|  | 

Тұлғалар

«БАБАҒА ҚҰРМЕТ – ҰРПАҚҚА МІНДЕТ»

Тігілген киіз үйлер

Қазақ халқының ұлт-азаттығы жолында бар өмірін сарп еткен қазақтың батыр
ұлдарының бірі Дәуіт Асауұлының туғанына биыл 230 жыл. Осыған орай, баһадүрдің
ұрпақтары бабамызды еске алып, Алматы облысының Қарасай ауданында ас берген
болатын.Дәуіт Асауұлы туралы жаңа кітап
Түрлі себептермен бара алмай қалған бір топ маңғыстаулық ағайындарға, асты
ұйымдастыру комитеті естелік медальдары, құрмет грамоталары мен бағалы
сыйлықтарын беріп жіберген. Ал аманатты орындаған Ақтаулық Сали Абдуллаев пен
Қоңыратбай Испанов бастаған ел ағалары, есімдері ұмыт қалмаған батырдың
ұрпақтарына шаһардағы мейрамхананың бірінде тиісті марапаттарын табыстады.
Айта кету керек, асқа еліміздің Ақтөбе, Орал, Маңғыстау, Атырау, Алматы, Астана,
Қызылорда, Шымкент, Қарағанды, көршілес Өзбекстан, Түркменстан, Ресейден келген
ағайын-туыстар бас қосты. Асқа қатысқан адам санының есебі жоқ.
Сонымен қатар, Қаскелең қалалық үйінде ғылыми-әдістемелік конференция
өткізілді. Алыс жақыннан келген ағайындарға өздерінің жылы лебіздерін білдіргендер
қатарында белгілі жазушы, кинодраматург, профессор, ҚР Жазушылар Одағының
хатшысы, ҚР еңбек сіңірген қайреткері Смағұл Елубай, бокстан олимпиада чемпионы
Ермахан Ыбрайымов, әуесқой бокстан әлем чемионы Ердос Жаңабергенов, қазақ
күресінен «Әлем барысы – 2017» турнирінің жеңімпазы Айбек Нұғымаров, «Тамаша»
әзіл-сықақ театрының актері Марат Көккөзов, танымал жазушы-журналистар,
профессор-академиктер, қоғам қайраткерлері, өнер саласының тарландары сөз сөйледі.Орталық алаң
Конференция аяқталысымен батырдың өмірі мен ерлігі жайлы жарыққа шыққан
«Қазақ батыры Дәуіт Асауұлы» атты кітаптың тұсаукесер рәсімі болды.
Жас ақындардың айтысы мен жыршы-термешілер байқауы өткізіліп, концерттік
бағдарлама ұсынылды. Ұлықпан Жолдасов бастаған «Самал» тобы сахна төріне
көтеріліп, ән шырқады. Орталық алаңда қазақ күресі, кір көтеру, қол күресінен мықтылар
анықталды. Сонымен қатар, аламан бәйге ұйымдастырылып, жеңімпазға «Шевроле
Нива» автокөлігінің кілті табысталып, түйе палуанға «түйе» берілді.
Алыстан келген ағайын «Лабақ ата» мешітінде болып, батырдың рухына құран
бағыштады. Ақшаңқан киіз үйлер тігілді. Құран хатым жасалды. Айта кету керек, ас -
халықтың өз қаражатына өткізілді.
Батырлығы мен батылдығы, ерлік пен қайсарлығының арқасында көзге түскен, туған
жердің азаттығы үшін қас қақпай жауға қарсы қаруын сілтеген қаһарман, қазақтың батыр
ұлдарының бірі Дәуіт Асауұлының 230 жылдығы жоғары деңгейде өткізілгенін тілге тиек
етті, асқа жиналған қауым.
«Бұл астың өтуіне барша ағайын аянып қалған жоқ. Мәселен, Маңғыстау облысы
бойынша Қайрат Өтенов бастаған Жаңаөзеннің азаматтары қол ұшын созды. Сол
сияқты Ақтау қаласы, Бейнеу ауданынан да жігіттер болды. Батыс-Қазақстан
облысынан Шыңғырлау ауданы, Ақтөбе аймағынан Байғанин, Алға, Қобда аудандары,Дәуіт ата кесенесі, (Қоңырат қаласы Қарақалрпақстан Респуболикасы)
Сыр өңірінен Жалағаш аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Садық Алиев бастаған
топ, сондай-ақ Сырдария мен Қармақшы аудандыран ағайындар болды. Астаналық
Қоныс Жүсіпов пен Ақтөбелік Мырзағұл Жұмағалиев жыршы-термешілердің өнеріне
тәнті болды. Алматы облысы мен шырайлы Шымкенттен келгендерде аз болмады.
Барлығы бір кісідей атсалысты. Нәтижесінде батыр бабамыздың 230 жылдығы
жоғары деңгейде өтті деп толықтай айта аламыз», – дейді Ақтау қаласының
тұрғыны Сали Абдуллаев.
Айта кету керек, Дәуіт батыр Үстіртте дүниеге келген, күллі қазаққа танылған кіші
жүз қазақтарының ұлт-азаттық қозғалысы басшыларының бірі Барақ әулетінен тарайды.
Шыққан тегіне тоқталсақ, кіші жүздің Шөмішті Табын руы – Қарақойлы-Лабақ бөлігінен.
Дәуіт Асауұлы батыр қазақ халқының азаттығы үшін күрескен тарихи тұлға. Елдің
тыныштығы мен бірлігін сақтауға елеулі үлес қосқан би. Дәуіт батырдың жатқан жері -
«Дәуіт ата» деген үлкен қойымшылыққа айналғанын халық жақсы біледі. Басына барып,
құран бағыштап, медет сұрап, ауруына ем іздейтіндер әлі де көп. Дәуіт атамыз көптеген
әйгілі батырлармен сыйлас – сырлас, азаттық жолында серіктес бола білген. Ежелден
Маңғыстаудың Сам өңірі мен Жем-Сағыз бойында өмір сүрген. Дәуіт батырдың әкесі

Асау мен атасы Барақ та, аты шыққан батырлар. Олар Маңғыстау облысы, Бейнеу
ауданы, Сам құмында Тұрыш ауылынан 15 шақырым жерде жерленген. Ал Дәуіт батыр
Қарақалпақстанның Қоңырат ауданында «Хорезм» деп аталатын жерде мәңгілікке жай
тапқан.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Рухани жаңғыру: Болашаққа бағдар» атты
мақаласында «Рухани жаңғыру тек бүгін басталатын жұмыс емес» екендігі, «Мәдени
мұра» бағдарламасы аясында Қазақстан аумағындағы тарихи-мәдени ескерткіштер мен
нысандарды жаңғыртып, «Халық – тарих толқынында» бағдарламасы арқылы әлемнің ең
белді архивтерінен төл тарихымызға қатысты құжаттарды жүйелі түрде жинап,
зерттелгендігі туралы айтылады. Ал төр тарихымыз батыр бабаларымыздың ерліктерін
ұмытпау, керісінше дәріптеу, еске алу, құрметтеу дегенді білдіреді. Қазақ – азаттық
жолында артқа шегінбеген өзінің батыр бабаларына құрметпен қарап келе жатқан халық.
Бұл ретте, Дәуіт Асауұлы өз заманының қаһарман тұлғаларының бірі ретінде тұтас
бір тарихи дәуірді басынан өткізген тарихи тұлға. Оның өмірі отарлыққа қарсы күреске
де, шапқыншылыққа да, ел ішіндегі қым-қуыт оқиғаларға да толы болғанын бүгінгі ұрпақ
ұмытқан емес, ұмытпайды да.
Бабалар әруағы әр қазақ баласын қолдап жүргей!
Дайындаған Нұрбол Оқуов,
ҚР Журналистер Одағының мүшесі
Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы
Тел. 8 (701) 570-09- 10
E-mail: nur81oku@mail.ru

Related Articles

  • ТӘҢІРІ ҚАЛАУЫ ТҮСКЕН ЖАН

    Мандоки Қоңырдың туғанына 80 жыл толуына орай «Тәңірі мені таңдады»  Мұхтар Мағауин Мандоки Қоңыр Иштван – отаны Мажарстан ғана емес, күллі түркі дүниесі қастерлейтін ұлық есімдер қатарындағы көрнекті тұлға. Шыңғыс жорығы тұсында Карпат қойнауындағы мадиярлар арасынан пана тапқан құман-қыпшақ жұртының тумасы Мандоки Қоңыр оннан аса тілді еркін меңгерген, бұған қоса зерттеушілік қарымы ерен, Тұран халықтарының фольклорлық-дүниетанымдық санасын бойына дарытқан ғалым. Ол түркология ғылымымен дендеп айналысып қана қоймай, ХХ ғасырдың төртінші ширегінде Шығыс пен Батыс­тың арасында алтын көпірге айналды, миллиондардың ықылас алқауына бөленді. Яки ол халықтар арасын жақындас­тырған мәмілегер, озықтарға ой салған көреген еді. Замана алға жылжыған сайын мерейтой иелері туралы айтылатын жайттар естелік пен өткен шақ еншісіне көшеді. Көзі тірі

  • Нұралы батырдың кесенесі  жөнінде

    Кейінгі кезде Нұралы батырдың кесенесі жөнінде әртүрлі әңгімелер шығып жүрген көрінеді. Оның бірі Моңғолиядан келген бір туысқанымыз басқа бір белгілі жерлесіміздің Нұралы батырдың зираты деп кигіз үй сияқты саман кірпіштен қаланған  әдемі зираттың жанына барып құран оқығанына куә болғанын келтіріпті. Ол жігіттің  көргені де, айтып отырғаны да шыңдық. Өйткені 1982 жылға дейін елдің көпшілігі, оның ішінде  мен де солай  ойладым. Әңгіме түсінікті болу үшін мен сол кездегі оқиғадан бастап баяндайын. Мен 1961 жылы Семейдің  мал дәрігерлік институтын бітіріп келдім. Мені  сол кездегі  С.М. Киров атындағы  колхозға мал дәрігері етіп жіберді. 1962 жылы бұл колхоз «Горный» совхозына айналды. Біз бала кезімізден: «Нұралы атамыздың зираты С.М Киров атындағы колхоздың жерінде орналасқан,   Бабамыз батыр болған кісі, ал оның жанындағы қабырдың  ұзындығы жеті кез, біздің  бабамыздан  да  асқан

  • Алыстағы ағайынның Атамекенге оралу жолын тұңғыш ашқан қазақтың қаһарман қызы

    Ол кім дейсіз ғой, турасын айтсам ол Сағат Зақанқызы. Тоқсаныншы жылдардағы алғашқы көш Моңғолия қазақтартарынан басталған. Сол көшті алғаш бастаған адам Сағат Зақанқызы. Бұған ешкімнің дауы жоқ. Жарғақ құлағы жасттыққа тимей, сонау қиын-қыстау заманында алыстағы ағайындардың жолын ашқан осы адамды қазақтың қаһарман қызы атауымыздың өзіндік себебі бар. “Көш басшысымен көрікті”  “Көргені жақсы көш бастар”  дейді атам қазақ.   Осы екі ауыз сөздің астарына үңіліп қарасақ, онда, үлкен мән мағына бар екеніне көз жеткіземіз.       Бұрынғы ауыл көшінің өзінде, көш басшылары төрт түлік малдың өрісінің жағдайына қарай, әр мезгілдегі ауарайының өзгерісіне сай, көшіп қонуда бір басына жетіп артылар  үлкен жауапкершілік  жүктесе, Моңғолияда тұратын қандастарымыздың бір жарым ғасыр ғұмыр кешкен ел жерінен ,

  • КЕНЕСАРЫ ХАНҒА ТАҒЗЫМ

    Жүз елу жыл! Биыл Кенесары ханның шәйіт болғанына бір жүз елу жыл толды. Кенесары ғана емес. Наурызбай бахадұр сұлтан, Ержан сұлтан, Құдайменде сұлтан. Қыпшақ Иман батыр, Тама Құрман батыр, Дулат Бұғыбай батыр, Дулат Жауғаш батыр, Дулат Медеу би, қылыштың жүзі, найзаның сүңгісі болған тағы қаншама азамат. Қазақ Ордасының ең соңғы жарақты жасағында қалған үш мыңнан астам аламан. Бәрі де шәйіт болды.Кенесары ханның, оның ең соңғы жауынгер серіктерінің қасиетті қаны шашылған ақырғы сағатта төрт ғасыр бойы төре таңбалы қызыл туы желбіреген ұлы мемлекет Қазақ Ордасы шайқалып барып құлады. Алаш баласы сонау Үйсін, Ғұн, Түрік заманынан тартылған, Алтын Ордаға жалғасқан, Қазақ Ордасына ұласқан, Орталық Азия төсінде жиырма ғасырдан астам, ғаламат ұзақ уақыт

  • НКВД атқан ҚАЗАҚТЫҢ ҚАЙСАР ҚЫЗЫ

    Сталиндік репрессия жылдарында Алаш қайраткерлерімен бірге атылған қазақтың қайсар қызы Шахзада Шонанова атылған қазақтың үш қызының бірі. НКВД жендеттерін Шахзаданың шыққан тегі шошытты, сондықтан айуандықпен әбден азаптап болғасын атып тастады. Сонымен Шахзада Шонанова кім ? Шахзада Аронқызы Шонанова-Қаратаева 1903 жылы Батыс Қазақстан облысы Сырым (Жымпиты) ауданында дүниеге келді. Әкесі Арон Қаратаев, алаш қайраткері, Ресей Думасына депутат болып сайланған Бақытжан Қаратаевтың інісі. Шахзаданың өзі Шыңғысханныі тікелей ұрпағы еді. Шахзаданың тегі былай: Шыңғысхан-Жошыхан-Тоқай Темір-Өз Темір-Өз Темір хожа Бадақұл ұғылан-Орысхан-Құйыршық хан-Барақ хан-Жәнібек хан-Өсік сұлтан-Қаратай сұлтан-Бисәлі-Дәулетжан-Арон-Шахзада. Шахзаданың анасының да тегі мықты, Бөкей ордасының ханы Жәңгірдің немересі Хұсни-Жамал Нұралыханова. Қазақтан шыққан тұңғыш жоғары білімді мұғалима 1894 жылы Бөкей ордасында қазақ қыздарына арналған алғашқы мектеп ашты,

Пікір қалдыру

Электорнды поштаңыз сыртқа жарияланбайды. Белгі қойылған өрісті толтыру міндетті *

Аты-жөні *

Email *

Сайты

Kerey.kz/Керей.кз

Біз туралы:

Тел: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz тің бұрынғы нұсқасын http://old.kerey.kz тен оқи аласыздар!

KEREY.KZ

Сайт материалдарын пайдаланғанда дереккөзге сілтеме көрсету міндетті. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасы сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

Сайт санағы: