|  |  | 

سۋرەتتەر سويلەيدى الەۋمەت

سىرگەلى قازاقتارى

وسىدان 50 جىل بۇرىن 1966 جىلعى ءساۋىردىڭ 26-سىندا تاشكەنت ايماق تاريحىنداعى كۇشتى جەر سىلكىنىسىن باستان كەشتى. توعىز بالدىق ءزىلزالادان قالانىڭ ورتالىق بولىگى تۇگەلگە جۋىق قيراپ قالدى. تابيعي اپات كەزىندە ونشاقتى ادام ءولىپ، ەكى ميلليون شارشى مەتر تۇرعىنجاي تالقان بولىپ، 300 مىڭ تۇرعىن باسپانادان ايىرىلدى. وزبەكستان استاناسىن قالپىنا كەلتىرۋگە سسسر-ءدىڭ بارلىق رەسپۋبليكالارى قاتىستى. سول كەزەڭدە قايتا سالىنعان تاشكەنتتەگى سىرگەلى شاعىن اۋدانىندا نەگىزىنەن ەتنيكالىق قازاقتار تۇرىپ جاتىر. ازاتتىقتىڭ ءفوتوتىلشىسى جۋىردا ولاردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن كورىپ قايتتى.
تۇگەلىن وقىڭىز

1966 جىلدان كەيىن سىرگەلىدە كوپتەگەن ۇيلەر قايتا سالىنىپ، جاڭا كوشەلەر پايدا بولدى. قىپشاق كوشەسىندە تۇرعان مىنا ءۇي سول كەزدە سالىنعان.
1

1966 جىلدان كەيىن سىرگەلىدە كوپتەگەن ۇيلەر قايتا سالىنىپ، جاڭا كوشەلەر پايدا بولدى. قىپشاق كوشەسىندە تۇرعان مىنا ءۇي سول كەزدە سالىنعان.

2

ءۇي قۇرىلىسىنا اسكەر دە تارتىلىپتى. جەرگىلىكتى حالىق باسپانانىڭ شۇعىل تۇردە بەس جىل مەرزىمگە دەپ سالىنعانىن، بىراق سودان بەرى 50 جىل وتكەنىن ايتادى.

قىپشاق كوشەسىن بويلاي اققان سۋ. تۇرعىنداردىڭ سوزىنشە، سىرگەلى دە، باسقا دا اۋىلدار سۋلى جەرلەردە ىرگە كوتەرگەن.
3

قىپشاق كوشەسىن بويلاي اققان سۋ. تۇرعىنداردىڭ سوزىنشە، سىرگەلى دە، باسقا دا اۋىلدار سۋلى جەرلەردە ىرگە كوتەرگەن.

سىرگەلى جۇرتى اۋليە سانايتىن ءاشىرمات ورازوۆ اتتى شايقىنىڭ قابىرى. 1961 جىلى قايتىس بولعان شايقىنى اۋىل حالقى يشان دەپ بىلگەن. بۇل زيرات قازىر سىرگەلىنىڭ ورتاسىندا شاعىن ارال قۇساپ قالعان.
4

سىرگەلى جۇرتى اۋليە سانايتىن ءاشىرمات ورازوۆ اتتى شايقىنىڭ قابىرى. 1961 جىلى قايتىس بولعان شايقىنى اۋىل حالقى يشان دەپ بىلگەن. بۇل زيرات قازىر سىرگەلىنىڭ ورتاسىندا شاعىن ارال قۇساپ قالعان.


سىرگەلىنىڭ قىپشاق كوشەسىندە تۇرعان ارالاس مەكتەپ. وقۋشىلار وزبەك جانە قازاق تىلدەرىندە وقيدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار بۇل كوشەنىڭ ورنىندا بۇرىندارى قىپشاق اۋىلى بولعانىن ايتادى.
5

سىرگەلىنىڭ قىپشاق كوشەسىندە تۇرعان ارالاس مەكتەپ. وقۋشىلار وزبەك جانە قازاق تىلدەرىندە وقيدى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار بۇل كوشەنىڭ ورنىندا بۇرىندارى قىپشاق اۋىلى بولعانىن ايتادى.

سىرگەلى اۋىلىنداعى مەكتەپ اۋلاسىندا ويناپ جۇرگەن وقۋشى قىزدار.
6

سىرگەلى اۋىلىنداعى مەكتەپ اۋلاسىندا ويناپ جۇرگەن وقۋشى قىزدار.

سىرگەلىدەگى ارالاس مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسى بويىنشا مەڭگەرۋشىسى گۇلسارا تۇردىمۇراتوۆا فيزيكا جانە ەڭبەك پاندەرىنەن ساباق بەرەدى. سىنىپ بولمەسى ونىڭ وقۋشىلارى جاساعان بۇيىمدارعا تولى.
7

سىرگەلىدەگى ارالاس مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسى بويىنشا مەڭگەرۋشىسى گۇلسارا تۇردىمۇراتوۆا فيزيكا جانە ەڭبەك پاندەرىنەن ساباق بەرەدى. سىنىپ بولمەسى ونىڭ وقۋشىلارى جاساعان بۇيىمدارعا تولى.

7-سىنىپ وقۋشىسى ارىستان ساتتاروۆ.
8

7-سىنىپ وقۋشىسى ارىستان ساتتاروۆ.


قازاق تىلىندە وقيتىن 7-سىنىپ وقۋشىلارى اسليددين ساليباەۆ پەن اسقار قاپپاروۆ
9

قازاق تىلىندە وقيتىن 7-سىنىپ وقۋشىلارى اسليددين ساليباەۆ پەن اسقار قاپپاروۆ

7-سىنىپتىڭ جانە ءبىر وقۋشىسى ءازيز اكىمبەكوۆ
10

7-سىنىپتىڭ جانە ءبىر وقۋشىسى ءازيز اكىمبەكوۆ

11

ءابيبۋللا ورازوۆ سوڭعى 10 جىل بويى قىپشاق ماحاللاسى كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولعان.

اۋەلى سىرگەلى دەپ تۇتاس شاعىن اۋداندى ەمەس، تەمىر جول ستانتسياسىن اتاعان. بۇل اۋدان ارقىلى تەمىر جول وتەدى. 
12

اۋەلى سىرگەلى دەپ تۇتاس شاعىن اۋداندى ەمەس، تەمىر جول ستانتسياسىن اتاعان. بۇل اۋدان ارقىلى تەمىر جول وتەدى.


سىرگەلى شاعىن اۋدانىنداعى سپۋتنيك قالاشىعىنىڭ ءبىر كورىنىسى.
13

سىرگەلى شاعىن اۋدانىنداعى سپۋتنيك قالاشىعىنىڭ ءبىر كورىنىسى.

سپۋتنيك قالاشىعى تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى رافيك (سول جاقتا) ء"بارىمىز ءبىر اتانىڭ بالاسىمىز" دەپ ازىلدەپ قويادى. مۇندا دا ەتنيكالىق قازاقتار از تۇرمايدى.
14

سپۋتنيك قالاشىعى تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى رافيك (سول جاقتا) ء“بارىمىز ءبىر اتانىڭ بالاسىمىز” دەپ ازىلدەپ قويادى. مۇندا دا ەتنيكالىق قازاقتار از تۇرمايدى.

سپۋتنيككە كەلگەنىمىزدە قايتىس بولعان وتاعاسىنىڭ جىلىن بەرىپ جاتقان ءۇيدىڭ ۇستىنەن تۇستىك. ءتۇرلى ءتۇستى رەڭكپەن بويالعان ءۇيدىڭ اۋلاسىندا تۇرعىندار قوي سويىپ، اس ازىرلەپ جاتتى.
15

سپۋتنيككە كەلگەنىمىزدە قايتىس بولعان وتاعاسىنىڭ جىلىن بەرىپ جاتقان ءۇيدىڭ ۇستىنەن تۇستىك. ءتۇرلى ءتۇستى رەڭكپەن بويالعان ءۇيدىڭ اۋلاسىندا تۇرعىندار قوي سويىپ، اس ازىرلەپ جاتتى.

سىرگەلىنىڭ جاستارى اس بەرىپ جاتقان ءبىر ۇيگە قازان اكەلىپ، جاردەم قىلىپ جاتىر. "ۇلتقا بولىنبەيمىز" دەيدى سول جاقتاعى جىگىت.
16

سىرگەلىنىڭ جاستارى اس بەرىپ جاتقان ءبىر ۇيگە قازان اكەلىپ، جاردەم قىلىپ جاتىر. “ۇلتقا بولىنبەيمىز” دەيدى سول جاقتاعى جىگىت.

1966 جىلعى جەر سىلكىنىسىنەن سوڭ سىرگەلى اۋدانىندا سالىنعان جاڭا ۇيگە كوشىرىلگەن وزبەك وتباسىلاردىڭ ءبىرى سۋمالياك اتتى ۇلتىق اسىن ءپىسىرىپ جاتىر.
17

1966 جىلعى جەر سىلكىنىسىنەن سوڭ سىرگەلى اۋدانىندا سالىنعان جاڭا ۇيگە كوشىرىلگەن وزبەك وتباسىلاردىڭ ءبىرى سۋمالياك اتتى ۇلتىق اسىن ءپىسىرىپ جاتىر.

سىرگەلىدە قازاقتاردان بولەك بىرنەشە ەتنيكالىق ازشىلىق وكىلدەرى تۇرادى. 
18

سىرگەلىدە قازاقتاردان بولەك بىرنەشە ەتنيكالىق ازشىلىق وكىلدەرى تۇرادى.

قازاق وتباسى تۇراتىن پاتەردىڭ تەرەزەسى.
19

قازاق وتباسى تۇراتىن پاتەردىڭ تەرەزەسى.

شاعىن اۋدانداعى اعاشتان سالىنعان ۇيلەر "سپۋتنيك" دەپ اتالىپ كەتكەن. اتاۋ سول كۇيى وزگەرمەي قالىپتى.
20

شاعىن اۋدانداعى اعاشتان سالىنعان ۇيلەر “سپۋتنيك” دەپ اتالىپ كەتكەن. اتاۋ سول كۇيى وزگەرمەي قالىپتى.

تىپ-تىنىش اۋلالاردىڭ ار جاعىندا قالا ءومىرى قايناپ جاتقانىنا سەنۋ قيىن.
21

تىپ-تىنىش اۋلالاردىڭ ار جاعىندا قالا ءومىرى قايناپ جاتقانىنا سەنۋ قيىن.

22

ءزىلزالادان كەيىنگى باسپانا ماسەلەسى ارادا 50 جىل وتسە دە، ءالى وزەكتى كۇيىندە قالعان. اسىرەسە ورىس ءتىلدى تاشكەنت تۇرعىندارى ءجيى قونىس اۋىستىرىپ، پاتەر ىزدەۋمەن جۇرەدى. مىناداي حابارلاندىرۋ قابىرعالارى ءجيى كەزدەسەدى.

ازات ەۋروپا / ازاتتىق راديوسى

Related Articles

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • شاعىن ساراپتاما:شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتى، شەتەلگە وقۋشى جىبەرۋ جۇمىسى

    شاعىن ساراپتاما 1934-35 جىلى جاڭا شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتى قۇرىلعان سوڭ شەتەلدەن وقۋ، شەتەلگە وقۋشى جىبەرۋ جۇمىسى كەشەندى جۇزەگە استى. سونىڭ نەگىزىندە ولكەلىك ۇكىمەت سوۆەت وداعىنان وقيتىن جاس تالاپكەرلەرگە كونكۋرس جاريالاپ ارنايى ۇكىمەتتىڭ وقۋ ستيپەندياسىن ءبولدى، ناتيجەسىندە 1935-39 جىلدارى ۇزىن سانى 300-گە تارتا ستۋدەنت سوۆەت وداعىندا ءبىلىم الدى. 1935 جىلدارى شىعىس تۇركىستاندىق ستۋدەنتتەردىڭ ەڭ كوپ وقۋعا تۇسكەن ءبىلىم ورداسى- تاشكەندەگى ساگۋ ەدى، اتاپ ايتقاندا ورتالىق ازيا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى. تاشكەننەن وقىعان شىڭجاڭدىق ستۋدەنتتەر شىعىس تۇركىستاننىڭ بارلىق ايماقتارىندا ءتۇرلى قىزمەتتە جۇمىس ىستەدى، ولاردى كەيىن “تاشكەنتشىلدەر” دەپ تە اتادى. 1939 جىلدان كەيىن ماسكەۋ مەن شىڭجاڭ ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ اراسى ديپلوماتيالىق داعدارىسقا ۇشىرادى، سونىڭ كەسىرىنەن رەسمي ءۇرىمجى سوۆەت وداعى قۇرامىنداعى ستۋدەنت ازاماتتاردى ەلگە شاقىرتىپ الدى. ءبىلىم

  • چۋنتسيندەگى كەزدەسۋ

    تاريحي سۋرەت ۋاقىتى: 28 تامىز 1945 ج.; ورىنى: چۋنتسين (重慶) ق-سى; تۇسىنىكتەمە: تاريحي سۋرەتتە اقش-تىڭ قىتايداعى وكىلەتتى ەلشىسى پاتريك حەرلي جانە قىتاي پرەزيدەنتى چان كايشي مەن قكپ توراعاسى ماو. چۋنتسيندەگى كەزدەسۋ كەزىندە ديالوگقا كەلە باستاعان قىتايلىق پارتيا وكىلدەرى الپاۋىت ەل اقش پەن سوۆەت وداعىنىڭ “قىتاي ساياساتىن” جاڭا داعدارىسقا اكەلدى. كورىنىستە ازاماتتىق سوعىستى توقتاتىپ بۇكىلقىتايلىق ماسەلەنى شەشۋ بولعانىمەن ۇلكەن قاستاندىقتىڭ باسى سودان باستالدى. الپاۋىت تاراپتار قىتاي كارتاسىن وزگەرتەتىن جاڭا ديالوگتاردى قىزۋ تالقىلاپ جاتقاندا شىعىس تۇركىستان اۋماعىندا ءبىر ۋاقىتتا ءۇش بىردەي ۋاقىتشا ۇكىمەت ءومىر ءسۇردى. ولار: ءبىرىنشى، وتستاۆكاداعى شەن شيتساي كلانى; ەكىنشى، ۆۋ چجۋنسيننىڭ ۋاقىتشا ۇكىمەتى; ءۇشىنشى، شىعىس تۇركىستان ۋاقىتشا ۇكىمەتى. اقش-تىڭ قىتايداعى وكىلەتتى ەلشىسى پاتريك حەرلي شىعىس تۇركىستان اۋماعىن نازارعا الا

  • جەر سىلكىندى، ال سانامىز سىلكىنە مە؟

    ءبىرىنشى، الماتى جەر سىلكىنىس بەلدەۋى ايماعىنا جاتادى، ول عىلىمدا الدەقاشان دالەلدەنگەن، وعان قۇمالاق اشىپ جاڭالىق ايتۋدىڭ كەرەگى جوق. ورتالىق ازيانىڭ قاۋىپتى سىلكىنىس بەلدەۋىنىڭ ءبىر جولاعى قازاقستاننىڭ ءبىراز ايماعىن قامتىپ جاتىر. جەر كەشە سىلكىنگەن، بۇگىن سىلكىندى، ءتۇپتىڭ تۇبىندە ەرتەڭ دە سىلكىنەدى جانە سىلكىنە بەرەدى. جەر- كۇنانىڭ كوپتىگى ءۇشىن سىلكىندى دەپ اڭىراعان جۇرتقا قۇرعاق اقىل ايتاتىن قايمانا ۋاعىز قاي قوعامدا بولسىن تابىلادى، جەر- اتەيست پەن تاڭىرشىلگە “اللاھتى ەسكە سالدى” دەيتىن مىسكىن وي، اسىعىس تۇسپال قاي جاماعاتتا بولسىن تابىلادى، بىراق تابىلماي تۇرعانى عىلىم، ءمان بەرىلمەي تۇرعانى دا وسى. ەكىنشى، جەردى كىم سىلكىسە دە مەيلى، ماڭىزدىسى ول ەمەس، ونسىز دا سىلكىنىس بەلدەۋىندە تۇرىپ جاتىرمىز، “ۇيقىداعى” سىلكىنىس پەن جانار تاۋ بىزدە ونسىز دا بارشىلىق. ماسەلە

  • 87. كىپ-كىشكەنە فوتوبومبا

    ۋەببتىڭ MIRI اسپابىن سىناۋ دەرەكتەرىن قاراستىرىپ وتىرعان عالىمدار كۇتپەگەن جاڭالىق اشتى. سىناق كەزىندە باسقا نىسان باقىلانسا دا، ۋەبب تەلەسكوپى ۇلكەندىگى نەبارى 100–200 مەترلىك استەرويدتى كەزدەيسوق ءتۇسىرىپ الىپتى! مارس پەن يۋپيتەر وربيتالارى اراسىنداعى نەگىزگى استەرويدتار بەلدەۋىندە ورنالاسقان دەنە ۋەبب كورگەن ەڭ كىشكەنتاي نىسان بولسا كەرەك. نەگىزگى بەلدەۋدەگى كىشكەنتاي استەرويدتار ءىرى كورشىلەرىنە قاراعاندا ناشار زەرتتەلگەن، ويتكەنى ولاردى وسىنشا قاشىقتان باقىلاۋ قيىن. ۋەببتىڭ بولاشاق ارنايى باقىلاۋلارى استرونومدارعا مۇنداعى 1 كيلومەتردەن كىشى استەرويدتاردى زەرتتەپ، كۇن جۇيەسىنىڭ ءتۇزىلۋ مودەلدەرىن ناقتىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. استرونوم توماس ميۋللەردىڭ پىكىرىنشە، توسىنسىي ءۇشىن ۋەببتىڭ وسى كىشكەنە دەنەنى 100 ميلليون كيلومەتر قاشىقتىقتان كورە الاتىن تاڭعاجايىپ سەزىمتالدىعىنا راقمەت ايتۋىمىز كەرەك. جانە بۇل سوڭعى توسىنسىي بولماس. عىلىمي ۇجىم كۇن جۇيەسى جازىقتىعىن (ال كۇن

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: