|  |  | 

تۇلعالار ادەبي الەم

كەڭەسباەۆتىڭ  كەڭىستىگى

 

باعىنا تالاسپاعان كىم،

ءيتى دە ۇرگەن قالانىڭ.

سوقتىقپاي كەتتى، وعان كىم،

تىكەنەك تىلگەن تابانىن.

ەسىلگە بارسا ەگىلىپ،

ەرتىس بوپ، اققان جانارى.

كەربۇعىداي كەرىلىپ،

التايعا اڭسارى اۋادى.

اۆتور.Talgat Kenesbay

 

ىلكىدە ءبىر اڭگىمە ەستىپ، زاۋدەعالام شۇقشيىپ وتىرا قالعانىم سول ەدى. جەتىم قوڭىراۋ ( جالعانباعان تەلەفون سيگنالى) ىڭق ەتە قالدى دا، عايىپ بولدى. نە تىزىمگە دە تۇسپەي قالعان. سويتسەم اقجولتاي ءىنىم ارمان ساپارىن استانادان باستاماقشى بولىپ، وتاربا دا كەتىپ بارا جاتىر ەكەن. سول كەزدە ەسىمە ءبارىمىز تانيتىن تالعات اعا كەڭەسباەۆ تۇسپەسى بار ما. ىنىمە ەكەمىز اڭگىمە اۋانىن سولاي بۇرا جونەلدىك. ونىڭ قۇلاعى مەندە، ال باستايىن.

 

استانانىڭ قاقاعان ايازىنا ەكى بەتى ءسال-ءپال دومبىعىپ كەتكەن، تورتباق تۇلعالى الپامساداي قارا كىسىنى جولىقتىرعان بولساڭىز. ول، سىزگە قادالا قاراپ اۋىزىن اشسا بولعانى بۇكىل الەمى كورىنەدى. ول سابازىڭ كادىمگى سارجالدىڭ « جىندى بالاسى». مىڭ دا توعىز الپىس ءبىردىڭ تۋماسى. ءدال قازىر الپىستى القىمداعان شاعى.  نەبارى ون توعىز جاسىندا يمەنە كەلىپ، اباي باستاعان قازاق ادەبيەتىنىڭ جەزقوڭىراۋلى كوشىنە ىلەسكەن. تۇڭعىش شىعارماسى «قارا تاڭبالى قۇس» ەدى، كەيىن «فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ ءيىسى» بولىپ  مىڭ توعىز ءجۇز توقسان دا جارىق كورگەن بولاتىن. وتكەن جىلى دۇنيەجۇزى بويىنشا جيىرما ەلدە 150جىلى اتالىپ وتكەن كەرەي اتا ۇرپاعى زۋقا باتىر ءسابيتۇلى تۋرالى جازعان «قاراڭعى ءتۇننىڭ جۇلدىزى» اتتى شىعارماسى كورشىلەس قىرعىز ەلىندە كىتاپ بولىپ باسىلدى. بۇل تاڭدا، كوركەمدىك كوكجيەگىنە قاراي، وزىندىك الەمى، كۇلتەلى ويىنىڭ كۇردەلى مانەرى بار جازۋشى دەپ اتاۋعا لايىق. دەيتۇرعانمەن  جۇدا، سول جاقسى دا ءبىر مۇڭ بار. ونى ەشكىم بىلمەيدى…

ءسىز وسى كەزدەسۋىڭىزدە،  پاقىردان ءوزى تۋرالى تۇكتە سۇراۋدىڭ قاجەتى جوق.  وعان قاراتا جاپىراقشا جاۋىپ، قارشا بوراعان سۇرقيالاردىڭ ءسوزى جەتەرلىك. «كلاسسيك ەمەس»،-دەيتىن ءبىر توپ اپەندى ءبورىنىڭ ارتىنشا شۋلاپ الەك. اتاڭ قوقيلاردىڭ كوكسەگەنى نە، ونى ءبىز تۇسىنسەك بۇيىرماسىن. اينالايىن!

جازۋشى بولۋ ءۇشىن داڭقتى كلاسسيك بولۋ شارت ەمەس. ول تەك ءدۇبارا، جەلوكپە حالتۋرشيكتەردىڭ شىمشىما قاعاجۋى عانا. تاعالانعان  تاحاڭ ولارعا تاسىرقاي قويسىن با؟

«ەرتىستەي جانى تازا ءمارت كىسى وسى قالا دا قايدان ءجۇر»،-دەپ وي شۇڭەتىنە شىم باتۋىڭىز ابدەن مۇمكىن. ول سونداي جاراتىلعان بولمىستىڭ يەسى… وزىنە عانا ءتان تابيعاتىنىڭ الاساپىران كەزەڭى ونى سولاي قالىپتاستىرىپ ۇلگەرگەن.

جارامساقتانعان جاۋتىكتەردى جاعالاۋدان گورى، ەسىلدىڭ بويىن جاعالاعاندى ارتىق سانايدى. جاعىمپازدىق بۇل دەرت تۇتاس ءبىر بۋىننىڭ كەسەلى، رۋحاني وت ۋكولمەن ەمدەسە، باسقا شارا جوق. كەەڭسباەۆتىڭ بۇل سىرقاتتان ادا ەكەنىن كوزى اشىق جۇرت جاقسى بىلەدى.

قولى قالىت ەتە قالسا، قوناق شاقىرىپ «مەنى باعالاڭدار! »،- دەيتىن مىسىق تىلەۋگە جانى قاس. وزىندە باردى قاناعات تۇتىپ، جان بالاسىنا ءزابىر كەلتىرمەي ءجۇرۋ بالا كەزدەن كوكسەگەن  مۇراتى. قازىر دەنساۋلىعىنا بايلانىستى قالام ۇستاۋىنىڭ ءۇزى مۇڭ بولعان. قولى ەركىن يكەمگە كەلمەيدى. ويلانىپ-تولعانىپ بولعاسىن بايبىشەسىنە ايتادى، ول كىسى قاعازعا تۇسىرەدى. ويلاپ كورىڭىز، وسى ادامنىڭ قاسىرەتى مەن قاسيەتىن سالدە بولسا باعالاپ، ەلەپ-ەسكەرۋ مۇز قۇرسانعان قوعامنىڭ ەسىنە دە تۇسپەگەن بولار.

سىرتىنان ءسوز ايتپاي تۇرىپ، ىشكى الەمىنە ءۇڭىلۋ بۇگىنگى ساناعا قالىپتاسا قويۋ ەكىتالاي. سەبەبى قىزعانىشتىڭ قىزىل  يتىنىڭ  سەمىرگەنى سونشا، شاربىسى اقتارىلىپ جاتىر. ءومىر بويى وزگەنى باعالاماي وتەتىن بازبىرەۋلەر ءۇشىن «ادام» اتىمەن اتاۋدان ۇيالاسىڭ.

اركىم ءوز قالاۋىنىڭ قولعاناتى دەسەكتە ، كوركەم ادەبيەت ءۇشىن بىرەۋدىڭ كوكجيەگىنە تۇمان تىلەۋ، جالپى قازاقتىڭ اردا ادەبيەتىنە زوبالاڭ تىلەۋ بولىپ سانالادى. ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ جاقسىلىعىمىزدى كورەتىن سانامىزدا كوز بولسىن!

ايبولسىن  جانتورە.

kerey.kz

Related Articles

  • تۇرسىن جۇمانباي ء«ۇيسىنباي كىتابى»

    تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»

    بۇل داعاندەل، باقاناس ولكەسىنەن شىققان بي ءۇيسىنباي جانۇزاقۇلى حاقىندا قۇراستىرىلىپ جازىلعان كىتاپ. تىڭ تولىقتىرىلعان ەڭبەكتە بولىس الدەكە كۇسەنۇلى، داعاندەلى بولىسىنىڭ باسشىلارى مەن بيلەرىمەن قاتار ءابدىراحمان ءالىمحانۇلى ءجۇنىسوۆ سىندى ايتۋلى تۇلعالار جايلى اڭگىمە قوزعالعان. ولاردىڭ ەل الدىنداعى ەڭبەكتەرى، بيلىك، كەسىم – شەشىمدەرى، حالىق اۋزىندا قالعان قاناتتى سوزدەرى مەن ءومىر جولدارى، اتا – تەك شەجىرەسى قامتىلعان. سونىمەن قاتار مۇراعات دەرەكتەرىندەگى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. كىتاپقا ەسىمى ەنگەن ەرلەردىڭ زامانى، ۇزەڭگىلەس سەرىكتەرى تۋرالى جازىلعان كەي ماقالالار، جىر –داستاندار، ۇزىندىلەر ەنگەن. كىتاپ قالىڭ وقىرمان قاۋىمعا ارنالعان. تۇرسىن جۇمانباي «ءۇيسىنباي كىتابى»، - جەبە باسپاسى، شىمكەنت قالاسى.134 بەت تولىق نۇسقاسىن تومەندەگى سىلتەمە ارقىلى وقي الاسىز. ءۇيسىنباي كىتاپ kerey.kz

  • زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    زەلەنسكيدىڭ “جالعىز سەنەرى ءارى وڭ قولى”. اندرەي ەرماك كىم؟

    رەي فەرلونگ اندرەي ەرماك (سول جاقتا) پەن ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي (وڭ جاقتا). 2019 جىل. اندرەي ەرماك ۇشاقتان تۇسە سالا ءوزىنىڭ باستىعىن قۇشاقتادى. 2019 جىلى قىركۇيەكتە پرەزيدەنت زەلەنسكيمەن جىلى جۇزدەسۋ جاڭادان باستالىپ كەلە جاتقان ساياسي سەرىكتەستىكتىڭ باسى ەدى. بۇل – ەرماكتىڭ رەسەي تۇرمەسىندە وتىرعان 35 ۋكراينالىقتى ماسكەۋدەن الىپ كەلگەن ءساتى. ال 2020 جىلى ەرماك زەلەنسكي اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى بولدى. بىراق ۋكرايناداعى جەمقورلىق شۋىنان كەيىن ونىڭ قىزمەتىنە جۇرتتىڭ نازارى اۋدى. سەبەبى ەرماك ۋكراينا ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىمىنا بولىنگەن قارجى جىمقىرىلعان كوررۋپتسيا سحەماسىندا نەگىزگى رولدە بولعان دەگەن اقپارات تاراعان. بىراق تەرگەۋشىلەر بۇل جايتتىڭ جاي-جاپسارىن تولىق اشقان جوق. ەرماكتىڭ ءوزى ازاتتىقتىڭ ۋكراينا قىزمەتىنىڭ رەسمي ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن جوق. سونىمەن زەلەنسكيدىڭ كەڭسەسىن باسقارىپ وتىرعان ەرماك كىم؟ تەلەۆيدەنيەدەن

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • ميللياردەر بيلل گەيتس بار بايلىعىن افريكا ەلدەرىنە اۋدارماق

    ميللياردەر بيلل گەيتس بار بايلىعىن افريكا ەلدەرىنە اۋدارماق

    Microsoft كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە الەمدەگى ەڭ باي ادامداردىڭ ءبىرى سانالاتىن بيلل گەيتس ءوزىنىڭ بايلىعىن قايدا جۇمسايتىنىن رەسمي مالىمدەدى. كاسىپكەر افريكا ەلدەرىندەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ جانە كەدەيلىكپەن كۇرەس سالالارىنا شامامەن 200 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا سالۋدى جوسپارلاپ وتىر. «جۋىردا مەن ءوز بايلىعىمدى 20 جىلدىڭ ىشىندە تولىقتاي تاراتۋ جونىندە شەشىم قابىلدادىم. قاراجاتتىڭ باسىم بولىگى وسى جەردە، افريكادا، ءتۇرلى ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسۋگە باعىتتالادى»، – دەدى بيلل گەيتس ءوزىنىڭ قورىمەن بىرلەسكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا. باستى باسىمدىقتار: – ينفەكتسيالىق اۋرۋلارمەن كۇرەس (سونىڭ ىشىندە بەزگەك، تۋبەركۋلەز، ۆيچ); – انا مەن بالا دەنساۋلىعىن جاقسارتۋ; – اۋىلدىق اۋداندارداعى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ; – تازا اۋىزسۋ مەن سانيتاريا ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ; بيلل گەيتس: «بۇل – قايىرىمدىلىق ەمەس، بۇل – ينۆەستيتسيا.

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: