Көз қарас Мәдениет Руханият Қазақ шежіресі
Ұлы дала дәстүрі
Иә,Ұлы дала дәстүрі ғасырдан ғасырға ұласқан бай мәдениетке ие.Оның ең алғашқысы бүкіл адамзаттың санасына сілкініс жасаған мистикалық дәстүр.Ол табиғат пен тығыз байланыста болды.Ежелгі адамдар табиғаттың әртүрлі қатал құбылыстарына төтеп бере алмады.Адам өзінің әлсіздігін сезінгенде көзге көрінбейтін құдыретке табынып жалбарынатыны анық.Міне осылай дала аңыздары пайда болды.Сол аңыздар адам санасында құдай туралы ұғымды қалыптастырды.Жер сілкінісі,жаңбырдың жаууы,дауыл тұру,сел жүру,найзағай жарқылы.т.б.табиғи құбылыстарды ежелгі адамдар құдай жасады деп түсінді.Созса қолы,шыңғырса даусы жетпейтін күн мен айды ежелгі адамдар құдайдың өзі деп бағалады.Соған мұңын шағып,күш қуат сұрап жалбарынды.Жер бетіндегі ең көне Тәңіршілдік дәстүрінің негізі осы кезеңдерде қаланды.Тәңіршілдікті біреулер дінмен шатастырады.Бұл қате пікір.Тәңіршілдік пәлсафасы тек дәстүрмен сабақтас ұғым.Кеиіннен пайда болған әртүрлі діндердің ықпалына ұшырап діни жоралғыларды бойына сіңіріп алды.Тәңіршілдік дәстүрі табиғатпен тығыз қарым қатынаста кең қанат жайды.Жер бетіндегі қыбырлаған тіршілік иесінің бәрінде жан бар.Жаны бардың иесі бар.Иесі бардың киесі бар.Яғни басқарушы пірі.Ол тіршілік иесін тоқтату үшін әуелі піріне сөз салады.Пір Тәңірден рұхсат алады. Тәңір қандай шешім қабылдаса тағдыр солай шешіледі деп түсінген.Қазақта « пешенесіне не жазылса бала соны көреді» деген тәмсіл бар.Тәңір көзге көрінбейтін тіршілікті басқарушы құдрет иесі.Тәңір деген сөздің ұғымы таңнан іңірге дейін билік жүргізуші құдрет иесі деген түсінік.Ол шыққан таңның арайымен бүкіл жер бетіне тарайды.Яғни жерге,адамға жан беріп нұрландырады.Оның орны көк аспанда деп түсінген.Ежелгі түркілер тәңірден тілеу тілеп,аруақтарды қатты қастерлеген.Жауласқан жақта ата бабаларының зираты болса оны қайтару үшін жанын пида еткен.Аруақ кешірмейді деп түсінген.Тәңірден тілеу тілегенде биік тауға, болмаса биік төбенің басына барып тастарды үшбұрыш етіп қалайды.Сосын атып келе жатқан таңға қарап,қолын көтеріп, алақан жайып тілеу тілейді.Ал аруах деген сөзді екі мағнада түсінуге болады.Бірі Ар-рух «арулап жерленген адамның рухы тірілерді қорғап қоршап жүреді» деген түсінік.Қазақ әлденені күшке салғанда «я аруах»деп айғайлайтыны сол себебті.Екіншісі «арың таза рухың мықты ма?» деген мағана.Тәңірдің кең тараған өсиеттерінен жер бетінде әрттүрлі кітаптар жазылып,діндер пайда болды.Тәңірдің он екі өсиеті бар.Бірінші өсиет-адамгершілік.Яғни адамды дініне,нәсіліне,тіліне қарап бөлме.Адамдық қасиетіне қарап бағала,сенім арт.Бұл бүкіл адамзаттың басын біріктіретін құнды өсиет.Бірақ әр халық өзіне ыңғайлы дін жасап өзгелерге үстемдік еткісі келді.Дәл осы жерде адамдар арасында идеалогиялық қайшылықтар пайда болып қантөгіс басталды.Сол қантөгіс ғасырдан ғасырға жалғасып келеді.Бұның соңы адамзат бір бірін жер бетінен жойып жіберумен аяқталатыны ақиқат.Сондықтан адамзат діни идеалогиядан саналы түрде бас тартып,ежелгі тәңіршілдік,дәстүршіл мәдениетке қайта оралуы керек.Бас тарту дегенде дінді түбегейлі жойып жіберу мүмкін емес.Дін бола береді.Бірақ үшінші деңгейге түсуі керек.Бірінші заң,екінші дәстүр тұруы тиіс.Діни идеалогия/қандай ағым болсада/адамның ерік-жігерін әлсіретіп,рухын жойып масылдыққа бейімдейді.Масыл адам қызғаншақ болады.Олар еңбекпен байыған адамдардың табысын қызғанып тартып алғысы келеді.Ашық тартып алса қылмыстық жауапқа тартылатынын біледі.Сондықтан қулыққа барады.Бай адамды үгіттеп әлдебір дінге кіргізіп алу.Кіргізген соң «бауырым» деп басын айналдырып теспей сорады.Дін қазіргі замандағы табыс табудың ең оңай жолына айналды.Діннің атын жамылып қылмыс жасап жүргендер ел ішінде кездеседі.Олардан қоғамды тазарту керек.Қазір оны қолға алмаса ертең олар ықпалды күшке айналып кетеді.Себебі діни фанаттарды пайдаланып мемілекетке қауып төндіретін жат пиғылды адамдар бар.Қазақстан христиан,ислам,будда,католик діндерінің ортасында тұр.Осы қоршаудан шығу үшін Қазақстан әлемге өзінің жаңа діни концепциясын ұсынуы керек.Ол концепция ежелгі адамзаттың басын біріктірген Тәңіршілдік концепциясы болуы шарт.Сонда Қазақстан Мәңгілік ел идеясын жүзеге асырады.Мәңгілік ел идеясы адамзаттың басын біріктіріп тату-тәтті өмір сүру қағидасы.Ендеше Тәңіршілдік концепциясы халықтар достығын нығайтудағы таптырмайтын құрал.Бүкіл адамзатты қантөгіс пен қызғаныштан құтқаратын бірден бір дұрыс жол осы.
Сұлтан Қаған
Пікір қалдыру