|  | 

Twlğalar

HAN KENENİÑ QOŞTASUI

kenesari qan

Äy, qırğızdar, qırğızdar,
Jinalıp bäriñ twrsıñdar,
«Noqtalı basqa bir ölim»,
Qazaqtıñ hanın jeñdik dep,
Ölgenimdi estirtip,
Alatau şığıp ırlañdar,

«Bolsadağı bas kespek,
Til kespek joq» dep azıraq,
Qoştasayın el jwrtpen,
Dauısımdı Qwday jetkizer,
Wşqan qws, aqşa bwltpenen.
Qoş bolıñdar kieli,
Sayalı baq tau tasım,
Özim jürgen jerlerim.

Men ölgen soñ toy toylap,
Manaptarıñ masayrar.
Jantay menen Ormanbet,
Sarnatar qobız, sırnayın,
Bastı kesip alsañdar.
Keudemde qalar qıl moyın,
Gorşakov talap etkendey,
Qiqalanbasın süyegi,
Orındalsın tilegi.
Öz qılışımmen şapqaysıñ,
Şıdasa eger qaymıqpay,
Jan alğıştıñ jüregi.

Qandarıñ köp tögildi,
Qızdarıñ öksip bwrımdı.
Soğıstıñ atı soğıs qoy,
Säbi de öldi twlımdı.
Azattıqqa şaqırğan,
Estimediñder ünimdi.

El bolsın dep kelip em,
Qazaq qırğız birigip.
Qarsı şığıp jau boldıñ,
Aq patşağa tığılıp.
Mwsılmandıqtan bezinip,
Mıltığınıñ dausınan,
Ayağına jığılıp.
Qayta aynalıp qan sasıp,
Körisersiñder qazaqpen,
Bügin adasıp ketkenmen,
Orıstan körgen zorlıqtan,
Bastarıña tüsken azappen.

Qazaqtıñ jauı qazaqta,
Sıpatay bastap qaşqan top.
Basın alar Ağıbay,
Mına jarıq düniede,
Satqındarğa orın joq.
Qoş bolıñdar, qazaqtar,
El ediñder qaharlı,
Bastarıñdı qosa almay,
İşimde ketti qan qatıp.
Tisteude ketti barmağım,
Orındalmay armanım.

Sıpataydıñ qılğanı,
Wmıtılmas kek boldı.
Batırlarımnıñ basına,
Ajal tönip, bwlt qondı.
«Men sendikpin, han iem,»
Degenine ilanıp,
Senip qaldım qayteyin.
Kuäge tartıp Bayzaqtı,
Bas igenin qimadım.
Üysindegi bauırlas,
Bölem edi, sıylasım.

Nısanbayday jıraudıñ,
Jazığı joq qırğızğa,
Ölerdegi tilegim,
Bosatıñdar ekeuin,
Menen qaytsın kekteriñ.
Hannıñ basın alsañdar,
Maqsattarıña jetkeniñ.

Ağıbay tüsse esime,
Sarıarqa kirer tüsime.
Jauınıñ apay tösine,
Nayzasın qarıs qadağan.
Ağıbayday er qayda?
Sarı qımız işkizip,
Mıñdap jılqı örgizgen,
Sarıarqaday jer qayda?
Közime ıstıq jas keler,
Sarı belder tüsse oyğa.
Qorğay almay men seni,
Twtqın bop tüstim qırğızğa.

Ajaldan äste qaşpaymın,
Ölemin dep saspaymın.
Mağan da keldi bir näubet,
Talaydıñ aldım bastarın,
Köziniñ tögip jastarın.
Külip qarsı alar ölimdi,
Tük basqan meniñ jüregim
Basım şarlap ketse de,
Peterbor, Ombı jerlerin.
Denem qalar qara jer,
Qoyınında kömilip.
It jese de rizamın,
Süyegimdi kemirip.
Jeti qaznanıñ biri ğoy,
Joldas bolğan ömirlik.
Ruhım jeter elime,
Sarıarqa, Kökşe törine.
Aman bolsa wrpağım,
Tartpay qoymas tegine.
Azttıq üşin alısıp,
Jetpey qoymas sertine.
Qol bastar wl tabılar,
Dünie jinap bas wrmas,
Altın menen kümiske.

Qoş bol, meniñ, Sarıarqam,
Küres jolın bastağan.
Abılaylap wran sap,
Elin, jerin qorğağan.
Qol bastatıp Bögenbayğa,
Dañq pen erlik jaylağan.
Jalğastıra almay isiñdi,
Igere almay küşimdi,
Öz kinämdi tüsinip,
Ölimge bastı bayladım,
Aq adal isim mort ketip,
Süyegim qaldı dalada.
Tilin şaynap jür edi,
Satqındıq jasap wstattı,
Sıpatayday jieniñ.
Jabılıp qırğız qarğaday,
Arqamnan taspa tilersiñ,
Oyıña kelgendi istersiñ.

Qoş bol, jazira tuğan jer,
Kök oray şalğın jasıl bel.
Orındalmağan armanım,
Amanat bolsın senderge.
Qoştaspaymın armanmen,
Sender teñdikke jetkenşe
Ruhım meniñ oyatar,
Qara jer-besik, terbetse.
Sendermen birge jüregim,
Azattıq üşin alısıp,
Batırlıq bolsın tiregiñ.
Qoş bolıñdar, qazağım,
Han köterip Abılaylap,
Qiyağa meni salıp eñ,
Qayırıldı qanatım,
Şıqsamdağı wrandap.
Meniñ arman mwñımdı,
Jetkizer jırau Nısanbay.
Swrap aldım bas tigip,
Bayzaq datqa ekeuin.

Jekpe jekte ölmedim,
Almas qılış mayırlıp,
Alısıp jürip ölmedim,
Qiqalanıp şabılıp.
Nısanbay, Bayzaq serigim,
Qoş, esen sau bolıñdar,
Jolıñdı Alla oñğarsın,
Elge sälem ayta bar,
Täptiştep jırlap berersiñ,
Hanıñnıñ qalay ölgenin.
Namazın oqıp besinniñ,
Taqtağa bastı qoyayın,
Batırmay künin jwmanıñ,
Qırğızdar şıqsın qwmardan.
Aq patşadan alatın,
Alsın 3000 sıylığın.
Renişsiz kütip alayın,
Qwdaydıñ jazğan bwyrığın.

En jaylatsam dep edim,
Qazaq penen qırğızğa,
Alatau, Istıq kölderdi.
Edil menen Jayıqtıñ,
Altay, Ertis, Şu boyı,
Arasındağı jerlerdi.
Türkistan bolıp bas qalañ,
Saltanattı sarayğa,
Ornatıp hannıñ ordasın.
Baqıtın tapqan mäñgilik,
Qazaq qırğız qosılğan,
Handıq bolsın dep edim.

Qayta oralıp Nauanım,
Ağıbay tilin almadı-au.
Nauan sırtta jürgende,
Tiise almas edi mağan jau.
Bwğıbay, Iman, Jolaman,
Janaydar, Jäuke, Tolıbay,
Bwqarbay, Dulat, Naurızbay,
Bwyırmas jerden bwyırdı,
Topırağı qırğızdıñ.
Amal bar ma, Qwdayğa,
Ağıp tüsti jwldızıñ.
Tausılğan jeri osı eken,
Qırıq bes jasta däm twzım.
Qosa almay kettim qayteyin,
Üş jüzdiñ basın ardaqtap,
Şapağatı şalqar, meyirli,
Aman bolsın, qazağım,
Tüzeler äli-aq zamanıñ.
Ämin, Allahu äkbar!

HAN KENE

Jolımbet Mäkiştiñ facebook paraqşasınan alındı

Tags

Related Articles

  • SARBAS RUI JÄNE SARTOQAY BATIR

    Tarihtı tügendeu, ötkenniñ şejiresin keyinge jalğau – atadan balağa jalğasqan ejelgi dästür. Şejire, wlt-ru, taypa tarihı – atanı bilu, arğı tarihtı bilu bolıp qalmastan wlttıñ wlt bolıp qalıptasuı jolındağı bastan keşken san qilı oqiğaları men auır tağdırınan da mol derek beredi. Şejire – twtas halıq tarihınıñ irgetası ğana emes, wlt pen wlıs tanudıñ älippesi  sanaladı. «Qazaq halqı 200-den asa rudan qwralsa da är rudıñ öz şejiresi bolğan. Şejireşiler jüz, taypa, ru, ata tarihın tereñ talday bilgen»(1). Patşalıq reseydiñ däureni ayaqtalar twsta qazaqtıñ memlekettigin qalpına keltirudi maqsat twtqan Alaş kösemi Älihan Bökeyhan (1866-1937) alğaşqı bolıp qazaq tarihınıñ qajettiligin alğa tartıp, başqwrttıñ äygili ğalımı Uälidi Toğanmen kezdesipti. Uälidi Toğan öziniñ esteliginde: «Men birneşe

  • TÄÑİRİ QALAUI TÜSKEN JAN

    Mandoki Qoñırdıñ tuğanına 80 jıl toluına oray «Täñiri meni tañdadı»  Mwhtar Mağauin Mandoki Qoñır Iştvan – otanı Majarstan ğana emes, külli türki düniesi qasterleytin wlıq esimder qatarındağı körnekti twlğa. Şıñğıs jorığı twsında Karpat qoynauındağı madiyarlar arasınan pana tapqan qwman-qıpşaq jwrtınıñ tuması Mandoki Qoñır onnan asa tildi erkin meñgergen, bwğan qosa zertteuşilik qarımı eren, Twran halıqtarınıñ fol'klorlıq-dünietanımdıq sanasın boyına darıtqan ğalım. Ol türkologiya ğılımımen dendep aynalısıp qana qoymay, HH ğasırdıñ törtinşi şireginde Şığıs pen Batıs­tıñ arasında altın köpirge aynaldı, milliondardıñ ıqılas alqauına bölendi. YAki ol halıqtar arasın jaqındas­tırğan mämileger, ozıqtarğa oy salğan köregen edi. Zamana alğa jıljığan sayın mereytoy ieleri turalı aytılatın jayttar estelik pen ötken şaq enşisine köşedi. Közi tiri

  • Nwralı batırdıñ kesenesi  jöninde

    Keyingi kezde Nwralı batırdıñ kesenesi jöninde ärtürli äñgimeler şığıp jürgen körinedi. Onıñ biri Moñğoliyadan kelgen bir tuısqanımız basqa bir belgili jerlesimizdiñ Nwralı batırdıñ ziratı dep kigiz üy siyaqtı saman kirpişten qalanğan  ädemi zirattıñ janına barıp qwran oqığanına kuä bolğanın keltiripti. Ol jigittiñ  körgeni de, aytıp otırğanı da şıñdıq. Öytkeni 1982 jılğa deyin eldiñ köpşiligi, onıñ işinde  men de solay  oyladım. Äñgime tüsinikti bolu üşin men sol kezdegi oqiğadan bastap bayandayın. Men 1961 jılı Semeydiñ  mal därigerlik institutın bitirip keldim. Meni  sol kezdegi  S.M. Kirov atındağı  kolhozğa mal därigeri etip jiberdi. 1962 jılı bwl kolhoz «Gornıy» sovhozına aynaldı. Biz bala kezimizden: «Nwralı atamızdıñ ziratı S.M Kirov atındağı kolhozdıñ jerinde ornalasqan,   Babamız batır bolğan kisi, al onıñ janındağı qabırdıñ  wzındığı jeti kez, bizdiñ  babamızdan  da  asqan

  • Alıstağı ağayınnıñ Atamekenge oralu jolın twñğış aşqan qazaqtıñ qaharman qızı

    Ol kim deysiz ğoy, turasın aytsam ol Sağat Zaqanqızı. Toqsanınşı jıldardağı alğaşqı köş Moñğoliya qazaqtartarınan bastalğan. Sol köşti alğaş bastağan adam Sağat Zaqanqızı. Bwğan eşkimniñ dauı joq. Jarğaq qwlağı jasttıqqa timey, sonau qiın-qıstau zamanında alıstağı ağayındardıñ jolın aşqan osı adamdı qazaqtıñ qaharman qızı atauımızdıñ özindik sebebi bar. “Köş basşısımen körikti”  “Körgeni jaqsı köş bastar”  deydi atam qazaq.   Osı eki auız sözdiñ astarına üñilip qarasaq, onda, ülken män mağına bar ekenine köz jetkizemiz.       Bwrınğı auıl köşiniñ özinde, köş basşıları tört tülik maldıñ örisiniñ jağdayına qaray, är mezgildegi auarayınıñ özgerisine say, köşip qonuda bir basına jetip artılar  ülken jauapkerşilik  jüktese, Moñğoliyada twratın qandastarımızdıñ bir jarım ğasır ğwmır keşken el jerinen ,

  • KENESARI HANĞA TAĞZIM

    Jüz elu jıl! Biıl Kenesarı hannıñ şäyit bolğanına bir jüz elu jıl toldı. Kenesarı ğana emes. Naurızbay bahadwr swltan, Erjan swltan, Qwdaymende swltan. Qıpşaq Iman batır, Tama Qwrman batır, Dulat Bwğıbay batır, Dulat Jauğaş batır, Dulat Medeu bi, qılıştıñ jüzi, nayzanıñ süñgisi bolğan tağı qanşama azamat. Qazaq Ordasınıñ eñ soñğı jaraqtı jasağında qalğan üş mıñnan astam alaman. Bäri de şäyit boldı.Kenesarı hannıñ, onıñ eñ soñğı jauınger serikteriniñ qasietti qanı şaşılğan aqırğı sağatta tört ğasır boyı töre tañbalı qızıl tuı jelbiregen wlı memleket Qazaq Ordası şayqalıp barıp qwladı. Alaş balası sonau Üysin, Ğwn, Türik zamanınan tartılğan, Altın Ordağa jalğasqan, Qazaq Ordasına wlasqan, Ortalıq Aziya tösinde jiırma ğasırdan astam, ğalamat wzaq uaqıt

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: