|  | 

Qazaq şejiresi

Qazaq Nwhtıñ tikeley mwragerima?

Qazaq Nuqtin tikeley urpagiNwh payğambar ğ.s. kemesi Qazığwrttan keyin Nwr(Nwr Ata) tauına toqtağannan soñ qazirgi qazaq saharasında adamzattıñ ekinşi örkenieti bastaldı. Nwh wrpaqtarı köşpeli jäne otırıqşı tirşilik mädenietin qatar alıp jürdi. Nwh balası Oyşa(YUşa) sansız baptı Sayramda jerlenui sonıñ jarqın ayğağı. Nwh kemesinen tüsken sanaulı hayuanattar da topan sudan keyin jer-älemge tap osı Nwr tauı atırabınan tarqaldı. Mıñ jastağı Nwhtıñ batasın alğan wrpaqtarı tauhid jolımen jürip, käsipterin jañğırttı, tilderin damıttı, mädenietin örkendetti. Tört tülik üy januarları Nwhtıqtarğa ayrıqşa bereke darıttı. Aq molaydı, qarın toğaydı. Üş taypağa bölingen Nwh wrpaqtarı sanı köbeygen sayın şwraylı jerlerge twraqtı qonıstanıp, jerdi emip, eginşilik, bau-baqşalıq, dändi-daqıl ösiruşilik käsipterin jappay igeru bastaldı. Äu basta qattı damığan köşpeli ömir saltı ğasırlar öte kele ayası tarılıp, qu medien, ien dala, sayın saharanı ğana ielik etti. Otırıqşılıq dästüri, qalalıq mädenieti baytaq qazaq saharasına jat bolmağanımen, Nwh babasınıñ sünnet jolın wstanğan qadımdağı Nwhtıqtar, bertingi ğwndar, saqtar, köne türkiler men oğızdar, qıpşaqtar men börili bayraqtı qazaqtar tört tülik malğa negizdelgen köşpeli ömir salttarın ärdayım berik wstandı. Jüz jıl bwrın osmanlıq türikterden sanı nebarı eki ese ğana az, özbekten üş ese. qırğızdan otız ese köp qaymana qazaqtıñ jartısına juığı köşpeli örkeniet örkeşinde jaybıraqat tirşilik etti. Keñestik uaqıtta on mıñ jıldıq köş joldarı qasaqana bwzılıp, tört tülik mal jeke menşikten zorlıqpen tartıp alınıp, bir ortalıqqa şoğırlandırıldı. Nätijede ata käsipten ayırılğan, köşpeli ömir saltınan ajıratılğan 5 mln qazaqtar aştan qırıldı. Täuelsizdik twsında da tört tülik malmen baylanıstı köşpeli şaruaşılıq qaytadan jañğırtılıp, jaña zamanğa say tületuge qanşama äreket etilgenmen, bes-on payız deñgeyinen ärige aspay qaldı. Wlı dala wrpaqtarı özderin ata qonısında ögey sezinu sebepteri müldem joyılmay, qazaq köşpeli ata käsipterine jaña zaman jetistikterin paydalana otırıp qaytadan oralmay, Nwh ösietterin jadımızğa oraltıp sonıdan jañğırtpay, tört tülik malmen baylanıstı jüz mıñdağan arhaizmge aynalıp bara jatqan atau sözderdi tiriltpey, qatañdanıp, qasañdanıp, şwbarlanıp, ölip-semip bara jatqan Nwh tili – wlı qazaq tilin dür silkindirmey, qazaqtıñ ruhı jappay köterilui, qazaqtıñ älemdi titiretken qwdıretti el boluı tipti de mümkin emes. Elbası mıqtı boluı üşin El mıqtı bolmağı lazım. El mıqtı boluı üşin qadımi käsip mıqtı qoldanısta bolması lazım. Ata käsipti tıñnan qayta jañğırtuğa belsene atsalısa jüreyik, ağayın?!

Beybit Saparalıniñ facebook paraqşasınan alındı

Related Articles

  • ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

    Mämi bi Jwrtbaywlınıñ şejiresinde aytıluınşa Kerey wlısınıñ arğı tegi – Şep, Sep, Baylau, Qoylau, Eldey, Köldey, Izen, Jusan sekildi taypalardan taraladı eken. Atalğan taypalardıñ birazı eski tarih betterinen kezdesse, endi bir bölimi qazirge deyin Kerey ruındağı atalardıñ esimi retinde atalıp keledi. Mwnıñ bir sebebin arğı tarihtağı atalardıñ atı öşpesin dep keyingi wrpaqtarınıñ atalar atın qayta jañğırtıp qoyğan dästürinen qarau kerek. Abaq atauına kelsek, arıda Kerey hanzadaları men hanışalarınıñ arasında Abaq, Abaqberdi, Abahan, Abaqtay, Abaqay, Abaq bike sındı esimder bolğan. Sol ata-apalarınıñ jolın jalğağan, tozıp ketken Kerey eliniñ basın qosıp, oğan äz ana bolğan Abaq esimdi qasietti ana ömirde bolğan adam. Qazaq tarihında ru atına aynalğan äz analar az bolmağan. Körnekti jazuşı,

  • Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı»

    Bwl Dağandel, Baqanas ölkesinen şıqqan bi Üysinbay Janwzaqwlı haqında qwrastırılıp jazılğan kitap. Tıñ tolıqtırılğan eñbekte bolıs Äldeke Küsenwlı, Dağandeli bolısınıñ basşıları men bilerimen qatar Äbdirahman Älimhanwlı Jünisov sındı aytulı twlğalar jaylı äñgime qozğalğan. Olardıñ el aldındağı eñbekteri, bilik, kesim – şeşimderi, halıq auzında qalğan qanattı sözderi men ömir joldarı, ata – tek şejiresi qamtılğan. Sonımen qatar mwrağat derekterindegi mälimetter keltirilgen. Kitapqa esimi engen erlerdiñ zamanı, üzeñgiles serikteri turalı jazılğan key maqalalar, jır –dastandar, üzindiler engen. Kitap qalıñ oqırman qauımğa arnalğan. Twrsın Jwmanbay «Üysinbay kitabı», - Jebe baspası, Şımkent qalası.134 bet tolıq nwsqasın tömendegi silteme arqılı oqi alasız. Üysinbay kitap kerey.kz

  • TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

    TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ  MENŞİGİNDE

         Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep.  Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.

  • Stalin ajal auzına tastağan qazaqtıñ attı äskeri

    Stalin ajal auzına tastağan qazaqtıñ attı äskeri

    Osı uaqıtqa deyin qwpiya saqtalıp kelgen 106-qazaq attı äsker diviziyasınıñ derekteri endi belgili bola bastadı. 1942 jılı diviziya Aqmolada jasaqtalıptı. Äskeri şala dayındıqpen jasaqtalğan diviziya 1942 jıldıñ mamırında, Har'kov tübindegi qorşaudı bwzıp şığuğa bwyrıq berer aldında, 4091 sarbazğa 71mıltıq, yağni 7 adamğa bir mıltıq jäne bärine 3100 jarılğış oq –däri bärilipti. Qazaq bozdaqtarın qarusız jalañ qılışpen ölimge jwmsauı – «Gitlermen salıstırğanda Stalin soldattardı ölimge 8 ese köp jwmsadınıñ» ayğağı (Mihail Gareev, Äskeri akademiyadan.2005 jıl). “Törtinşi bilik» gazetiniñ 2016 – jılğı mamırdıñ 28-jwldızındağı sanında şeteldik arhivterden alınğan videosyujettegi 106-attı äsker diviziyası jönindegi nemis oficeriniñ aytqanı: «Ne degen qırğız (qazaq) degen jan keşti batır halıq, atqa minip, ajalğa qaymıqpay jalañ qılışpen tankterge

  • ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    ŞOQAN UÄLIHANWLI DEGEN EKEN..

    El auzında qazaq oqımıstıları ayttı degen sözder az emes. Belgili ğalım, etnograf A. Seydimbek qwrastırğan tarihi twlğa, asqan oqımıstı Şoqan babamızdıñ tapqır sözderin nazarlarıñızğa wsınamız. * * * Ombığa oquğa jürer aldında bala Şoqan äkesiniñ el işi mäselesin şeşudegi keybir öktem, ojar qılıqtarına köñili tolmay, «oquğa barmaymın» dep qiğılıq salsa kerek. Tipten könbey bara jatqan balasın qatal Şıñğıs järdemşi jigitterine baylatıp almaqqa ıñğaylanıp: «Şıqpasa köterip äkeliñder, arbağa tañıp alamız!» − deydi. Sonda därmeni tausılğan Şoqan äkesine: «Baylatpa! Abılay twqımınan baylanğandar men aydalğandar jeterlik bolğan!» − dep til qatadı. Bala da bolsa aqiqat sözdi aytıp twrğan balasınan tosılğan äke dereu Şoqandı bosattırıp jiberedi. * * * Peterburgte Sırtqı İster ministrliginiñ bir

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: