«Путиндікі өтірік, қазақтар ұлы держава болған!» — орыс ғалымы

«Putindiki ötirik, qazaqtar wlı derjava bolğan!» — orıs ğalımı

| Dec 1, 2016

Esiñizde me, Putinniñ ne degenin? Esiñizde şığar. Şala bülingen edik qoy-dep jazdı 365info.kz.

Esiñizge salayıq. Putin «Qazaqtarda eşqaşan memleket bolmağan» degen. Memleket qana emes, memlekettilik bolmağanın tilge tiek etken, Kreml'diñ kösemi. Swmdıq söz, iä? Ayta saldı, boldı. Odaqtasımız ne oylaydı dep pısqırğan da joq. Putin ğoy ol. Oğan bäribir…

Odan bergi uaqıtta Putin pikirin özgertti me, joq pa biz bilmeymiz. Onıñ sözi sol jolı Resey basşısın tikeley tıñdağan külli orıs halqına taradı. Al orıs halqı birjaqtı oylaydı. Biz mwnı bilemiz. Olar özderiniñ kösemderine şañ juıtpaydı. Olar üşip Putin payğambar. Joq, ras qoy?!

Biraq, küni keşe kütpegen jağday boldı. Putin pikiriniñ kül-talqanı şıqqan kün boldı bwl.

Astanada Täuelsizdik 25 jıldığına oray ülken şara ötipti. Şarağa Reseydegi tanımal professor, sol jaqtağı Ekonomikalıq strategiyalar institutınıñ direktorı Aleksandr Ageev şaqırtılğan eken. Alekeñe, riza boldıq. Ayızımızdı qandırıp aytıptı.

«Qazaqstan Täuelsizdiginiñ 25 jıldığı mwnday memlekettiñ qwrılğanına 25 jıl tolğandığın bildirmeydi. Osını wmıtpau qajet. Memlekettiñ özine 1000 jıl, tipti ğasırlardan da köp. Sondıqtan är uaqıtta Qazaqstannıñ küş-quatı ärqalay boldı.

Mäselen, Qasım xan, Esim xandardıñ twsında Qazaqstan wlı aymaqtıq derjava därejesine deyin köterilgen. Resey imperiyası qwramında da ärtürli kezeñder boldı. Sosın keñester kezinde Qazaqstan derbes memleket bolmasa da, ol memlekettiñ bolğanın moyındauımız qajet», — degen eken Ageev.

Äy, jaraysıñ!

Mwndağı ğalımnıñ «ğasırlardan da köp» degen sözine män beru kerek. Bwl ne? Bwl moyındau. Artıq-alıp qosarımız joq.

Professor mwnımen şektelmepti. «Qazaqstan KSROO qwramında bolsa da, aymaqtağı ıqpaldı memleketke aynalğan» depti ol.

«Qazaqstannıñ perifiriyalıq memleket bolğanı jayında aytıp jatır. Men özim bwl pikirmen kelispeymin. Sebebi ol keñester qwramındağı ozıq elderdiñ biri edi. Iä, Bayqoñır, uran jäne tağı basqa sirek metaldar poligondarı Mäskeudiñ qaramağında boldı. Degenmen, 91-şi jıldarğa deyin Qazaqstan jetekşi öndiristik-agrarlıq memleket bolıp qalıptasa bildi», — depti reseylik maman.

Mwnı estigen Putin qayttı eken? Putin ne dedi eken? Sayıp kelgende Ageev Kreml' köseminiñ sözin joqqa şığarıp otır. Reseyde Putinge qarsı kelmeuşi edi ğoy…

365info.kz

Tags Putindiki ötirik qazaqtar wlı derjava

Qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı?

kerey.kz

Zhalgas Yertay Qazaqstan biligi memlekettik tildi damıtu üşin qatañ şeşimderge barğısı kelmeydi deyik. Biraq qazirgi zañnama ayasında memlekettik tildi qalay damıtuğa boladı? Sonı oylanıp köreyik. Qazaq tilin damıtu jayın aytqan kezde Qazaqstan biligi qoğamdı ekige böledi. Biri – tildi damıtudıñ radikal şeşimderin wstanadı, ekinşi jağı – qazirgi status-kvonı saqtağısı keledi, yağni eşteñe özgertpey-aq qoyayıq deydi. Biraq eki joldı da tañdamay, ortasımen jürudi wsınıp körsek qaytedi!? Batıl qadamdarğa barayıq, biraq ol radikal jol bolmasın. Qazaq tilin küşpen emes, ortanı damıtu arqılı küşeytsek boladı. YAğni adamdar tildi üyrenip äure bolmay-aq, halıq jay ğana qazaq tili ayasında ömir sürudi üyrensin. Negizgi oy osı. Biz osı uaqıtqa deyin adamdar ortanı
Eldes Orda, tarihşı: «Türkistan» atauın qoldanu – aymaqtağı jwmsaq küş poziciyasın nığaytu täsili

kerey.kz

Foto aşıq derekközderden alında Ötken aptada Türkiyanıñ wlttıq bilim ministrligi mektep bağdarlamasına «Türkistan» degen termindi engizgen edi. Şetel basılımdarınıñ jazuınşa, bwl atau endi «Ortalıq Aziya» wğımınıñ ornına qoldanılmaq. Bilim ministri YUsuf Tekin jaña atau türki äleminiñ birligin qamtamasız etuge bağıttalğanın aytadı. Onıñ sözinşe, ükimet oqu bağdarlamasınan imperiyalıq mağınası bar geografiyalıq ataulardı alıp tastamaqşı. Eñ qızığı, «Türkistan» aumağına Qazaqstannan bölek, Qırğızstan, Özbekstan, Türkimenstan men Täjikstan jatadı eken. Sonday-aq keybir basılımdar bwl terminniñ Qıtaydıñ batısında ornalasqan Şıñjan ölkesine qatısı barın da atap ötti. Keybir ğalımdar «Ortalıq Aziya» termini kolonializmnen qalğanın jii atap jür. HH ğasırdağı älemdik akademiyalıq ğılımdı sol kezdegi iri imperiyalar qalıptastırğandıqtan, büginde mwnday terminder men ataular halıq sanasına äbden siñip
ABAQ ANA JÄNE TASBIKE ANA

kerey.kz

Mämi bi Jwrtbaywlınıñ şejiresinde aytıluınşa Kerey wlısınıñ arğı tegi – Şep, Sep, Baylau, Qoylau, Eldey, Köldey, Izen, Jusan sekildi taypalardan taraladı eken. Atalğan taypalardıñ birazı eski tarih betterinen kezdesse, endi bir bölimi qazirge deyin Kerey ruındağı atalardıñ esimi retinde atalıp keledi. Mwnıñ bir sebebin arğı tarihtağı atalardıñ atı öşpesin dep keyingi wrpaqtarınıñ atalar atın qayta jañğırtıp qoyğan dästürinen qarau kerek. Abaq atauına kelsek, arıda Kerey hanzadaları men hanışalarınıñ arasında Abaq, Abaqberdi, Abahan, Abaqtay, Abaqay, Abaq bike sındı esimder bolğan. Sol ata-apalarınıñ jolın jalğağan, tozıp ketken Kerey eliniñ basın qosıp, oğan äz ana bolğan Abaq esimdi qasietti ana ömirde bolğan adam. Qazaq tarihında ru atına aynalğan äz analar az bolmağan. Körnekti jazuşı,
Zelenskiydiñ “jalğız seneri äri oñ qolı”. Andrey Ermak kim?

kerey.kz

Rey FERLONG Andrey Ermak (sol jaqta) pen Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy (oñ jaqta). 2019 jıl. Andrey Ermak wşaqtan tüse sala öziniñ bastığın qwşaqtadı. 2019 jılı qırküyekte prezident Zelenskiymen jılı jüzdesu jañadan bastalıp kele jatqan sayasi seriktestiktiñ bası edi. Bwl – Ermaktıñ Resey türmesinde otırğan 35 ukrainalıqtı Mäskeuden alıp kelgen säti. Al 2020 jılı Ermak Zelenskiy äkimşiliginiñ basşısı boldı. Biraq Ukrainadağı jemqorlıq şuınan keyin onıñ qızmetine jwrttıñ nazarı audı. Sebebi Ermak Ukraina energetikalıq infraqwrılımına bölingen qarjı jımqırılğan korrupciya shemasında negizgi rölde bolğan degen aqparat tarağan. Biraq tergeuşiler bwl jayttıñ jay-japsarın tolıq aşqan joq. Ermaktıñ özi Azattıqtıñ Ukraina qızmetiniñ resmi saualdarına jauap bergen joq. Sonımen Zelenskiydiñ keñsesin basqarıp otırğan Ermak kim? TELEVIDENIEDEN
TARIH ĞILIMI QAZİR EZOTERIKALIQ TOPTARDIÑ MENŞİGİNDE

kerey.kz

Şığıstanuşı-tarihşı Ömir Twyaqbaydıñ bwrında da «Qazaqqa qanday tarih kerek? Täuelsizdik kezeñinde jasalğan tarihi mistifikaciyalar hronikası» dep atalatın maqalasın (22.05. 2025. Zhasalash.kz) oqıp em. Riza bolğam. Jaqında Ö. Twyaqbaydıñ «Qazaqstanda tarihi bwrmalaular men mifterge tosqauıl qoyudıñ joldarı» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) attı tağı bir maqalasımen jäne tanıstıq. Öte özekti mäseleni köteripti. Tarihta orın alıp jürgen jağımsız jayttar turasında oy tolğaptı. Jurnalisterdi, blogerlerdi ayıptaptı. Tarihtan arnayı käsibi dayındığı joq, bärin büldirip boldı dep. Keleñsizdikti toqtatudıñ naqtı joldarın wsınıptı. Bwğan da köñilimiz bek toldı. Äytse de tarihtı bwrmalauğa, öz ötirikterin nasihattauğa tek jurnalister men blogerler ğana emes, «arnayı käsibi dayındığı bar» «tarihşılardıñ» da «zor üles» qosıp jatqanın bayandap, aytılğan pikirdi odan äri örbitip, jalğastırayıq.