|  |  | 

Көз қарас Қазақ шежіресі

Оралмандарды «қашқын», «сатқын» дейтіндерге жауап: «Алдымен тарихты оқы!»

dsc01455

Бұдан бұрын біздің сайтымызда «Сырттан келген қазақтар неге Қазақстанға адал емес?» деген мақала жарияланған болатын. Бірден айтайық, мақалада айтылған дүниелер редакция көзқарасымен сәйкес келе бермейтіні көзі қарақты оқырманға белгілі болар-деп хабарлайды 365info.kz.

 

Әлеуметтік желіні аралап отырып, Бөрілі Байрақ атты қолданушының мына бір жазбасына көзіміз түсті. Сауатты, салмақты дүние екен. Көз ілмей өте шыға алмадық. Назарларыңызға қаз-қалпында ұсынып отырмыз. Түсінген адамға тұщымды дүниелер айтқан екен…

 «Оралмандар»деген əңгіме айтылса, «қашқындар», «сатқындар» деп шығатын кейбір бауырларымызға айтар едім. Алдымен тарихты оқы. Қандай жағдайда, қандастардың шет елде жүргенін біліп ал, сосын оттайсың, аузыңа келгенді айтып.

Кеңестік заманның сұрқия саясаты Ресейге, Қытайға, Өзбекстанға, Қырғызға Қазақстан жерінің өте көп аумақтарын беріп жіберді. Ол жерлерде тұрып жатқан Қазақтар өз ата- баба қонысында отыр. Өзінің туған жерінде отыр. Ата- бабасының сүйегі көмілген жерде отыр. Сондықтан оларды «қашқын»,»сатқын» деуге қақың жоқ. Қазақтың үш биінің тек біреуі — Қазыбек би ғана Қазақстанда, Төле би — Ташкентте, Əйтеке би— Ресейде жерленген.

Сонда сол екі би қашып жүріп, сатқын болып өлді ме…?!

Репрессия мен аштықтың кезінде көп қазақтың жер ауып, көшкені бұл амалсыздықтан. Ана баласының етін жеген, бауыр-бауырды өлтіріп, əкеге бала қарай алмаған заманда ұрпағын аман сақтау үшін үдере көшуге тура келген. Шекара бойында совет өкіметі қаншамасын жосадай қырып жібергенін білмесең, ізден оқы. Ешкім туған жерін өз еркімен тастап кетпейді. Жол бойынша қаншама басқыншылыққа тап болып, Ауғанстан, Иран, Индияға т.б елдерге дейін босып кеткен. Елде қалған қазақтар мықты, олар сатқын емес деуден бұрын, ойланғаның жөн.

Репрессия кезінде қазақ қазақты сатқан. Ашаршылық кезінде қазақ өз баласын, өз бауырын жеген. Біз сол қазақтардың ұрпағымыз. 1962 жылға дейін Қазақстанда қазақтардың үлесі өте аз болған. Кеңес үкіметіне жұмысшы қолы керек болып, шекарасын уақытша ашып, Қытайдан неше мыңдаған қазақтар елге қайтып өткен.

Шекараны дереу жауып тастаған. Сонда арғы жақта өте алмаған қазақтарды қытайлар əскермен қайтарған. Қазақстанда қанша келімсектер жүр.

Жеріңді солардан қызғанбай, өз қандасыңнан қызғану — сорлылық, бейшаралық!

Қытай мен орыстан қызғанбай, Қазақтан Қазақтың жерін қызғануың ақымақтық. Кім көрінген сыйған жерге, кім көрінген қарындасыңды жар етіп алып жатқанда, үн шығаруға жарамай, ақылыңның жеткен жері қандастарымызды кемсіту болса — құлдық санадан ажырамағаныңның белгісі.

Сол қазақтардың да ата-бабасы осы жер үшін ғасырлар бойы ат үстінде соғысты. Сондықтан қандастарымыздың, біз сияқты, Қазақстанды өз Отаным, Атамекенім деуге толық қақысы бар. Олардың ата-бабасының аққан қаны мен тамған тері үшін.

Мұстафа Өзтүрік, Қанат Ислам, Майра Мұхамедқызы, Серік Сапиев, т.б шеттен келген қандастарымыз жасағанды, өзің елің үшін жасап жатырсың ба?!

Қолыңнан келмей ме, аузыңа келгенді көки берме. Шеттегі қазақтардың өмірі жайлы білгің келсе, Қажығұмар Шабданұлының «Қаһарын» оқы. Жүрегің жылайды.Ол осы кітабын 25 жыл Қытай түрмесінде қамауда отырып жазған.

Қазақ осы əлемдік жаһандану заманында «ұлт» болып қалу үшін күресуде. Ұлт болып қалыптасу үшін тіліміз бен салт-дəстүріміздің, ата-бабадан келе жатқан дəстүрлі ислам дініміздің қайтадан күшейуі маңызды. Сондықтан өзіміздің қандастарымызды өзекке теппейік. Қайта бауырымызға тартып, елге келуге шақырайық. Қытай қаптаған заманда, сол миллиардтар ортасында отырып, өз болмысын сақтап отырған қандастарға мен ризамын.

Сол жақтағы қандастардың арасында қайта діни алауыздық жоқ.

Қазақылық бойларында сақталған, кеңестік құлдық санада болмаған, дəстүріміз бен тіліміз сақталған қандастарымыздың елге келуі — біз үшін үлкен көмек.

Қазір олардан мүмкін айырмашылық білінер, ішінде кейбір сізге ұнамайтындары болар, бірақ, ұрпақ ауысқасын олардың ұрпақтары осы өздерінің туған жеріне қызмет ететін болады. Қазақстандағы өз тілін білмейтін, салт-дəстүрін менсінбейтін, түрлі діни ағымдарға кірген бауырларымызға қарағанда, бойында иманы бар, дəстүрлі дініміздегі қандастарымыздың елімізге тигізер пайдасы мол.

 Бауырлар, қандастар бөлінбейік. Бөлінгенді бөрі жейді. Кешегі жер дауында қазақтың жері де, тілі де қазақтан басқаға керек емес екенініне көзіміз жеткен жоқ па? Ендеше,  қазақты бөліп, бір-біріне айдап салып отырғандардың тілегін бермейік. Қазақ біріксе, алынбайтын қамал екенін бəрі де біледі. Біздің күшіміз — бірлікте.

Автор шет елден көшіп келген жоқ. Бірақ мен үшін «әр қазақ – менің жалғызым», — деп сөзін түйіндепті автор. 

56d1501c74ac8A8D35B5F-5ACA-4DC1-92D2-991959A84755_cx0_cy10_cw0_mw1024_s_n_r1

Related Articles

  • Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады?

    Zhalgas Yertay         Қазақстан билігі мемлекеттік тілді дамыту үшін қатаң шешімдерге барғысы келмейді дейік. Бірақ қазіргі заңнама аясында мемлекеттік тілді қалай дамытуға болады? Соны ойланып көрейік. Қазақ тілін дамыту жайын айтқан кезде Қазақстан билігі қоғамды екіге бөледі. Бірі – тілді дамытудың радикал шешімдерін ұстанады, екінші жағы – қазіргі статус-квоны сақтағысы келеді, яғни ештеңе өзгертпей-ақ қояйық дейді. Бірақ екі жолды да таңдамай, ортасымен жүруді ұсынып көрсек қайтеді!? Батыл қадамдарға барайық, бірақ ол радикал жол болмасын. Қазақ тілін күшпен емес, ортаны дамыту арқылы күшейтсек болады. Яғни адамдар тілді үйреніп әуре болмай-ақ, халық жай ғана қазақ тілі аясында өмір сүруді үйренсін. Негізгі ой осы. Біз осы уақытқа дейін адамдар ортаны

  • Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Елдес Орда, тарихшы: «Түркістан» атауын қолдану – аймақтағы жұмсақ күш позициясын нығайту тәсілі

    Фото ашық дереккөздерден алында Өткен аптада Түркияның ұлттық білім министрлігі мектеп бағдарламасына «Түркістан» деген терминді енгізген еді. Шетел басылымдарының жазуынша, бұл атау енді «Орталық Азия» ұғымының орнына қолданылмақ. Білім министрі Юсуф Текин жаңа атау түркі әлемінің бірлігін қамтамасыз етуге бағытталғанын айтады. Оның сөзінше, үкімет оқу бағдарламасынан империялық мағынасы бар географиялық атауларды алып тастамақшы. Ең қызығы, «Түркістан» аумағына Қазақстаннан бөлек, Қырғызстан, Өзбекстан, Түркіменстан мен Тәжікстан жатады екен. Сондай-ақ кейбір басылымдар бұл терминнің Қытайдың батысында орналасқан Шыңжан өлкесіне қатысы барын да атап өтті.  Кейбір ғалымдар «Орталық Азия» термині колониализмнен қалғанын жиі атап жүр. ХХ ғасырдағы әлемдік академиялық ғылымды сол кездегі ірі империялар қалыптастырғандықтан, бүгінде мұндай терминдер мен атаулар халық санасына әбден сіңіп

  • АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    АБАҚ АНА ЖӘНЕ ТАСБИКЕ АНА

    Мәми би Жұртбайұлының шежіресінде айтылуынша Керей ұлысының арғы тегі – Шеп, Сеп, Байлау, Қойлау, Елдей, Көлдей, Изен, Жусан секілді тайпалардан таралады екен. Аталған тайпалардың біразы ескі тарих беттерінен кездессе, енді бір бөлімі қазірге дейін Керей руындағы аталардың есімі ретінде аталып келеді. Мұның бір себебін арғы тарихтағы аталардың аты өшпесін деп кейінгі ұрпақтарының аталар атын қайта жаңғыртып қойған дәстүрінен қарау керек. Абақ атауына келсек, арыда Керей ханзадалары мен ханышаларының арасында Абақ, Абақберді, Абахан, Абақтай, Абақай, Абақ бике сынды есімдер болған. Сол ата-апаларының жолын жалғаған, тозып кеткен Керей елінің басын қосып, оған әз ана болған Абақ есімді қасиетті ана өмірде болған адам. Қазақ тарихында ру атына айналған әз аналар аз болмаған. Көрнекті жазушы,

  • Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы»

    Бұл Дағандел, Бақанас өлкесінен шыққан би Үйсінбай Жанұзақұлы хақында құрастырылып жазылған кітап. Тың толықтырылған еңбекте болыс Әлдеке Күсенұлы, Дағанделі болысының басшылары мен билерімен қатар Әбдірахман Әлімханұлы Жүнісов сынды айтулы тұлғалар жайлы әңгіме қозғалған. Олардың ел алдындағы еңбектері, билік, кесім – шешімдері, халық аузында қалған қанатты сөздері мен өмір жолдары, ата – тек шежіресі қамтылған. Сонымен қатар мұрағат деректеріндегі мәліметтер келтірілген. Кітапқа есімі енген ерлердің заманы, үзеңгілес серіктері туралы жазылған кей мақалалар, жыр –дастандар, үзінділер енген. Кітап қалың оқырман қауымға арналған. Тұрсын Жұманбай «Үйсінбай кітабы», - Жебе баспасы, Шымкент қаласы.134 бет толық нұсқасын төмендегі сілтеме арқылы оқи аласыз. Үйсінбай кітап kerey.kz

  • ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

    ТАРИХ ҒЫЛЫМЫ ҚАЗІР ЭЗОТЕРИКАЛЫҚ ТОПТАРДЫҢ  МЕНШІГІНДЕ

         Шығыстанушы-тарихшы Өмір Тұяқбайдың бұрында да «Қазаққа қандай тарих керек? Тәуелсіздік кезеңінде жасалған тарихи мистификациялар хроникасы» деп аталатын мақаласын  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) оқып ем. Риза болғам. Жақында Ө. Тұяқбайдың «Қазақстанда тарихи бұрмалаулар мен мифтерге тосқауыл қоюдың жолдары» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) атты тағы бір мақаласымен және таныстық. Өте өзекті мәселені көтеріпті. Тарихта орын алып жүрген жағымсыз жайттар турасында ой толғапты. Журналистерді, блогерлерді айыптапты. Тарихтан арнайы кәсіби дайындығы жоқ, бәрін бүлдіріп болды деп.  Келеңсіздікті тоқтатудың нақты жолдарын ұсыныпты. Бұған да көңіліміз бек толды. Әйтсе де тарихты бұрмалауға, өз өтіріктерін насихаттауға тек журналистер мен блогерлер ғана емес, «арнайы кәсіби дайындығы бар» «тарихшылардың» да «зор үлес» қосып жатқанын баяндап, айтылған пікірді одан әрі өрбітіп, жалғастырайық.

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: