كەتبۇعا جىراۋ
kerey.kz
كەتبۇعا (شامامەن 1150–1225) — جىراۋ، كۇيشى، اڭىز كەيىپكەرى. ورتا ءجۇز قۇرامىنداعى نايمان تايپاسىنىڭ باعانالى تارماعىنان شىققان. 14 عاسىردا جازىلعان «شادجارات ءال-اتراك» («تۇرىك شەجىرەسى») اتتى كىتاپتاعى دەرەكتەر مەن ەل اۋزىنداعى اڭىزدارعا قاراعاندا، جوشى حان اڭ اۋلاپ ءجۇرىپ قازا تاپقاندا، شىڭعىس حانعا قارالى حاباردى جەتكىزۋگە ەشكىمنىڭ باتىلى جەتپەيدى. سوندا كەتبۇعا باس كەتەر اۋىر مىندەتتى ءوز موينىنا الادى. اۋەلى: «تەڭىز باستان بىلعاندى، كىم تۇندىرار، ا، حانىم، تەرەك تۇپتەن جىعىلدى، كىم تۇرعىزار، ا، حانىم»، — دەپ تولعاپ، شىڭعىس حاندى قارالى حابارعا ازىرلەپ الادى دا، بالاسى جوشىنىڭ ءولىمىن كۇيمەن ەستىرتەدى. «اقساق قۇلان — جوشى حان» كۇيى وسىلاي تۋىپتى-مىس.
بۇگىنگى كۇنگە كەتبۇعانىڭ وسى كۇيى جانە كۇي شىعارار الدىندا ايتقان بىرنەشە جول ولەڭى عانا جەتكەن. باسقا ادەبي نە بولماسا مۋزىكالىق شىعارماسى ساقتالماعان. الايدا، حالىق جادىندا ۇلىع (ۇلى) جىرشى اتانعان كەتبۇعانىڭ ءوز كەزىندە شىعارمالارى حالىق اراسىنا كەڭ تاراعان، كوشپەلىلەر اراسىندا ءسوز ونەرىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە ىقپال ەتكەن كورنەكتى تۇلعا بولعاندىعى بايقالادى.
15 عاسىردىڭ اياعى مەن 16 عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندە ءومىر سۇرگەن دوسپانبەت جىراۋ كەتبۇعا ءبيدى قۇرمەتپەن اتاپ، ونىڭ سوزدەرىمەن ءوزىنىڭ تانىستىعىن بىلدىرەدى. حالىق ولەڭدەرى مەن اڭىز اڭگىمەلەرىندە دە كەتبۇعا ەل قامقورى، دانا اقساقال رەتىندە بەينەلەنگەن. ول تۋرالى اڭىزدار قىرعىز فولكلورىندا دا بار.
پىكىر قالدىرۋ