رۋحانيات

قازاق..ارابتان..بۇرىن..الىمساقتان..مۇسىلمان.. نەمەسە قۇدايدان باسقا ەشتەمە بىلمەگەن حالىق.

kerey.kz

 |  May 1, 2015

…………………………..
نەگە..مۇحامەد..پاعامبار مۇسىلمان قاۋىمنا : «تۇركى حالقىنا تيسپەڭدەر تيسەڭدەر. ولاردان جەڭىلەسىڭدەر»-دەپ، ايتى ؟

( مۋسليم 2912, ابۋ داۋد 4303 جانە ان-ناساي 6/44 ; «ساحيح ال-دجامي’ اس-ساگير» 7426 ; ال-بۋحاري 3587 جەتكىزگەن)
——————
انا باستا مۇسىلمانداردان مىقتى حالىق جوق ! بەتەرىڭە كەلەگەن جاۋ جەڭىلمەي قومايدى دەگەن پايعامبارىمىز نەگە ءوستىپ ايتتى ەكەن؟
- دەگەن، سۇراق مەنى ويلاندىرى جۇرەتىن جانە «قاي زامانان مۇسىلمانسىڭ» – دەپ، سۇراعاندا، قازاق نەگە «الىمساقتان مۇسىلمانمىن»- دەپ، جاۋاپ بەرۋ كەرەك ،سىرى نەدە دەپ ويلايتىنمىن.
.
جۋىردا ءبىر عىلىم اعامەن انگىمەلەسىپ وتىرىپ ول اعا ءماشحۇر – ءجۇسىپ اتامىزدىڭ مىنا ءبىر تاريحي دەرەگىمەنن تانىسىتىردى:
.
زامانداردان زامان وتكەندە، بۇرىنعىلار ءولىپ تاۋسىلىپ، قالعاندارعا ناۋبەت جەتكەندە، «اراب جۇرتىنان ءبىر مۇحاممەد دەگەن باتىر شىعىپتى!» – دەپ، اۋەزى ايداي الەمگە جايىلىپ،تۇركىستان ايماعىنان، تۇرىك ۇرپاعىنان، موعول ناسىلىنەن، «توقسان ەكى باۋلى قىپشاق» اتانىپ تۇرعان كۇندە «ءار رۋدان بىرەۋ بولسا، رۋ تۇگەل بولماق» دەسىپ، توقسان ەكى باتىر اتقا ءمىندى دەيدى: «سول مۇحاممەدتى بارىپ كورەلىك. باتىرلىعى شىن بولسا، جولداس بولىپ جانىنا ەرەلىك!» دەپ، مىنگەن كولىكتەرى – ات، ۇستاعان قارۋلارى – ءبىر-ءبىر قاتقان قاق سويىل، قۇرعاق شولمەن ءجۇرىپ بارسا، ايتقان مۇحاممەد مۇنان بۇرىن ەكى سوعىستى وتكىزىپ: بىرىندە جەڭىپ، بىرىندە جەڭىلىپ، ءۇشىنشى سوعىستىڭ ۇستىندە تۇر ەكەن.
جان-جاقتان ەرەۋىلدەپ شاڭ شىعادى ەكەن دە، شاڭداتىپ كەلە جاتقاندار كاپىرلەرگە قوسىلا بەرەدى ەكەن. مۇسىلمانعا ۇيدەن شىققان وزدەرىنەن باسقا ەشكىمنىڭ شاڭى قوسىلمايدى ەكەن. كۇنشىعىستان ءبىر شاڭ شىقتى،بۇل شاڭ كاپىرلەر توبىنا بارمادى. مۇسىلماندارعا تۇپ-تۋرا كەلدى. اراب جۇرتى: مىنگەنى-تۇيە، كوبى جاياۋ-جالپى، قارۋلارى-ءبىر-ءبىر شولاق قىلىش; مىلتىق، نايزانى ۇستاپ كورمەگەن. ەڭ العاش ۇرىس-توبەلەسكە شىققاندا،ءۇش ءجۇز ون ءۇش كىسى جاساققا شىققان. ءبارىنىڭ ورتاسىندا كولىگى-جەتپىس تۇيە، ەكى ات، التى ساۋىت، سەگىز قىلىش، باسقاسىنىڭ قولىندا تۇتام توبىلعىدا جوق.
بۇلار توقسان ەكى باتىر-توقسان ەكى اتتىڭ ءدۇسىرى جەردى قوزعالتقانداي بولىپتى. بار بىلگەنى: «مۇحاممەد قايسى، مۇحاممەد قايسىڭ!؟» دەسە كەرەك. بۇلاردىڭ ءتىلىن، نە ايتىپ، نە قويعانىن بىلەر جان جوق. «مۇحاممەد اناۋ-دەسەك، ءولتىرىپ تاستاي ما!؟» دەپ قورىقسا كەرەك. سوندا ءتورت جاردىڭ توبە اعاسى اۋباكىر اعاي پايعامباردىڭ قاسىنا جەتىپ كەلىپ:
- ‪#‎اكەم_كابابا__تۇركىستاندىقپىز_دەۋشى_ەدى‬ (سوندا..ءابۋ-باكىر..تۇرىك) . سول اكەمنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بۇلار تۇركىستان جۇرتى، تۇرىك ادامدارى بولسا كەرەك! دەگەن سوڭ، مۇحاڭ تۇرىك تىلىمەن سويلەسكەن ەكەن. بۇلار وقىرىنا ءتۇسىپتى:
- ءوزىمىز سىزگە ۇزىن قۇلاقتان ەستۋمەن اسىق بولىپ ءبىرىمىز وق، ءبىرىمىز جاق ەسەپتى قازىلعان جول، شاشىلعان توپىراعىڭىزدا بولعالى كەلدىك! – دەسىپ، كاپىرلەرگە قاراي لاپ قويا شاۋىپ، دۇرسە قويا بەردى دەيدى.
جالاڭاش تۇيە باعىپ، ومىرىندە قىل قۇيرىقتى جىلقى كورمەگەن سورلى اراب اتتىڭ دۇرسىلىنەن قورقىپ، ۇرەيى ۇشىپ، زارەسى كەتىپ، توپالاڭ تيگەن قويداي، بىقبىرت ءتيىپ، جىلقىنىڭ جاساۋ تەزەگىندەي بولدى دەيدى. بۇلاردىڭ باتىرباسى، كوكجالى-اقكوسە. وعان تاياۋلارى – مالىك، اقتام، قۇتتىقوجا، يمامبايىر، اققويان-دەگەندەر ەكەن. سوندا پايعامبار جارىقتىق شاتتانعاننان:
- اللا تۇركى حايىر عىمين ۇممەتى.! – دەگەندىگىن سالمانپارىس دەگەن ساقابا ازىرەت سۇلتانعا سويلەگەن ەكەن. قازاقشاسى «تۇركىم كەلدى – كوركىم كەلدى»، دەگەن ەكەن.
سوندا پايعامبار بۇلاردان سۇراعان ەكەن:
- سىزدەر قاي دىندە بولاسىزدار؟-دەپ. بۇلار ايتىپتى:
- ءبىز ءدىن-ءسىندى بىلمەيمىز، ورازا جوق، ناماز جوق، قۇداي دەگەن جانبىز،-دەپتى.
- «وزعان پايعامبار» دەگەن بابالارىمىز وسىلاي ۇقتىرعان ەكەن» دەسىپتى.
وسىنداي ۇعىنا الماعان سوزدەن ءبىزدىڭ قازاق: «وزعان پايعامبار ۇرپاعىمىز» دەسىپ تە ءجۇردى. سويتسە، ونىسى ۋىز (وعىز ) حان ەكەن. كيگىز ءۇيدى سول ۋىز حان جاساتىپ: «كيگىز تۋىرلىقتى قازاق بايدىڭ بالاسى، ۋىز ءۇيلى» اتانىپ ءجۇردى.
سول سوعىستا پايعامبار شاتتانىپ: «التۇركى حايىر مەن ۇمبەتى» دەگەن ەكەن دەسەدى. «مەنىڭ ۇمبەتىمنىڭ ەڭ جاقسىسى تۇركى حالقى» دەگەن ءسوز دەيدى.
سونان كەيىن بۇلار قالعان ءومىرىن پايعامبار قاسىندا وتكىزىپ، «انسارى» اتانعان ەكەن. «مۇھاجىرىن اڭسارى» دەگەن قاۋىم قىبىلانىڭ رۋ، تۇقىم اتى ەمەس. مەككەدەن پايعامباردى ىزدەپ كوشكەندەر «مۇھاجىرىن» اتانعان. پايعامبارعا سوعىستا بولىسىپ، كۇش-كومەك بەرگەندەر انسارى اتانعان. «دالسابتۇن الال ۇللىنمەن ءال-مۇھاجىرىن ۋا ءال-انزار» – بايگەنىڭ وزىپ الدىن العان «مۇھاجىرىن مەن Aنسارىلار»، دەلىنگەن ءسوز.
ءماشھۇر-ءجۇسىپ كوپەيۇلى
(شىعارمالار جيناعى 8 توم 59 بەت)
———————————————————-
وسى يمان كۇشىن بىلگەن مۇحامەد پايعامبارىمىز البەتە: «تۇركىلەرگە تيسپەڭدەر»- دەدى، سەبەبى ول سول زامانداعى بابالارىمىزدان مۇسىلماندىقتى كورىپ ايتى.. جىلدار وتكەسىن تۇركى بالاسى اقيقات..ءدىنىن اللانىڭ جىبەرگەن ەلشىسى ارقىلى ورازا، نامازبەن تولىقتىرىپ يسلامعا ىڭ-شىڭسىز ءوزىنىڭ ءدىنىن قۇدايدىڭ جارشىسى ارقىلى تانىپ كامىل مۇسىلمان بولعان دەپ وي ءتۇيدىم.
——
بۇدان قالسا وسى تۇركى وعىلاندارى مۇحامەد پايعامبارمەن قاۋىشاتىن زامانىڭ الدىندا، تۇركى بالاسىنىڭ ساق زامانىنداعى اللانىڭ ەلشىسىمەن توعىسقان زامانىنا دەيىنگى ءدىني ءىلىمى، استە وراسان زور يمان قۋاتىنان كەندە ەمەس ەكەن. مەنىڭ سول ءبىر تاريحي دەرەكتەردەن تاعىلىم العانىمنان تۇسىنگەنىم ءبىز سوناۋ پەراعاۋىندار زامانىنان ارى كەزدەن «ءبىر قۇداي»- دەگەن، حالىق ەكەنبىز. ونىڭ دالەلى

اسان قايعى قازىنا مəلىك مىنا ءبىر ءسوزى :«Əۋەلى كيەلى ۇلى دالا مەن قازىعۇرتقا ءبىرىنشى يمان تۇسكەن، بىرنەشە مىڭداعان جىلداردان سوڭ مەككە، مەدينەگە قۇران تۇسكەن».
—————
ابديكاريم ابديمومىنوۆ اعا وسى ءبىر دۇنيەلەردى تەرەڭنەن قازىپ، تاريحي فاكتىلەرمەن دالەلدەپ، جىبەرسەڭىز نە بولماسا ەجەلگى تاريحىمىزدى زەرتەۋشىلەرگە وي سالساڭىز ەكەن. تاعى ءبىر ويعا ىلىك بولىپ، مىنانداي پايىم تۋىپ وتىر شىرىكن سونىدا زەرتتەپ كورسە نە جوق، نە بار قىلىپ. ايتايىن دەگەنىم، سوناۋ 5000 جىل بۇرىن ءبىر قۇدايشىلىق ءىلىمىن تيگر، ەفرات وزەندەرىنىڭ القابىنا شۋمەرلەر جەتكىزگەن جوقپا ەكەن دەگەن وي. سەبەبى مۇسا پايعامبار 2000 جىلدان كەيىن (ياعني بىزدەن 3000 جىل بۇرىن) حالقىن پەرعاۋىن قىرساۋىنان شىعارىپ الىپ، مۇسىلمان قىلعان ەمەسپە. ودان قالسا بۇگىنىگى زاماندا ولجاس سۇلەيمەن اعا باستاعان توپ سول شۋمەر قىش كىتاپتارىنان 60 ءسوز ال تاتار حالقىنىڭ عىلىمدارى 200 دەن استام تۇركى ءسوزىن اۋدارىپتى. سونىڭ ىشىندە كوڭىل بولەلرلىك ءسوز ءتاڭىر ەكەن. ءبىز بۇگىندە اللانى كەيدە «و ءتاڭىرىمىز»- دەپ، جاتتامىز. وسىن ءبارىن توعىسترا كەلە وسىنداي پوست جازعان ەدىم.

Qazaq Alash-ulyءتىڭ facebook پاراقشاسىنان الىندى