|  |  | 

رۋحانيات تۇلعالار

«الاش وردا» مەن حاليفا التايعا 100 جىل

unnamed (5)ەلىمىزدىڭ  تاۋەلسىزدىك الىپ، وركەندەپ دامۋمەن بىرگە تامىرلى تاريحىمىز قايتا جاڭعىرىپ، ەگەمەندىگىمىزدىڭ ەڭسەسى بيىك، ىرگەسى بەكەم. ۇلى دالا كوش باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 2017 جىلعى حالىققا جولداۋى مەن 12 ءساۋىر كۇنگى «بولاشاققا باعىدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» تاقىرىبىنداعى ماقالاسىنا سايكەس، ەل تاريحىندا اتتارى التىن ارىپپەن جازىلعان، كەيىنگى ۇرپاققا وشپەس ونەگە بولعان الاش ارىستارىن ەسكە الىۋ، ولاردىڭ ۇلى ەڭبەكتەرىن ۇرپاق ساناسىنا ءسىڭىرۋ نىقتاپ قولعا الىندى.

وسىعان وراي، عۇلاما-عالىم، جازۋشى، ءدىن تانۋشى، اقىن حاليفا التاي  عاقىپۇلىنىڭ تۋىلعاننا عاسىر تولۋىنا بايلانىستى ونىڭ ەڭبەكتەرى مەن ءومىر كەشىرمەلەرىن، وتانشىلدىق رۋحىن ءناسيحاتتاۋ جانە رۋحىنا ارناپ اس بەرىپ، قۇران باعىشتاۋ ماقساتىندا 2017 جىلى 29 ماۋسىم كۇنى «حاليفا التاي» حالقارالىق قايىرىمدىلىق قورى، حاليفاۇلى ابدىرايىم التاي، قاينولا زەينوللاۇلى، بارلىباي باۋرجان ءابدىماناتۇلى، داۋلەتجان شايمۇرانۇلى، الماس بەكجانۇلى، نۇرباقىت اتانۇلى، ايبەك اسقابىلۇلى، سايرانبەك ابدىمالىكۇلى، ادالبەك قاتىرانۇلى، گۇلنۇر ورازبايقىزى جانە عىلىمي كونفەرەنتسيانىڭ ۇيىمداستىرۋىنا جاۋاپتى جارقىنبەك ءجۇمادىل قاتارلى ازاماتتاردىڭ اتسالىسۋمەن تالدىقورعان قالاسىندا «الاش» پارتياسى مەن كورنەكتى قايراتكەر، اعارتۋشى-عالىم حاليفا التايدىڭ 100 جىلدىعىنا وراي «ۇلتتىق سانا جانە رۋحاني جاڭعىرۋداعى تەكتىلىك فەنومەنى» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا جانە الاش ارىستارى مەن حاليفا التايدىڭ رۋحىنا ارنالعان اس وتكىزىلدى.

يگىلىكتى شارانىڭ قۇرمەتتى قوناقتارى رەتىندە، يگى جاقسىلار جانە ونەر تارلاندارى مەن ەلىمىزگە تانىمال سپورت ساڭلاقتارى قاتىستى. ايتالىق جازۋشىلاردان دۋلات يسابەكوۆ، باقىت بەدەلحان، قانات تىلەۋحان باستاعان توپ استا بوي كورسەتتى. سپورتشىلاردان قانات يسلام، جاسۇلان قىدىربايەۆ. ونەر ادامدارىنىڭ ىشىندە ءانشى رامازان ستامعازيەۆ، ومىرقۇل ءاينيازوۆ، جۇبانىش جەكسەنۇلى، تالعات جوراباەۆتى اتاۋعا بولادى.

حاليفا التايدىڭ ۇرپاقتارىدا ءىس-شارانىڭ باسىندا بولدى. ولاردى اتايتىن بولساق: ءبيباتىش التاي ءجۇنىس قىزى – حاليفا التايدىڭ جۇبايى (الماتى قالاسى),  ابدىراقيىم التاي – حاليفا التايدىڭ حالقارالىق قايرىمدىلىق قورى توراعاسى (الماتى، قالاسى), ابدۋلسامەت التاي -  حاليفا التايدىڭ ۇلكەن ۇلى (فرانتسيا، پاريج), شاكيرا التاي – حاليفا التايدىڭ قىزى (تۇركيا، ىستامبۇل), شەكۇرە التاي – حاليفا التايدىڭ قىزى (تۇركيا، ىستامبۇل),  مەشكۇرە التاي – حاليفا التايدىڭ قىزى (تۇركيا، ىستامبۇل), ايسەن التاي – حاليفا التايدىڭ قىزى (تۇركيا، ىستامبۇل), ياسەمين التاي – حاليفا التايدىڭ نەمەرەسى (تۇركيا، ىستامبۇل), سەليم التان – حاليفا التايدىڭ نەمەرەسى (تۇركيا، ىستامبۇل), اينالقان التان – حاليفا التايدىڭ كەلىنى (تۇركيا، ىستامبۇل).

حاليفا التايدىڭ كۇيەۋ بالالارى : نەحمەت ءوۆالى (تۇركيا، ىستامبۇل), باشري ءسونماز (تۇركيا، ىستامبۇل).

بۇل ايتۋلى ءىس-شاراعا يگى جاقسىلار جينالدى. اس بەرىلدى، حاليفا التايدىڭ ارۋاعىنا ارناپ قۇران وقىلدى، عىلىمي كونفەرەنتسيادا دۋلات يسابەكوۆ باستاعان يگى جاقسىلار بايانداما وقىدى.

ولاردىڭ قاتارىندا: يسلام جەمەنەي، فيلولوگيا عىلىمداردىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قر مادەنيەت قايراتكەرى، حالىقارالىق تۇركى مادەنيەتىنىڭ قورى ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر كوميتەتىنىڭ توراعاسى (الماتى قالاسى), «حاليفا التاي – قازاق رۋحانياتىنىڭ ويشىل قايراتكەرى». ەرىمبەتوۆا قۇندىزاي، مەملەكەت تاريحى ينستيتۋتىنىڭ جەتەكشى عىلىمي قىزمەتكەرى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى (استانا قالاسى), «قازاقتىڭ تەكتىلىك فەنومەنى ( حاليفا التاي مىسالىندا)». امانقوس مەكتەپ-تەگى قۇلتانۇلى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت(الماتى قالاسى), «ازاتتىق ءۇشىن ازاپتى عۇمىر كەشكەن». وتەنيازوۆ سامات كوشەنۇلى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، مادريد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى(الماتى قالاسى), «حاليفا التاي ادەبي مۇراسىنىڭ تاريحي ماڭىزى». اشامايلى سيەزحان داۋلەتحانۇلى، جازۋشى – زەرتتەۋشى (وسكەمەن قالاسى), «شىعىس قازاقستانداعى شاقاباي باتىر ەسىمىمەن بايلانىستى توپونيمدىك اتاۋلار». دوسان بايمولدا، PhD دوكتورى، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى (الماتى قالاسى), «حاليفا التاي جانە شەتەلدەگى قازاقتار». قۇدايبەرگەنوۆا ايجامال يبراگيمقىزى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، دوتسەنت، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى عىلىم كوميتەتى شوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى (الماتى قالاسى),«قازاق دياسپوراسىنىڭ يسلامعا قايتا بەت بۇرۋى: حاليفا التايدىڭ قوسقان ۇلەسى».

حاليفا التاي حالىقارالىق قايىرىمدىلىق قورى اس پەن عىلىمي كونفەرەنتسياعا ات سالىسقانداردىڭ بارلىعىنا ديپلومدار مەن حاتتار تاپسىردى.

جارقىن جانالتاي

Related Articles

  • سارباس رۋى جانە سارتوقاي باتىر

    تاريحتى تۇگەندەۋ، وتكەننىڭ شەجىرەسىن كەيىنگە جالعاۋ – اتادان بالاعا جالعاسقان ەجەلگى ءداستۇر. شەجىرە، ۇلت-رۋ، تايپا تاريحى – اتانى ءبىلۋ، ارعى تاريحتى ءبىلۋ بولىپ قالماستان ۇلتتىڭ ۇلت بولىپ قالىپتاسۋى جولىنداعى باستان كەشكەن سان قيلى وقيعالارى مەن اۋىر تاعدىرىنان دا مول دەرەك بەرەدى. شەجىرە – تۇتاس حالىق تاريحىنىڭ ىرگەتاسى عانا ەمەس، ۇلت پەن ۇلىس تانۋدىڭ الىپپەسى  سانالادى. «قازاق حالقى 200-دەن اسا رۋدان قۇرالسا دا ءار رۋدىڭ ءوز شەجىرەسى بولعان. شەجىرەشىلەر ءجۇز، تايپا، رۋ، اتا تاريحىن تەرەڭ تالداي بىلگەن»(1). پاتشالىق رەسەيدىڭ داۋرەنى اياقتالار تۇستا قازاقتىڭ مەملەكەتتىگىن قالپىنا كەلتىرۋدى ماقسات تۇتقان الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحان (1866-1937) العاشقى بولىپ قازاق تاريحىنىڭ قاجەتتىلىگىن العا تارتىپ، باشقۇرتتىڭ ايگىلى عالىمى ءۋاليدي توعانمەن كەزدەسىپتى. ءۋاليدي توعان ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە: «مەن بىرنەشە

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ءتاڭىرى قالاۋى تۇسكەن جان

    ماندوكي قوڭىردىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «ءتاڭىرى مەنى تاڭدادى»  مۇحتار ماعاۋين ماندوكي قوڭىر يشتۆان – وتانى ماجارستان عانا ەمەس، كۇللى تۇركى دۇنيەسى قاستەرلەيتىن ۇلىق ەسىمدەر قاتارىنداعى كورنەكتى تۇلعا. شىڭعىس جورىعى تۇسىندا كارپات قويناۋىنداعى ماديارلار اراسىنان پانا تاپقان قۇمان-قىپشاق جۇرتىنىڭ تۋماسى ماندوكي قوڭىر وننان اسا ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، بۇعان قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىمى ەرەن، تۇران حالىقتارىنىڭ فولكلورلىق-دۇنيەتانىمدىق ساناسىن بويىنا دارىتقان عالىم. ول تۇركولوگيا عىلىمىمەن دەندەپ اينالىسىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ ءتورتىنشى شيرەگىندە شىعىس پەن باتىس­تىڭ اراسىندا التىن كوپىرگە اينالدى، ميلليونداردىڭ ىقىلاس القاۋىنا بولەندى. ياكي ول حالىقتار اراسىن جاقىنداس­تىرعان مامىلەگەر، وزىقتارعا وي سالعان كورەگەن ەدى. زامانا العا جىلجىعان سايىن مەرەيتوي يەلەرى تۋرالى ايتىلاتىن جايتتار ەستەلىك پەن وتكەن شاق ەنشىسىنە كوشەدى. كوزى ءتىرى

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: