Қытай мен Үндістан Гималайда не үшін қақтығысып жатыр? 300 сөзбен түсіндіреміз

Qıtay men Ündistan Gimalayda ne üşin qaqtığısıp jatır? 300 sözben tüsindiremiz

| Jun 20, 2020

Ladakh aymağındağı Galvan añğarında twrğan ündistandıq äskeri. 17 mausım 2020 jıl.

15 mausımda Ündistan biligi eldiñ 20 soldatı şekarada Qıtay äskerileriniñ qolınan qaza tapqanın mälimdedi. Pekin öz tarapınan qaytıs bolğandar jaylı eş derek aytpadı.

QAQTIĞIS QAYDA BOLDI?

Qaqtığıs Gimalaydıñ batıs jağındağı Ladakh aymağındağı Galvan añğarında, Qıtay men Ündistan şekarasında bolğan. Äskerler oq atpağan, biraq tas laqtırıp, ötkir zattar qoldanğan jäne tayaq jwmsağan. Eki eldiñ äskeri mamırdan beri osı mañğa ornalasıp, ara-twra janjaldasıp twradı.

Qıtay Ündistannıñ biraz aumağın özine alğısı keledi. Al Deli Pekin Ündistanğa tiesili jerdi zañsız wstap otır dep ayıptaydı. Eki el Ündistannıñ soltüstiginde, Qıtaydıñ Aqsay Çin şoqısındağı taulı jerdi bölise almay keledi. Daulı aymaq 4250 metr biikte jatır jäne ol jerde temperaturası nöl gradusqa deyin jii tüsedi.

Bwl – Planet Labs 16 mausımda sputnikten tüsirgen Galvan añğarınıñ sureti. Añğar Qıtaydıñ Tibeti men Ündistannıñ Ladakh aymağınıñ ortasında jatır.

1993 jılı eki el bwl aymaqta bir-birine oq atpauğa kelisip, äskerdi tek “baqılau aymağında” wstauğa kelisken. Biraq bwl kelisim jii bwzıladı.

QAQTIĞISQA NE TÜRTKİ BOLDI?

16 mausımdağı qaqtığısqa Qıtay Ündistandı ayıptaydı. Pekin “ündistandıq äskeriler şekaranı bwzıp, Qıtay jaqqa ötip ketti” dedi.

Al jalpı Qıtay men Ündistan Gimalay tauındağı şekara mañındağı jerge biraz uaqıttan beri talasıp jatır. Eki eldiñ Gimalay tauındağı şekarası 4056 km qwraydı. Resmi Deli “Ündistan bwrın Wlıbritaniyanıñ otarı bolıp twrğan twsta Qıtaymen şekara dwrıs bölinbegen” dep esepteydi.

Äskeri sarapşılar “Ündistan daulı aymaqta jol, aerodrom salğan soñ jağday uşıqtı. Al Deli transport infrastrukturasın salıp, Qıtaymen küş teñestirgisi keledi” dep sanaydı.

Ündistan bıltır qazanda Qıtaydıñ qarsılığına qaramastan Ladakhtağı Galvan añğarında aerodromğa aparatın joldı salıp bitirgen. Deli joldı Galvandağı özine tiesili “baqılau aymağında” salğanın aytadı.

BWRINDARI NE BOLIP EDİ?

1967 jılı yadrolıq qaruı bar eki el şekarada qaqtığısıp, jüzdegen adam qaza tapqan. Al biıl arada ondağan jıl ötken soñ alğaş ret adam şığını boldı.

Eki el 1962 jılı Ladakh aymağında jäne Ündistanıñ soltüstik-şığısında soğısqan. Keyin eki el kelisimge kelip, daulı şekarada “baqılau aymağın” qwrğan. Biraq eki el “baqılau aymağınıñ” ornalasqan jeri boyınşa da jii kelispey qaladı. Daulı şekara mañındağı kez kelgen qwrılıs jwmısı qaqtığısqa äkeledi.

Eki el arasındağı keyingi eñ iri qaqtığıs 2017 jılı Ündistan, Qıtay jäne Butan şekarasındağı Doklam añğarında bolğan. Keyin janjaldan soñ eki eldiñ biligi äskerlerin taratu turalı kelisken.

Reuters aqparat agenttiginiñ maqalası negizinde dayındaldı

Azat Europa / Azattıq radiosı

AQŞ NATO-dağı joğarğı äskeri qolbasşılıq tizginin bas tarta ma?

kerey.kz

Qay zamanda da äskeri doktrinanıñ jüreginde senim twradı. Senimsiz odaq – qabırğası qalanbağan qamal. Soñğı kezderi AQŞ-tıñ NATO-dağı joğarğı äskeri qolbasşılıq tizginin özge elge berui mümkin degen sıbıs Vaşington men Bryussel'diñ arasındağı senimge sızat tüsirgendey… Däl osı mäselege qatıstı general Kristofer Kavolidiñ Senattağı sözin Amerikadağı strategiyalıq oyınnıñ betaşarı deuge boladı. Kavoli – jay ğana general emes, qazir NATO-nıñ Joğarğı odaqtıq qolbasşısı (SACEUR). Bwl titul 1950 jıldan beri tek amerikalıq generaldarğa ğana tiesili bolıp keledi. Äueli Duayt Eyzenhauerdiñ qolına tigen bwl tizgin, AQŞ-tıñ Europadağı qauipsizdik arhitekturasındağı üstem rolin bildiretin simvol ğana emes, yadrolıq tejeu men strategiyalıq üylestirudiñ kilti bolğanın bilemiz. Kavoli SACEUR lauazımınıñ basqa elge berilui – yadrolıq komandalıq jüyeniñ bütindigin
Zelenskiy men Tramptıñ dau-damayı: tört tüyin

kerey.kz

Stiv GUTTERMAN AQŞ prezidenti Donal'd Tramp (sol jaqta) pen Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiydiñ suretterinen kollaj Bwdan naşar boluı mümkin emes… Vladimir Zelenskiydiñ Aq üyge saparı biraz mümkindikke jol aşatınday köringen. Kezdesu nätijeli bolğan jağdayda, şarttı türde Ukraina men AQŞ-tı baylanıstıratın sirek kezdesetin metaldar turalı kelisimge qol qoyıluı mümkin edi. Sonımen birge Donal'd Tramp üşin Kievti Reseydiñ şabuılınan qorğauğa qosımşa ıntalandıru bolar edi. Bwğan qosa, el basşılarınıñ kezdesui Reseymen bitimge kelu nemese beybit kelisimge qol qoyu jağdayında Vaşington Kievke qanday qauipsizdikke kepil bola alatının körsetip, jalpı kepil bola ala ma, joq pa, sonı anıqtap berer edi. Tipti mwnıñ eşbirine qol jetpegen künniñ özinde, tayauda ğana bir-birine sın aytqan Zelenskiy men Tramp keminde dostıq
Ukrainadağı soğıs: Maydanda ne bolıp jatır?

kerey.kz

AQŞ pen Resey arasındağı bäsi joğarı kelissözderden oq atudı toqtatu jaylı ıqtimal kelisimge deyin Ukrainadağı soğıstı toqtatu töñiregindegi äñgime qızu jürip jatır. Öytkeni AQŞ prezidenti Donal'd Tramp saylau aldında Resey men Ukraina arasında jedel kelisim ornatıp, soğıstı toqtatuğa uäde bergen. Alayda juırdağı diplomatiyalıq talpınıstarğa qaramastan, 28 aqpanda Vaşingtonda Donal'd Tramp pen Ukraina basşısı Vladimir Zelenskiydiñ soğıstı ayaqtau mäselesi boyınşa söz talastıruı bwl mäselede tereñ qayşılıqtar barın añğarttı. Sarapşılar beybit kelisim bılay twrsın, oq atudı toqtatu jaylı kelisimniñ öziniñ auılı alıs deydi. Soğan qarağanda, üş jılğa sozılğan soğıs tağı jalğasatın siyaqtı. «Jergilikti jerlerdegi jağday men oq atudı toqtatu, bitimgerler, jağdaydı retteu jaylı sayasi diskurs arasında ülken alşaqtıq bar. Onıñ auılı wzaq», — deydi
Kievtegi sammitte Euroodaq liderleri Ukrainağa qoldau bildirdi

kerey.kz

Kiev, Ukraina. 24 aqpan, 2025 jıl. Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy 24 aqpanda Kievte ötken “Ukrainanı qoldaymız” dep atalğan sammitte ondağan memlekettiñ basşısın qarsı aldı. “Liderler, onlayn da, offlayn da bizdiñ egemendigimizdi, aumaqtıq twtastığımızdı qoldap jatır. Bwl Reseydiñ Ukrainağa qarsı negizsiz, qılmıstıq soğısı ekenin bärimiz tüsindik” dedi Zelenskiy. Ol Kievte 13 memlekettiñ liderimen kezdesti. 20-dan astam el basşısı jiınğa onlayn qatıstı. Bwl sammit AQŞ prezidenti Donal'd Tramptıñ jaña äkimşiliginiñ soğıstı toqtatu boyınşa jaña diplomatiyalıq bastamalarınan keyin ötip jatır. Vaşington men Mäskeudiñ Saud Arabiyasında ötken kelissözderinen keyin Ukraina men Euroodaq özine tiimsiz kelisim qabıldanadı dep qauip etken. “Soğıstı bastağan – Resey” dedi sammitke onlayn qatısqan Germaniya prezidenti Frank-Val'ter Ştaynmayer. Al Eurokomissiya törağası Ursula fon
Şol'c Tramptıñ Zelenskiy turalı pikirleri «qate jäne qauipti» ekenin aytadı

kerey.kz

Olaf Şol'c Der Spiegel aptalığına bergen swhbatında: «Şındıq sol, Vladimir Zelenskiy Ukraina memleketiniñ zañdı türde saylanğan basşısı», – dedi. Germaniya kancleri Olaf Şol'c AQŞ prezidenti Donal'd Tramptıñ Ukraina lideri Vladimir Zelenskiydi diktator degen mälimdemesin üzildi-kesildi joqqa şığardı. «Prezident Zelenskiydiñ demokratiyalıq zañdılığı joq dep aytu dwrıs emes jäne qauipti», – dedi Şol'c Der Spiegel aptalığına. “Şınında, Vladimir Zelenskiy Ukraina memleketiniñ zañdı türde saylanğan basşısı bolıp tabıladı. Soğıs jağdayında dwrıs saylau ötkizu mümkin emestigi Ukraina konstituciyası men saylau zañdarınıñ erejelerine säykes keledi. Jäne eşkimniñ mwnıñ kerisinşe talap etuge qwqığı joq”, – dedi Germaniya ükimetiniñ basşısı. Ol Ukrainağa qarsı soğıstı Vladimir Putin bastağan Resey bastağanın eske saldı. “Ukraina Reseydiñ ayausız agressiyasınan üş jılğa