kerey.kz TV Zuqa batır 150 jıl Ädebi älem

Gimalay asqan köş kuägeri Arıstan qajınıñ ömiri jaylı kitap jarıq kördi

kerey.kz

 |  Mar 18, 2019

Keşe, 17 naurız Almatıdağı Manar Palace-ta Arıstan qajı Şädetwlınıñ (Zuqa batırdıñ nemeresi) 80 jas merey toyına oray, toy iesiniñ ömirin arqau etken, jazuşı Bayahmet Jwmabaywlınıñ «Añsağan arman» attı kitabınıñ twsaukeseri ötti. Arıstan qajı turalı derekti filım körsetildi.

Merey toy men ğwmırnamalıq eñbektiñ twsaukeserine alıs-juıq şetelderden jäne elimizdiñ är jerinen el ağaları, ädebiet pen öner ökilderi, özge de sıylı qonaqtar kelip qatıstı. Alıs-juqtan jetken ağayın.

Atalğan kitaptıñ twsauın merey toy iesimen birge Ziyabek Qabdıldinov, Dosan Baymolda, Ämirhan Meñdeke jäne Näbijan Mwhammedhanwlı qatarlı tarihşı, qalamgerler kesti.

«Añsağan arman» kitabı Bwlanaydı (Gimalay) asıp, Ündistan men Päkistandı basıp Altaydan Anadolığa jetip, Europanı aynalıp täuelsiz Qazaq eline kelgen Arıstan Şädetwlınıñ ömirin arqau etken.

Qazaqtıñ «Qara jorğa» biin Qazaqstanğa qayta jañğırtıp äkelgen adam – Arıstan qajı Şädetwlı ekenin büginde ekiniñ biri biledi. 1999 jılı osınau wlttıq bidi el aldına, sahnağa alıp şıqqanda alaş jwrtı aqsaqaldıñ qaysarılğımen önerine süysindi. Ruhaniyatqa qosqan ölşeusiz eñbegi el işine tarap, atağı tek qazaq dalasına ğana emes, qazaq balası meken etken ärbir elge tarap jattı. Büginde bwl bidi baladan bastap, egde tartqan qartta, jası da, jasamısı da bileydi. “Qara jorğanıñ” äuenin estigen el ğana emes, bilegen bwqaranıñ köñiline quanış wyalatadı, ruhına küş beredi. Altaydan bastap Anadolı eline deyin barğan bala Arıstanğa bwl bidi äkesi 7 jasında Şädet Zuqaqajıwlı üyretipti.
El basına kün tuıp, erler etigmen su keşken Altaydağı ağayındardıñ qiın zamanı qazaq tarihındağı öşpeste, ökinişti sätterdiñ bir böligi, tarmağı. Küşi köp jaumen jan ketkende ayqasıp, aqırı qasqırdan qaşqan qoyday üdere köşken eldiñ basındağı auır tağdırdı Arıstan bala kezinen kördi. Közben körmek tügili közge elestetudiñ özi auır soğatın sonau ötken zamandı şaqtı bügingi tiri kuägeri de osı Arıstan qajı Şädetwlı.

7 jasında Qıtaydıñ Gansu ölkesinen bastap Gimalaydıñ qwzdı tauların asudağı azaptı künderdide basınan ötkerdi. Ündistan, Päkistanğa jayau barğanda, jat jerde jwrtına azıq tauıp, tağdırdıñ tälkegine tüsken halqınıñ köñiline medeu bolğanda, tirligene qajetti dünieni tauıp bergen adamdardıñ biri de osı Arıstan qajı. Öjet, qay iske bolsada belsendi jas Arıstan jat jerdiñ belgili, el bastağan adamdarımen de tez til tabısıp, qalayda eñiregen elin qiın sätterden alıp şığıp otırdı.
Ol jat jwrtta jwrtınıñ namısın janıdı, böten elde bölinbey, birige jüruge barın saldı. Türkiyağa twraqtağan qazaqtarğa ğana emes, twrğılıqtı twrğındarğa da tabandı eñbek etumen tabısqa jetuge bolatının däleledi. Türkiya, keyin Germaniyada 40 jıl ğwmırın ötkizgende de qazaqtıñ qaysar halıq ekenin däleldedi.

Qazaqtıñ twñğış Prezidenti Nwrswltan Äbişwlı Nazarbaevtiñ europa kelgen sätterinde birneşe ret jolığıp, eldik jolındağı jwmıstardı talqıladı. Köşi-qon jolın jandandıruğa jol aştı. Özi ğana emes Europa elderine tarıday şaşılıp ketken qazaqtardı da Elbasımen kezdestirip, eñselerin köterdi.

Arıstan qajı üşin 1995 jılı Atameken Qazaqstanğa qonıs audarğan jıl baqtı künderdiñ bastau älğan sätteri bop sanaladı. Eñsesin endi tikken eline qolğabıs etuden de qarap qalğan joq. Halıqtıñ basın biriktirip, jwrtın jinap, jwmıla jürip meşit salğızdı.

Ejelgi meken Altayğada birneşe ret barıp, armanda ketken erlerdiñ, aruaqtardıñ basına qwran bağıştap qayttı. Täuelsiz elde tütin tütetip otırğan abız aqsaqal köpke ülgi bolarlıq isterden qaşanda qalıs qalğan emes. Elin jaudan araşalauda atoy salğan batır babalar ruhına da birneşe ret as berdi. Jiındar ötkizdi. Tarihi kitaptardıñ şığuına järdem qıldı.
Tağdırdıñ qilı, ireleñ joldarınan imenbegen abız aqsaqal turalı aytar añızda, atalı sözde äli talay tomadarğa arqau boları sözsiz. Seksenniñ señgirine şıqan Arıstan qajı Şädetwlı büginde tek öz wrpaqtarınıñ ğana emes, külli qazaqtıñ maqtanışı
bolıp qala bermek.

Twsaukeserden keyin Bwlanay asqan köş turalı talqı keñes ötkizilip, şaranıñ soñğı Arıstan qajınıñ 80 jas merey toyınıñ dastarhanına wlastı.

Jwmabay Mädibaywlı

Kerey.kz