتسەەۆ نۋردجيستوۆ.
ۆ تو جە ۆرەميا، ەتو دۆيجەنيە سكرىتنو دەيستۆۋەت ۆ سنگ. پوكۋپاەتسيا نەدۆيجيموست، كوتورايا
پرەۆراششاەتسيا، پو سۋتي دەلا، ۆ ياۆوچنىە كۆارتيرى، گدە ۆ ۋسلوۆياح وبششەجيتيا نەگلاسنو سوبيراەتسيا
مولودەج ي پروحوديت يح رەليگيوزنوە ۆوسپيتانيە ي وبۋچەنيە. ۆ كاچەستۆە رەليگيوزنوي
ورگانيزاتسي ەتا سەكتا نيكوگدا نە رەگيستريرۋەتسيا، پوەتومۋ ترۋدنو وتسلەديت ەتۋ سوستاۆليايۋششۋيۋ ەە
دەياتەلنوستي.
يدەولوگيچەسكوي بازوي دليا گيۋلەنيستوۆ سلۋجات يدەي يسلاميستسكوگو دجامااتا تۋرتسي
«نۋردجۋلار» سايدا نۋرسي، ا ورگانيزاتسيوننوي – رەليگيوزنو-پوليتيچەسكوە وبەدينەنيە
«حيزمەت»، پوەتومۋ گيۋلەنيستوۆ چاستو نازىۆايۋت «حيزمەتچيكامي». ۆ ساموي تۋرتسي ۆسە ورگانيزاتسي
فەتحۋللى گيۋلەنا وبەدينيتەلنو وبوزناچايۋت اببرەۆياتۋروي فەتو (Fethullahçı Terör Örgütü –
تەرروريستيچەسكايا ورگانيزاتسيا گيۋلەنا).
نەدووتسەنيۆات ۋگروزۋ سو ستورونى گيۋلەنيستوۆ، كوتورىە ۋجە وبزاۆەليس موششنىم لوببي ۆو
ۆلاستنوي ەليتە، بىلو بى پرەستۋپنوي نايۆنوستيۋ.
نا ساموم دەلە، ەتو وچەن سەرەزنىي ۆوپروس ناتسيونالنوي بەزوپاسنوستي.
فەتو نۋجنو راسسماتريۆات ۆ كاچەستۆە تەرروريستيچەسكوي ورگانيزاتسي ي ناشەگو پروتيۆنيكا، ا
گيۋلەنيزم – كاك ۆراجدەبنۋيۋ يدەولوگيۋ.
كتل – تسەنترى يدەولوگيچەسكوي ۆەربوۆكي
زا پەريود نەزاۆيسيموستي كازاحستانا گيۋلەنيستى ۆىسترويلي دوستاتوچنو موششنۋيۋ يدەولوگيچەسكۋيۋ
ي فينانسوۆۋيۋ ينفراسترۋكتۋرۋ ۆ ناشەي سترانە. ەتو ي ۋنيۆەرسيتەت، ي سۆىشە 30-ي كازاحسكو-تۋرەتسكيح
ليتسەەۆ (كتل), ي گازەتى، ي ينتەرنەت-سمي، ي پوددەرجكا بيزنەسمەنوۆ، پوليتولوگوۆ ي وبششەستۆەننىح
دەياتەلەي. دوشكولنوە ي سرەدنەە وبرازوۆانيە دولجنى بىت زونوي پوۆىشەننوگو ۆنيمانيا سو
ستورونى ناشەگو گوسۋدارستۆا.
ۆ تۋرتسي ۆىشلا كنيگا وتستاۆنوگو سوترۋدنيكا تۋرەتسكوي رازۆەدكي وسمانا نۋري گيۋندەشا، كوتورىي
رازوبلاچاەت دەياتەلنوست تاك نازىۆاەمىح ۋمەرەننىح يسلاميستوۆ يز سەكتى «نۋردجۋلار» س
تسەنترالنىم وفيسوم ۆ امەريكانسكيم شتاتە پەنسيلۆانيا. وني ۆ 1990-ە گودى اكتيۆنو
پرەدوستاۆليالي «كرىشۋ» تسرۋ ۆ ستراناح تسەنترالنوي ازي. ا ۆ ليتسەياح «نۋردجۋلارا» تولكو نا
تەرريتوري كيرگيزي ي ۋزبەكيستانا رابوتالي پود پريكرىتيەم 130 سوترۋدنيكوۆ تسرۋ.
ناپراشيۆاەتسيا ۆوپروس: پوچەمۋ دو سيح پور گيۋلەنيستى پرودولجايۋت سۆويۋ سكرىتنۋيۋ دەياتەلنوست ۋ
ناس؟
سكولكو گيۋلەنيستوۆ سرەدي بيزنەسمەنوۆ كازاحستانا ي ۆو ۆلاستي؟ سۋديا پو تومۋ، كاك بىسترو
سمەنيلي نازۆانيە كتل، ا تۋرەتسكيم پرەپوداۆاتەليام-يدەولوگام پوموگلي پەرەەحات يز كازاحستانا
ۆ فيليالى ەۆروپى، وني يمەيۋت موششنوە لوببي ۆو ۆلاستنىح سترۋكتۋراح. نە پورا لي وتكرىت زاۆەسۋ
تاينستۆەننوستي ي وزۆۋچيت يمەنا ادەپتوۆ ي سوچۋۆستۆۋيۋششيح ەتوي سەكتە؟
نەزاۆيسيمىي جۋرناليست جولىمبەت ماكيش
پىكىر قالدىرۋ