Зуқа батырдың кенжеұлы Сауат қажы Стамбулда қаласында 90 жасында қайтыс болды

| Nov 26, 2016

Сауыт қажы Зуқа батыр ұлы 1928 жылы Алтай аймағының Көктоғай ауданында туған. Зуқа батырдың кенже ұлы. Зуқа батыр 33 баланың әкесі еді. Төрт әйелінен 12 ұл және 8 қызының аты белгілі. Сауыт қажы ағасы Сұлтаншәріп бастаған көшпен бірге , тар жол-Тайғақ кешулерді бірге бастан өткізіп, Такламакан шөлін кесіп өтіп, Гималай асып, Түркияға жеткен. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін Зуқа батырдың қара шаңырағы Алматы қаласыа көшіп келді.

1994- жылы Сауыт қажы Түркиядан арнайы Алтайға келіп, Зуқа батырдың басына қорғанын жаңалап салып, құран қатын түсіріп қайтты.

Жыл өтіп алпыс-алты өзгеріпті,

Өзгерген жайларды көз көріпті.

Зуқа батыр баласы Сауыт қажы,

Бұйрықша 94-жыл кез келіпті.

…

Дидар ғайып бұл міне арман екен,

Біздің ел Түркияға барған екен,

Әкесі өлген кезде Сауыт қажы,

Бөлеулі бесігінде қалған екен.

…

Дұшпанға қатал мінез ол қаһарман,

Халықтың ардагері батыр бабаң.

Арнайы Түркиядан жалғыз келіп,

Әке қорғанын Сауыт қажы жаңалаған.

Қалматай, Құдабай Нұғанұлы Сіләм,

Дастанның соңын ослай тамамдаған.

Зуқа батыр дастанынан үзінді.

Сіләм НҰҒАНҰЛЫ

Зуқа батыр- 1866 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Зайсан ауданында дүниеге келген. Зуқаның әкесі шығыс өңіріне аса танымал болған Сәбит дамолла. Арғы атасы Нұрмұхаммед абыз. Текті әулеттен шыққан батыр бабамыз, орыс отаршылдығы мен гоминдаң қытай езгісіне тап болған қазақ халқын азат ету жолында қаза табады. Биыл батыр бабамыздың туғанына 150 жыл толды.

Әлемнің оннан аса елінде, жирма қаласында аталып өтілді. ҚР шетелдегі елшіліктері, Халқаралық ұйымдар, ҚР әр қаладағы әкімшілітері мен жеке азаматтар демеушілік жасап ұйымдастырды.

“Зуқа батыр-150 жыл” ұйымдастыру алқасы мен Kerey.kz ақпараттық порталы Сəнияхан апамызға және Зуқа батырдың ұрпақтарына қайғыларына ортақтасып, көңіл айтады. Сауыт атамыздың жаны жанатта болсын…

Жаназа намазы 27 қараша бесін намазында Стамбул қаласында Гүнешлі Казаккент Алтай мешітінде оқылады .

Kerey.kz

Амангелді Айталы: Қуаныш Сұлтановты сыйлаймын да, аяймын да

«Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай)

kerey.kz

Қазақ халқының даңқты перзенті, ұлы жазушы Мұқтар Мағауин 85 жасқа қараған шағында дүниеден озды. «Бейсенбі ме бүгін деп, Жұмаға қарсы өткені-ай…» (Абай) Шұбартауда дүниеге келді. Жондағы Жобалай Керейдің ең үлкен Аруағы Жобалай бидің ұрпағы еді. Байқотан би, Томан би, Бегеш шешен, Уәйіс, Төлеу ақын… Атағы Аталарынан асып кетті… Тірісінде олай деген жоқ… Бұл сөзді дүниеден өткен соң біз айтып отырмыз… Өмірінің соңғы кездері шетте өтті. «Үкіметке, басқаларға да өкпем жоқ, өкпелейтін олардың жағдайы жоқ!» (М.Мағауин) деген еді өзі бертінде. Астары ауыр, еңсеңді езердей салмақты сөз… Данышпан адам неге елден жырақ кетті. Бұл «Оңаша жатқанды ұнатамын, Елімді ел қылмасын ерте сезіп… Елден кеттім жырақ…» (Шәкәрім) дейтін кетіс сияқты. Сонда да «Көк
ОТАМАННЫҢ АҚЫРЫ

kerey.kz

Шағын сараптама (Жанабіл Смағұлұлының қазасына арнаймын) Бірінші, ХХ ғғ.-дағы Қытай қазақтарының интеллигенциясын үлкен масштабта үш кезеңге бөліп қарастыруға болады. Бірінші кезең 1911-12 жылдардағы саяси төңкерістен кейін қалыптасқан қазақ интеллигенция. Бұл кезеңдегі интеллигенцияны екі санатқа бөліп қарастыруға болады. 1) Рухани ағартушы интеллигенция; 2) Саяси интеллигенция. Рухани ағартушы интеллигенцияның өзін екі топқа бөлуге болады: бірінші топ, жәдиттік мектептің ағартушылары; екінші топ, қазақы дүниетанымның ағартушылары. Ал, бұл кезеңдегі саяси интеллигенцияны да екі топқа бөліп қарастыра аламыз. Бірінші топ, қазақтың дәстүрлі саяси билік жүйесі негізінде қалыптасқан саяси интеллигенциясы; екінші топ, 1914-1922 жж. шығыстық білім беру жүйесі негізінде қалыптасқан саяси интеллигенция. Екінші, шығыстық білім беру жүйесінің интеллигенциясы 1912 жылғы Пекинде өткен президент сайлауынан соң қалыптаса
САРБАС РУЫ ЖӘНЕ САРТОҚАЙ БАТЫР

kerey.kz

Тарихты түгендеу, өткеннің шежіресін кейінге жалғау – атадан балаға жалғасқан ежелгі дәстүр. Шежіре, ұлт-ру, тайпа тарихы – атаны білу, арғы тарихты білу болып қалмастан ұлттың ұлт болып қалыптасуы жолындағы бастан кешкен сан қилы оқиғалары мен ауыр тағдырынан да мол дерек береді. Шежіре – тұтас халық тарихының іргетасы ғана емес, ұлт пен ұлыс танудың әліппесі саналады. «Қазақ халқы 200-ден аса рудан құралса да әр рудың өз шежіресі болған. Шежірешілер жүз, тайпа, ру, ата тарихын терең талдай білген»(1). Патшалық ресейдің дәурені аяқталар тұста қазақтың мемлекеттігін қалпына келтіруді мақсат тұтқан Алаш көсемі Әлихан Бөкейхан (1866-1937) алғашқы болып қазақ тарихының қажеттілігін алға тартып, башқұрттың әйгілі ғалымы Уәлиди Тоғанмен кездесіпті. Уәлиди Тоған өзінің естелігінде: «Мен бірнеше
ТӘҢІРІ ҚАЛАУЫ ТҮСКЕН ЖАН

kerey.kz

Мандоки Қоңырдың туғанына 80 жыл толуына орай «Тәңірі мені таңдады» Мұхтар Мағауин Мандоки Қоңыр Иштван – отаны Мажарстан ғана емес, күллі түркі дүниесі қастерлейтін ұлық есімдер қатарындағы көрнекті тұлға. Шыңғыс жорығы тұсында Карпат қойнауындағы мадиярлар арасынан пана тапқан құман-қыпшақ жұртының тумасы Мандоки Қоңыр оннан аса тілді еркін меңгерген, бұған қоса зерттеушілік қарымы ерен, Тұран халықтарының фольклорлық-дүниетанымдық санасын бойына дарытқан ғалым. Ол түркология ғылымымен дендеп айналысып қана қоймай, ХХ ғасырдың төртінші ширегінде Шығыс пен Батыстың арасында алтын көпірге айналды, миллиондардың ықылас алқауына бөленді. Яки ол халықтар арасын жақындастырған мәмілегер, озықтарға ой салған көреген еді. Замана алға жылжыған сайын мерейтой иелері туралы айтылатын жайттар естелік пен өткен шақ еншісіне көшеді. Көзі тірі
Нұралы батырдың кесенесі жөнінде

kerey.kz

Кейінгі кезде Нұралы батырдың кесенесі жөнінде әртүрлі әңгімелер шығып жүрген көрінеді. Оның бірі Моңғолиядан келген бір туысқанымыз басқа бір белгілі жерлесіміздің Нұралы батырдың зираты деп кигіз үй сияқты саман кірпіштен қаланған әдемі зираттың жанына барып құран оқығанына куә болғанын келтіріпті. Ол жігіттің көргені де, айтып отырғаны да шыңдық. Өйткені 1982 жылға дейін елдің көпшілігі, оның ішінде мен де солай ойладым. Әңгіме түсінікті болу үшін мен сол кездегі оқиғадан бастап баяндайын. Мен 1961 жылы Семейдің мал дәрігерлік институтын бітіріп келдім. Мені сол кездегі С.М. Киров атындағы колхозға мал дәрігері етіп жіберді. 1962 жылы бұл колхоз «Горный» совхозына айналды. Біз бала кезімізден: «Нұралы атамыздың зираты С.М Киров атындағы колхоздың жерінде орналасқан, Бабамыз батыр болған кісі, ал оның жанындағы қабырдың ұзындығы жеті кез, біздің бабамыздан да асқан