Köz qaras Mädeniet Ruhaniyat Sayasat
Karin Erlan mırza, qazaq tili joyılıp ketedi dep otırğan eşkim joq.
kerey.kz
Karin Erlan mırza, qazaq tili joyılıp ketedi dep otırğan eşkim joq. Söyleuşiler sanı 15 mlnğa jetetin til aldağı kemi 1-2 ğasırda joyılmaytını anıq.Qoğamnıñ talabı – qazaq tili tolıqqandı memlekettik til funkciyasın atqara bastauı. Jäne ol bastamanıñ köş basında prezidenttiñ özi men memlekettik apparat twrğanın talap etemiz.
Qazirgi situaciyanı qalky bağalauğa boladı? Qazir qazaq tili yağni memlekettik til şın mäninde qosımşa til, janama til, audarma tili ğana bolıp twr.
Onı neden bayqaymız? Erlan mırza, qol astıñızdağı apparattıñ qwjat aynalımına nazar salıp köriñiz. Tipti küzetşiler men tazalıqşı sanitarlarğa taratatın qwjattıñ özi tek orısşa jasaladı. Oğan tolıq senimdimin. Buhgalteriyañızğa nazar salıñız, barlıq qwjat tek orısşa jüredi. Memlekettiñ kez kelgen bastamasına nazar salıñız, barlığı orısşa dayındalıp, qazaqşağa tek audarıladı.
Bilik öz konstituciyasında bekitken normasın özi saqtamay otır. Öz zañdarınan özderi lazeyka tauıp alıp, bükil qwjattı orısşa jürgizedi.
Biz qazaq tiliniñ önerdegi, ömirdegi bolaşağına emes, memlekettik til retindegi röline alañdap otırmız.
Keşeden beri äleumettik jelilerde memlekettik tildiñ märtebesine qatıstı ärtürli pikir aytılıp, qızu talqınıñ taqırıbına aynalğanın körip otırmız. Oy bölisken, közqarastı aşıq bildirgen dwrıs. Biraq «bilik qazaq tiline qiyanat jasadı» deu – bos äñgime, daurıqpa söz. Attanğa salıp, ayğayğa basıp, joq jerden şu şığaratınday eşteñe bolğan joq. Memlekettiñ tilge qatıstı wstanımı sol qalpı. Qazaq tilin elimizdegi etnosaralıq qatınas tiline aynaldıruğa qatıstı bağıtınan aynımay, öz arnasımen twraqtı türde jalğasa beredi. Assambleya sessiyasında Prezident osını tağı da anıq ayttı.
Jalpı, qazaq tiliniñ bolaşağına qatıstı pessimistik oydan arılatın uaqıt jetti. Men mwnı bwrın da aytqanmın, tağı da qaytalağım keledi. Kerisinşe, qazaq tiliniñ qoğamdağı röli jıl ötken sayın artıp keledi. Eñ bastısı, qazaq tili – jastardıñ tiline aynaldı. Jas ğalımdar, önerpazdar, käsipkerler ana tilimizdi keñinen qoldanıp, öz bağıttarında barınşa damıtıp jatır. Demek «qazaq tiliniñ bolaşağı joq» dep aytu eşqanday qisınğa kelmeydi.
Biraq bwl jerde bir närseni tüsinuimiz kerek: memlekettik tildiñ märtebesi «wr da jıq» ädispen öspeydi. Qazaq tilin qalqan etip populistik äreketpen aynalısuğa bolmaydı. Nağız tilge janaşır adam bwlay jasamaydı. Jäne qazirgidey almağayıp zamanda mwnday äreketter eldegi jağdayğa ziyanın tigizui mümkin. Memlekettik tildiñ märtebesin arttıru naqtı josparmen, jüyeli jwmıspen atqarıladı. Sondıqtan tuğan tilimizdiñ tamırın tereñdetu isin aldağı uaqıtta da aqıl-parasatpen atqaruğa tiispiz.
Söz soñında mına dünieni aytqım keledi. Büginde elimizde tek qazaq tiline qatıstı ğana emes, jalpı wlttıq biregeylikti, wlttıq bolmısımızdı däripteytin auqımdı bastamalar qolğa alınıp, jüzege asırıluda. Wlttıq merekemiz Naurız jañaşa sipat alıp, özgeşe atalıp jatır. «Wlttıq kiim künin» qoğam öte jılı qabıldadı. Biıl alğaş ret ötken «Wlttıq kitap küni» de halqımızğa paydalı bastamanıñ biri bolmaq. Osılay bäri birte-birte retke keledi.
Pikir qaldıru