ءانۋار سالجانۇلى- ء“ۇش ۋالايات” جاقتان سايلانعان دەلەگات.

قادۋان مامىربەكقىزى- “جەتى ۋالايات” جاق سايلاعان دەلەگات.

مادانبەك- “جەتى ۋالايات” جاق سايلاعان دەلەگات.

شىڭجاڭ ولكەلىك كواليتسيا ۇكىمەت ەكى جىك دەلەگاتتان قۇرالدى. ولار، ء“ۇش ۋالايات” جانە “جەتى ۋالايات” مۇشەلەرى. بۇنداعى ء“ۇش ۋالايات” دەگەنى 1944-جىلى قۇلجادا قۇرىلىپ 1946-جىلى گوميندان ۇكىمەتىنە باعىنعان سول كەزدەگى شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا ۇكىمەتى جانە قۇرامىنا كىرەتىن ءۇش ۋالايات. ال، “جەتى ۋالايات” دەگەنى اتالمىش شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا ۇكىمەتى قۇرامىنا كىرمەيتىن ءام گوميندان ۇكىمەتى ۇستەمدىك قۇرعان ولكەدەگى قالعان جەتى ايماق (ۋالايات). وسى ەكى ايماقتىڭ (ۋالايات) ۋاقىتشا ۇكىمەتى 1946-جىلى اتىستى توقتاتىپ ورتاق كواليتسيالى ۇكىمەت قۇرعان بولاتىن.

1946-جىلى اتىس توقتاپ ولكەلىك ۇكىمەت قۇرىلعان سوڭ سول جىلدىڭ قاراشا-جەلتوقسان ايىندا وتەتىن بۇكىلمەملەكەتتىك قۇرىلتاي جينالىسىنا دەلەگات جىبەرۋ دايىندىعى قاۋرت ءجۇرىپ كەتتى.

ءبىر قىزىعى اتالمىش ء“ۇش ۋالايات” جاق ياعني بۇرىنعى شارقي تۇركىستان ۋاقىتشا ۇكىمەتى جاق حالىق سانىنىڭ 70-80 پايىزىنى قازاقتار ۇستاعانىنا قاراماستان جالعىز قازاق دەلەگاتىن سايلاعان. ول- ءانۋار سالجانۇلى. ء“ۇش ۋالايات” دەگەنىمىز- ىلە ۋالاياتى (12 اۋدان), تارباعاتاي ۋالاياتى (7 اۋدان), التاي ۋالاياتى (7 اۋدان) ۇزىنسانى 30-عا جۋىق اۋداندا قازاقتار وتە جيى قونىستانعان. 1944-جىلعى سانايعاققا سۇيەنسەك التاي ۋالاياتى 99%، تارباعاتاي ۋالاياتى 90% جانە ىلە ۋالاياتى 60% قازاقتار بولعان.

“جەتى ۋالايات” جاقتا قازاقتار ەكى ۋالاياتتا شوعىرلى قونىس وتىردى. ولار: ءۇرىمجى ۋالاياتى (8 اۋدان) جانە قۇمىل ۋالاياتى (2 اۋدان). سول تۇستا ءۇرىمجى ۋالاياتىنا 12 اۋدان قاراعان، ونىڭ 8 اۋدانىندا قازاقتار مۇلدە باسىم ورىندى ۇستادى. ول 8 اۋدان: ماناس، قۇتىبي، سانجى، ميچۋان، بوكەن، جەمسارى، شونجى جانە موري. بۇل اتالمىش اۋدانداردىڭ اكىمدەرڭ دەرلىكتەي قازاقتار بولدى، ءتىپتى 12 اۋداندى باسقاراتىن ءۇرىمجى ۋالاياتىنىڭ ايماق ءۋاليى (اكىمى) قازاق بولدى. ول- قادۋان مامىربەكقىزى ەدى. 1944-جىلعى ساناق بويىنشا ءۇرىمجى ۋالاياتىنا قاراستى 8 اۋدان 1 قالادا جالپى ۇزىن سانى 100 مىڭنان استام قازاقتار ءومىر ءسۇردى. ال، قۇمىل ۋالاياتىندا قازاقتار باركول جانە اراتۇرىك اتتى ەكى اۋدانعا شوعىرلى قونىستاندى.

ءۇش ۋالايات جاق نە ءۇشىن جالعىز قازاق دەلەگاتىن سايلايدى؟ بۇنىڭ بىرقانشا ىشكى-سىرتقى سەبەبى بار:

ءبىرىنشى، ىشكى جەرگىلىكتى دوگما تار ۇلتشىلدىق;

ەكىنشىسى، “قىزىل ءۇي” فاكتورى ياعني وڭىردەگى سوۆەت كونسۋلدىعىنىڭ قاس-قاباعى;

ءۇشىنشىسى، ايماقتىق ديپلوماتياداعى ماسكەۋدىڭ ىقپالى;

ءتورتىنشىسى، ساياسي ءام اكىمشىلىك باسقارۋ سالاسىنداعى قياناتشىل بۇرمالاۋ;

ت.ب

نان كيندە وتكەن بۇكىلمەملەكەتتىك قۇرىلتاي جينالىسىن كەلەسى پوستتا كەڭىنەن جازايىن. ازىرگە وسى…

Eldes Orda