«بيزنەس دەگەن تەك الۋ مەن ساتۋ ەمەس» دەيدى كاسىپكەر عالىم
kerey.kz
گەرمانيادا دوكتورلىق قورعاعان موڭعوليالىق قازاق الاۋبەك ءابدىلۇلى قازىر بيزنەسپەن اينالىسادى. ول مۇنى «عىلىمي ىزدەنىستەرىمدى ءىس جۇزىندە پايدالانىپ كورگىم كەلدى» دەپ تۇسىندىرەدى.
موڭعوليالىق كاسىپكەر الاۋبەك ءابدىلۇلى. سۋرەت اۆتوردىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.
موڭعوليادا تۇراتىن 38 جاستاعى ەتنيكالىق قازاق الاۋبەك ءابدىلۇلى 1994 جىلى ونداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ماتەماتيكا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن سوڭ عىلىممەن شۇعىلدانعان. گەرمانيانىڭ دارمشتادت تەحنيكا ۋنيۆەرسيتەتىندە ينفورماتيكا سالاسىندا دوكتور اتانعان ازامات كەيىن بيزنەسكە كەتىپ قالعان. ول ازاتتىققا بەرگەن سۇحباتىندا عىلىم مەن بيزنەستىڭ ءبىر-بىرىمەن بايلانىسى جايلى دا ايتتى.
ازاتتىق: - الاۋبەك مىرزا، اڭگىمەمىزدى بالالىق شاعىڭىزدان وربىتسەك؟ قانداي ساتتەر ەسىڭىزدە قالدى؟
الاۋبەك ءابدىلۇلى: - 1978 جىلى مەن تۋعاندا اكە-شەشەم موڭعوليانىڭ استاناسى ۋلاانبااتارداعى «دەنجين ميانگات» اۋىلىندا پاتەر جالداپ تۇرىپتى، ودان كەيىن «100 اۋىل» دەگەن جەردە كيىز ۇيدە ءومىر ءسۇرىپتى. مەن ەس بىلگەندە اكە-شەشەم ءبىر بولمەلى پاتەر العان.
مەكتەپتە ماتەماتيكا، فيزيكا پاندەرىنە جەتىك بولدىم. 9-سىنىپتا وقىپ جۇرگەنىمدە 10-سىنىپتىڭ ەسەپتەرىن قينالماي شىعارا بەرەتىنمىن. سونى بىلەتىن ۇستازدارىم ۋنيۆەرسيتەتكە قۇجات تاپسىرۋعا كەڭەس بەردى.
وسكەن ورتام تەك موڭعول ۇلتىنىڭ وكىلدەرى بولدى. سول سەبەپتى انا تىلىمدە ازداپ قينالاتىنىم بار. مەكتەپكە جەتى جاسىمدا باردىم، وقۋعا وزات بولدىم. مەكتەپتە ماتەماتيكا، فيزيكا پاندەرىنە جەتىك بولدىم. 9-سىنىپتا وقىپ جۇرگەنىمدە 10-سىنىپتىڭ ەسەپتەرىن قينالماي شىعارا بەرەتىنمىن. سونى بىلەتىن ۇستازدارىم ۋنيۆەرسيتەتكە قۇجات تاپسىرۋعا كەڭەس بەردى. سول سەبەپتى 9-سىنىپتى بىتىرگەننەن كەيىن بىردەن 10-سىنىپتىڭ ەمتيحاندارىن تاپسىرىپ، كۋالىك الدىم. ءوز قاتارلاستارىمنان بۇرىن ورتا مەكتەپتى اياقتاپ، 16 جاسىمدا موڭعوليا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنە ستۋدەنت بوپ قابىلداندىم.
ازاتتىق: - موڭعوليادا ەكونوميكالىق احۋال ناشارلاعان 1990 جىلدارى ستۋدەنت بولۋ قيىن سوقپادى ما؟
الاۋبەك ءابدىلۇلى: - 1990-جىلداردىڭ باسى انىق ەسىمدە. تاماق از، اقشا جوق، نانعا ماي جاعىپ، ۇستىنە سەبەتىن قانت تاپساق تورت جەگەندەي بولۋشى ەدىك. اسىرەسە وتپەلى كەزەڭدەگى مەن سياقتى جاستار ءۇشىن ءتىپتى قيىن. ستۋدەنتتەر اراسىندا ساباققا كوڭىل بولگەندەر از، مۇعالىمدەر ساباق ۇيرەتۋ مەن ساۋدا جاساۋدىڭ اراسىندا تەڭسەلىپ قالعان. وقۋعا تولىعىنان مويىنسۇنىپ، قوزعالماي ساباق جاتتايتىن مۇمكىندىك از بولدى. ماتەماتيكا – تۇراقتى وقىپ، كوپ ويلاپ، از سويلەۋدى تالاپ ەتەتىن ءپان. مەنىڭ مىنەزىم دە سوعان سايكەس – اۋىر، از سويلەيتىن، شۇقشيىپ كوپ ويلانىپ وتىرۋدى جاقسى كورەتىنمىن.
ازاتتىق: - ۋنيۆەرسيتەتتى اياقتاعان سوڭ عىلىممەن شۇعىلدانعان ەكەنسىز. ول سالادا قانداي جەتىستىككە جەتتىڭىز؟
الاۋبەك ءابدىلۇلى: - ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەننەن كەيىن ءوزىم ءبىلىم العان وقۋ ورنىندا، سونداي-اق مەنەدجمەنت اكادەمياسىندا ساباق بەردىم.
2001 جىلى قىزمەتىمدى تاستاپ گەرمانياعا كەتۋگە بەل بۋدىم. ويتكەنى عىلىم جاعىنان گەرمانيا ۋنيۆەرسيتەتتەرى – ەۋروپانىڭ الدىڭعى قاتارىندا. ونىڭ ۇستىندە ۋنيۆەرسيتەتكە ىلەسىپ شىداساڭ، وقۋ تەگىن. ءتىل ۇيرەنۋ، زەرتتەۋ جاساۋ نەگىزگى ماقساتىم ەدى. ديۋسسەلدورف قالاسىندa نەمىس ءتىلىنىڭ جەدەل كۋرسىندا ءتىل ۇيرەندىم. 2003 جىلى بونن ۋنيۆەرسيتەتىنە ارناۋلى زەرتتەۋشى بولىپ جۇمىسقا قابىلداندىم. 2004 جىلى دارمشتادت تەxنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ينفورماتيكا فاكۋلتەتىندە زەرتتەۋ جۇمىسىمدى باستاپ، 2009 جىلى جاراتىلىستانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى (Doctor of Natural Sciences – Dr.rer.nat) دارەجەسىن قورعاپ شىقتىم.
ازاتتىق: - بىراق وسىنشاما عىلىمي ىزدەنىستەن كەيىن ءبارىن تاستاپ بيزنەسكە كەتىپسىز. وعان نە سەبەپ بولدى؟
2001 جىلى قىزمەتىمدى تاستاپ گەرمانياعا كەتۋگە بەل بۋدىم. ويتكەنى عىلىم جاعىنان گەرمانيا ۋنيۆەرسيتەتتەرى – ەۋروپانىڭ الدىڭعى قاتارىندا. ونىڭ ۇستىندە ۋنيۆەرسيتەتكە ىلەسىپ شىداساڭ، وقۋ تەگىن.
الاۋبەك ءابدىلۇلى: - مەنىڭ ىزدەنىستەرىم، عىلىم زەرتتەۋلەرىمنىڭ بارلىعى بيزنەسپەن تىكەلەي بايلانىستى. بيزنەس دەگەن تەك الۋ مەن ساتۋ ەمەس، ول جەردە دە تولىپ جاتقان ەسەپ بار. عىلىمي ىزدەنىستەرىمدى پراكتيكا جۇزىندە پايدالانىپ كورگىم كەلدى. انامنىڭ سوناۋ نارىقتىق ەكونوميكا باستالعان جىلدارى ءوز قولىمەن ىرگەتاسىن قالاعان «داكال فارما» كومپانياسىن ءارى قاراي دامىتۋ كەرەك بولدى. سول سەبەپتى 2012-2013 جىلدارى گوللانديانىڭ (نيدەرلاند – رەد.) روتتەردام ەرازمۋس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەنەدجمەنت مەكتەبىن بيزنەس باسقارۋ ماگيسترى ماماندىعى بويىنشا وقىپ شىقتىم. 2013 جىلدان باستاپ كومپانيادا ديرەكتور ورىنباسارى، قازىر ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارىپ كەلەمىن. كومپانيامىز ورتاشا عانا. نەگىزگى قىزمەتى – اۋرۋحاناعا قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار مەن ءدارى-دارمەكتەردى جەتكىزىپ بەرۋ.
ازاتتىق: - وتباسىڭىزدا وزىڭىزدەن باسقا عىلىممەن شۇعىلداناتىن ادام بار ما؟
الاۋبەك ءابدىلۇلى: - جۇبايىم رايسا كايردەگى امەريكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ باكالاۆرياتىن، لوندون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شىعىستانۋ جانە افريكانى زەرتتەۋ ينستيتۋتى ماگيستراتۋراسىن تامامداعان، روتتەردام مەنەدجمەنت مەكتەبىندە قارجىلىق باسقارۋ ماگيسترى ماماندىعىن العان. 2015 جىلدان بەرى ۋلاانبااتارداعى حالىقارالىق ورتا مەكتەپتە باسقارما مۇشەسى.
ەكى بالام بار. ۇلكەنى – توعىزدا، كىشىسى – ءبىر جاستا.
ازاتتىق: - سۇحباتىڭىزعا راحمەت.
نۇرتاي لاحانۇلى
ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى
پىكىر قالدىرۋ