Jügirtpeler
 |  |  |  | 

Mädeniet Qazaq handığına 550 jıl Qazaq şejiresi

SARAYŞIQTI SAQTAYIQ!

<span>kerey.kz</span>kerey.kz
 |  Oct 18, 2016

Atırauda talay ret bolsam da osıdan tört-bes kün bwrın Sarayşıqqa alğaş ret jolım tüsti. Qazaq eliniñ twñğış astanası bolğan qasietti şahar turalı talay derekterden habarımız bar. Äsirese Imanğali Tasmağambetov Atırau äkimi bolıp twrğan kezde Sarayşıq atı jii atalatın. Sol azamattıñ bastamasımen salınğan «Sarayşıq» memorialdı keşen-mwrajayında boldıq. Mwrajay direktorı Moldekeñniñ (Moldaş Sarsenğaliwlı Berdimwratovtıñ) äserli äñgimesin tıñdadıq.

Biraq Moldekeñniñ äñgimesi köñilimizge qanşalıqtı quanış sıylasa, ökinişke qaray sol köne Sarayşıqtıñ ornı sonşalıqtı qapalıq jağdayğa tüsirdi. Köne qwrılıs izderi tömpeşikke aynalğan. Jer betiniñ bäri şaşılğan adam süyekteri. Ayaq basuğa aruaqtardan qorqasıñ. 1995 jıldan 2009 jılğa deyin Sarayşıq aumağında Qazaqstanğa belgili arheolog, Älkey Marğwlan atındağı arheologiya institutınıñ direktorı Zeynolla Samaşevtiñ qazğan orındarın tügeldey topıraq basıp, şöp ösip ketken. Eñ bolmasa şetelderdegidey qızıqqan turister kelip körip aynalıp şığıp ketetindey jalğızayaq taqtay soqpaq ta jasalmağan. Tek äyteuir qalaşıq ornı temir tormen qorşalıptı. Sarayşıq jürekti auırttı.

Jayıq jıldan jılğa jağalaudı orıp, köne qala ornın şayıp jatır. Äyteuir endi anıq biletinim – ötken tarihımızdıñ közindey bwl qımbat qalaşıqtı mäñgilikke joğaltıp almauımız qajet. Osı öñirde qanşama tarihşı, qanşama ölketanuşı bar. El bar, jwrt bar. Oblıstıq äkimşilik bar, Ükimet bar. Bärimiz otırıp, köz aldımızda Sarayşıqtıñ mülde joyıluına qalayşa jol bermekpiz?

Konservaciya degen boluşı edi ğoy. Meniñ oyımşa eñ keregi jardı şayıp kete bermeu üşin özen jağalauın bekitetin, svaya qağatın amaldar isteu kerek siyaqtı. Arab sayahatşısı Ibn Batuta zamanındağıday wqsatıp jaña qalaşıq salu josparı keyin de jüzege asa jatar. Qazir köne Sarayşıq qalasınıñ izderin qwtqaru qajet! Tayau künderde ziyalı qauım atınan Ükimet atına hat joldağım keledi. Onıñ üstine Imekeñ de vice-prem'er degendey. Ğajayıp qwndılıqtarımızdı saqtap qalatınday tağı basqa qanday amaldar bar? Kim qanday wsınıs ayta aladı? Äyteuir beyğam, nemketti bolmayıqşı, ağayın?!

Marat Tokaşbaevtıñ facebook paraqşasınan alındı

Related Articles

  • SARBAS RUI JÄNE SARTOQAY BATIR

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Tarihtı tügendeu, ötkenniñ şejiresin keyinge jalğau – atadan balağa jalğasqan ejelgi dästür. Şejire, wlt-ru, taypa tarihı – atanı bilu, arğı tarihtı bilu bolıp qalmastan wlttıñ wlt bolıp qalıptasuı jolındağı bastan keşken san qilı oqiğaları men auır tağdırınan da mol derek beredi. Şejire – twtas halıq tarihınıñ irgetası ğana emes, wlt pen wlıs tanudıñ älippesi  sanaladı. «Qazaq halqı 200-den asa rudan qwralsa da är rudıñ öz şejiresi bolğan. Şejireşiler jüz, taypa, ru, ata tarihın tereñ talday bilgen»(1). Patşalıq reseydiñ däureni ayaqtalar twsta qazaqtıñ memlekettigin qalpına keltirudi maqsat twtqan Alaş kösemi Älihan Bökeyhan (1866-1937) alğaşqı bolıp qazaq tarihınıñ qajettiligin alğa tartıp, başqwrttıñ äygili ğalımı Uälidi Toğanmen kezdesipti. Uälidi Toğan öziniñ esteliginde: «Men birneşe

  • Gerb auıstıru mäselesi nemese «teristeu sindromı» qalay payda boldı?!

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Elimizdiñ gerbin auıstıru turalı Prezidenttiñ wsınısı (o basta wsınıs suretşi-dizayner mamandardan şıqqan siyaqtı) twtas qoğamda bolmağanmen, äleumettik jelilerde äjeptäuir qarsılıq tudırdı. Biraq, bayıptap qarasaq, bwl qarsılıqtıñ qazirgi gerbtiñ qazaq üşin erekşe qasterli nemese estetikalıq twrğıdan minsiz boluına eş qatısı joqtığın añğarasız. Soñğı uaqıttarı, auır indetpen qatar kelgen qañtar tragediyasınan bastap, halıq aytarlıqtay küyzeliske wşıradı. Qazaqstannıñ erkinen tıs, soğısqa, basqa da sebepterge baylanıstı bolıp jatqan ekonomikalıq qiındıq saldarınan halıqtıñ äl-auqatı tömendedi. Osınıñ bäri qazir qoğamda bayqalıp qalğan «teristeu sindromına» türtki boldı. «Teristeu sindromı» – dwrıstı da bwrısqa şığaratın, qanday bastamağa bolsın qarsı reakciya şaqıratın qwbılıs. Äleumettik psihologiyanı zertteuşilerdiñ payımdauınşa, osı qwbılıstı barınşa küşeytip twrğan faktor – äleumettik jeliler. YAğni, aldağı uaqıtta

  • Aytpay ketti demeñiz… (Tibet arhivi turalı)

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Altaydan auğan el turalı tarihi jazbalarda oqtın-oqtın aytılğanı bolmasa isi qazaq jwrtına Tibet turalı tüsinik äli künge deyin beymälim. Äsirese Tibet jazba derekterinde külli türki balasınıñ tarihı turalı tıñ derekterdiñ kömuli jatqanın tipten bile bermeymiz. Tibet- tarihi derektiñ eñ köp saqtalğan aymağı sanaladı. Mädeni, ädebi, ruhani jäne tarihi türli derekterdiñ ıqılım zamannan beri jaqsı saqtaluımen sırt älemdi özine baurap kegen Tibet jwrtına 19 ğasırdan bastap Batıs ekspediciyası basa nazar audarıp keşendi zertteuler jasadı. Sonıñ negizinde Tibettegi keybir salalıq bayırğı derekter Batısqa köşirildi. Esesine Tibettanu ğılımı qalıptastı. Jağırafiyalıq ornalasuı tım wzaq bolğandıqtan Tibettanu ğılımı qazaq jwrtına qajettilik tudırmadı. Tibettanumen negizinde alpauıt küşter aynalıstı. Olar tibet jwrtın igerudi basqa qırınan bağaladı. Tibette

  • Demografiyalıq saraptama

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    1-şi suret qazaqtar; Demografiyalıq ahual 1949-2020 jj. aralığın salıstırmalı körsetken. 1949 jılğa deyin, atap aytqanda kommunistik qıtay ükimeti ornağanğa deyin Şınjañ ölkesiniñ soltüstik böliginde qazaqtar, oñtüstik böligi Qaşqariyada wyğırlar basım sandı wstadı. 1951-54 jıldarı wlttıq mejeleu kezinde ortalıq ükimet qwrğan komissiya saraptaması boyınşa wlttıq avtonomiyalıq territoriyanı anıqtau mına eki bağıtta jürgizildi. Olar: BİRİNŞİ, wlttıq avtonomiyanı mejeleu boyınşa onıñ atauın twraqtandıru. Osı boyınşa üş atau wsınıldı: *ŞIğıs Türkistan avtonomiyalıq federaciyalıq respubilikası; *Wyğırstan avtonomiyalıq respubilikası; *Şınjañ avtonomiyalı respubilikası. EKİNŞİ, avtonomiyanıñ äkimşilik twrpatın anıqtau; Osı boyınşa: *Federeciyalıq twrpat; *Avtonomiyalıq oblıs jäne okurg twrpat; *Aymaq jäne audan därejeli avtonomiyalıq okurg twrpatı. Mejeleu komissiyası atalğan eki bağıtta saraptama nätijesin qorıtındıladı. Komissiya qorıtındısı boyınşa Şınjañ ölkesiniñ

  • …oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız.

    <span>kerey.kz</span>kerey.kz

    Äleumettik jelide osı otandasımızdı qızu talqılap jatır eken. Köbi sın aytıp jatır. Video jazbanıñ tolıq nwsqası joq, pikir-talas tudırğan böligi ğana tarap jatır eken. Soğan baylanıstı öz oyımdı ayta ketpekşimin: Birinşi, otandasımızdıñ videosı, fotosı äleumettik jelide jeldey esip tarap jatır. Ol azamattıñ (azamatşanıñ) jeke qwpiyası sanalatın fotosı, video jazbası kimniñ rwqsatımen tarap jatır eken? Öz basım osı posttı jazu üşin ol azamattıñ (azamatşanıñ) videodağı beynesin qara boyaumen öşirip tastaudı jön kördim. Jäne rwqsatınsız foto beynesin jeke paraqşama salğanım üşin odan keşirim swraymın. Dini wstanımı, oyı bölek bolğanımen ol da osı eldiñ tuması, bizdiñ otandasımız. Ekinşi, otandasımızdıñ dini wstanımına baylanıstı aytqan sözderi qoğamda qattı pikir tudırğan eken. Tipti onı “wlt dwşpanı”

Pikir qaldıru

Elektorndı poştañız sırtqa jariyalanbaydı. Belgi qoyılğan öristi toltıru mindetti *

Atı-jöni *

Email *

Saytı

Kerey.kz/Kerey.kz

Biz turalı:

Tel: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz tiñ bwrınğı nwsqasın http://old.kerey.kz ten oqi alasızdar!

KEREY.KZ

Sayt materialdarın paydalanğanda derekközge silteme körsetu mindetti. Avtorlar pikiri men redakciya közqarası säykes kele bermeui mümkin. Jarnama men habarlandırulardıñ mazmwnına jarnama beruşi jauaptı.

Sayt sanağı: