Qazaq eliniñ körkeyip, güldenui üşin jastardıñ bilimi men biliktiligin arttırudıñ san türli jolın qarastıru – memlekettiñ ğana emes, bügingi eldiñ erteñine bey-jay qaramaytın kez-kelgen Qazaqstan azamatınıñ abıroylı mindeti bolsa kerek. Mine, sol  abıroylı parızdı öz älinşe orındauğa tırısıp, näzik jandı qız bolsa da azamattıñ jügin köterip jürgen, qazaq qızı “Halıqaralıq bilim beru wlttıq ortalığınıñ” direktorı   Roza Qwrmanbayqızımen swhbattasudıñ orayı keldi.
– Roza Qwrmanbayqızı, bwl künderi tanımal bola bastağan  «Halıqaralıq bilim beru wlttıq ortalığına» deyingi ömiriñiz jaylı mälimet bere ketseñiz.
– Men OQO tumasımın. M.Äuezov atındağı Oñtüstik Qazaqstan memlekettik universitetiniñ “psihologiya jäne pedagogika” mamandığı boyınşa; ekinşi mamandığım: “kitaphana isi” boyınşa üzdik diplommen bitirdim.  Alğaşqı eñbek jolımdı “Ibıray Altınsarin atındağı balalarğa arnalğan kitaphanada bastadım. Däl sol kezde Qazaqstan astanası Almatıdan Astanağa köşirilip, Qazaq ükimeti jer-jerdegi  jastardı  Astanağa jwmısqa şaqırıp jattı. Sonday is-şaralardıñ  birinde Qazaqstan akedemiyalıq kitaphanasınıñ direktorı Roza Amanğaliqızı Oñtüstik Qazaqstanda is-saparda boldı. Sol is-sapar kezinde Roza Amanğaliqızı mümkindigi bar, bilimdi jastardı Astanağa şaqırdı.  Men de sol kezde jañadan irge bekitip jatqan Elordamızğa öz ülesimdi qosayın dep, Astanağa jol aldım. «Wlttıq  akedemiyalıq kitaphanasına» jwmısqa twrıp, tabanı kürektey bes jıl jwmıs istedim.
Al özimniñ  kişkentay kezimnen eşkimge  aytpağan armanım – şetelde bilim alu  edi. Sol armanımnıñ orındaluına kitaphanadağı jwmısım kömektesti. Men istegen  akedemiyalıq kitaphana-elektrondı kitaphana bolğandıqtan ol jerde älemniñ är eliniñ  kitaptar bazası jasaqtalğan. Kitaphana – älemniñ ärtürli elimen baylanısta boldı. Osı kitaphanada jürip,Korey elinde biliktilikti arttıru mümkindigine ie boldım.
– Korey elinde biliktilikti arttıruğa berilgen mümkindikke qalay ie boldıñız?
– Wlttıq akedemiyalıq kitaphanada ülken twsaukeser boldı. Twsaukeserge  Korey eliniñ elşisi keldi. Sonımen qatar Wlttıq akedemiyalıq kitaphananıñ basşıları, belgili lauazımdı twlğalar,sayasatkerler qatıstı. Bir ökinerligi osı şarada Qazaqstan eldigin,qazaq halqın sıylağan Korey elşisi öz qwttıqtauın taza qazaq tilinde jasasa da,şaranı ötkizip jatqan Qazaqstan jağınan söz alğan birde-bir twlğa Qazaqstan eliniñ memlekettik tilin sıylamay,resmi tilde söz söyledi. Özimiz qadirley almağan qazaq tilin jwrttıñ aldında biikke kötergen Korey elşisine,Korey eline degen alğaşqı qwrmetim sol twsaukeserden bastau aldı. Bizdiñ eldigimizdi,tilimizdi qadır twtqan Korey eline barıp,solardıñ tilin üyrenip,sol özin de,özgeni de  sıylay alatın halıqtıñ ortasına bolğım keldi. Solardıñ jetistigin elge äkelip,tuğan elime qarlığaştıñ qanatımen su sepkendey bolsa da ülesimdi qosayın degen bekimge keldim. Sol armannıñ jetegimen Korey tilin üyrene bastadım. Bir jıldan soñ wlttıq akedemiyalıq kitaphanada  Korey eline üş jıl tegin oqitın mümkindik beretin bayqau boldı. Sol  bayqauda joğarda oqiğa  meniñ şığarmaşılığıma arqau boldı. Ol şığarmanı men sol kezde endi üyrenip jürgen Korey tilinde jazdım. Bayqauğa qatısqan qanşama adamdar bolsa da Korey elinen kelgen sarapşılar öz wltınıñ memlekettik tiliniñ tağdırına  bey-jay qaray almağan meni grantqa layıqtı dep taptı. Sonımen Alla aq jolın berip, Seul wlttıq unversitetine “Korey tili jane mädenieti” bağdarlaması boyınşa biliktiligimdi şıñdadım.
-Al bügingi «Halıqaralıq bilim beru wlttıq ortalığın»  qwru ideyası qaşan,qalay bastaldı?
-Men Seul wlttıq unversitetinde oqıp jürgen kezimde, Qazaqstan jastarınıñ Korey eline barıp bilim aluğa degen qızığuşılıqtarı arta bastadı. Biraq köptegen jastarda arman bolğanımen Korey eline qalay baru,qanday jolmen baru kerek ekenin bilmeytin. Korey elinde qanday tegin nemese jeñildetilgen mümkindiktermen oqi alatının tipti de  bilmeytin. Sonda oqıp jürgen kezde tanıs  dostarıma,olardıñ tanıstarına şamam kelgenşe öz kömegimdi körsetip jürdim. Biraq ol kömek köp jastarğa jetpey jattı.  Korey elinen kelgennen soñ  Korey-Qazaq eli ortasında bilim köpirin jasasam  degen oy keldi. Sonımen täuekelge barıp, 2011 jılı osı “Halıqaralıq bilim beru wlttıq ortalığın” aştım. Alğaş jwmıs bastağan kezde oñay bolğan joq. Koreyadağı ıqpaldı joğarı oqu orındarımen baylanıs ornatu,senimine ie bolu üşin az ter tögilgen joq. 4 jıl boyı üzdiksiz eñbektenu, Korey eli joğarı oqu orındarınan kelgen sarapşılar,olardıñ qoyğan talaptarın orındau,osılardıñ barlıq satısınan ötkennen keyin ğana bügingi jağdayğa jetip otırmız.
-Korey elinen oqimın degen jastar Koreyadağı qanday joğarı oqu orındarına tüse aladı?
-4 jıl boyı tınbay istelgen eñbektiñ nätijesinde büginge deyin Korey elindegi halıqaralıq standarttarmen älemdik därejede akkreditaciyadan ötken 3 universitettiñ jäne 20 jetekşi universitettiñ resmi ökili bolıp tabılamız.
Atap aytsaq:Ajou University,Duksung Women’s University,Hanshin University,Hanyang,Kyungpook National University,
Myongji University ,Pusan National University ,Seoul National University of Science and Technology.jäne t.b
Biz turalı tolıq mälimetti tömendegi sayttardan biluge boladı.http://korea-edu.kz  jane http://www.korea-education.kz/
-Korey eline oqimın degen jastarğa qanday mamandıqtar boyınşa granttarğa tüsu mümkindigi joğarı jane ol mamandıqtardı qazaq elinde swranısqa say mamandıq dep aytuğa bolama?
-Korey eli öziñiz bilgendey biz siyaqtı şikizatpen kün körip otırğan el emes.Eşqanday qazba baylığı joq,tabiği resurstarı joqqa tän. Tek tehnologiya men öndiriske arqa süyegen memleket. Sondıqtan olar üşin eñ bastı baylıq-bilimdi,bilikti mamandar. Al bilimdi,bilikti mamandardı dayındau üşin olarda bilim jüyesi öte jaqsı jolğa qoyılğan.Korey elinde sapasız bilim alu mümkin emes. Sondıqtan Korey eliniñ halıqaralıq standarttarğa say,sertifikattalğan unversitetterinen bitirip kelgen kez-kelgen maman- qazaq elinde swranısqa ie. Belgili mamandıqtı aytıp,bölip jaruğa kelmeydi. Korey eli arqılı bölinetin granttar köbinese Korey tili,madenieti,maşina jasau tehnologisı, Tehnologiya,tehnika  salaları boyınşa köbirek. Qazir bwl elmen Qazaqstan arasındağı ekonomikalıq-mädeni baylanıstıñ damuı,birikken öndiris orındarınıñ artuına baylanıstı sol elden bitirip kelgen jastar eşqandayda jwmıssız qalıp jatqan joq.  Qayta aylıq jalaqısı joğarı, twraqtı jwmıstarğa ie bolıp jatır.
-Korey eli şeteldik studentterge qanday grant türlerin wsınıp otır?
-Korey elinde joğarı oqu orındarında üş türli oqu granttarı bar.Birinşi: memlekettik grant. Biz onday granttarğa qatısa almaymız. Ol  granttar Qazaqstandağı  Korey elşiligi arqılı tağayındaladı. Ekinşi :professorlıq grant.  Üşinşi: rektorlıq grant. Biz osı eki grantpen jwmıs isteymiz. Bwl eki granttıñ ayırmaşılığı: rektorlıq grant-tek stundentterdiñ oqu aqısın ğana töleydi. Professorlıq grant-oqu aqısımen qosa,jatar orın,jol aqılarına deyin kömek beriledi.Professorlıq grant-tek ağılşın tilinde ğana jürgiziledi.  Söz kezeginde ayta keteyin,korey elinde bizdiñ “Bolaşaq” bağdarlaması siyaqtı öz mamandarın şetten oqıtıp otıradı. Biraq eñ aldımen wstazdıq salağa  basımdılıq berilgen. Öytkeni,bilim beretin wstaz- sapalı bilim alıp kelse, ol mıñdağan wrpaqtı tärbieleydi.Al özge mamandıq oqıp kelgen adam – bir ğana adamnıñ jwmısın isteydi. Sondıqtan aldımen wstazdarına jağday jasağan Korey eli bügingi tañda bilim salasın biikke köterip otır deuge tolıq negiz bar.
– Professorlıq grantta oqu üşin qanday talaptar qoyıladı?
– Professorlıq grantta oqu üşin ärine  IELTS 5-6+ deñgeyden ötu kerek,Sonday-aq, sol grantqa ümitkerdiñ zertteu taqırıbı-korey elindegi  professordı qızıqtıruı kerek. Sondıqtan Korey elinde beriletin ärbir mümkindik ,qolğa jaydan jay kele qoymaydı.
-Osı sala boyınşa 4 jıl jwmıs jasadım dep otırsız,Osı 4 jılda  professorlıq grant,meyli rektorlıq grant bolsın,Sizdiñ «Halıqaralıq bilim beru wlttıq ortalığı» arqılı  qanşa Qazaqstandıq jastar Korey elinen bilim aluğa ie boldı?
-Alğaş jwmıs bastağannan bastap,qazirge deyin oqıp jatqanı bar,400 ge tarta jastar atalmış ortalıq arqılı Korey elinde bilim alu orayına ie boldı.Olardıñ aldı Qazaq eline  oralıp, respublikanıñ barlıq oblıstarında audarma salasında,ärtürli halıqaralıq därejedegi iri kompaniyalarda,mädeniet salasında qızmet etip jatır. Qalğandarı Korey elinde ärsala boyınşa bilimderin jalğastırıp jatır.
-Korey elindegi bilim sapası,bilim berudiñ joğarı deñgeyi jaylı ayttıñız. Korey elinde bilim alğan jastar tek sol elden bilim igerip qoymay,sol eldiñ tağı qanday özine tän qasietterin,qwndılıqtarın boylarına siñire aladı dep oylaysız?
-Basında men aytıp kettim,meniñ Korey elinen oqu orayına ie boluımnıñ özi de wltın,tilin sıylağan eldi özge elde silaytının däledep otır dep oylaymın. Korey elinen oqığan jastar şınımen de tek ozıq bilim,ğılım üyrenip qoymay,Korey eliniñ öz ana tilin,dästürin,wlttıq qwndılıqtarına degen qwrmetin üyrenedi dep oylaymın. Sonımen qatar Korey elinde bilimge,qabiletke degen qwrmet eñ joğarı. Eger sizdiñ bilimiñiz,biliktiligiñiz bastığıñızdan asıp twrsa,bastığıñız sizge öz ornın beredi. Olar üşin arzan ataq,biik kreslo emes,qayta sol isti ilgerilete alatın,qızmetti örge bastıratın qabiletti maman mañızdı. Şınayı qabilettilerge jol aşqan Korey eli bügingi küni Japon,Evropa elderimen qatar damudıñ dañğıl jolına tüsip,öz jolın qalıptastırdı. Al tek şikizat satuğa arqa süyegen Qazaq elinde darındılar men qarındılar arasındağı bäsekede darındılar jeñilis tabadı. Memleketti alğa süyreytin salalarğa şınayı bilikti mamandar kele almay jatır. Sondıqtan qazağımnıñ ärbir azamatı öz kemşiligin körip,artqa emes,aldığa qarau üşin özge ösip jatqan elderge qarap,boy tüzeui kerek.  Meniñ Korey elinen oqığısı keletin jastarğa jol aşıp, osı ortalıqtı aşudağı maqsatım- Qazaq eliniñ älemniñ şığısındağı damığan bir elge köz jügirtetin bir tereze aşu. Sol tereze aldına kelip,basqa älemge köz salıp, aşıq terezeden jaña lep,jaña ürdister Qazaq eline kirip jatsa-onda meniñ armanım orındalğanı. “Adammen adamdı,halıqpen halıqtı teñestiretin närse ol -bilim” degen eken Äuezov. Al men Qazaq eliniñ älemmen teñeskenin qalaymın. Bwl jolda meniñ de,sizdiñ de, eldiñ de müddesi bar.
-Äñgimeñizge rahmet. isiñizge sättilik tileymiz.

Swhbat alğan Serik Mwrathan

kerey.kz