|  |  | 

كوز قاراس رۋحانيات

قازاق ساناسى قىرىق جاماۋ.

6ccea822f620a10c9b4c70ecd14bb7dc

قازىرگى قازاق ساناسى اپامنىڭ قۇراق كورپەسى سەكىلدى.قىزىل،سارى،كوك ت.س.س.ناقتىلاپ ايتساق ءداستۇرشىل قازاق،مۇسىلمان قازاق،حريستيان قازاق،بۋددا قازاق،كاتوليك قازاق،اۋىلباي قازاق،قالا قازاق ت.ت.ەندى وسىعان قازاقستاندا تۇراتىن از ۇلتتاردى قوسايىق. 18 ميلليونعا تاياۋ حالقى بار،الەمدەگى جەر كولەمى بويىنشا 9-شى ورىندا تۇرعان قازاقستاننىڭ قازىرگى احۋالى وسىنداي.ءبىرى باتىسقا،ەكىنشىسى شىعىسقا،ءۇشىنشىسى سولتۇستىككە،ءتورتىنشىسى وڭتۇستىككە قاراپ تۇرعان قازاقتا قانداي پاتريوتيزم بولۋى مۇمكىن؟ولاردى  قالاي ءبىر بىرىنە قاراتىپ جاقىنداستىرۋعا بولادى؟جالپى قازاقستان،حالقىن ءبىر تۋدىڭ استىندا ۇستاپ تۇرا الا ما؟وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك.ەجەلگى تۇركى حالقىنىڭ اراسىنا ىرىتكى سالىپ بولشەكتەۋ اتتيللا زامانىنان باستالعان.سەبەب ول كەزدە تۇركى جۇرتىنىڭ الەۋەتى زور،ىقپالدى مەمىلەكەتكە اينالعان كەزى.اتتيللا ءريمدى جاۋلاپ العاندا،سول ەلدىڭ دانىشپاندارى قۇپيا كەڭەس قۇرادى.ورتاعا ءسوز تاستالدى «ءبىز وركەنيەتتى يمپەريا ەدىك. ازيادان كەلگەن الدەبىر جابايىلاردان جەڭىلدىك.بىزدەن اسىپ تۇسەتىندەي ولاردا قانداي قۇدىرەت بار؟» دەدى.سوندا،ءبىر دانىشپان ايتتى دەيدى «ولاردىڭ ءبىرىنشى قۇدىرەتى ۇندەرىندە.كۇركىرەگەن داۋىستارى كۇندى قالقالاپ،جەردى سىلكىنتەدى.ەكىنشى قۇدىرەتى بايراعىندا.بايراقتا ورنەكتەلگەن قوسىندى بار.ول كۇن قۇدايى ءتاڭىرىنىڭ بەينەسى» دەپتى.اتتيللا شابۋىلعا شىعار كەزدە جاۋىنگەرلەرىن رۋحتاندىرۋ ءۇشىن، باقسىلارعا قوبىز ويناتىپ  كومەيمەن زىكىر سالدىرادى ەكەن.رۋحى كوتەرىلگەن جاۋىنگەرلەر تاستى تالقانداپ،تاۋدى قوپارىپ تاستاۋعا بەكيدى ەكەن.تۇركىلەردىڭ ەكى كيەلى دۇنيەسىنە ەۆروپالىقتار باس ۇرىپ وزدەرىنە يەمدەنىپ كەتتى.قوبىزدان سكريپكانى تۋعىزدى.شاڭىراقتىڭ قوسىندىسىنا شوقىنىپ ءدىن جاساپ الدى.مىنە،سول كەزدە تۇركىلەردى جويۋ ءۇشىن ىشتەي ءىرىتۋ جوسپارى دا جاسالعانى ءسوزسىز.ول ءۇشىن ەۆروپالىقتار نە ىستەي الاتىن ەدى؟ ول زاماندا تۇركىلەرگە قارۋمەن قارسى تۇرۋ مۇمكىن ەمەس ەدى.سوندىقتان ولار ايلاعا باسىپ تۇركىلەردىڭ اراسىنا ءارتۇرلى دىندەردى كىرگىزدى.كەيىننەن بۋددا،حريستيان،كاتوليك،مۇسىلمان. قازىر ءارتۇرلى سەكتالار.عاسىردان عاسىرعا ۇلاسقان ءارتۇرلى يدەالوگيا ءوزىنىڭ جەمىسىن بەردى.قۇراق كورپە كوزگە ادەمى كورىنەدى.ەرتەڭ بىرەۋ كەلىپ «ماعان قىزىلى ۇنايدى» دەپ قىرقىپ السا.تاعى بىرەۋ «كوك مەنىكى» دەپ جىرتىپ السا نە بولماق؟ يا بولماسا باسقىنشى بىرەۋ «كورپەڭ جاقسى ەكەن» دەپ  قولتىعىنا قىسىپ الىپ كەتسە قايتەسىڭ؟نە ىستەمەك كەرەك؟ قىرىق ءتۇرلى سانا قالىپتاسقان حالىققا ۇلتشىلدىقتى جالاۋلاتىپ بەرەكە تاپپايسىڭ.ۇلتشىلدىقتى «حالىق اراسىنا ىرىتكى سالۋشى» دەپ قابىلدايدى.يسلامنىڭ تۋىن كوتەرسەڭ ۋاحاب،سالاف،سۋفيس ت.ب.تەرروريست بولىپ شىعاسىڭ.ازيانىڭ تۋىن كوتەرسەڭ ءناسىلشىلدىڭ قالپاعىن كيەسىڭ.باعاناعى تورتەۋى ءتورت باعىتقا قاراپ تۇرعان قازاقتى ءبىر بىرىنە قاراتۋ ءۇشىن ورتاعا ءداستۇردىڭ وتىن جاعۋ كەرەك.ءداستۇردىڭ وتىنان جاندارىنا قۋات الىپ جۇزدەرىنە قان جۇرمەك.بويى جىلىنعان ادام ورتاعا قازان اسىپ جىلقىنىڭ جاس ەتىن بۇلكىلدەتىپ قايناتىپ ءبولىپ جەمەك.ءبىر قازاننان اس ىشكەن سوڭ قازاق، ءبىرىن ءبىرى باۋىر ەكەنىن سەزىنەر.ءداستۇر سالت ارقىلى جاقىنداسىپ،ەجەلگى اتا بابالىرىنىڭ ۇستانعان ءتاڭىرشىلدىڭ ۇعىمىن ساناسىنا قۇياتىن بولار.ءسويتىپ قازاق اراسىنداعى ءداستۇرلى يسلام ءوزىنىڭ ورنىن تابار.جارايدى،قازاقتى وسىلاي ۇيىستىردىق.بىراق قازاقتاردان بولەك از ۇلتتاردى سىرتقا تەپكەندەي بولامىز-اۋ.بۇل جەردە تاعىدا اتا بابالاردىڭ ەجەلگى ءپالسافاسى تاڭىرشىلدىككە جۇگىنەمىز.ونداعى ءبىرىنشى وسيەتتە «ادامدى دىنىنە،تىلىنە،ناسىلىنە قاراپ بولمە.ادامگەرشىلىك قاسيەتىنە قاراپ باعالا» دەگەن.قازاق بولىپ وسىعان توقتايىق.

 

سۇلتان قاعان

kerey.kz

Related Articles

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

  • جارايسىڭدار، ازەربايجان

    جارايسىڭدار، ازەربايجان

    ولار قر ۇلتتىق قورعانىس ۋنيۆەرسيتەتىندە ورىس تىلىندە وقۋدان باس تارتقان. نەگە سولاي ؟ ويتكەنى ولار قازاق ءتىلىن تاڭداعان! قازىر ۋنيۆەرسيتەتتە قازاق ءتىلى كۋرستارى اشىلىپ جاتىر. ايتقانداي، ازەربايجاندارعا ءتىلىمىزدى قولداعانى ءۇشىن قۇرمەت پەن قۇرمەت. ولار ناعىز باۋىرلاس حالىق ەكەنىن كورسەتتى. بىراق قازىر ءبىزدىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنە سۇراقتار تۋىندايدى. بۇعان دەيىن بارلىق شەتەلدىكتەردى ورىسشا ۇيرەتىپ پە ەدى؟ بىرەۋ نە سۇرايدى؟ ايتەۋىر، ءبىلىم – قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاۋدىڭ ەڭ جاقسى ءتاسىلى. ال نەگە ورىس تىلىندە وقىتادى؟ ال كىم ءۇشىن؟ ەڭ قىزىعى، وسىنىڭ ءبارىن تەك ازەربايجانداردىڭ ارقاسىندا عانا بىلەتىن بولامىز. ال نەگە بۇرىن قازاقشا وقىتپاعان، ەڭ بولماسا كەيبىر ەلدەردە. نەگە سول قىتاي ءتىلىن ورىسشا ۇيرەتەدى؟ رۋسلان تۋسۋپبەكوۆ

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: