جاڭالىقتار كوز قاراس ساياسات

بيلىك ديالوگقا كەلمەدى. قاسىموۆ مىرزا جاۋاپ بەرىڭىز!

kerey.kz

 |  May 22, 2016

سۋرەت الەۋمەتتىك جەلىدەن الىندى

21-مامىر قازاقستان تاريحىندا قالاتىنى ءسوزسىز. ەشكىمدى الاڭعا شىعۋعا ۇگىتتەمەدىم. ءوزىمنىڭ دەموكراتيالىق قۇقىعىم بويىنشا، قر قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك كودەكستەرىندە كورسەتىلگەن ەرەجەلەردى ساقتاي وتىرىپ الاڭعا باردىم. مەن ءجۋرناليستپىن. باق تۋرالى زاڭدا كورسەتىلگەندەي مەنىڭ اقپارات الۋعا جانە تاراتۋعا مۇمكىندىگىم بار ەدى. الايدا، الماتىداعى جاعداي استاڭ-كەستەڭ، الاعاي دا، بۇلاعاي بولدى. مەن نە كوردىم، نە ىستەدىم؟ بيلىك شە؟
اۋەلى، قازاقستان ازاماتتارىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بەيبiت جينالىستار، ميتينگiلەر، شەرۋلەر، پيكەتتەر جانە دەمونستراتسيالار ۇيىمداستىرۋ مەن وتكiزۋ ءتارتiبi زاڭدا بەكىتىلىپ بەرگەن ەدى (http://adilet.zan.kz/kaz/docs/U950002126_). جۇرت الاڭعا «گەروانتوكراتيالىق» بيلىكتى قۇلاتۋ، نەمەسە مەملەكەتتىك توڭكەرىس جاساۋ ءۇشىن شىققان جوق ەدى. ءماسىموۆ ۇكىمەتىنىڭ «جەردى ساتۋ جانە جالعا بەرۋ» تۋرالى شەشىمىنە نارازىلىعىن بيلىككە جەتكىزۋ ەدى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بۇل شەشىمگە موراتوري جاريالاعانىمەن، بۇل ماسەلەدە سوڭعى شەشىمدى جاڭادان قۇرىلعان «جەر كوميسسياسى» ۇسىناتىنى تاعى بەلگىلى. العاشىندا 75 ادامنان قۇرىلعان كوميسسيانىڭ ەكى مۇشەسى ماقسات ءىلياسۇلى مەن ماكس بوقاەۆ مۇشەلىكتەن ءوز ەرىكتەرىمەن شىققاننان سوڭ، ولاردى ءىىد قاماۋعا الدى. ال كوميسسيا قۇرامىندا قالعان ازاماتتىق قوعامنىڭ از وكىلى داۋىس بيلىكشىل قۇرامنىڭ باسىم داۋىسىنا توتەپ بەرە المايتىنى تاعى راس. دەمەك، ونداعى احۋال تۇسىنىكتى. حالىق تا، قازىر اقپاراتتان ماقۇرىم ەمەس. وسىنىڭ ءبارىن كورىپ-ءبىلىپ وتىرعان الماتىلىق جۇرت الاڭعا جينالىپ، باۋىرجان بايبەك مىرزاعا ارىز-تالاپتارىن قويماقشى ەدى. وكىنىشكە وراي، بيلىك ديالوگقا كەلمەدى. وتىرىك بولسا، ايتىڭىزدار. الاڭعا حالىقتىڭ تالاپ-تىلەگىن تىڭداۋعا كىم كەلدى؟ الماتى قالالىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باسشىسى ساياسات نۇربەك كەلدى (https://www.facebook.com/azattyq/?fref=ts). كوستيۋم-شالبار، گالستۋك كيىپ، ءبىرلى-ەكىلى ادامنىڭ ءسوزىن تىڭداعانداي بولدى. الماتى اكىمدىگىنىڭ وكىلى رەتىندە كەلگەن ساياسات نۇربەك نە دەدى؟ «امال جوق قوي. ديالوگ قۇرايىق» دەدى. دەگەنى سول-اق، ەكەن، جانىندا تۇرعان جاندايشاپتار (ومون، پوليتسيا) ساياسات نۇربەكتىڭ كوزىنىڭ الدىندا سويلەسىپ تۇرعان ازاماتتاردى كۇشپەن كولىككە سۇيرەپ تىقتى. ساكەڭ شە؟ قولىن بەلىنە قويىپ تۇرىپ، «ءلام-ميم» دەمەدى. «ءاي، قويىڭدار» دەگەن دە جوق. (وسىدان ءسال ىلگەرىدە اتىراۋدا وتكەن بەيبىت شەرۋدە وبلىس اكىمى نۇرلان نوعاەۆ حالىق اراسىنا كىرىپ، كوستيۋممەن ەمەس، جەمپىرمەن، قولىنا ورالكا ۇستاپ تۇرىپ، حالىقپەن ورتاق ءتىل تاپقان ەدى) ۇستالعاندار مەن ۇستاعاندارعا قاراپ تۇردى. بۇل بيلىكتىڭ امبيتسياسىن انىق كورسەتتى.
ەكىنشى ماسەلە، الاڭداعى وقيعالاردى ءتۇسىرىپ، اقپارات تاراتۋعا ءنوپىر جۋرناليستەر دە كەلدى. بەتتەرىنە بەتپەردە كيگەن قاسقىرلار (ومون، پوليتسيا) كوزىنە كورىنگەن، قولىنا ۇستالعان ادامدى كولىكتەرگە كۇشتەپ تىعىپ، الماتىداعى ءتۇرلى ءاىىب بولىمشەلەرىنە جەتكىزدى. (المالى، تۇركىسىب ت.ب.) وسى ءنوپىردىڭ ىشىندە الماتىلىق ونشاقتى جۋرناليست تە بار ەدى (توقتارالى تاڭجارىق، قاسىم امانجولۇلى، ماقسات تولىقباي، اسىلحان ماماشۇلى، نۇرتاي لاحان ت.ب.)
ال كەشە عانا مالىمدەمە جاساعان ىشكى ىستەر ءمينيسترى گەنەرال قالمۇحامبەت قاسىموۆ «جۋرناليستەردى قاماماڭدار، جىبەرىڭدەر» دەمەپ پە ەدى؟ سوندا، ءىىم ءوز جەندەتتەرىنە ءوز ءسوزىن تىڭداتا الماعانى ما؟ دالىرەك، الماتىلىق پوليتسەيلەر ءۇشىن مينيستر قاسىموۆتىڭ ءسوزىنىڭ قۇنى كوك ءتيىن بولعانى ما؟ جوق، بۇگىن ءىىم، اكىمشىلىك پوليتسياسىنىڭ وكىلى يگور لەپاحا جۋرناليستەردىڭ ۇستالۋىن ءجاي عانا «تۇسىنىسپەۋشىلىك» دەدى (https://www.nur.kz/1135364-v-mvd-nazvali-zaderzhanie-zhurna…)
ءجا، وعان دا كوندىك. سوندا الاڭداعى وقيعالاردى ءتۇسىرىپ جۇرگەن جۋرناليستەردىڭ كاسىبي جۇمىسىنا كەدەرگى كەلتىرگەنى ءۇشىن شىعىندى ق.قاسىموۆ باسقاراتىن ءىىم وتەپ بەرە مە؟ الدە، ءىىم سولداتتارى (ومون، پوليتسەيلەر) قر باق تۋرالى زاڭىنا تۇكىرگەندەرى بار ما؟ (http://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z990000451_).
الاڭعا جۇرت جينالدى. ءجۇرت ىشىندە مەن دە تۇردىم. وكتەم بيلىك وگەي اكەدەي، حالىقتىڭ قۇقىعىن تاپتاپ، ەزگىلەپ، جانشىلاپ، كولىكتەرگە سۇيرەپ جاتتى. ۇستالدىم، سىتىلىپ شىقتىم. وزىمە بەرىلگەن مۇمكىندىكتى (قر قك، اك، باق تۋرالى زاڭدار نەگىزىندە) پايدالاندىم، جۋرناليست ەكەنىمدى ايتىپ، بەرىلگەن جوقپىن. بىراق… ۇستالعاندار قانشاما؟!
بەيبىت ماقساتتا الاڭعا شىققان جۇرتتىڭ كوزدەگەنى نە ەدى؟ كوزدەگەنى بيلىكپەن ديالوگ قۇرۋ. بىراق، بيلىك مۇنى قالاماپتى. قاماتتى.
ءۇشىنشى ءبىز قۇقىق قورعاۋشىلارى دەپ جۇرگەن، شەن تاققان پوليتسەيلەر قۇقىق قورعاۋشى ەمەس، قۇقىق ءبۇزۋشى بولىپ شىقتى. وعان دا بۇگىن كوزىمىز جەتتى. بەيبىت جۇرتتىڭ قۇقىقتارىن اياققا تاپتاعان پوليتسەيلەرگە ەندى كىم سەنەدى؟ بيلىكتىڭ جاۋابى: «ولار تىنىشتىقتى قورعاۋ ءۇشىن كەلدى الاڭعا». سۇراق: كىمنەن؟ حالىقتان با؟ بيلىكتى حالىقتان قورعاۋ ءۇشىن بە؟ ءدوپ سولاي. سوندا بيلىكتىڭ نەگىزگى قۇرىلىمى قانداي؟ بيلىك كىم ءۇشىن؟ حالىق ءۇشىن ەمەس پە ەدى؟ اشىق ديالوگتان جالتارعان بيلىكتىڭ قۋلىق-سۇمدىقتارى ءالى دە اشكەرەلەنە جاتار. ايتپاقشى، الاڭعا شىعىپ، ۇستالعانداردڭ الەۋمەتتىك جەلىلەرگە تاراتقان بەينە جازبالارىندا پوليتسەيلەردىڭ ۇستالعاندارعا كۇش قولدانى، سوققىعا جىققاندىعى ايتىلادى. وكىنىشتى جاعداي.
بۇعان قاتىستى بۇۇ مالىمدەمە جاساپ، قازاقستان بيلىگىنەن ازاماتتاردىڭ ءسوز بوستاندىعى مەن جۋرناليستەردىڭ قۇقىعىن بۇزباۋعا شاقىردى (https://www.facebook.com/azattyq/?fref=ts). دەمەك، بۇگىنگى جاعداي الەم نارازىنا ءىلىندى.
بۇۇ نەمەسە شەتەلدىك باق دەسەك، قازاقستانداعى حالىقتىڭ دەموكراتيالىق قۇقىعىن اياقا تاپتاپ، كوپە-كورنەۋ جالا جاپقان ەۋرازيا ارناسى ەسكە تۇسەدى. كەشە ارانداتۋشى ارنا تاعى دا اقپارات تاراتتى (http://www.1tv.kz/ru/news/video20052016/glavnye/1). رەسپۋبليكا مەن الماتى الاڭدارىنىڭ ماعايىنان جارىلعىش زاتتار تابىلدى دەدى. كەشە اتالعان اقپارات پايدا بولعان سوڭ، مەن الماتى قالالىق ءىىد ءباسپاسوز حاتشىسى سالتانات ازىربەكپەن جەدەل سۇحبات جاسادىم. سول جەردە، مەن مىناۋ قولدان ۇيىمداستىرىلعان اقپارات ەكەندىگىن تىكەلەي ايتتىم. «جوق، باسىمىز ەكەۋ ەمەس قوي»،-دەدى سالتانات ازىربەك. وكىنىشكە وراي، سالتانات حانىم كىم حابارلاپ ايتقانىن اشىپ ايتپادى. «حالىق»،-دەدى بار بولعانى. بەس ادامنىڭ تۇتقىندالعانىن ايتقانىمەن، ولاردىڭ كىم ەكەندىكتەرىن قانشا قازبالاپ سۇراعانىممەن ايتقان جوق. دەمەك، ازىرگە ولاردىڭ كىم ەكەندىكتەرى بەلگىسىز. جاڭالىقتاردا ارماتۋرا، تەمىر-تەرسەكتەر، جانارماي قۇيىلعان بوتەلكەلەر مەن قارۋ-جاراق كورسەتىلدى. ياعني، الاڭعا كەلەتىندەر ءدال وسىنداي جابدىقتالىپ كەلەدى دەگەن مالىمەت جەتتى.
ال كانە، ايتىڭىزدارشى، بۇگىن الاڭعا شىققان حالىڭتىڭ تىم بولماسا بىرەۋىنەن جوعارىدا اتالعان تەكتەس زاتتار تابىلدى ما؟ ۇستالعانداردىڭ تىم بولماسا بىرەۋىنەن قارۋ تاركىلەندى مە؟ جوق، حالىقتىڭ ماقساتى دا بۇل ەمەس ەدى. وكىنىشكە وراي، الگى ارنا تاعى دا جالعان اقپارات تاراتقان ەدى.
قۇرمەتتى باۋىرلار، مەن بيلىككە قارسى نەمەسە قانداي دا ءبىر ساياسي توپتىڭ مۇشەسى ەمەسپىن. ءوزىمنىڭ ازاماتتىق پوزيتسيام بار، قاتارداعى ءجۋرناليستپىن.
كۇرمەتتى قالمۇحامبەت قاسىموۆ مىرزا! ءبىرىنشى كەزەكتە مەن حالىقپىن. ءبىز حالىقپىز. ءبىزدى قۋدالاۋدى، قاماۋدى، بىزدەن ارانداتۋشى، بيلىكتى توكەرۋشى جاساۋدى دوعارىڭىزدار! حالىق بيلىككە قارسى ەمەس. كەرىسىنشە، بيلىكتىڭ حالىققا كەلۋىن، اشىق ديالوگقا شىعۋىن عانا قالايدى. جەرى ءۇشىن، ەلى ءۇشىن، كەرەك بولسا ەلباسى ءۇشىن الاڭعا شىققان حالىقتان قىلمىسكەر جاساۋدىڭ كەرەگى قانشا؟
قۇرمەتتى مينيستر مىرزا! مىنا سۇراقتارىما جاۋاپ بەرىڭىز! سىزدەر كىمنىڭ قۇقىعىن قورعايسىزدار؟ كىمدەردەن؟ الاڭعا شىققان حالىق كىم ەدى؟ پوليتسەيلەر مەن ومون نەگە قر كونستيتۋتسياسىنداعى ەرەجەلەردى ەسكەرمەدى؟ ول ءۇشىن كىم جاۋاپتى؟
نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

facebook پاراقشاسىنان الىندى