STIV DJOBSTIÑ «APPLE» KOMPANIYASI QALAY PAYDA BOLDI?
kerey.kz
Älemdi özgertem degen alañğasarlar şın mäninde onı özgertedi. Apple kompaniyasınıñ «Özgeşe oylay bil» attı jarnamalıq beynebayanında aytılğan söz, dep jazadı «Alauinform».
Alma är türli boladı: qışqıl, aşı, tätti, keybiri ağaşınan alısqa qwlamaydı, tura N'yutonnıñ basına tüsetindey ğana boladı. Oğan qosa jartılay tistelgen almalar bar. Sonday almanıñ biri Apple kompaniyasınıñ logotibine aynaldı.
Älem osı kompaniyanıñ negizin qalauşı, asa talanttı Stiv Djobstan 2011 jılı ayırılıp qaldı.
«ÖLİM ESKİDEN TAZARTADI. OL JAÑAĞA JOL AŞADI. SOLAY BOLUI TIİS. ÖYTKENİ, ÖLİM ÖMİRDİÑ OYLAP TAPQAN EÑ ZOR KEREMETİ» DEGEN EKEN STIV DJOBS BİR SÖZİNDE.
Är adamnıñ boyına layıqtı birkelki jetistiktiñ jattandı täsili bolmağanmen, bwl maqaladan ärkim Stiv Djobstıñ jürip ötken jolımen tanısıp şığa aladı. Bälkim, özine paydalı aqparattı tabar.
Stiven Pol Djobs 1955 jılı 24 aqpanda San-Francisko qalasında düniege keldi. Tua salısımen onıñ ömiriniñ qızıqtarı bastaladı. Onıñ ata-anası odan birden bas tartadı. Jağdayı kelmegendikten emes. Anası Djoan Şible nemis emigranttarınıñ qızı. Olar fermerlikpen şwğıldanğan. Äkesi Abdulfattah Djandali universitette jwmıs istegen. Anasınıñ äkesi olardıñ qosıluına qarsılıq bildiredi. Qızın mwragerlik tizimnen şığaramın dep qorqıtqan. Sol sebepti bwl jwp qosıla almağan. Balaların özge otbasığa bağıp aluğa ötkizedi. Ögey ata-anasına bala joğarı bilim aluı kerek degen talap qoyadı. Stivti asırap alğan äke-şeşesi bwl talaptı orındaydı.
Söytip, näreste Stiv Djobstar otbasına keledi. Ekeuin de jaqsı körgen. «Olar meniñ tolıqqandı ata-anam, 100 payızğa» dep özi aytatın. Key äriptesteri Djobstıñ qılıq-äreketterinen tastandı balanıñ ökpesin kördik dep te äsireledi. Biraq Stivtiñ özi mwnı moyındamağan. «Meni asırap alğanın basınan bildim. Men özimdi erkin sezinetinmin. Biraq eşqaşan tastandı sezingenim joq» deydi ol.
Stiv bala küninen äkesi Polğa kömektesip östi. «Qorşaudıñ işki jağın jaqsılap jasau kerek» degen äke sözi Stivttiñ sanasında mäñgilikke jazılğan söz boldı. «Onı eşkim körmegeni mañızdı emes, ol işki jaq tap-twynaqtay taza boluı kerek» degen sözder onıñ ömirinde ülken röl atqardı. Osı qağidanı ol öziniñ önimderin jasağan kezinde de bwljıtpay orındaydı.
Bala küninde Stiv özin gumanitarlıq bilimge jaqınmın dep eseptegen. Biraq tehnikanı da janı süyetin. Alğaş ret komp'yuterdi Eyms qalasınan köredi. Köre sala ğaşıq boladı. Gumanitarlı jäne naqtı bilimderdi qatar meñgergen adamdardıñ mañızı turalı oqığan ol «men osınday adam bolam» dep şeşedi.
Tehnologiya men kreativtilikti biriktire otırıp jetistikke jetken alğaşqı adam Djobs boldı. Oğan kez kelgen zat äri süykimdi, äri paydalı bolatını wnaytın. Komp'yuter jasau isine swlulıqtı engizgen Djobs boldı.
Ata-anası oğan qattı sendi. Jastayınan balasınıñ özgeşe ekenin tüsingen. Olardıñ senimi eseygen soñ aqtaldı. Stivtiñ aytuınşa, ol senim onıñ mineziniñ qalıptasuına erekşe äser etken. «Äke-şeşem meni qattı jaqsı kördi. Meniñ basqa ekenimdi tüsingende olar da jauapkerşilik sezindi. Jaqsı degen mektepke ornalastırıp, qajetimniñ bärin äperip otırdı. Olar meniñ potencialımdı aşuğa üles qostı» deydi Stiv Djobs.
Ata-ana balasınıñ özine degen senimin nığayta otırıp onıñ älemnen qanday orın alatınına äser etetinin wmıtpağanı jön.
Stiv tapqır äri jauaptı bala bolıp östi. Biraq mektepte sıyıspadı. Özimşil bala eşkimdi moynıdamadı. Oqığısı kelmedi. Naşar tärtibi üşin onı mektepten şığardı. Jaña mektepte Stiv tamaşa wstazdı jolıqtıradı. Ol apay matematikadan sabaq beredi. Minezdi wldı tüsingen jalğız jan, onıñ tilin tabadı. Sol mwğalimniñ arqasında Stiv sınıpta onınşı sınıptıñ emtihandarın tapsırıp, bir jıl attap ketedi. Biraq joğarğı sınıptıñ oquşılarımen tağı da til tabısa almay, basqa mektepke auısuğa bel buadı.
ATAQTI ADAMDARDIÑ KÖBİ MEKTEP JASINDA TOPTI QARĞANIÑ İŞİNDE SAUISQANNIÑ KÜYİN KEŞKENİN KÖRUGE BOLADI. MWNDAY JAĞDAYDA ATA-ANA BALASINIÑ JAĞINA ŞIQQANI DWRIS. BALAÑIZDIÑ ÖZGELERGE WQSAMAUI ONIÑ QABİLETİNİÑ EREKŞELİGİ BOLUI IQTIMAL.
Keyinnen Stiv Djobs öziniñ attası Stiv Voznyakpen tanısadı. Birinşi ortaq isteri seriktestiktiñ wstanımdarın ayqındaydı: Voznyak tamaşa qwrılğı oylap tabadı. Al, Djobs onı twtınuşığa qalay ıñğaylı etip, qalay payda tabuğa bolatının oylastırğan.
1972 jılı Stiv Portlendtegi qımbat oqu orındarınıñ biri Rid kolledjine tüsedi. Birinşi kursta onı tastap ketedi. Bügingi tañda är adam wmsınatın joğarı bilim Stiv Djobsta bolmaptı. Ömirde jetetin jetistikterge mülde basqa dünieler äser etedi eken.
1976 jılı Voznyak jäne Ronal'd Ueyn üşeui Apple kompaniyasın qwradı. Almadan şıqqan atauğa är türli sipattama beriledi. Stiv kompaniyasın telefon anıqtamalığınıñ birinşi betinen körgisi kelgen. Sol üşin «A» degen äripti tañdağan. Ekinşi bir añız boyınşa, ne dep ataymız dep bastarın qatırıp otırğanda Stiv dostarına «beske deyin atau tappasañdar, men onı alma dep atay salam» depti-mıs.
70-jıldarı bwl kompaniya jeke komp'yuterlerdiñ birneşe seriyasın şığardı. Bükil älemge 5 million danamen taradı. Söytip, jeke komp'yuter industriyasınıñ sara jolın salıp şıqtı.
29 jasında Stiv Forbes jurnalı wsınatın bay adamdar tiziminde eñ jas amerikalıq bolıp ataldı.
23 jasında Apple-diñ kapitalı millionğa jetken eken. 24 jasında on million bolğan. 25 jasında jüz millionnan asqan.
1980 jılı bir tünde onıñ kapitalı 217,5 millionğa köterilgen eken. Qor birjasına öz kompaniyasınıñ akciyasın qoyğan kezi.
Mwnday jetistikke jetuge ne sebep?
Ol, ärine, öte talanttı käsipker. Ol -novator. Onıñ oyınşa, «tek innovaciya köşbasşını onıñ izinde kele jatqandardan erekşeleydi» eken. Djobs twtınuşınıñ neni qalaytının tüysikpen sezetin bolğan. «Siz twtınuşıdan ne qalaysız dep swray almaysız, siz swrağanın dayın etkenşe olar basqasın qalap ketui mümkin».
1985 jılı AQŞ prezidenti Reygan Djobs pen Voznyaktı tehnikalıq progress üşin marapattadı. Djobstıñ jañaşıl ideyaların onıñ qarsılası Bill Geyts te moyındap otırğan. Djobstıñ jetistikke jetuiniñ jäne bir sebebi, özine kerekti adamdardıñ basın qosa biluinde. Komandası ärdayım mıqtı bolğan. Ol özgelerdi öz ırqına bağındıra bildi. Onıñ quatı men iskerligi özgelerdiñ ündemey moyındauına alıp keletin. Ol talanttı adamdardı tani biletin. Aynalasına tek käsibi bilikti adamdardı jinadı.
«Talanttardı jinap alıp, sen mınanı iste dep aytu artıq. Biz olardı bizge aqıl aytuı üşin jaldaymız» deydi Stiv bir sözinde. Key kezde qol astındağılardı renjitken kezderi de bolğan. Birjaqtı jaqsı basşı emestigin özi de moyındağan. Degenmen, özgelerdiñ önimdi jwmıs jasauğa şabıttandıratın erekşeligin atap ötpeuge bolmaydı. «Adam ömirin qwtqaru kerek bolsa, artıq 10 sekundtı qalay qısqartar ediñ?» degen saualdıñ özinen jıldamdıq pen uaqıttıñ qadirin biletin adamnıñ sözin köremiz. «Eger 5 million adam «Maktı» qoldansa, onı qosuğa ketetin uaqıttıñ 10 sekundın ünemdesek, ol twtınuşığa jılına 300 million sağat ünemdeydi, yağni bwl 100 adamnıñ ömirin saqtauğa ketken uaqıt bolıp şığadı» deydi Stiv Djobs.
1985 jılı Djobs kompaniyadan ketedi. Basşılıqqa talas bastaladı. Sol jılı NeXT kompaniyasın qwradı. 1986 jılı Pixar attı animaciyalıq studiyanıñ seriktesi boladı. «Oyınşıqtar tarihı», «Qwbıjıqtar korporaciyası» degen mul'tfil'mder şığadı. 2006 jılı Djobs Pixar kompaniyasın satıp alğan Disney kompaniyasınıñ direktorlar keñesiniñ müşesi boladı.
Ärine, mul'tfil'm tüsiruge ol qatısqan joq. Djobs mıqtı menedjer bolğan. Darındı basqaruşı. Ol öz biznesi üşin eñ kerekti adamdardı tartıp otırğan. Köbine qomaqtı aqşamen emes, qızıqtı ideyamen soñınan erte bilgen.
Ol ärdayım älemdi bwrınğısınan jaqsıraq etuge talpınıp otırğan. Onıñ bar qadamı soğan bağıttalğan. Osı maqsattı är adam boyına qondırıp, soğan qızmet etui kerek. Sonda ğana Djobs siyaqtı älemdi özgerte alatın wlı adamğa aynalasız.
1991 jılı Djobs Loren Pauellğa üylenedi. Bir wl, eki qızdarı bar. Sol kezde ataqtı Apple milliondağan şığınğa bata bastaydı. 1996 jılı Djobs kompaniyağa qaytıp oraladı. Onıñ innovaciyalıq oylarınıñ arqasında narıqtıñ basqa segmentterine jol aşadı. 2001 jılı Apple audiopleer iPod jasap şığaradı. 2007 jılı alğaşqı smartfon iPhone-dı sata bastaydı. 2010 jılı planşet narığına iPad şığardı. 2010 jılı FinancialTimes Djobstı jıl adamı dep tanıdı. 2011 jılı MillwardBrown agenttigi Apple brendin eñ qımbat sauda markası dep atadı.
Djobstıñ qabileti nede edi? «Bir jılda 250 milliardtı jelge wşırudıñ ne ekenin biletin at töbelindey azğantay adamnıñ birimin» deydi ol. Eşqaşan eñseñdi tüsirme. Ol ömirde köp qiındıq körgenin, sätsizdikterge wrınğanın, ökingen kezderi tım köp bolğanın moyındaydı. Barlıq qiındıqtan sabaq ala bilgendikten süringen kezde qaytıp twra alğanın aytadı. Jetistikke jetetin adamnıñ eñ bastı erekşeligi osı bolsa kerek. Adam özine senui kerek.
«Jetistikke jetken adam men jetpegen adamdı böletin şek – birbetkeylik».
Stiv Djobs öz isin ölermendikpen jaqsı kördi. Sondıqtan jetistikke jetti. Aqşadan basqa jetistikke jeteleytin bölek närse bar. Ol quanış. Ömirge quana bilu. Baqıtsız adamnıñ jetistikke jetui uaqıtşa qwbılıs. Ömirden läzzat alatın adam, ömirge barın beredi.
«Jaqsı jwmıs jasau üşin bir ğana jol bar, sol jwmıstı jaqsı köru» – deydi Djobs. Djobstıñ közdegeni aqşa emes edi. «Ziratta bay adam boluıñ mañızdı emes. Wyıqtar aldında bügin bir ğajap jasadım deu – mine, bwl baqıt!» deytin ol.
Djobs şeşimdi tez qabıldaytın, ötkir minezdi jan bolğan. Täuekelge jii barıp otırğan. Özgeler bwğıp qalar jerde, ol alğa jıljığan. Osı batıldığı onı arındağan asau tolqındardan alıp şıqqanı da ras. Batıldığı jetpegen talay dosı şetke şığıp qalğan.
2011 jılı tamız ayında Djobs auır dertine baylanıstı kompaniyadan ketedi. 5 qaraşada dünieden ozadı.
Djobstıñ jasap qaldırğan önimderi milliondağan adamdardıñ mwqtajdığın ötep otır.
«Biz jer betine özimizidiñ izgilik qoltañbamızdı qaldıruğa keldik. Äytpegende, nesine barmız?» degen Stiv Djobs öziniñ öşpes qoltañbasın qaldırdı.
Jetistiktiñ 12 qağidası
1) Süyikti isiñmen aynalıs. Öziñe şın kerektini tap. Ömirde wlılıq jasaudıñ bir ğana jolı bar, ol – jasağan närseñdi jaqsı köru.
2) Özgeşe bol. Basqaşa oyla. «Sarbaz bolğanşa, qaraqşı bolğan artıq».
3) Şamañ jetetinniñ eñ jaqsısın jasa. Bastağan är isiñe barıñdı sal. Qalğıma! Jetistik odan da zor jetistikke esik aşadı. Jetistikke talpın! Kemeldikke ğaşıq adamdardı jwmısqa tart.
4) SWOT-saraptama jasa. Öziñ kompaniyañdı aşa salısıñmen bir paraqqa onıñ wtımdı jäne wtılatın twstarın tizip jaz. Şirik almalardı kompaniyadan şığaru üşin eş müdirme.
5) Pısıq bol. Är kez zor maqsat qoya bil. Mıñdağan oydıñ işinen tez arada, tiyanaqtı türde jüzege asıratının tañda. Sol oymen birge mümkindik aşatınına birge sekir. Birinşi qadam – eñ kürdeli närse. Eş oylanbay atta! Jüregiñ men tüysigiñe senetindey batıl bol!
6) Titteyden basta, wlı maqsattı armanda. Qarapayım bir-eki isten bastasañ, kürdelisine de jetesiñ. Erteñgi kündi ğana oylap toqtama. Keleşekti de oyla. «Bükil älemge ne bere alam» dep oyla.
7) Narıqtıñ köşbasşısı boluğa talpın. Sonı tehnologiyağa ie bol. Qızmetiñniñ bar salasın qadağala. Eñ mıqtı tehnologiya bar bolsa, onı eşkim qoldanbasa da – sonı paydalan. Birinşi bol! Öndiristik standarttı öziñ wsınıp otır..
8) Nätijege män ber. Adamdar äreketiñe qaray bağalaydı. Sondıqtan nätijeni nazardan tıs qaldırma. Sapanıñ tarazısı bol. Köp adam sapanıñ ne ekenin bilmeydi. Olarğa sonı eskertu kerek. Sapasın bilmese, önimdi satıp almaydı. Bezendiruine män ber. «Dizayn obraz ben ne sezingeniñdi bildirmeydi, ol ıñğaylılığımen jaulap aladı».
9) Aqıl swra. Är salanıñ mamandarınan aqıl swra. Ärbiri öziniñ paydalı keñesin aytadı. Eger sen istiñ mäyegi bolsañ, onda key kezde sağan şınayı jauap bermeytinine ökpeleme. Olar qorqadı. Betperde ki, basqa aqparat közderine jügin. Seniñ önimiñdi qoldanatın twtınuşılarğa nazar sal. Olardıñ degenine qwlaq tür.
10) Özgert. Innovaciya köşbasşını izinen ilesuşilerden özgeşeleydi. Adamdarıñdı jwmsap üyren. Özge basşılıqta otırğandarğa seniñ isiñniñ 50 payızın ber. Qalğan 50 öziñe qaldır. Dwrıs joldan tayıp ketpeu üşin mıñdağan kedergilerge joq dep ayt. Tek mañızdı närselerge män ber. Innovaciyağa wmtıl. Älem üşin eñ kerektini, eñ jaqsını jasağısı keletinderdi jwmısqa al. Tipti tehnikalıq kompaniyada da önimge barın salatın adamdardıñ mädenietin qalıptastıru kerek. Köptegen kompaniyalar da talanttı injenerler men aqıldı adamdarı bar, biraq nätijesinde solardıñ basın biriktiretin wlı küş kerek.
11) Öz qatelikteriñnen üyren. Jañanı jasap jatqan adamnıñ qatelik jasauı qalıptı. Eñ mañızdısı der kezinde qateligiñdi tauıp, onı tüzeu.
12) Üzdiksiz oqıp, bilim al. Är kezde oqitın, tanuğa twrarlıq närse tabıladı. Özgelermen oy bölis. Öz kompaniyañdağı adamdarmen, kompaniyadan tıs adamdarmen söylesip jür. Twtınuşıdan, bäsekelesten, seriktesten üyren. Eger seriktesiñ sen wnatpaytın adamdarmen söylesse, olardı jaqsı körip üyren. Maqta, madaqta, öziñe paydalınıñ bärin jasa. Dwşpanıñdı sına. Biraq aşıq sına. Aqiqattı moyındap sına.
Audarğan Şınar Äbildä
Abai.kz
Pikir qaldıru