|  |  | 

Köz qaras Şou-biznis

Nesie qayda jwmsalıp jatır?

tenge dollar

2018 jıldıñ 11 ayında bankterdiñ halıqqa bergen nesieleriniñ 52 payızı
importtıq tauarlardı aluğa jwmsalğan eken. Mwnı «Halıqtıq kommunister»
partiyasınıñ sarapşıları anıqtap otır. Osı partiyanıñ Mäjilistegi frakciyasınıñ
jetekşisi A.Qoñırov mwnı alañdatarlıq jağday dep sanap, Wlttıq Bank törağası
D.Aqışevke saual joldadı. Öytkeni, barlıq damığan jäne dwrıs jolmen damıp kele
jatqan memleketterde nesieniñ ülken böligi öndiris pen auıl şaruaşılığına beriledi.
Al sauda salasına, atap aytqanda alıpsatarlıq jwmıstar üşin beriletin nesie kölemi
tömen. Bizde bäri kerisinşe bolıp otır.
Deputattıñ aytuına qarağanda bizde öñdeu önerkäsibine beriletin nesie älemdik
täjiribeniñ talabına da, Qazaqstandı industriyalandırudıñ mañızdı mindetterine de
jauap bere almaytın mardımsız halde. Onıñ da jalpı köleminiñ törtten bir böligi ğana
wzaqmerzimdi qarız sanaladı. Sonıñ işinde, wzaqmerzimge şetel valyutasımen beriletin
qarız wlttıq valyutamen beriletin qarızdan bir jarım ese köp. Bwl – öndiris orındarı
teñgeniñ qwldırauı saldarınan şarıqtap ösip kele jatqan valyutalıq nesie jügin
arqalap otır degen söz. Joğarıda aytılğanday, qazir nesieler negizinen qısqamerzimdi
sauda operaciyalarına berilip jatır. Bwl – nesie şetel tauarlarınıñ importın
qarjılandıru üşin jwmıs istep jatır degen söz. Osınıñ saldarınan otandıq önim
öndirisi nesie jüyesiniñ nazarınan tıs qaluda. Qısqamerzimdi sauda operaciyalarımen
qatar twtınuşılıq bağıttağı nesielendiru beleñ alıp twr. 2018 jıldıñ qañtar,
qaraşa aylarında twtınuşılıq nesieniñ kölemi 2,9 trillion teñgeden 3,3 trillion
teñgege deyin, yağni 400 milliard teñgege ösken. Mwnıñ 95%-ı wzaqmerzimdi qarız bolğan.
Sıyaqı mölşerlemesi şamamen 20%-dı qwrağan. Bwl resmi inflyaciyadan 4, al
twrğındardan tartılatın depozittiñ şekti mölşerinen 2 ese köp. Sonıñ saldarınan
qazaqstandıqtar tabıstıñ wlğayuımen säykes kelmeytin wzaqmerzimdi nesie qwrsauında
qalıp otır. Twtınuşılıq nesie de importtı qarjılandıruğa jwmsaluda. Sebebi ol
negizinen wzaqmerzimdi qoldanısqa jaraytın şetel tauarı üşin alınadı. İs jüzinde bank
jüyesi halıqtan alınğan qarajattı şeteldik tauar öndiruşilerge jwmsaydı. Nesie
sayasatındağı osınday kürdeli äri jüyeli kemşilikter ekonomikanıñ damuı men
twrğındardıñ ömir süru sapasınıñ jaqsaruına keri äserin tigizedi.
Osı mäselelerdi ayta otırıp, Halıqtıq kommunister frakciyasınıñ
deputattarı Wlttıq Bankten memlekettiñ aqşa-nesie sayasatın qayta qarau qajet dep
sanaytının ayttı. Bwl sayasat öndiris sektorına nesie resursınıñ qoljetimdiligin
arttırudı jäne onıñ otandıq ekonomikağa qosatın ülesin köbeytudi közdeui kerek. Ol
üşin nesieniñ maqsattı bağıtın anıqtau, öndiris jäne auıl şaruaşılığı salalarına

bölinetin nesieniñ merzimin, kölemin, sıyaqısın naqtılau, sonımen qatar memlekettik
qoldau deñgeyinde sıyaqı mölşerin subsidiyalau mäselelerin qarastıru qajet deydi
deputattar.

S.ELEU, sarapşı

kerey.kz

Ötirik nege kerek şın bolmasa…

Resmi aqparattarğa qarağanda bıltırğı jıldıñ qorıtındısı boyınşa
inflyaciya deñgeyi 5,3 payız bolıptı. 2017 jılmen salıstırğanda bwl 6 payızğa ğana
artıq. Tipti keremet, mwnday bolsa jağdayımız jaman bolmağanı ğoy. Biraq, «ölgeniñdi
jasırarsıñ, kömgende qaytersiñ» demekşi mwnıñ jalğan ekenin halıq kündelikti ömirde
körip jür emes pe? Dollar qımbattağan sayın oğan satıp alınatın barlıq şeteldik
tauarlardıñ, däri-därmekterdiñ bağası da künnen-künge şarıqtap baradı. Olardan
özimizde öndiriletinderdiñ bağası da qalar emes. Sondıqtan halıqtı aldarqatıp, ötirik
aqpar berudiñ ne keregi bar?
Mäjilistegi Halıqtıq kompartiya frakciyasınıñ jetekşisi Ayqın Qoñırov ta
osığan taldau jasap, resmi aqparattıñ jalğan ekenin jariya etti. Ol «ötiriktiñ» sebebi
statistikalıq jäne şındıq körsetkişterdi esepteu metodikasınıñ dwrıs emestiginen
ekenin aytadı. «Twtınu bağasınıñ indeksi» (TBI) degen körsetkiş bar, ol halıqtıñ
twtınuğa qanşa aqşa jwmsağanın körsetedi. Osını «twtınu şığıstarınıñ
qwrılımımen» (TŞQ) dwrıs salıstıra bilu kerek. Bizdiñ ökimet qızmetinde isteytin
ekonomisterimiz osını ayıruğa aqıldarı jetpeytin siyaqtı… Nemese, ädeyi isteydi. Osı
TBI-dağı azıq-tülik tauarlarınıñ ülesi 37,8 payız dep anıqtaptı ekonomister. Al is
jüzinde, ol 48 payız. Statistikalıq derekter onıñ tipti 50 payızdan artıq ekenin
aytadı.
Endi osını talday tüssek, TBI-diñ işindegi et pen et önimderiniñ şığındarın
ökimet 9,8 payız deydi, al şın mäninde ol 32,8 payızğa jetken, yağni üş ese köp. Tek 2018
ğana et pen et önimderiniñ bağası 7,5 payızğa qımbattağanın eskersek, osınıñ özi-aq
halıqtıñ qaltasın tesip, inflyaciyanı arttırdı emes pe? Süt önimderi bir jılda 8,2
payızğa qımbattağan, al olardıñ ülesi TBI-da 4,5 payız delingenimen şın mäninde 10,7
payız. Türli maylar ülesi de eki esege tömendetilgen. Qorıta aytqanda, ekonomister
bağası qımbattağan azıq-tülik tauarlarınıñ bäriniñ ülesin twtınu sebetinen azaytıp
körsetken. Söytip, azıq-tülik bağası öspedi dep jalğan nätije şığarğan. Tipti bağası
qımbattağan däri-därmekterdiñ ülesin de twtınu şığıstarındağı naqtı ülesinen eki
esege tömendetip körsetken. Onıñ üstine 2018 jılı önerkäsip bağaları 12,4%-ğa,
öndiristik-tehnikalıq maqsatqa satıp alınatın önimder bağası 13,5%-ğa, köliktiñ
barlıq türleri boyınşa tasımal tarifteri 31,8%-ğa artqan. Mine, osınıñ bärin köre
otırıp, «soqır tüyeni körmes» degendey ökimetti ötirikşi qılıp körsetip otırğan
ekonomister inflyaciyanı 5,3 payız deuden jañılmauda…

2
Deputattar özderiniñ mwnımen kelispeytinin aytıp, Prem'er-Ministr
B.Sağıntaevqa saual joldap, tömendegi talaptardı qoydı:
1. Inflyaciyanı qwrıqtauğa naqtı şaralar qoldanu üşin onıñ naqtı kölemi
anıqtalsın;
2. Et jäne et önimderiniñ, süt jäne süt önimderiniñ, maylardıñ bağalarınıñ
kürt köterilu sebepteri anıqtalıp, olardı twraqtandıru şaraları qarastırılsın;
3. Öndiristik inflyaciyanı qwrıqtau boyınşa keşendi şaralar jasalsın;
Kommunister osılay deydi, al basqalar bastarın bwğıp otır. Qaşanğa deyin bwğar
eken?

S.ELEU, sarapşı

kerey.kz

Related Articles

  • Mäskeu birjası sankciyağa ilindi. Teñge men Qazaqstan birjasına qalay äser etedi?

    Hadişa AQAEVA Qazaqstandıq qor birjası ieleriniñ biri – Mäskeu birjası Reseydiñ äskeri agressiyası saldarınan AQŞ sankciyasına ilikti. Bwl Qazaqstandağı qor jäne valyuta narığı men teñge bağamına qalay äser etedi? AQŞ osı ayda Reseydegi iri birja holdingine sankciya saldı. Amerikanıñ qarjı ministrligi Mäskeu birja arqılı äskeri maqsatqa kapital tartqan, Resey azamattarı men “dos memleketter” “Rosteh”, “Vertoletı Rossii” siyaqtı qorğanıs käsiporındarınıñ qwndı qağazdarın satıp alıp, investiciya qwyğan dep esepteydi. Reseyge qarsı sankciyalar Qazaqstanğa da äser etedi. Öytkeni Astana Resey ekonomikası basımdıqqa ie Euraziya ekonomika odağına müşe. Mäskeu – Astananıñ negizgi sauda seriktesteriniñ biri. RUBL' YUAN'ĞA TÄUELDİ. TEÑGENİÑ JAYI NE BOLADI? Mäskeu birjası sankciyağa ilingennen keyin dollar jäne euromen sauda jasaudı toqtattı. Qazir

  • Gerb auıstıru mäselesi nemese «teristeu sindromı» qalay payda boldı?!

    Elimizdiñ gerbin auıstıru turalı Prezidenttiñ wsınısı (o basta wsınıs suretşi-dizayner mamandardan şıqqan siyaqtı) twtas qoğamda bolmağanmen, äleumettik jelilerde äjeptäuir qarsılıq tudırdı. Biraq, bayıptap qarasaq, bwl qarsılıqtıñ qazirgi gerbtiñ qazaq üşin erekşe qasterli nemese estetikalıq twrğıdan minsiz boluına eş qatısı joqtığın añğarasız. Soñğı uaqıttarı, auır indetpen qatar kelgen qañtar tragediyasınan bastap, halıq aytarlıqtay küyzeliske wşıradı. Qazaqstannıñ erkinen tıs, soğısqa, basqa da sebepterge baylanıstı bolıp jatqan ekonomikalıq qiındıq saldarınan halıqtıñ äl-auqatı tömendedi. Osınıñ bäri qazir qoğamda bayqalıp qalğan «teristeu sindromına» türtki boldı. «Teristeu sindromı» – dwrıstı da bwrısqa şığaratın, qanday bastamağa bolsın qarsı reakciya şaqıratın qwbılıs. Äleumettik psihologiyanı zertteuşilerdiñ payımdauınşa, osı qwbılıstı barınşa küşeytip twrğan faktor – äleumettik jeliler. YAğni, aldağı uaqıtta

  • Üzdik oydıñ üzindileri

    Üzdik oydıñ üzindileri Arma äleumet! Men qazir taza akademiyalıq ğılımi ortada jürmin. Özimniñ neşe jıl boyı jinağan bilimimdi, oqığan oquımdı, şeteldik täjiribemdi, intellektualdı qarım-qabiletimdi şınayı qoldanatın qara şañıraqtıñ işinde jürmin. Almatınıñ bärinen bölek mädeni ortası erekşe wnadı. Almatı qala men dala deytin eki wğımnıñ tüyisken ädemi ortası eken. Oylap körsem men baqıttı perezent, bağı janğan wrpaq ekenmin. Äkem twrmıs pen joqşılıq, jalğızdıqtıñ tauqımetin äbden tartıp eş oqi almadım, nebäri üş ay oqu oqıdım-, dep meniñ oquımdı bala künimnen qadağaladı, şapanımdı satsam da oqıtam dep barın saldı. Al mektepte baqıttı şäkirt boldım. Mağan däris bergen wstazdarım kileñ darındı, qabiletti kisiler boldı. Universitette jäne şetelde men tipten erekşe darın ielerine şäkirt boldım.

  • Samat Äbiş qalay “sütten aq, sudan taza” bolıp şıqtı?

    Azattıq radiosı Sayasattanuşı Dosım Sätpaev WQK törağasınıñ bwrınğı birinşi orınbasarı, eks-prezident Nwrswltan Nazarbaevtıñ nemere inisi Samat Äbişke şıqqan ükim “Qazaqstandağı rejim bolaşaqtı oylamaytının körsetti” deydi qazaqstandıq sayasattanuşı Dosım Sätpaev. Sarapşınıñ payımdauınşa, bileuşi “elita” jeke isterimen jäne tasadağıkelisimdermen äure bolıp jatqanda elde tağı bir jaña äleumettik jarılısqa äkelui mümkin faktorlar küşeyip keledi. SayasattanuşıResey öziniñ ekonomikalıq müddeleri men geosayasi josparların keñinen jüzege asıru üşin Qazaqstannıñ işki sayasatına tikeley äser etuge tırısıp jatuı mümkin dep te topşılaydı. PUTIN “QAUİPSİZDİK KEPİLİ” ME? Azattıq: Sonımen wzaq demalıs aldında osınday ülken jañalıq jariyalandı. Meyram aldında, 19 naurızda qazaqstandıqtar mäjilis deputatınıñ postınan Samat Äbişke şıqqan ükim jaylı bildi. Mwnıñ bäriniñ baylanısı bar ma älde kezdeysoqtıq pa? Dosım Sätpaev: Äñgimeni bwl istiñ qwpiya

  • Hristian missionerleriniñ qwmdağı izderi

    Orını: Qaşqar q-sı; Jılı: 1933 j; Atı-jöni: Qabıl Ahond; Dini: hristian; Tüsinikteme: Bwl jigittiñ keyingi esimi Qabıl Ahond, hristian dinin qabıldağan alğaşqı wyğır. Keyin dini senimine baylanıstı öltirilgen. Suret europadağı missionerlik muzey arhivinde saqtaulı. Atalğan muzeyde jüzdegen hristian wyğır ökilderiniñ sureti saqtalğan. 1930 jıldarı hristian wyğırlarına twrğılıqtı mwsılmandar men äkimşilik bilik tarapınan qısım körsetile bastağan soñ bir bölimi missionerlerge ilesip europa elderine “hijrağa” ketti. Alqissa Hristian äleminiñ Qaşqariyağa basa män berui äsirese YAqwp Bek memleketi kezeñinde jaña mümkindikterdi qolğa keltirdi. 1860-70 jj. Qaşqariyanıñ Cin imperiyasına baylanıstı köñil küyin jaqsı paydalanğan Hristian älemi Ündistan men Tibet arqılı Qaşqariyağa mädeni ıqpalın jürgize bastadı. Olardıñ maqsatı bwl aymaqtı Resey imperiyasınan bwrın öz ıqpalına

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: