|  |  |  | 

كوز قاراس ساياسات تۇلعالار

اعا مەن ءىنى سياقتى ما، الدە تەڭقۇقىلى ما …

150527699_2870439986501210_8629669840465376701_nمۇحتار جاكىشەۆتىڭ اڭگىمەسىنەن:
2005 جىلى ما، الدە 2006 جىلى ما، قىستىگۇنى تمد ەلدەرى باسشىلارى جينالدى. سانكت-پەتەربۋرگتە.
مەن ءتۇس كەزىندە جەتتىم-اۋ دەيمىن. كەشكە مەن جاتقان قوناق ۇيگە «روساتومپرومنىڭ» باستىعى كيريەنكو مەن «تەحسنابەكسپورتتىڭ» ديرەتكورى سميرنوۆ كەلىسىمنىڭ ءماتىنىن الىپ كەلدى. بۇل كەلىسىمدى ودان بۇرىن ابدەن تالقىلاعانبىز. ول مەملەكەتارالىق كەلىسىم تۇعىن. ونىڭ ءمانى قاراپايىم، ءارى تۇسىنىكتى ەدى.
«قازاتومپرومدا» ۋراندى الۋ بار دا، ۋراندى گازعا اينالدىرۋ ءىسى جونگە قويىلماعان ەدى. سوندىقتان سىرتتان سەرىكتەس تارتىپ، سولارعا وڭدەتىپ، وڭدەتە ءجۇرىپ تەحنولوگياسىن ۇيرەنىپ، كەلىسىم بىتكەن سوڭ دەربەس كەتۋدى ويلادىق.
ءپرينتسيبىمىز دە قاراپايىم بولعان: ولار بىزگە كىرىپ قانشا اقشا تاپسا، ولاردان الاتىن بيزنەستەن ءبىز دە سونشا اقشا تابۋىمىز كەرەك ەدى.
مەن ايتتىم، سىزدەرگە ۋران ءوندىرۋ قىزىق، ءبىز وعان رۇقسات بەرەمىز. بىراق قارىمتاسىنا، سىزدەر بىزگە رەسەيدە جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرەسىزدەر.
ەندى ماعان ولار كەلىسىمنىڭ ءماتىنىن اكەلىپ وتىر عوي. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ەرتەڭ ءبىز وسى كەلىسىمگە قول قويۋىمىز كەرەك ەكەن. مەملەكەت باسشىلارىنىڭ الدىندا. پۋتين حاباردار كورىنەدى.
ءماتىندى وقۋعا كىرىستىم. وقىدىم دا، اۋىزىم اشىلىپ قالدى. ءبىز ولارعا كەن ورنىن بەرەدى ەكەنبىز، بىرلەسكەن ءوندىرىس قۇرادى ەكەنبىز، ال ولار بولاشاقتا بىزگە دە بىرنارسە بەرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرادى ەكەن. ءتىپتى نە ەكەنى دە ناقتىلانباعان.
مىنانداي كەلىسىمگە قول قويمايمىن دەدىم. مىنا نارسەنىڭ تۇك ماعىناسى جوق. كەلىستىك قوي، ناقتى جازۋىمىز كەرەك. ءبىز سىزدەرمەن بىرىگىپ بەس كەن ورنىن قولعا الامىز، سىزدەر بىزگە 5 ملن رر-لىك قۋاتى بار كەن بايىتۋ زاۋىتىنىڭ ۇلەسىن بەرەسىزدەر (قارجى اعىمى بويىنشا، ەكەۋى شامالاس بولادى. اقشادان ۇتىلمايمىز، تەحنولوگيانى دا الامىز). سوندىقتان، سىزدەر ءىستىڭ مۇمكىندىگىن قاراستىرامىز دەپ جازساڭىزدار، ءبىز دە سولاي جازايىق. رەسەي مۇمكىندىگىن قاراستىرادى، قازاقستان دا مۇمكىندىگىن قاراستىرادى دەيىك. ەگەر دايىن بولساڭىزدار، تاپسىرامىز دەپ جازىڭىزدار، ءبىز دە جازايىق. ال ءبىز تاپسىرىپ، سىزدەر قاراستىراتىن بولساڭىزدار، ونداي كەلىسىمنىڭ تۇك ءمانى جوق. ونداي نارسە قازاقستان ءۇشىن قىزىق ەمەس.
ءسويتىپ ەم، ولار ەرتەڭ پۋتين اشۋلانادى، ءبىز وعان ايتىپ قويدىق قوي، اناۋ-مىناۋ، قيىن بولادى دەپ اڭگىمە ايتا باستادى. مەن ايتتىم: ونىڭ ماعان نە قاتىسى بار؟ پۋتين – سەندەردىڭ ەلدىڭ پرەزيدەنتى. مەنىڭ ەلىم باسقا، پرەزيدەنتىم دە باسقا ادام. ەرتەڭ پۋتين نە ايتادى، ماعان اشۋلانا ما، باسقا قىلا ما، ماعان ءبارىبىر. پرەزيدەنت – سەندەردىكى، وزدەرىڭ شەشىڭدەر.
ءسوي دەسەم، ولار، ال ءبىز ايتپادى دەمە، دەدى.
مەيلى.
ەرتەسىنە بۇكىل دەلەگاتسيامەن بىرگە اۆتوبۋسپەن كەتىپ بارا جاتسام، پروتوكولدىڭ باستىعى (باۋىرجان بايبەك قوي ول كەزدە) حابارلاسادى. مۇحتار ەركىنۇلى، قايداسىز؟ بارا جاتىرمىن. مىنا جاقتا باستىق ءسىزدى ىزدەپ جاتىر، پۋتينمەن اڭگىمە بولىپتى، كەلۋىڭىز كەرەك، اناۋ-مىناۋ. جارايدى، بارا جاتىرمىن. وندا كەلگەندە ايتىڭىز، مەن سىزگە پروپۋسك بەرەمىن، ءسىز ەلمەن بىرگە كىرمەي، مەنىمەن ءوتىپ كەتەسىز، بىردەن باستىققا الىپ بارامىن. جارايدى.
باردىق. باۋىرجان ەكەۋىمىز بىلاي كەتتىك. ءبىر بولمەگە كىردىم، كىرسەم بۇكىل پرەزيدەنتتەر وتىر ەكەن. مەن امانداسىپ جاتىرمىن. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى مەنى باسقا پرەزيدەنتتەرگە تانىستىرىپ ءوتتى. وتىرا تۇر، مەن قازىر شىعامىن، سويلەسەتىن ماسەلە بار دەدى.
شىعىپ، كۇتىپ وتىردىم. كوپ كۇتكەن جوقپىن، بەس مينۋتتىڭ شاماسىندا پرەزيدەنت شىقتى. انا جاقتا پۋتين بىرنارسەنى سويلەسكىسى كەلەدى، كوڭىل كۇي جوق سياقتى، سەن ءبىر كەلىسىمدى بۇزىپسىڭ عوي دەيدى.
ەكەۋىمىز باسقا ءبىر كابينەتكە باردىق. بارساق، پۋتين وتىر ەكەن. جانىندا كيريەنكو مەن سميرنوۆ بار. ءبىز پرەزيدەنت ەكەۋىمىز كىردىك.
وتىردىق. پۋتين اڭگىمەگە كىرىستى. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى، وسىلاي دا وسىلاي، جاس، قابىلەتتى مەنەدجەرلەرىڭىز بار ەكەن، بىراق ول ساياساتتى تۇسىنبەيدى، ءبىز بۇگىن اتوم سالاسىندا ەكى ەلدى بىرىكتىرەتىن كەلىسىمگە قول قويۋىمىز كەرەك ەدى، بۇل جىگىت سونى بۇزدى، اق-كوك. شىنىن ايتقاندا، وكتەمدەۋ عىپ سويلەدى. مەن پرەزيدەنتكە قاراپ ەدىم، ول كىسى دە ماعان قاراپ قالدى. مەن جاۋاپ بەرۋىمە بولا ما دەپ ەدىم، پرەزيدەنتىمىز ايت دەگەندەي قىلدى.
ءبىزدىڭ ەلدەردىڭ قۇقىعى قانداي؟ اعا مەن ءىنى سياقتى ما، الدە تەڭقۇقىلى ما دەدىم. ەكەۋى دە، ارينە، تەڭ قۇقىلى دەيدى. ال مىنا كەلىسىم، اعا مەن ءىنىنىڭ كەلىسىمى دەدىم. ءبىز ەكى جاق تا تاپسىرادى دەپ كەلىستىك، ال مىنا جەردە ءبىز بەرەدى ەكەنبىز دە، سىزدەر جاق قاراستىرادى ەكەن. مەن بۇندايعا قول قويمايمىن. ساياساتتى تۇسىنبەيتىن شىعارمىن، بىراق مەنەدجەر رەتىندە بۇل نارسە دۇرىس ەمەس دەپ ويلايمىن. ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناسىنداعى اۋانعا سايكەس كەلمەيدى. ەگەر قالاساڭىزدار، مەن وسى جەردە جۇمىستان كەتۋ تۋرالى ارىز جازايىن. بىراق ماعان قول قوي دەسەڭىزدەر دە، مەن ءبارىبىر قول قويمايمىن. ودان دا جۇمىستان كەتەيىن، مەنەن كەيىن كەلگەن ادام قول قويار.
وسىلاي دەپ ەدىم، انا جەردەگى ارىن بىردەن باسىلدى. پرەزيدەنتىمىز، سەن اسىقپاي تۇرا تۇر، دۇرىس ايتىپ وتىرسىڭ، ەكى ەلدىڭ قۇقىعى تەڭ دەدى. مەن ايتتىم، بۇنداي شيكى كەلىسىمدەردى مەن پرەزيدەنت دەڭگەيىنە اپارمايمىن دەدىم. ەگەر تاپسىرۋعا دايىنبىز دەسەڭىزدەر، مەن قازىر-اق قول قويامىن. سويتسەم انا جەردە وتىرعان ەكەۋ، ويتۋگە ءبىزدىڭ قۇزىرەتىمىز جوق دەيدى. قۇزىرەتتەرىڭ جوق بولسا، وندا ماعان نەگە الىپ كەلدىڭدەر؟
بۇندايعا مەن قول قويمايمىن، جۇمىستان كەتۋگە دايىنمىن، بىراق قول قويمايمىن دەدىم.
پرەزيدەنتتەر ءوزارا سويلەسە باستادى. جوق، شيكى جەرلەرى بولسا، پىسىرەيىك، دامىتايىق، اسىقپايىق دەگەندەي.
شىعىپ كەتتىك.
قايتاردا پرەزيدەنتپەن بىرگە ۇشتىم. جولدا ءبارىن ءتۇسىندىرىپ بەرشى دەدى. ايتىپ، ءتۇسىندىرىپ بەردىم. پرەزيدەنت بولسا، دۇرىس ىستەدىڭ، جاقسى بولدى دەدى.

Related Articles

  •    ەروفەەۆانىڭ عىلىمداعى بەيباستاقتىعى  

       ەروفەەۆانىڭ عىلىمداعى بەيباستاقتىعى  

       القيسسا ابىلقايىر حان جايلى وربىگەن قولايسىز اڭگىمەلەرگە بايلانىستى كولەمدى سىن ماقالا جازىپ ەك بۇدان جيىرما جەتى جىل بۇرىن. اراشا ءتۇسىپ. بىرەۋلەردىڭ ايتىپ جۇرگەنىندەي ەمەس دەپ. دالەلدەرىمىزدى كەلتىرىپ. «انا ءتىلى» گازەتىنە جاريالادىق، 1998 جىلى. بىردە كىتاپ دۇكەنىنە باس سۇققانىمدا كوزىم سورەدەگى «حان ابۋلحاير: پولكوۆودەتس، پراۆيتەل ي پوليتيك» اتتى كىتاپقا ءتۇستى. قۋانىپ، قولىما الدىم. اقتارا باستادىم. باسپادان 1999 جىلى شىعىپتى. اۆتورى – يرينا ەروفەەۆا ەسىمدى تاريحشى ەكەن. تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى. بۇل – 2000 جىلى جاز ايى-تىن. ساتىپ الدىق. وقىدىق. 1710 جىلى ءۇش ءجۇزدىڭ قازاعى قاراقۇمدا ابىلقايىردى حان قىپ سايلاپ الىپتى. عازيز تاۋكەنىڭ كوزى تىرىسىندە-اق. وسىعان ءسال شۇبالاندىق. بىراق راس تا شىعار، وقيعانى ارنايى زەرتتەگەن تاريحشى ايتىپ وتىر عوي دەپ كۇدىگىمىزدى سەيىلتىك.

  • قازاق مەكتەبىندە وقيتىن 7 جاسار بالا ورىس ءتىلى ساباعىندا نەگە ورىسشا سايراپ تۇرۋى كەرەك؟

    قازاق مەكتەبىندە وقيتىن 7 جاسار بالا ورىس ءتىلى ساباعىندا نەگە ورىسشا سايراپ تۇرۋى كەرەك؟

    ماگنۋمدى ءوزىم مۇلدە ۇناتپايدى ەكەنمىن. ۇنەمى بارسام، ەسى دۇرىس كوكونىس تاپپايتىنمىن. ەسكىرگەن، شىرىگەن. ازىق-تۇلىكتى تەك بازاردان الامىن. بىراق ماگنۋمگە بايكوتتى توقتاتپاۋ كەرەك! سونىمەن بىرگە، ءورىستىلدى كينو، فيلمدەرگە دە بايكوت جاريالاۋ كەرەك. بىراق، ودان كۇشتىسى، بالالارىڭدى تەك قازاقشا وقىتىپ، قازاقشا تاربيەلەۋ كەرەك. بىراق، بالاڭدى قازاقشا تاربيەلەيىن دەسەڭ، تاعى ءبىر كەدەرگى شىعىپ جاتىر. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بالانى 13 جاسقا دەيىن قازاق تىلىندە وقىتىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا، ويىنا ءسىڭىرۋ كەرەك. ەندى سولاي ىستەپ جاتساق، 7-8 جاسار قاپ-قازاقشا ءوسىپ كەلە جاتقان بالاڭدى مەكتەپتە ورىس ءتىلىن ۇيرەتىپ ميىن اشىتۋعا تۋرا كەلىپ وتىر. ياعني، 2-سىنىپتان باستاپ ورىس ءتىلى مەكتەپ باعدارلاماسىندا تۇر. بجب، تجب-سىندا ورىس ءتىلى مۇعالىمدەرى بالانىڭ ورىسشا مازمۇنداماسىن (گوۆورەنيە) تەكسەرەدى. تالاپ ەتەدى. سوندا، ءبىز بايعۇس قازاق،

  • ساياساتتانۋشى: ەۋرووداقپەن ارىپتەستىككە ورتالىق ازيا كوبىرەك مۇددەلى

    ساياساتتانۋشى: ەۋرووداقپەن ارىپتەستىككە ورتالىق ازيا كوبىرەك مۇددەلى

    نۇربەك ءتۇسىپحان ەۋرووداق جەتەكشىلەرى مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ باسشىلارى “ورتالىق ازيا – ەۋرووداق” ءسامميتى كەزىندە. سامارقان، وزبەكستان 4 ءساۋىر 2025 جىل 3-4 ساۋىردە سامارقاندا “ورتالىق ازيا – ەۋروپا وداعى” ءسامميتى ءوتتى. ورتالىق ازيانىڭ رەسمي باق-تارى مەن مەملەكەتتىك قۇرىلىم سايتتارى سامارقان ءسامميتىنىڭ “تاريحي ماڭىزىن” ايتىپ جاتىر. ال ەكى ايماق اراسىندا وسىنداي فورماتتاعى العاشقى كەزدەسۋدى ساراپشىلار قالاي باعالايدى؟ ازاتتىق ءتىلشىسىنىڭ سۇراقتارىنا ساياساتتانۋشى جانىبەك ارىنوۆ جاۋاپ بەرەدى. – ورتالىق ازيا جانە ەۋرووداق ءسامميتى قانشالىقتى تەڭ جاعدايدا ءوتىپ جاتىر دەپ ايتا الامىز؟ – ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ 30 جىلدىق سىرتقى ساياساتىنا، تاريحىنا ۇڭىلسەك، ەۋرووداق ءاردايىم تەڭ دارەجەدە جۇمىس جاساۋعا تىرىساتىن ۇلكەن ارىپتەستەردىڭ ءبىرى. مىسالى، اقش نەمەسە رەسەي نە بولماسا قىتايمەن سالىستىرعاندا مەملەكەت تاراپىنان بولسىن، قوعام

  • ەندى قازاق ءتىلىن ەلەمەيتىن مەكەمە بايكوتتىڭ نىساناسىنا ىلىگىپ، شىعىنعا باتا بەرەتىن بولادى

    ەندى قازاق ءتىلىن ەلەمەيتىن مەكەمە بايكوتتىڭ نىساناسىنا ىلىگىپ، شىعىنعا باتا بەرەتىن بولادى

    كەيدە قوعامدى ءبىر عانا وقيعا قوزعالىسقا ءتۇسىرىپ، ىشتە قاتقان شەمەندى جارىپ جىبەرەدى. بۇل جولى ءدال سونداي احۋال ورىن الدى. Magnum دۇكەندەر جەلىسىندە ورىس ءتىلدى ءبىر ازامات قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن كۋرەرگە شاعىم ءتۇسىرىپ، ارتىنان دۇكەن اكىمشىلىگى الگى كۋرەردى جۇمىستان شىعارىپ، ماسەلەنى جىلى جاۋىپ قويا سالماق بولعاندا، جۇرتشىلىق وقىستان ويانىپ كەتتى. بۇل تەك ءبىر ازاماتتىڭ رەنىشى نەمەسە دۇكەننىڭ ىشكى ءتارتىبى ەمەس. بۇل – تىلدىك تەڭسىزدىككە قارسى ۇلتتىڭ رەفلەكسى. قازاقتىڭ ءوزى، ءوز جەرىندە، ءوز تىلىندە سويلەي المايتىن كۇنگە جەتتىك پە دەگەن سۇراق سانانى سىزداتىپ تۇر. ءوز ەلىندە تۇرىپ، ءوز تىلىندە سويلەمەيتىن ازاماتتى قوعامنان الاستاتىلۋى اقىلعا سيمايتىن دۇنيە. ال Magnum دۇكەندەرى جەلىسى وتتى كۇلمەن كومىپ قويعانداي بولدى. قازاق ءتىلى – ەلدىڭ وزەگى. وعان جاسالعان

  • جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ تۋعانىنا 110 جىل

    جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ تۋعانىنا 110 جىل

    بۇگىن جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ تۋعانىنا 110 جىل تولىپ وتىر. قۇجاتتاردى وقىساق، حرۋششەۆ قىرىمدى ۋكرايناعا بەرگەن سوڭ رەسپۋبليكالاردىڭ ايماقتارىن باسقاشا بولمەك بولعان ەكەن. قازاقستاندا تسەليننىي كراي قۇرىپ، ەلدىڭ وڭتۇستىك بولىگىن كورشى ەلدەرگە بەرۋگە ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسى بولعان. بۇل ماسەلەنىڭ ءتىپتى قاراستىرىلۋىنا قارسى شىققان. كەيىن وسى ۇستانىمى ءۇشىن قىزمەتى تومەندەتىلدى. مينيسترلەر كابينەتىنىڭ توراعاسى قىزمەتىندە ب.مومىشۇلى، ر.قوشقارباەۆتى ۇلى وتان سوعىسىنىڭ باتىرى اتاعىنا بىرنەشە رەت ۇسىنىپتى. س.نۇرماعامبەتوۆكە كومەكتەسىپتى. 1960ج 212 پاتەرلى ءۇيدى قازاق ونەرىنىڭ مايتالماندارىنا بەرگىزىپتى. 1955ج قىتايدان ورالعان 100 وتباسى دالادا قالعاندا ولاردىڭ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن ۇكىمەتتەن ارنايى كوميسسيا قۇرۋدى سۇراعان ەكەن. ەلگە قىزمەت ەتكەن ازامات قوي. p.s. مۇنداي پرينتسيپشىلدىك – بۇگىندە سيرەك كەزدەسەتىن قاسيەت. Nurmukhamed Baigarayev

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى:

Zero.KZ