Mekemtas MIRZAHMETOV: “Qazaq tilin bilmeytinderge qızmet berilmeui kerek!”
- Negizinen bizdiñ qoğamda tildi büldirip jürgen şala qazaqtar men ada qazaqtar. Bwl jağdayğa olar da kinäli emes. Tildiñ bügingi ahualına sonau Keñes Ükimeti twsındağı sayasat äli künge deyin öz salqının tigizip kele jatır. Qazaq tilin twğırına qondırudıñ bir ğana jolı bar. Ol – qazaq tilin bilmeytin qazaqtarğa qızmet bermeu. Tilge kelgende äueli biz qazaqtardı jönge salıp aluımız kerek. «Özin-özi ayamağan basqanıñ betin şiedey qıladı» demekşi, özimizdi-özimiz ayamasaq, özgeler bizden seskenetin boladı. Qazaqşa bilmeytin qazaqtar qızmetke müldem alınbasa, olardıñ bäri bir jıldıñ işinde qazaqşa söylep keteri anıq. Nege deseñiz, olarğa jan kerek. Bwrın qazaqşa birauız söz ayta almaytın keybir şeneunikterdiñ qazir bwlbwlşa sayrap jürgeni siyaqtı. Osı uaqıtqa deyin öz tilinen bezinip kelgen bezbüyrekterge osı qatañ talaptı qoyuımız kerek. Mwnı körgen özge wlt ökilderi, qazaqtar özdi-özin ayamay jatır, bizdi de oñdırmas dep, öz erikterimen qazaq tilin biluge talpınatın boladı.
Eger de, biliktiñ tizginin wstağan azamattar sayasi erligi jetip, osı qadamğa barar bolsa, tildiñ töñireginde tuındağan bar mäseleniñ tüyini op-oñay tarqatıla qoyar edi.
Qazaqtıñ tili eñ bay, eñ körkem, eñ jasampaz til. Ökiniştisi sol – osınday qwdiretti tildiñ qadirin tüsirip aldıq. Patşa ükimetiniñ bizge qarsı jürgizgen orıstandıru sayasatınıñ saldarınan. Men bwl mäselege «Qazaq qalay orıstandırıldı?» attı eñbegimde ğılımi-teoriyalıq twrğıdan tereñirek üñile tüstim. Resey ne üşin orıstandıru sayasatın jürgizdi? Öytkeni bizdiñ orıstanğanımız olarğa kerek boldı.
Kezinde Brejnev «edinıy sovetskiy narod» degende, birtildilikti közdegen bolatın. Reseydiñ wlt mäselesi twrğısında wstanıp otırğan sayasatı kim-kimdi bolsın seskendireri anıq. Mäselen olar özderine qarastı türik halıqtarınıñ bäriniñ atın atalmastay etip, guberniyalarğa böludi qolğa alıp jatır. Maqsat sol – osı täsilmen özge wlttardıñ atın da, tilin de joğaltu. Özge wlt ökilderine öz sayasatın jürgizu otarşıl elderdiñ bärinde kezdesedi. Biraq otarşıl elderdiñ işinde eñ oñbağanı – Resey. Reseyge türik halqınıñ jendeti bolğandığın aşıq aytatın kez keldi. Nege deseñiz, 49 halıqtıñ 27-niñ tili Reseydiñ qol astına kirgennen keyin «öli tilge» aynaldı. Aman qalğandarınıñ özine osı aylasın äli künge deyin qoldanıp keledi. Büginde orıstıñ mısı baspağan türki halıqtarınıñ bar-joğı 6 memleket ğana qaldı. Qalğan halıqtıñ bäri Resey men Qıtaydıñ qol astında. Resey orıstandıru, Qıtay qıtaylandıru sayasatın jürgizuden tanbay keledi. Men mwnı otarşıldıq ideyadan arıla almağan memlekettiñ äreketi dep bağalaymın. Basqa däneñe de emes. Qazaq tili hali osınday sayasi jağdaylarğa baylanıstı keri ketip twr. Bolaşaqta tildiñ jağdayı tüzeletinine senemin. Tek asığıstıqpen şala tirlik jasamauımız kerek.
Äueli, arğı-bergi jağdaydı saralay otırıp, ana tilimizdi öziniñ tabiği qalpına keltiruimiz kerek. Jas wrpaq uızınan qanbasa, ol jaqsı wrpaq bolmaydı. Tek ğana jas wrpaq emes, bilik basında otırğandardıñ deni uızınan jarımağandar. Olarda mansap bolğanmen, ruhani qwndılıq degennen jwrday. Olar qanşa jerden talpınğanımen, bilimdi bolğanımen uızınan jarımağannan keyin oñ nätije şıqpaytını da belgili.
- Jaqında ğana Tilderdi qoldanu men damıtudıñ 2011-2020 jıldarğa arnalğan memlekettik bağdarlaması jasaldı. Osınday bağdarlamalardıñ bizge bereri bar ma?
- Şının aytu kerek, qağazdan, qaulıdan bir qayır bolatın bolsa, äldeqaşan bolar edi. Tildi damıtamız dep bağdarlama jasağannan eşnärse şıqpaydı. Jasalatın isti tek täjiribe jüzinde tikeley iske asıruımız kerek. Bizdiñ memleketimizge tilge qatıstı qay jaqtan qanday qısım bolıp jatqanın kim biledi? Mümkin bizge beymälim qanday da bir kedergiler bar şığar. Öytkeni bir jaqtan aqırıp ayu twrsa, ekinşi jaqtan jalının şaşıp aydahar twr. Alıp eki imperiyanıñ ortasında twrğandıqtan, bwl jerde memleket basşısı Abılayhan sındı sarabdal sayasat wstanuı qajet. Bwl twrğıda Elbasımızdıñ jürgizip otırğan sayasatı da osal emes dep bilem. Negizinen bwl jolda tözimdilik tanıta bilgen de dwrıs. Tildiñ tüytkilin asıqpay, äbden pisirip barıp, tübegeyli şeşetin töte joldı tabuımız kerek. Retine qaray qazaqqa qazaq mektebin, orısqa orıs mektebin berip, ornalastırsa, is retine keleri anıq närse.
- Aralas mekteptiñ tigizip jatqan zardabın öziñiz az aytıp kele jatqan joqsız. Qarap otırsaq aralas mektep qazaq tiliniñ tazalığına qarsı qoldanılıp otırğan bir täsil siyaqtı. Sonda biz özimizge özimiz qastandıq jasap otırmız ba?
- Solay bolıp twr ğoy. Jas wrpaq tiliniñ şwbarlanuına aralas mektepterdiñ ıqpal etip otırğanı aytpasa da tüsinikti. Ökinişitisi – aralas mekteptiñ osı uaqıtqa deyin azaymay kele jatqanı. Al, özge memleketter aralas mektep sanın künnen-künge azaytuğa tırısıp kele jatır. Osı jolda jüyeli jwmıs ta jürgizip jatır. Bizdiñ elimizde bolsa, bäri kerisinşe. Bıltırğı jılı elimizde aralas mekteptiñ sanı 2068 bolsa, biıl 2089-ğa jetip otır. Ne degen keri ketken tirlik ekeni tüsiniksiz. Bilim beru salasındağı barlıq iske bilim ministrligi tikeley jauaptı bolğandıqtan, olar qol qusırıp qarap otırmay, qanday da bir şara qoldanuı kerek.
Bilim salasına jaña basşı keldi. Jaña basşıdan bükil el jandı ister kütude. Bwl ümitimiz aqtaladı degen oydamın. Eger bügingi bilim ministri wlttıq ruhı mıqtı azamat bolsa, bwl mäselege bey-jay qarap otıra almas.
Ataqtı Dulat aqınnıñ «Şığıstan aqqan ızğırıq, boran boptı soqtı batıstan», – dep meñzegenindey bwl qauip türli jağdayğa qaray özgerip otıratını bar.
Bizdiñ memleketimiz – özge wlt ökilderiniñ ıntımağı men birligin jarastırıp, tatu-tätti ğwmır keşip jatqan köp diasporalı memleket. Bwğan dauımız joq. Bwl jerde orıstardıñ ökpesi qara qazanday bolar jöni de joq. Biz olarğa müldem mektep berme dep otırğanımız joq. Tek orısqa da, qazaqqa da jäne qajet bolsa, basqa wlt ökilderine de jeke-jeke mektep beruimiz qajet. Bwl eşqanday da qiın şarua emes.
Eger biz täuelsizdik alğan künnen bastap, osı mäseleni qolğa alğanımızda qazir wrpaqtarımız tügelimen qazaqşa sayrap twrar edi. Aralas mektepke bir tosqauıl qoyılmasa, bizdiñ wrpağımız äli 10-20 jıl boyı orıs tilinde şüldirleuge mäjbür bolatını anıq närse.
Aralas mektep degen bügin ğana payda bolğan joq qoy. Nege biz osınıñ şığu tarihına üñilmeymiz? Bwl äu basta patşa ükimetiniñ bögde wlttarğa qarsı oylap tapqan sayasatı ğoy. Aralas mektep – keşegi Il'minskiy bastağan, general gubernator Kaufman qoştağan bizdi orıstandırudıñ oñtaylı täsili ğoy. Nege biz tarihqa sın közben qaramaymız? Soqırğa tayaq wstatqanday körinip twrğan närseni körmeytin biz netken sorlı adamdarmız özi?! Aralas mektep qazaq tiline qarsı jımısqı sayasatın jürgizip twrğanda, tuğan tilimizdiñ kösegesin kögertemiz dep jasağan jwmısımız jüz payız jüzege asadı degenge men senbeymin.
Memlekettik til öziniñ şınayı märtebesine ie bolu üşin äli qıruar jwmıstar atqarıluı kerek. Tek bilik basındağılar aytılğan wsınıstarğa moyınswnıp, jüyeli jwmıs jürgize bilse bolğanı.
- Qazir «Üş twğırlı til» sayasatın mıqtap qolğa alıp jatırmız ğoy. Öz tilimizdi twğırına qondıra almay jatıp, osı bizge ne jorıq degen oy keledi keyde…
- «Üş twğırlı til» degende bwl jerde qazaq, orıs, ağılşın tilin aytıp otır ğoy. Meniñ bwğan eş qarsılığım joq. Atalğan tilderdi tübinde bilu kerek.
Biraq «Üş twğırlı til» sayasatın jüzege asıramız dep, balabaqşadan bastap baybalam saludıñ qajeti joq. Mäselen, şetelderde bastauış sınıptı bitirgenşe, eşqanday özge tildi qospay, tek özderiniñ ana tilinde ğana oqıtadı. Al biz elden erekşe bolıp, dwrıs-bwrısın bağamdamay jatıp, özge tildi tıqpalaymız kelip. Biz bwl jerde ülken ğılımi qatelik jiberip otırmız. Bükil älem moyındağan täjiribeden biz nege qaşuımız kerek? Aldı-artına qaramay, betaldı jügire berudi qoyu kerek. Jan-jağımızğa qarap, bärin saralap is qılatın bolsaq, eşnärseden wtılmaymız. Jas wrpaqtı eñ äueli ana tilimizdiñ uızına jarıtpay jatıp, basqa tildi üyretip basın qatıruğa bolmaydı.
Üş til bilu degen ärine, jaqsı närse. Ağılşın tili älemdik til bolğandıqtan, onı mindetti türde bilu kerek. Biraq onı qalay, qaşan üyretu kerek, mäsele osıda. Eñ birinşi, jas wrpaqtı öziniñ ana tiliniñ uaızına jaqsılap qandıruımız kerek. YAğni bastauış sınıptı bitirgenşe, eşqanday tildi qospay, taza qazaq tilinde bilim beruimiz kerek. Sonda ğana bizdiñ sanamızda birtildilik mehanizmi qalıptasadı. Öz tilin jetik bilip, oñ-solın tanığannan keyin, üş tildi, tipti odan da köp tildi meñgeruine jol aşuımız kerek. Sonda biz eşnärseden wtılmaymız.
- Ağa, öziñiz Bauırjan Momışwlın tereñirek zerttegen ğalımnıñ biri jäne biregeyisiz. Baukeñ Keñes Ükimetiniñ qılışınan qan tamıp twrğan kezinde qazaq tilin memlekettik til etu mäselesin köterdi. Sonday-aq, tilge qatıstı oyların aşıq jäne aşına ayttı. Batır atamız aytqan ösietke bügingi wrpaq qanşalıqtı qwlaq asıp keledi…
- Qazaq tiliniñ tağdırına alañdap, janın auırtqan jannıñ biri – Baukeñ ekeni sözsiz. Öz zamanında ol kisi köp närseni aytıp ta ketti. «Ana tilin bilmegen hayuannıñ nadanı» deydi Baukeñ. Adamnıñ jamanı boluı mümkin, al hayuannıñ nadanın estigeniñiz bar ma? Joq. Demek bwl ana tilin bilmegen adam eñ tömengi satıdağı tirşilik iesi degen wğımnan tusa kerek. Ana tilin bilmegen adam ol barıp twrğan namıssız adam. Ana tilin bilmegen, öz wltın maqtan etpegen jannıñ januardan ayırmaşılığı joq.
Baukeñ soğıstan kelgennen keyin el işinde jürip bar jağdaydı kördi. Tildiñ ahualına da qanıqtı. Söytip qazaq tiliniñ mäselesin köterip, kölemdi hatın jazdı. Til salasınıñ mamandarı tipti, atı darday ğalımdardıñ özi aytudan jasqanğan til mäselesin köteruge sol kezde batır Baukeñniñ ğana batılı jetken edi. Baukeñniñ maqalasın Ortalıq Partiya Komiteti basında jaqsı qabıldadı. Ülken şaralar qoldanıp, qaulı qabıldayın dep twrğanda bir saq qazağınıñastırtın äreketimen jüzege asqalı twrğan is sol jerden üzilip qaldı. Sol kezde Ortalıq Partiya Komiteti Baukeñniñ wsınısın qabıldağan kezde, biz qazir til turalı mäsele qozğap otırmağan bolar edik. Ol kisiniñ sol uaqıtta atap körsetken kemşiliginiñ bäri qazir ayna-qatesiz aldımızdan şığıp otır. Onıñ bäri Bauırjan Momışwlınıñ ülken patriottıqpen, tereñ tanımmen aytqan oyları edi.
1956 jılı Almatı qalasında wlt tilderi turalı Bükilodaqtıq jinalıs ötti. Sonda sahalardı tildiñ tabiği zañdılığın saqtap otırğandığı üşin qattı sınğa alındı.
Sol jiında orısşa qalay jazılsa, solay aytıluı kerek degen wsınıs aytıldı. Bizdiñ qazaqtar sol wsınıstı qos qoldap twrıp qoldadı. Osıdan keyin bizdi maqtadı. Ne üşin? Olardıñ aytqanına bas şwlğıp, köngenimiz üşin.
Bizdiñ tilimizdegi singarmonizmnıñ büginge deyin bir izge tüspeui sol kezdiñ ıqpalınan qalğan dünie. Mwnı köp adam wğa bermeui mümkin. Men tek osı salanı zerttep, zerdelegennen keyin osınday oy tüyip otırmın. Qazir biz qay emlemen jürerimizdi bilmey şatasıp jürmiz. Eñ dwrısı, öz aldına egemen el bolğannan keyin, emlemizdi wlttıq twrğıdan qaytadan jasağanımız jön.
- Öziniñ wltttıq ädet-ğwrpı men salt-dästürin saqtay bilgen wlt ğana jahandanu däuirinde jwtılıp ketpey, özindik bolmısın saqtap qalatını anıq. Al biz osı talapqa qanşalıqtı jauap bere alamız?
- Biz özimizdiñ wlttıq salt-dästürimizdi saqtauğa talpınıp-aq kelemiz. Biraq biletinimizben qatar, bilmeytinimiz de bar. Wmıt qalğan salt-dästürimizdiñ türleri jeterlik. Wlı Abay bir öleñinde: «Qınamende, jar-jar men betaşar bar» deydi. Şın mäninde büginde qınamendeniñ ne ekenin bar qazaq bile bermeydi. Qızğa qwda tüsip, qwdalar kelgende, qanına siñgen qonaqjaylıqpen olardı dastarhan jayıp kütedi. «Qızı bardıñ nazı bar» demekşi, qız bergen tarap kelgen qonaqtarmen türli oyındar ötkizgen. Solardıñ biri – qwdalar jaqtan kelgen er kisilerdiñ eñ ülkeniniñ basına oramal jauıp taqtırıp, ögizge teris mingizip, auıldı aynaldıra quğan. Sonda jaulığı jalpıldap, saqalı jelpildep bara jatqanda eldiñ bäri işek-silesi qatıp külgen. Qwdalar arasında ötetin oyındardıñ osınday türlerin qınamende dep atağan. Al, biz osını wmıta bastağan ekenbiz. Qınamende Ibıray Altınsarinnıñ Orınbor qazaqtarınıñ qız-wzatu, qwda tüsu, ölim-jitimdi atqaruı turalı äñgimesinde birşama aytılıptı. Wmıt bola bastağan osınday dästürlerimizdi qayta jañğırta bilsek, jahandanu däuirinde jwtıla qoymaspız.
Şın mäninde biz qanday halıqpız? Biz janşılğan, ruhı taptalğan mäñgürttengen halıqpız. Mäñgürttikten arılıp, tabiği qalpımızğa keletin kez jetti. Mümkin bireuler meniñ bwlay aytqanımmen kelispeytin şığar. Biraq şındıq osı.
Bizdiñ mäñgürttengen halıq ekenimiz ras. Mwnı moyındauımız kerek. Biz qoldan mäñgürttendirilgenbiz. Kezinde Goloşekin Stalinge jazğan hatında: «Qazaqtıñ intelegenciyasın joyu üşin olardı bir-birine aydap salıp, közin tügel qwrtu kerek. Olardıñ öskeleñ wrpağın ağa buınnıñ mwrasınan qwr qaldıru üşin jazuın eki ret özgertu qajet» degen. Söytip, biz arabşadan latınşağa, latınşadan orısşağa öttik. Nätijesinde ata-babalarımız jazğan mwranı oqu mümkindiginen ayrıldıq. Mäñgürt boldıq pa, boldıq. Endi sol mäñgürttikten arılatın joldı izdeuimiz kerek. Ol üşin otarşılardıñ bizge qoldanğan ayla-täsilin biluimiz kerek.
Men özimniñ «Qazaq qalay orıstandırıldı?» attı kitabımda bizge qarsı jürgizilgen orıstandıru sayasatın tört salağa jiktep, taldadım. Bwl eñbek ötkenimizdi tanuğa septigin tigizedi degen oymen qayta öñdep, kölemin molaytıp baspağa tapsırdım. Tayau arada basılıp şığadı.
Tarihi jadınan ayrılğan halıqtıñ qwl bolatını beseneden belgili. Sol üşin biz uaqıt ozdırmay, tarihi jadımızdı qayta jañğırtıp qaytaruımız kerek.
- Sonda mäñgürttikten arıludıñ jolı qaysı?
- Biz qazir tuğan tilimizden bezinip mäñgürt bolıp otırmız ğoy. Ol üşin bar qazaqtıñ qazaq tilin biluine qajettilik tudıru kerek. Qalay deysiz ğoy… Qazaq tilin bilmegen qazaqtarğa qızmet bermeu. Osı talaptı qoyar bolsaq, qazaqtar tügelimen tez arada qazaqtanatını anıq. Öytkeni olarğa kün köru kerek, jan bağu kerek.
- Qazirgi bilim salasındağı testileu jüyesine közqarasıñız qalay? Bwl jüye jastardıñ öz tilinde oylanıp, bilgenin jetkizuge qoyılğan şekteu siyaqtı emes pe?
- Testileu jüyesin keybir pänderge qoldanuğa boladı. Biraq, barlıq pänge biriñğay test jüyesin engizu tiimsiz. Mäselen, änşilerge, ärtisterge, ädebietşilerge, jurnalisterge filosofiya men tarihtan testileu jüyesin qoldanuğa kelmeydi.
Mısalı üşin, tarihşılar test jattaymız dep, soğıstıñ qay jerde, qay jılı bolğanın ğana biledi. Biraq sebep-saldarına tereñirek üñile bermeydi. Bizdiñ bir kemşiligimiz – eliktegiştigimiz. Elikteu – bwl älsizdiktiñ belgisi. Dwrısı eşkimge eliktemey, taldau jasağan jön. Odan keyin barıp qaysıbir jüyeni bolmasın, qabıldauğa boladı. Bügingi zamanda körseqızar boludıñ qajeti joq. Körseqızarlıq qasiet tek twrmıstıq jağdayda ğana emes, keybir memlekettik jağdaylarda da beleñ alıp baradı. Negizinen Qazaqstanda qoğamdıq ğılım eskirgen. Sebebi biz äli künge deyin otarlanğan eldiñ aytqanımen jürip kelemiz. Mäselen pedogogika ğılımın alatın bolsaq, pedogogikası men psihologiyası mıqtı damığan memleket bolsaq, europalıq minez-qwlıqqa boy aldırmas edik. Nege bizge wlttıq şığıstıq pedogogikanı özimizge engizbeske? Aynalıp kelip bizge janaspaytın aydaladağı jat eldiñ pedogogikasın özimizge tıqpalaymız. Qazaqstannıñ qoğamdıq ğılımı öziniñ jürip kele jatqan rel'sin özgertui kerek. Bwl rel's twyıqqa tireldi. Endi wlttıq, şığıstıq rel'ske qaray bet bwru kerek. Bwl jolğa baratın şığarmız. Biraq qaşan ekeni belgisiz. Ayqaylap jürgen qoğam qayratkerleriniñ oy-tanımı äli europalıq model'den şığa alğan joq. Europadan alatın bizge ekonomika men tehnologiyadan basqa ruhani eşnärse qalğan joq. Olardan özimizge alatın eşqanday ruhani qwndılıq joq. Endi Europa ruhani qwndılıqta bizden alatın boladı. Ol üşin zamannıñ ağımına qaray kememizdiñ bağıtın özgertuimiz kerek.
- Latın älipbiine köşu – zaman talabı deymiz. Biraq bwl mäselege kelgende el ağalarınıñ pikiri ekige jarıluda. Siz ne der ediñiz?
- Latın älipbiine köşkennen wtpasaq, wtılmaymız. Dayın emespiz deytin däneñe de joq. Qazir balalardıñ barlığı latınşa oqıp jatqandıqtan, jas öskin az ğana uaqıtta-aq meñgerip aladı. Latın ärpi bükil älemniñ qatınas belgisine aynalıp ketti. Türik halıqtarınıñ bäri latınğa köşip ketti. Qarap otırğan qırğız ben biz ğana. Elbasımız da latın älipbiine köşu üşin osı mäseleni jan-jaqtı talqılaudı tapsırğan joq pa?! Qarap otıratın eşnärse joq. Uaqıt ötkizbey köşu kerek. Arı tartıp, beri tartudıñ qajeti joq. Keybir aqın-jazuşılar osı uaqıtqa deyin jazğan dünieleriniñ oqılmay qalatındığın alğa taruda. Eger nağız qwndı dünie bolatın bolsa, eşqaşan ölmeydi.
- Qazaqi bitim-bolmısı qalıptasqan wrpaqtı tärbieleu üşin qanday qadamdar jasauımız kerek?
- Ağa wrpaqtıñ ökili sanalatın bizdiñ özimiz, şının aytqanda, şalamız. Sebebi biz keşe mäñgürt edik. Endi-endi esimizdi jiıp jatırmız. Al bizden tuğan wrpaq, mäñgürtten tuğan mäñgürtter. Qazir bizdiñ qoğamdıq oy-sanamız qazaqtıñ qırıq qwrau körpesi siyaqtı. Osı qalpımızben, qırıq qwrau bolıp kete beretin bolsaq, bir küni ıdırap tınamız. Sol üşin qırıq qwrau tüsti bir tüske endiruimiz kerek. Oydıñ ıdırauı – memlekettiñ ıdırauına alıp keletin qwbılıs. Äri bwl öte qauipti qwbılıs. Osını bir jönge saluımız kerek. Wlttıñ, memlekettiñ müddesi üşin. Jastardıñ boyına wlttıq tärbieni siñiru – bastı maqsatımız. Biraq eñ äueli qaptap ketken dinderden arıludıñ jolın qarastıru kerek. Jastarımızdıñ deni özge dinniñ jeteginde adasıp jür. Bwlardıñ bäri kitabi dinder emes, jolbike dinder. Ülkeni de kişisi de ne üşin özge dinniñ jolında janın salıp jür deysiz. Bärine sebepşi – astırtın kelip jatqan tegin aqşa. Jastarımızdıñ köpşiligi adasıp ğana qoymay, sırtqı alpauıttardıñ sayasi müddesi üşin qızmet etip jürgenderin bilmeydi. Jolbike dinderdiñ jolında jürgenderge özimizben-özimiz qırıqpışaq bolıp jatqanımız kerek. Eger biz özimizdi-özimiz tastay qılıp wstaytın bolsaq, bizdi alatın jau joq. Bolaşağımız bayandı bolsın desek, ruhani düniemizdi qwldıratpauımız kerek!
Jolbike dinderdiñ jeteginde jürgen jastardı jönge salu üşin, memleketimiz oylanuı kerek. Qanday da bir ıqpaldı şara qoldanu qajettilikke aynalıp twr.
Jastarğa wlttıq tärbie bere bilsek, olardıñ wlttıq bitim-bolmısı qalıptasarı anıq. Mäselen, qazir Abay atındağı Qazaq Wlttıq Universitetinen Wlttıq tärbie kafedrası aşıldı. Eger osını tabiği jönge tüsire alsaq, wlttıq ruhı mıqtı jastardı tärbieley alamız. Bügingi jas öskinniñ kökiregi oyau, közi aşıq. Olar özderiniñ wlttıq qwndılıqtarın moyındaydı, äri qabıldaydı. Tek biz osığan jol aşuımız kerek. Bwl jolda bir ğana universitettiñ jwmıs jasağanınan köp is önbesi anıq. Jastarğa wlttıq tärbie beruge ministrlik tikeley atsalısuı kerek. Öytkeni bolaşaqtıñ qojası – bügingi jastar!
- Twşımdı äñgimeñiz üşin rahmet!
Gülmira Sadıqova
«Jas qazaq üni» gazeti
Pikir qaldıru