|  | 

Twlğalar

Aqmola oblısınıñ sakraldı orındarı. Batır Kiikbay Bayğarawlınıñ jerlengen jeri…

71497621_134048891219287_4202635768402804736_n
Ornalasqan jeri: Aqmola oblısı Atbasar audanı Sergeevka auılı.
Qısqaşa aqparat: Kiikbay batır (1693-1741 j) ğwmır keşken zamanı qazaq-joñğar arasında eki ğasırğa sozılğan qanqasap soğıstıñ endi twtanıp, endi şielenisip, birte-birte eki köşpeli eldiñ taktikası men strategiyasınıñ sınğa tüse bastağan kezi edi. Bwl kezde qazaq halqınıñ derbes el bolıp, irge bekitip, birtwtas etnikalıq sana-sezimniñ ornıqqanına eki ğasırdıñ jüzi bolğan. Sodan da bolar, qazaq-joñğar arasındağı ört twtanğan kezde eli men jerin qorğau üşin alğaş ret atqa qonıp, eldiñ şetine, jeldiñ ötine, jaudıñ betine şığıp, erlik körsetken batırlardıñ sapında Kiikbay batır da boldı.
Kiikbay batır at jalın tartıp, sarbazdar sapına twrğan kezde köşpeli eki el arasındağı soğıs täsilderi, qorğanıs ädisterine äbden şıñdaldı. Mine, bwl twrğıdan kelgende, qazaq halqınıñ wlttıq patriotizmin, erlik dästürin alğaş ret qalıptastıru, ornıqtıru missiyası Kiikbay qatarlı batırlardıñ peşenesine jazılğan.
Mazarı – keyingi ortağasırlıq säulet eskertkişi. Qazaq-joñğar şayqasında qaza tapqan, erjürek jauınger Kiikbay batırdıñ mazarı 275 jıl bwrın twrğızılğan. Qazaq halqında är rudıñ köşi jüretin öz jolı bolğan. Qazaqtar bükil ömirin köş üstinde ötkizgen halıq, sondıqtan da Kiikbay batır turalı ärtürli tarihi estilikter qalıptasqan. Kiikbay batırdı kerey ruına jatqızadı.
Osılayşa, erligi men dañqı aybındı qazaqtıñ Kiikbay batır esimi ğasırlardan jalğasın tauıp wrpaqtan-wrpaqqa tarih bolıp saqtalğan.
Kiikbay batır mazarına audan jäne oblıs qonaqtarı eske alıp, dwğa bağıştau üşin arnayı keledi.
Qazirgi kezde kölemi döñgelek mazardıñ aldıñğı böligi jartılay saqtalğan, qarama-qarsı qabırğası bwzılğan jäne qwm tastarmen toltırılğan. HH ğ. ayağında Kiikbay batırğa arnalğan tağı bir mazar qoyılğan. Qabırğası döñgelek jaña ülgide tastan qalanğan mazar ortağasırdağı eskertkişterge wqsaydı.Joğarı jağı jartılay aşıq, jalpaq, keñ kölemde tönkerilgen islam rämizin rastaytın jartı aydıñ belgisi kümistelip, jasalğan. Eske aslu taqtayşasında: «Bayqarawlı Kiikbay 1693-1741 j.j.» dep jazılğan.
HH ğasırdıñ bası 50-jıldarı men HVIII ğasırğa bwl jerlerde, qazaq jauıngeriniñ sauıtı tabıldı dep ataydı. Keydesoq jädigerler jer jırtu kezinde anıqtalıp, Atbasar audanınıñ tarihi-ölketanu muzeyiniñ qorında saqtalğan.
Derekteme: Atbasar audanınıñ tarihi-ölketanu muzeyi.
Paydalanılğan ädebiet tizimi: Jergilikti ölketanuşı Klara Ämirqızınıñ “Qiılğan ğwmırlar” attı kitabında Kiikbay batırdıñ tarihi ömiri men qızmeti turalı jazılğan.

Related Articles

  • Jwmabek Täşenevtiñ tuğanına 110 jıl

    Jwmabek Täşenevtiñ tuğanına 110 jıl

    Bügin Jwmabek Täşenevtiñ tuğanına 110 jıl tolıp otır. Qwjattardı oqısaq, Hruşev Qırımdı Ukrainağa bergen soñ respublikalardıñ aymaqtarın basqaşa bölmek bolğan eken. Qazaqstanda celinnıy kray qwrıp, eldiñ oñtüstik böligin körşi elderge beruge üzildi-kesildi qarsı bolğan. Bwl mäseleniñ tipti qarastırıluına qarsı şıqqan. Keyin osı wstanımı üşin qızmeti tömendetildi. Ministrler kabinetiniñ törağası qızmetinde B.Momışwlı, R.Qoşqarbaevtı Wlı Otan soğısınıñ batırı atağına birneşe ret wsınıptı. S.Nwrmağambetovke kömektesipti. 1960j 212 päterli üydi qazaq öneriniñ maytalmandarına bergizipti. 1955j Qıtaydan oralğan 100 otbası dalada qalğanda olardıñ mäselesin şeşu üşin ükimetten arnayı komissiya qwrudı swrağan eken. Elge qızmet etken azamat qoy. p.s. mwnday principşildik – büginde sirek kezdesetin qasiet. Nurmukhamed Baigarayev

  • NAURIZ turalı mañızdı qwjat

    NAURIZ turalı mañızdı qwjat

    Aşıq derekközderden 1920 jılğı 20 naurızda Taşkentte Twrar Rısqwlov qol qoyğan Naurızdı atap ötu turalı bwyrıqqa közim tüsti. Demek, biıl bwl tarihi qwjatqa – 105 jıl! Alayda, arada nebäri altı jıl ötken soñ 1926 jılı Naurızğa tıyım salındı. Al, 1920 jılı Türkistan Keñestik Respublikasınıñ Ortalıq Atqaru Komitetiniñ törağası bolıp qızmet etken Twrar Rısqwlovtıñ tağdırı qanday qayğımen ayaqtalğanı barşamızğa mälim. Onı “halıq jauı” dep tanıp, 1938 jıldıñ 10 aqpanında atu jazasına kesken… Naşel vot takoy dokument v otkrıtıh istoçnikah: Prikaz, izdannıy v Taşkente Turarom Rıskulovım ot 20 marta 1920 goda o prazdnovanii Naurıza. Poluçaetsya, v etom godu etomu istoriçeskomu dokumentu ispolnilos' 105 let! V 1926 godu Naurız okazalsya pod zapretom. A

  • Alaştıñ alğaşqı matematikteri

    Alaştıñ alğaşqı matematikteri

    Foto: aikyn.kz Matematika – adamzat örkenietiniñ damuına negiz bolğan irgeli ğılımdardıñ biri. Onıñ bastauın ejelgi Mısır, Vavilon, Ündistan, Qıtay jäne Grekiya örkenietterinen bayqauğa boladı.  Bwl halıqtar matematikalıq bilimniñ alğaşqı jüyelerin qalıptastırıp, arifmetika, geometriya, algebranıñ negizderin qaladı. Keyingi orta ğasırlarda arab-mwsılman älemi matematika ğılımınıñ damuına zor ıqpal etti. Äl-Horezmi, äl-Farabi, Omar Hayyam, Nasireddin Tusi sındı ğalımdar algebra, trigonometriya, sandar teoriyası men astronomiya salalarında jañalıqtar aşıp, keyingi europalıq ğılımğa negiz qaladı. Bwl ürdis türki halıqtarı qonıstanğan aymaqtarğa da äser etti. Qazaq dalasında matematikalıq bilimniñ özindik erekşelikteri boldı. Köşpeli örkeniet twrmıs-tirşiliktiñ qajettilikterine negizdelgen matematikamen tığız baylanısta damıdı. Qazaq halqı astronomiyalıq esepteulerge süyene otırıp, uaqıttı anıqtau ädisterin qoldandı, geometriyalıq principterdi jer ölşeude, qwrılıs saluda,

  • ŞWBARTAU. KÖPBEYİT. MAĞAUIN.

    ŞWBARTAU. KÖPBEYİT. MAĞAUIN.

    Bazarbek Atığay Soñğı uaqıtta, soñğı bolğanda, klassik jazuşı, qazaq ädebietiniñ däleldi tarihın üş ğasırğa tereñdetken teñdessiz ğalım Mwqtar Mağauin dünieden ötkeli beri, BAQ-ta, äleumettik jelide ol kisi tuğan öñir – Şwbartau atı köp ataldı. Osı orayda keybir jazbalardan Şwbartau tauı degen tirkes wşırasıp qaladı, aragidik özimizden de Şwbartau tauı qanday tau, Şıñğıstaudıñ jalğası ma, älde oqşau tau silemi me, qay twsta dep te swrap jatadı. Sol sebepti jalpı äñgimeni Şwbartaudıñ qanday tau ekendigine qatıstı qısqa qayırım anıqtamadan bastağandı jön kördik. Eñ äueli aytarımız – Şwbartau tau emes. YAğni, qazaq dalasında Şwbartau ataulı tau joq. Al Balqaş jaqta deytwğın, keyde resmi jağrapiyalıq derekterde qosar aytılatın, keyde Sayaq dep qana jalqı atalatın

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı:

Zero.KZ