|  | 

رۋحانيات

قۇران كارىم باراعات كەشىندە تۇسكەن بە، الدە قادىر تۇنىندە دە تۇسكەن بە؟

قۇران كارىم باراعات كەشىندە تۇسكەن بە، الدە قادىر تۇنىندە دە تۇسكەن بە؟باراعات كەشىن يسلام عۇلامالارى «قاسيەتتى كەش»، «كەشىرىم كەشى»، «ۇكىم كەشى» دەپ اتايدى. رۋحاني شۋاعى مول بۇل قۇتتى كەشتە مۇسىلماندار ىنتى-شىنتىمەن ۇلى جاراتۋشىعا قۇلشىلىق ەتىپ، رۋحاني تازارۋعا قاتتى كوڭىل بولەدى. جاڭساق باسقان ءاربىر ارەكەتى ءۇشىن قۇداي تاعالادان كەشىرىم تىلەيدى. الداعى كۇندەرى ءۇشىن اللا تاعالاعا جالبارىنىپ مەدەت سۇرايدى. سەبەبى، ساليحالى دەرەككوزدەردە بۇل قاسيەتتى كەشتەگى تىلەكتەردى حاق تاعالانىڭ كەيىن قايتارمايتىندىعى ايتىلعان.

ۇلى جاراتۋشى قۇران كارىمنىڭ «دۇحان» سۇرەسىنىڭ ءبىرىنشى جانە ءتورتىنشى اياتتارىندا: «اشىق بايان ەتۋشى قۇرانعا سەرت. شىن مانىندە ونى قۇتتى ءبىر كەشتە تۇسىردىك. راسىندا ءبىز ەسكەرتۋشىمىز. ول كەشتە بارلىق حيكمەتتى ىستەر ايىرىلادى» دەپ بۇيىرادى.

بۇندا ايتىلعان «قۇتتى كەشتى» بازبىر عالىمدار; «قادىر ءتۇنى» دەسە، بازبىرەۋلەرى «باراعات ءتۇنى» دەپ جورامالدايدى. كەيبىر عالىمدار بۇل ەكى كوزقاراستى ساباقتاستىرىپ: «بۇل ءتۇننىڭ قۇتتى بولۋى قۇران كارىمنىڭ تۇسۋىمەن بايلانىستى. قۇران كارىم شاعبان ايىنىڭ ون بەسىنشى جۇلدىزىندا (باراعات كەشى) كوك جۇزىنە تۇسكەن. ال، قادىر تۇنىندە (رامازان ايىنىڭ جيىرما جەتىنشى كەشى) ۇلى جاراتۋشىنىڭ بۇيىرۋىمەن كوك جۇزىنەن جەبىرەيىل س.ع.ا ارقىلى مۇحاممەد س.ع.ا-عا بىرتىندەپ تۇسىرىلە باستاعان» دەگەن پىكىردى العا تارتادى. عۇلامالاردىڭ وسى تۇجىرىمىنىڭ نەگىزىندە مۇسىلمان جۇرتشىلىعى باراعات كەشىنىڭ رۋحاني سالماعىن قاسيەتتى قادىر كەشىنەن ءبىر مىسقال دا كەم سانامايدى.

مۇحان يساحان – زاڭگەر، شاريعات بويىنشا مامان، 1978 جىلدىڭ 8 قاراشاسىندا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىنىڭ ورداباسى اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 2000 جىلى ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىن ءتامامدادى. 2002 جىلى وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ماگيستراتۋراسىن، ال 2006 جىلى اسپيرانتۋراسىن تابىستى اياقتاپ شىقتى. قازىرگى تاڭدا «نۇر» قازاق-ەگيپەت يسلام ۋنيۆەرسيتەتىندە «ءدىنتانۋ» ماماندىعى بويىنشا دوكتورانتۋرادا وقىپ جاتىر. بىرنەشە جىلدار بويى عىلىمي قىزمەتكەرلىكپەن، اۋدارماشىلىقپەن، «قازاقستان-زامان» گازەتىنىڭ ءدىن ىستەرى ءبولىمىن باسقارۋمەن اينالىسقان. 30 شاقتى عىلىمي، 60 شاقتى پۋبليتسيستيكالىق ماقالالاردىڭ جانە «يسلام جانە كالام مازحابتارى» اتتى مونوگرافيالىق ەڭبەكتىڭ اۆتورى. 15 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى «مەملەكەت پەن ءدىننىڭ قارىم-قاتىناسىن قۇقىقتىق رەتتەۋ» اتتى تاقىرىپ بويىنشا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ كەلەدى. م.يساحان «قر ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭ جوباسىنا ونداعان ۇسىنىستارىن ەنگىزگەن. «ساياسي مازحابتاردىڭ تاريحى» اتتى مونوگرافيالىق ەڭبەگى باسپادان شىعارۋعا دايىندالۋدا.

e-islam.kz

Related Articles

  • قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟

    Zhalgas Yertay         قازاقستان بيلىگى مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋ ءۇشىن قاتاڭ شەشىمدەرگە بارعىسى كەلمەيدى دەيىك. بىراق قازىرگى زاڭناما اياسىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى قالاي دامىتۋعا بولادى؟ سونى ويلانىپ كورەيىك. قازاق ءتىلىن دامىتۋ جايىن ايتقان كەزدە قازاقستان بيلىگى قوعامدى ەكىگە بولەدى. ءبىرى – ءتىلدى دامىتۋدىڭ راديكال شەشىمدەرىن ۇستانادى، ەكىنشى جاعى – قازىرگى ستاتۋس-كۆونى ساقتاعىسى كەلەدى، ياعني ەشتەڭە وزگەرتپەي-اق قويايىق دەيدى. بىراق ەكى جولدى دا تاڭداماي، ورتاسىمەن ءجۇرۋدى ۇسىنىپ كورسەك قايتەدى!؟ باتىل قادامدارعا بارايىق، بىراق ول راديكال جول بولماسىن. قازاق ءتىلىن كۇشپەن ەمەس، ورتانى دامىتۋ ارقىلى كۇشەيتسەك بولادى. ياعني ادامدار ءتىلدى ۇيرەنىپ اۋرە بولماي-اق، حالىق جاي عانا قازاق ءتىلى اياسىندا ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەنسىن. نەگىزگى وي وسى. ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن ادامدار ورتانى

  • ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    ەلدەس وردا، تاريحشى: «تۇركىستان» اتاۋىن قولدانۋ – ايماقتاعى جۇمساق كۇش پوزيتسياسىن نىعايتۋ ءتاسىلى

    فوتو اشىق دەرەككوزدەردەن الىندا وتكەن اپتادا تۇركيانىڭ ۇلتتىق ءبىلىم مينيسترلىگى مەكتەپ باعدارلاماسىنا «تۇركىستان» دەگەن تەرميندى ەنگىزگەن ەدى. شەتەل باسىلىمدارىنىڭ جازۋىنشا، بۇل اتاۋ ەندى «ورتالىق ازيا» ۇعىمىنىڭ ورنىنا قولدانىلماق. ءبىلىم ءمينيسترى يۋسۋف تەكين جاڭا اتاۋ تۇركى الەمىنىڭ بىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعانىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇكىمەت وقۋ باعدارلاماسىنان يمپەريالىق ماعىناسى بار گەوگرافيالىق اتاۋلاردى الىپ تاستاماقشى. ەڭ قىزىعى، «تۇركىستان» اۋماعىنا قازاقستاننان بولەك، قىرعىزستان، وزبەكستان، تۇركىمەنستان مەن تاجىكستان جاتادى ەكەن. سونداي-اق كەيبىر باسىلىمدار بۇل تەرميننىڭ قىتايدىڭ باتىسىندا ورنالاسقان شىڭجان ولكەسىنە قاتىسى بارىن دا اتاپ ءوتتى.  كەيبىر عالىمدار «ورتالىق ازيا» تەرمينى كولونياليزمنەن قالعانىن ءجيى اتاپ ءجۇر. حح عاسىرداعى الەمدىك اكادەميالىق عىلىمدى سول كەزدەگى ءىرى يمپەريالار قالىپتاستىرعاندىقتان، بۇگىندە مۇنداي تەرميندەر مەن اتاۋلار حالىق ساناسىنا ابدەن ءسىڭىپ

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

  • جارايسىڭدار، ازەربايجان

    جارايسىڭدار، ازەربايجان

    ولار قر ۇلتتىق قورعانىس ۋنيۆەرسيتەتىندە ورىس تىلىندە وقۋدان باس تارتقان. نەگە سولاي ؟ ويتكەنى ولار قازاق ءتىلىن تاڭداعان! قازىر ۋنيۆەرسيتەتتە قازاق ءتىلى كۋرستارى اشىلىپ جاتىر. ايتقانداي، ازەربايجاندارعا ءتىلىمىزدى قولداعانى ءۇشىن قۇرمەت پەن قۇرمەت. ولار ناعىز باۋىرلاس حالىق ەكەنىن كورسەتتى. بىراق قازىر ءبىزدىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنە سۇراقتار تۋىندايدى. بۇعان دەيىن بارلىق شەتەلدىكتەردى ورىسشا ۇيرەتىپ پە ەدى؟ بىرەۋ نە سۇرايدى؟ ايتەۋىر، ءبىلىم – قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاۋدىڭ ەڭ جاقسى ءتاسىلى. ال نەگە ورىس تىلىندە وقىتادى؟ ال كىم ءۇشىن؟ ەڭ قىزىعى، وسىنىڭ ءبارىن تەك ازەربايجانداردىڭ ارقاسىندا عانا بىلەتىن بولامىز. ال نەگە بۇرىن قازاقشا وقىتپاعان، ەڭ بولماسا كەيبىر ەلدەردە. نەگە سول قىتاي ءتىلىن ورىسشا ۇيرەتەدى؟ رۋسلان تۋسۋپبەكوۆ

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: