|  |  | 

مادەنيەت رۋحانيات

«التىن ورداعا-750 جىل». بابالار مۇراسىن ناسيحاتتاۋ بالاباقشادان باستالۋ كەرەك – ۇستازدار

 

باتىر بابالاردىڭ مۇراسىن ناسيحاتتاۋ بالاباقشادان باستالۋ كەرەك. بيىل التىن وردانىڭ قۇرىلعانىنا -750 جىل. كۇللى ەل كولەمىندە ەسكە الىپ جاتقان تاريحي وقيعانى كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەرگە تاربيەشىلەر وزگەشە ادىسپەن جەتكىزدى دەپ حابارلايدى kerey.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ءتىلشىسى.

WhatsApp Image 2020-02-18 at 5.24.44 PM

الماتى قالاسى، الاتاۋ اۋدانى كمقك №37 بوبەكجاي – بالاباقشاسىندا بولعان سەمينارعا تەك بالالار عانا ەمەس، قالانىڭ وزگە مەكەمەلەرىنەن دە ۇستاز-تاربيەشىلەر قاتىستى. «التىن ورداعا -750» جىل اتتى سەمينارعا ۇزاق ۋاقىت دايىندالعان بالالار ءبىر ءسات وزدەرىن بۇرىنعىنىڭ جاۋىنگەرى رەتىندە سەزىندى.

WhatsApp Image 2020-02-18 at 5.24.48 PM

ەل قورعاۋدا ەرلەردىڭ رولىندە ويناعان بالالاردىڭ قىلىشپەن شايقاسۋى كورىنىستىڭ كوركىن اشا ءتۇستى. حاس باتىر رەتىندە نەگىزگى جاتتىعۋلاردى جاساپ، دەنەلەرىن شىنىقتىردى. «جەكپە- جەك»، «تۋىڭدى تىك» ويىندارى ويناتىلدى. كورىنىس سوڭىندا جەڭىستەن ءسۇيىنشى سۇراعان اجەي التىن وردانىڭ ءتول تەڭگەسىن تاراتتى. بۇلدىرشىندەرگە باعزى تاريحتان مالىمەت بەرەتىن كورىنىستەن سوڭ پەداگوگتار شەبەرلىك ساباعىنا قاتىستى. سەمينارعا «قالالىق مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە ءبولىمىنىڭ باسشىسى لۋنارا ماساقباەۆا جانە ادىسكەر گۇلناز سەرىكقىزى باستاپ وزگە دە بالاباقشالاردان پەداگوگتار قاتىستى.

WhatsApp Image 2020-02-18 at 5.24.48 PM-2

«بيىل ۇلىق ۇلىس – ايبىندى التىن وردانىڭ قۇرىلعانىنا 750 جىل تولىپ وتىر. وسىعان وراي پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ التىن وردانىڭ 750 جىلدىعىن لايىقتى اتاپ ءوتۋ جانە ۇلىستىڭ نەگىزىن قالاعان جوشى حان ەسىمىن ۇلىقتاۋ تۋرالى سوزدەرىن زور ىقىلاسپەن قابىلدادىق. سەميناردا تاربيەلەنۋشىلەر ءوز ونەرلەرىن كورسەتىپ، پەداگوگتار وزدەرى تىككەن قۋىرشاقتارىنا جان ءبىتىرىپ، مۋزىكالىق ءنومىر كورسەتتى. پەداگوگتار ءبىر –بىرىمەن وي ءبولىستى. قوناقتار ءوز ويلارىن ەركىن جەتكىزىپ، شىن جۇرەكتەن العىستارىن ءبىلدىردى»،-دەدى شارانى ۇيىمداستىرۋشىلار.

WhatsApp Image 2020-02-18 at 5.24.49 PM

1269 جىلى تالاس قۇرىلتايىندا دەربەستىگى تولىق مويىندالعان التىن وردا (جوشى ۇلىسى) يمپەرياسىنىڭ 750 جىلدىعى بيىل تويلانباق. جوشىنىڭ ۇلدارى باتۋ حان نەگىزىن قالاپ، بەركە حان ىرگەسىن بەكىتكەن «التىن وردا» موڭكە تەمىردىڭ بيلىگى تۇسىندا 1269 جىلى تالاس وزەنىنىڭ بويىندا شاقىرىلعان شىڭعىس ۇرپاقتارىنىڭ قۇرىلتايىندا ءوز الدىنا دەربەس يمپەريا ەكەنىن تولىق مويىنداتۋعا قول جەتكىزدى. قازاق دالاسىندا وسىدان سەگىز عاسىر بۇرىن قۇرىلعان الىپ يمپەريا التىن وردانىڭ مەرەيتويى ۇلىتاۋدا وتەدى.

«ءىس-شارانىڭ ماقساتى “التىن وردانىڭ” تاريحىن مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا قىزىقتى، ءارى تۇسىنىكتى ەتىپ جەتكىزۋ ەدى. وقۋ قىزمەتىندە بالالار وزدەرىن سول “التىن وردا” ۇلىسىنىڭ باتىرىنداي كورسەتە ءبىلدى. التىن وردانىڭ 750 جىلدىعىن تويلاۋ “ماڭگىلىك ەل” بولۋدى كوزدەگەن ەلباسىمىز ن.نازارباەۆتىڭ باستاماسى. “التىن ورداعا -750 جىل” اتتى تاريحي ماڭىزى بار مەرەكەلىك ءىس-شارانى قالالىق دەڭگەيدە وتكىزدىك. قالاداعى وزگە بالاباقشالاردان دا پەداگوگ مامانداردى شاقىردىق. ويعا العان جوسپارىمىز ورىندالىپ، بالالار ءوز دەڭگەيىندە تاريحتان ماعۇلمات الدى»، -دەدى كمقك N 37 بوبەكجاي-بالاباقشاسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى اينۇر الىمبەكوۆا.
ءامىربولات قۇسايىنۇلى، الماتى

Related Articles

  • گەرب اۋىستىرۋ ماسەلەسى نەمەسە «تەرىستەۋ سيندرومى» قالاي پايدا بولدى؟!

    ەلىمىزدىڭ گەربىن اۋىستىرۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسى (و باستا ۇسىنىس سۋرەتشى-ديزاينەر مامانداردان شىققان سياقتى) تۇتاس قوعامدا بولماعانمەن، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اجەپتاۋىر قارسىلىق تۋدىردى. بىراق، بايىپتاپ قاراساق، بۇل قارسىلىقتىڭ قازىرگى گەربتىڭ قازاق ءۇشىن ەرەكشە قاستەرلى نەمەسە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ءمىنسىز بولۋىنا ەش قاتىسى جوقتىعىن اڭعاراسىز. سوڭعى ۋاقىتتارى، اۋىر ىندەتپەن قاتار كەلگەن قاڭتار تراگەدياسىنان باستاپ، حالىق ايتارلىقتاي كۇيزەلىسكە ۇشىرادى. قازاقستاننىڭ ەركىنەن تىس، سوعىسقا، باسقا دا سەبەپتەرگە بايلانىستى بولىپ جاتقان ەكونوميكالىق قيىندىق سالدارىنان حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەدى. وسىنىڭ ءبارى قازىر قوعامدا بايقالىپ قالعان «تەرىستەۋ سيندرومىنا» تۇرتكى بولدى. «تەرىستەۋ سيندرومى» – دۇرىستى دا بۇرىسقا شىعاراتىن، قانداي باستاماعا بولسىن قارسى رەاكتسيا شاقىراتىن قۇبىلىس. الەۋمەتتىك پسيحولوگيانى زەرتتەۋشىلەردىڭ پايىمداۋىنشا، وسى قۇبىلىستى بارىنشا كۇشەيتىپ تۇرعان فاكتور – الەۋمەتتىك جەلىلەر. ياعني، الداعى ۋاقىتتا

  • …ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز.

    الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وتانداسىمىزدى قىزۋ تالقىلاپ جاتىر ەكەن. كوبى سىن ايتىپ جاتىر. ۆيدەو جازبانىڭ تولىق نۇسقاسى جوق، پىكىر-تالاس تۋدىرعان بولىگى عانا تاراپ جاتىر ەكەن. سوعان بايلانىستى ءوز ويىمدى ايتا كەتپەكشىمىن: ءبىرىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ۆيدەوسى، فوتوسى الەۋمەتتىك جەلىدە جەلدەي ەسىپ تاراپ جاتىر. ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) جەكە قۇپياسى سانالاتىن فوتوسى، ۆيدەو جازباسى كىمنىڭ رۇقساتىمەن تاراپ جاتىر ەكەن؟ ءوز باسىم وسى پوستتى جازۋ ءۇشىن ول ازاماتتىڭ (ازاماتشانىڭ) ۆيدەوداعى بەينەسىن قارا بوياۋمەن ءوشىرىپ تاستاۋدى ءجون كوردىم. جانە رۇقساتىنسىز فوتو بەينەسىن جەكە پاراقشاما سالعانىم ءۇشىن ودان كەشىرىم سۇرايمىن. ءدىني ۇستانىمى، ويى بولەك بولعانىمەن ول دا وسى ەلدىڭ تۋماسى، ءبىزدىڭ وتانداسىمىز. ەكىنشى، وتانداسىمىزدىڭ ءدىني ۇستانىمىنا بايلانىستى ايتقان سوزدەرى قوعامدا قاتتى پىكىر تۋدىرعان ەكەن. ءتىپتى ونى “ۇلت دۇشپانى”

  • باقسىلار ينستيتۋتى

    ساراپتاما (وقىساڭىز وكىنبەيسىز) ءبىرىنشى، ىلكىدە تۇركى بالاسىندا ارنايى قاعان قۇزىرەتى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن كورىپكەل باقسىلار ينستيتۋتى بولعان. اتى باقسى بولعانىمەن حاننىڭ قىرىق كىسىلىك اقىلشىسى ەدى. كورىپكەل باقسىلار حان كەڭەسى كەزىندە الداعى قاندايدا ءبىر ساياسي وقيعا مەن سيتۋاتسيانى كۇنى بۇرتىن بولجاپ، ءدوپ باسىپ تالداپ ءھام ساراپتاپ بەرە الاتىن سونى قابىلەتتىڭ يەسى-ءتىن. ولاردى ساياسي كورىپكەلدەر دەپ اتاسا دا بولادى. حان ەكىنشى ءبىر ەلدى جەڭۋ ءۇشىن بىلەك كۇشىنەن بولەك كورىپكەل باقسىلاردىڭ ستراتەگيالىق بولجاۋىنا دا جۇگىنەتىن. قارسىلاس ەلدىڭ كورىپكەل باقسىلارى دا وڭاي ەمەس ارينە. ەكىنشى، ۋاقىت وتە كەلە ساياسي كورىپكەل باقسىلار تۇركىلىك بولمىستاعى ستراتەگيالىق مەكتەپ قالىپتاستىردى. تۇركى باقسىلارى قىتاي، ءۇندى، پارسى، ۇرىم ەلدەرىن جاۋلاپ الۋدا ماڭىزدى ءرول اتقاردى. ول كەزدەگى جاھاندىق جاۋلاسۋلار جەر، سۋ،

  • ءتاڭىرى قالاۋى تۇسكەن جان

    ماندوكي قوڭىردىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي «ءتاڭىرى مەنى تاڭدادى»  مۇحتار ماعاۋين ماندوكي قوڭىر يشتۆان – وتانى ماجارستان عانا ەمەس، كۇللى تۇركى دۇنيەسى قاستەرلەيتىن ۇلىق ەسىمدەر قاتارىنداعى كورنەكتى تۇلعا. شىڭعىس جورىعى تۇسىندا كارپات قويناۋىنداعى ماديارلار اراسىنان پانا تاپقان قۇمان-قىپشاق جۇرتىنىڭ تۋماسى ماندوكي قوڭىر وننان اسا ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن، بۇعان قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىمى ەرەن، تۇران حالىقتارىنىڭ فولكلورلىق-دۇنيەتانىمدىق ساناسىن بويىنا دارىتقان عالىم. ول تۇركولوگيا عىلىمىمەن دەندەپ اينالىسىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ ءتورتىنشى شيرەگىندە شىعىس پەن باتىس­تىڭ اراسىندا التىن كوپىرگە اينالدى، ميلليونداردىڭ ىقىلاس القاۋىنا بولەندى. ياكي ول حالىقتار اراسىن جاقىنداس­تىرعان مامىلەگەر، وزىقتارعا وي سالعان كورەگەن ەدى. زامانا العا جىلجىعان سايىن مەرەيتوي يەلەرى تۋرالى ايتىلاتىن جايتتار ەستەلىك پەن وتكەن شاق ەنشىسىنە كوشەدى. كوزى ءتىرى

  • ۇلكەن مىرزا…….

    مۇسا شورمانۇلى (1818-1884) – باياناۋىل اعا سۇلتانى، مەتسەنات، اعارتۋشى. ول جايلى گ.ن.پوتانين: “مۇسا شورمانۇلى – شوقاننىڭ تۋىس اعاسى، ول دالاداعى وتە بەدەلدى ادام ەدى، دالا باسشىلارىنىڭ قۇرمەتىنە يە بولدى، ورىس پولكوۆنيگى دەگەن شەن العان. ءبىراز جىلداي ومبىدا تۇردى، ەكى رەت پەتەربورعا بارعان، جالپى ايتقاندا قازاقتىڭ ناعىز ەۋروپالانعان تۇلعاسى” دەپ جازدى. ءبىرجان سال: “قازاقتا ءبىر قۇتىم بار مۇسا شورمان، ۇزىلمەي كەلە جاتىر ەسكى قوردان” دەسە، ءماشھۇر ءجۇسىپ: “بەس جاستا ء“بىسمىللا” ايتىپ جازدىم حاتتى، بۇل دۇنيە جاستاي ماعان ءتيدى قاتتى. سەگىزدەن توعىزعا اياق باسقان كەزدە، مۇسا ەدى قوساقتاعان ءماشھۇر اتتى” دەپ جىرلاعان. مۇسانى باياناۋىل ورىستارى “بولشوي گوسپودين”، اۋىل قازاقتارى “مۇسا مىرزا” دەپ اتاعان. ءوز قارجىسىنا باياناۋىلدا مەشىت، مەدرەسە سالدىرادى. ءىنىسى يسامەن بىرگە

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: