Jügirtpeler
 |  | 

Jañalıqtar

Qıtayğa mwsılmanşılıqtı jayuda Türki mwsılmandarına qarağanda qıtay mwsılmandarınıñ tarixi ıqpalı men röli älde qayda basım sanaladı.

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Jul 28, 2017

 

Eldeç Orda

Eldeç Orda sureti.Eldeç Orda sureti.Qıtayda mwsılmandar sanı birşama basım twratın öñirlerden eki avtonomiyalı region (Şıñjañ Wyğır avtonomiyalı regionı, Ni'ñ Şiya Hui avtonomiyalı regionı), onğa juıq provincsiya (äkimşilik ölke) bar. 2000-şı jıldardıñ basındağı resmi sanaqqa süyensek 70 mülienniñ (million) ar jaq ber jağında mwsılmandar bar. 
Qıtayğa siläm dini (islam) eki türli jolmen kirgen. Biri qwrlıq jolı arqılı batıstan, ekinşisi, teñiz jolı arqılı tüstik şığıstan engen. 
1949-1950 jj deyin qıtaylar mwsılman xalıqtarın HUI (回) dep atap kelgen. Mısalı: 藏回 (Zañ Hui/ Tibet mwsılmandar), 蒙回 (Mıñ Hui/ Mwñğol mwsılmandar), 缠回 (Şığıs Türkistandıq Wyğır mwsılmandar), 回民 (Mwsılman).
Kömenester bilikke kelgen soñ Mwsılman mağınasın beretin HUI (回) ieroglifın özgertip yağni mağınalıq aumağın taraytıp Hui (dwñğandar) degen wlttı belgileytin äripke aynaldırdı. Sonımen Jan Key Şek (蒋介石) ömir boyı “sizder jeke dara wlt emessizder, mwsılman dinin qabıldağan qıtaysızdar” dep kelgen qauımdı jeke wlt retinde “bölip” alıp şıqtı. Dwñğandar (Hui/回族) degen xalıq solaydan solay qıtaydağı zañdı jeke dara wlt statusına ie boldı.
Hui (回) degen ieroglif qanşa jerden dwñğandar degen wlt atauına telinse de äuelgi MWSILMAN deytin mağınasın tübegeyli joğaltqan emes. Qıtayda “mwsılmanşa” nemese “alal” mağınasına büginge deyin qoldanıladı. Mısalı:
回民餐厅- Alal resturan (mwsılmanşa resturan) tb
Qıtay mwsılmandarı dese bizge Şığıs Türkistandağı säldedi Wyğırlar men taqiyalı qazaqtar eske tüsui äbden mümkin. Olar qıtay mwsılmandarınıñ işindegi teristik batıstağı mwsılman jwrtınıñ bir böligi ğana. Eldeç Orda sureti.
Cin imperiyası kezinde Iun NAN, Cin HAY, Gansu siyaqtı mwsılmandar şoğırlı qonıs tepken provincsiyalarda “genocit” sayasatı jürilgendikten ondağı mwsılmandar neşe milliondap qırılıp ketken. Osı qırğınşılıqtan bas sauğalağan Dwñğandar şığıs türkistan men ortalıq aziyağa deyin top-tobımen bosıp ketken. Bügingi künderi şığıs türkistandağı dwñğandardıñ wzın sanı ösip bir millionnan asıp otır. Şığıs türkistandıq xalıqtardıñ Cin ükimetimen, qıtay biligimen küresine qarağanda şığıs türkistannıñ sırtındağı Qıtay mwsılmandarınıñ küresi, ezgisi älde qayda tereñnen bastaladı. Bwl turalı tarixi derekter qıtayda erekşe zertteldi. Dwñğandardıñ ziyalıları birşama aşıq jaza aldı.
Qazir, qıtaydıñ qay eldi-mekenine barsañız da meşit pen alal asqana taba alasız. Qıtayğa mwsılmanşılıqtı jayuda Türki mwsılmandarına (wyğ, qaz, qır, ta, öz) qarağanda qıtay mwsılmandarınıñ (dwñğan, tb) tarixi ıqpalı men röli älde qayda tereñ äri basım sanaladı.

Eldeç Orda

 

Tags

Related Articles

  • HALQIMIZDIÑ JWLDIZDIQ TURALI KÖZQARASI

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

      Halqımızdıñ jwldızdıq turalı bilimderi arabtıñ «Jwldıznamasınıñ» mazmwnınan parıqtı. «Jwldıznama» arab elinde islam dininen bwrın jazılğan boljam kitap. «Jwldıznamada» aspandağı jwldızdar men adam sanı teñ. Bir näreste tuılğanda aspanda bir jwldız payda bolmaq. Payda bolğan jwldız sol balağa täueldi bolıp, meyli kärteyip, meyli tuıla salıp ölsin sol adam ölgende ağıp tüspek. Sondıqtan tiri adamzat pen köktegi jwldız sanı teñ. Jwldızdardıñ kündiz körinbeui – jerdegi adamdardıñ sorın jasırıp, sezdirgisi kelmegendigi. Tünde körinu bağıñ janadı, demiñdi al, dep adam pendesine dem bergendigi. Adamzat jwldızdardıñ bölinip ornalasuına say ornalasqan. Biz orta jwldızdağı adamdarmız, sondıqtan belbeuimizdi beluardan buınamız. Jer astı jwldızdarındağı adamdar belbeuin baltırınan buınbaq. Tüs köru sol pendeniñ köretin körgiliginen aruaqtardıñ, jındardıñ adamdarğa

  • Mäskeu birjası sankciyağa ilindi. Teñge men Qazaqstan birjasına qalay äser etedi?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Hadişa AQAEVA Qazaqstandıq qor birjası ieleriniñ biri – Mäskeu birjası Reseydiñ äskeri agressiyası saldarınan AQŞ sankciyasına ilikti. Bwl Qazaqstandağı qor jäne valyuta narığı men teñge bağamına qalay äser etedi? AQŞ osı ayda Reseydegi iri birja holdingine sankciya saldı. Amerikanıñ qarjı ministrligi Mäskeu birja arqılı äskeri maqsatqa kapital tartqan, Resey azamattarı men “dos memleketter” “Rosteh”, “Vertoletı Rossii” siyaqtı qorğanıs käsiporındarınıñ qwndı qağazdarın satıp alıp, investiciya qwyğan dep esepteydi. Reseyge qarsı sankciyalar Qazaqstanğa da äser etedi. Öytkeni Astana Resey ekonomikası basımdıqqa ie Euraziya ekonomika odağına müşe. Mäskeu – Astananıñ negizgi sauda seriktesteriniñ biri. RUBL' YUAN'ĞA TÄUELDİ. TEÑGENİÑ JAYI NE BOLADI? Mäskeu birjası sankciyağa ilingennen keyin dollar jäne euromen sauda jasaudı toqtattı. Qazir

  • Almatıda ayausız soqqığa jığılğan jigittiñ videosı: küdikti wstaldı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    video kadrı Qaznette ayausız soqqığa jığılğan jigittiñ videosı taradı, – dep habarlaydı Tengrinews.kz . Videoda belgisiz adam jigitke birneşe soqqı jasaydı. Dialogtan jäbirlenuşiniñ qanday da bir qarjılıq qarızı bar ekeni belgili boladı. Kadr sırtındağı dauıs onıñ basınan wrmaudı swraydı. Skrinşot Almatı policiyası küdiktilerdi wstadı. “Zorlıq-zombılıqpen özinşe bilik etu deregi boyınşa qılmıstıq is qozğaldı. Küdikti wstalıp, uaqıtşa wstau izolyatorına qamaldı. Sonımen qatar, qılmısqa qatısqanı üşin videoğa tüsirgen ekinşi adam da wstalıp, uaqıtşa wstau izolyatorına qamaldı. Tergeu jalğasıp jatır”, – dedi Almatı PD baspasöz qızmeti.

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • Almatıda 5 balldıq jer silkinisi boldı

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Almatı köşelerinde twrğan adamdar. 24 qañtar 2024 jıl. 23 qañtar sağat 00.09-da Almatıda qattı jer silkindi. Qazaqstan tötenşe jağdaylar ministrliginiñ seysmikalıq bayqau jäne zertteu wlttıq ğılımi ortalığınıñ mälimetinşe, jer silkinisiniñ epicentri Almatınıñ oñtüstik-şığısınan 264 şaqırımda, Qazaqstan men Qırğızstan şekarasında bolğan. Jer dümpuiniñ magnitudası 6,7. MSK-64 şkalası boyınşa Almatıda jer dümpui – 5 ball, Şımkentte 2 ball bolğan. Almatı qalası tötenşe jağdaylar departamentiniñ basşısı Nwrlan Atığaev adam şığını men qirağan ğimarattar jaylı aqparat tüspegenin mälimdedi. TJD halıqtı lift qoldanbauğa, tez arada üylerinen şığıp, qauipsiz aymaq tabuğa, gaz, su jäne jarıqtı söndiruge şaqırdı. Vedomstvo halıqtı sabır saqtauğa ündedi. Al sağat 00:44-te Almatıda jür dümpui qaytalanğanı, ekinşi jer silkinisi şamamen 2-3 ball bolğanı

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: