“عاسىرعا سەرت!

ادامزات بالاسى زياندا…”

«اسىر» سۇرەسى

…كوزى جۇمىلماي، «بۇنىڭ نە؟» دەگەن تاڭدانىستى سۇراق انىق وقىلاتىنداي ادىرايىپ، تاس قورانىڭ توبەسىنە قاراعان كۇيى قالىپتى. مۇرىننان كەتكەن قان ەكى ۇرتتى ساعالاي بارىپ، كەپكەن وزەننىڭ ارناسىنداي بىلقىلداپ، توڭعا اينالا باستاپتى. سىپاتايدىڭ دا ەكى ۇرتىنان باستاپ ومىراۋىنا دەيىن – ىڭىردەگى باتىس كوكجيەكتەي قىپ-قىزىل. ەنتىگىن ەندى باسىپ، اۋزىنا كەلگەن ءدامنىڭ قوشقىل تاتيتىنىن، ونىڭ قاننىڭ ءدامى ەكەنىن تۇيسىنگەن. تۇيسىنگەن ساتتە لوقسىپ قۇسا باستادى. بۇنىسى جەتپىس بەس جاسقا كەلىپ، تاشكەنتتەگى اعاش قوراسىنا كىرىپ، قايىس ارقانعا اسىلىپ بارىپ تىنشۋ تاپقانشا جالعاساتىن لوقسۋ ەكەنىن، ارينە، ول كەزدە بىلگەن جوق. ءبىر نارسەنى ءتۇرتىپ، تانىپ الارعا مۇرشاسى دا جوق. شوكەسىنەن وتىرا كەتىپ، جانسىز باستى قۇشاقتاپ، قاسقىردىڭ ۇلىعانىنا ۇقساس، بالكي ودان دا ءارى ءبىر زار شىعاردى. قۇدايدان باستاپ، ارۋاق اتاۋلىنى، ءومىردى، اجالدى، اۋىلىنان تىگەرگە تۇياق قالدىرماعان اشتىقتى شەتىنەن لاعىنەتتەپ شىقتى. جاڭا عانا ءوزى اينالدىرا كەسكىلەپ، مويىن ومىرتقاسىنان جۇلقىلاپ، اق جۇلىن مايىن اقتارىپ العان قاس-جاۋىنىڭ باسىن ەندى ايالاپ، باۋىرىنا باسىپ، الديلەپ وتىر…

بۇلار اۋىلدان شىققاندا بەسەۋ ەدى. بۇل ءجۇرىپ وتكەن جولدا ءۇش وبا جاتىر. وبا دەيتىندەي وبا دا ەمەس، تاسپەن جابىلعان توبەشىك. تۋاسى شويناق، اشتىقتان كوپ بۇرىن اياعىن سۇيرەپ باساتىن ادىلگەرەي السىرەپ قالدى. جۇرۋگە ءحالى جوق. ونى ءبىر تالعا سۇيەپ، وزدەرى جۋا تەرۋگە كەتكەن. جۇت – جەتى اعايىندى. اشەيىندە ءار تاستىڭ تۇبىنەن ىرعاپ-ىرعاپ جۇلىپ الىپ، جۇرە بەرەتىن جۋا دا جوق. ءومىر «ولتىرمەيىن» دەگەندەي، ارقايسىسىنىڭ قولدارىنا ەپتەگەن قويانتاماق ىلىكتىردى. بىراق سول مەزەتتە تاس تۇبىنە ۇڭىلە ءجۇرىپ، بۇكشەڭدەگەن قالپى، قولىنداعىلارىن قاۋجاپ بولعان. ولجا جايلى ەشقايسىسى ءتىس جارمادى. «جىلان جالماعانداي» دەستى. تەك قايتىپ كەلە جاتقاندا عانا ىشتەرىنەن ادىلگەرەيدىڭ اشتان قاتاتىنىن ويلاپ، كوڭىلگە كۇپ كىردى. بىراق بۇل قينالىس ءجاي كۇندەگىدەن باسقا. ءسال ىڭعايسىزدانعانى بولماسا، ءبارى قالىپتى. «اشتىقتا ار بولمايدى ەكەن» دەپ ويلادى سىپاتاي. بۇلار كەتكەلى ءسۇت ءپىسىرىم ۋاقىت ءوتتى. قايتىپ كەلسە، ادىلگەرەيدىڭ باسى عانا قالىپتى. باستى كوتەرىپ قاراپ ەدى، قان جوق. وسىدان جىل بۇرىن كەسىلگەن باس سەكىلدى. ءتانىن سۇيرەپ اكەتكەن ءىز جاتىر. بىراق وندا دا قان ءىزى بايقالمايدى. قان ءىزى تۇرماق، اشتىقتان ارىعان دەنە جولىنداعى ءشوپتى جاپىرۋعا دا جاراماپتى. تەك ەسپە قۇمدا عانا جازىلعان حاتتاي ءىز جاتىر. اشىققان ادامدا قان بولمايتىن شىعار دەپ شەشتى بۇلار. اقىلداسا كەلىپ، ءتاندى سۇيرەپ اكەتكەن جاقتان اۋلاق، قارسى بەتكە ءجۇردى. ودان كەيىن ولار كوزى قاراۋىتىپ، قۇلاۋعا شاق قالعان كەزدە ساۋساقتارىن ياكي بىلەكتەرىن تىستەلەپ، قان شىعارىپ، ولىمدەرىن بولجايتىن ادەت تاپقان.

ودان كەيىن تورتەۋىنىڭ اراسى ۇزاي بەردى. سوڭىندا «اياعىن شاڭعىشى قۇساپ سۇيرەپ كەلە جاتقان الدىڭعى توپ وسى ۇزاققا بارمايدى-اۋ»،–دەپ شەشكەن شارتىق كەنجەباي. شارتىق دەگەن «مارتەبەلى» اتاعىنىڭ جۇقاناسى دا جوق. ءىشىن اۋا كەۋلەپ كەتكەن. جۋىپ، بۇرلەپ، كەرەگەگە ءىلىپ قوياتىن ماي سالار قارىن سەكىلدى. تۇرتسە – داڭعۇر-دۇڭعىر ەتەدى. ودان كەيىن – قابىرعاسى بالىقتىڭ جەلبەزەگىنە ۇقساپ ىرسيىپ، كوزى شۇڭىرەك تارتىپ، كەپتەردىكىندەي قىزارىپ تۇراتىن ولجاباي. بوتا تىرسەك تىلەش ەڭ الدىندا. بۇل سونى باعدار قىلىپ، قالماۋعا تىرىسىپ، ىلەسە ءىلبىپ كەلەدى. اركىم ءوز باسىنداعى الاۋدى ءوشىرىپ، اقىلدان الجاسىپ قالماۋ ءۇشىن ۇزىلمەيتىن ويدىڭ سورابىنا ءتۇسىپ العان. اشىققان ادامنىڭ الجاسىپ كەتەتىنىن ۇققاننان بەرى ساقتاندى. شاشى جالبىراعان، تىرناعى ورالا وسكەن ءبىر كەمپىر كۇرەك ءتىسىن ىرعاپ وتىرىپ، ءوزىن: «التىن ساقا» ەرتەگىسىندەگى مىستان كەمپىرمىن»، – دەپ تانىستىرعاندا «قارتتىقتان الجىدى ما، الدە اشتىقتان الجىدى ما؟» دەپ زەرتتەپ باققان. «مىستان كەمپىر» الجاسارداي كارى ەمەس، ءارى كەتسە ەلۋ مەن الپىستىڭ اراسى. اشتىقتان ەكەنىنە ءشۇبا قالعان جوق…

جازىققا تۇسكەلى بەرى جاعداي ءتىپتى قيىندادى. باعىت جوق، باعدار جوق. ءبىر عانا ماقسات. ءجۇرۋ ءھام ءجۇرۋ. وسى ماقساتپەن جۇرە بەرىپ، كەنجەبايدىڭ قايدا قالعانىن دا بىلمەيدى. كەنجەباي سىپاتايدىڭ نەمەرە ءىنىسى-تۇعىن. قالماننىڭ جالعىزى. كەيىن بۇرىلىپ، ىزدەسە بولار ەدى. ىزدەمەك تە بولعان. بىراق ىزدەپ بارعاندا نە قايران قىلماق؟ «امان قالسام، سۇيەگىن جيناپ، كومەرمىن» دەپ، اينالانى جاتتاپ العىسى كەلگەندەي كوز ىشىنە قوتارا سالدى. بۇل تۋمىسىنان قاتىگەز دە، انتۇرعان دا ەمەس ەدى. ءىشى-باۋىرى ەزىلىپ، باۋىرىن جوقتاپ كەلەدى-اق. نامىس تا بار. بىراق ەكى ولىكتەن ءبىر ولىك جاقسى. «اۋلەتتەن ەڭ قۇرىماعاندا بىرەۋ ءتىرى قالسا» دەپ وكسيدى. وسى ويعا بەكىپ، ءىلبىپ كەلە جاتقاندا كەنجەبايدى كوردى. ارقاسىنا قانات بىتكەن بە، بۇك ءتۇسىپ، قوس قاناتىمەن جەردى كەرى ىسىرىپ، كوككە قاراي كوتەرىلىپ بارادى ەكەن. «جارىقتىق، قۇداي، مىنا شارتىق قۇلىن الجاسقان عاسىردان قۇتقارىپ، قانات ءبىتىرىپ، كوككە الىپ كەتتى» دەگەن ءدۇدامال وي جىلت ەتتى. بۇل ءبىر ءسات ەسى اۋىپ، كۇن كولەگەيلەپ، كوككە قاراپ تۇرىپ قالدى. قولىن دا بۇلعاعان سەكىلدى.

سوڭىنداعى ولجابايعا قاراپ ەدى، توقتا دەپ، قول كوتەرىپ يشارا جاساپ كەلەدى ەكەن. بۇلار دا جۇرۋگە شاما قالماعان سوڭ، توقتاۋعا بەيىل. ولجاباي قىز بۇرىمىنداي سوزىلا اعىپ جاتقان بۇلاقتىڭ ەتەگىنە جەتىپ جىعىلدى. بۇرىن بۇل جەردە مامىراجاي تىرلىك كەشكەن جۇرت ۇزىنبۇلاق دەپ اتاعان بولار دەپ ويلادى ۇشەۋى. بىراق ءلام-ميم سويلەسكەن جوق. سويلەۋگە الدەرى قۇرىعان كۇننەن باستاپ، بۇلار ءبىر-ءبىرىن ويشا ۇعۋعا كوشكەن. باسىندا جوبالاپ، دولبارمەن تۇسىنىسەتىن ەدى. سوڭىرا سوزبە-ءسوز سويلەسە الاتىن جاعدايعا جەتتى. كەيىن مۇنى عالىمدار «تەلەپاتيالىق بايلانىس» دەپ اتايتىنىن بۇلار ول كەزدە قايدان ءبىلسىن؟ وندايدىڭ مۇمكىن ەكەنىن دە ويلاۋعا ءحال جوق. ويلاعان كۇننىڭ وزىندە تاڭدانا الماس ەدى. بۇلاردى تاڭداندىراتىن نە قالدى ءوزى؟ ادامدار ءبىر جىل ىشىندە قاتتى قارتايىپ كەتتى. ءبىر قالاعا كىرگەندە ولگەن اكەسى مەن شەشەسىنىڭ باسىن كەسىپ الىپ، قۇشاقتاپ، ساندىراقتاپ، ەكى باستى كەزەك-كەزەك ءسۇ­يىپ جۇرگەن سەگىز بەن ون جاس اراسىنداعى قىزدى كوردى. ارقادان شىققاننان سىرعا دەيىن كەۋىپ، ءىسىنىپ كەتكەن ولىك قاراقۇس پەن قۇزعىنعا، قارساق پەن قاسقىرعا، جالپى اڭدار پاتشالىعىنا جايىلعان ۇلان-عايىر داستارحان ءتارىزدى. وزگە اڭ-قۇس جەيتىنىن جەپ بولعان سوڭ، تويدان كەيىن داستارحان جينايتىن داياشى قۇساپ، مايىتتەردى كومىپ جاتقان قارعالاردىڭ قىلىعى دا بۇلاردى تاڭداندىرا العان جوق. ءيتتىڭ سۇيەك كومەتىنى سەكىلدى ەرتەڭگى كۇننىڭ قامىن كۇيتتەدىگە جورىعان. ىشىندەگى كوكىرەگى وياۋ، الدەقانداي وقىعانى بار، سىپاتاي عانا ابىل مەن قابىل قيسساسىن، ادامزاتتىڭ العاشقى قىلمىسىن ەسكە تۇسىرگەن. تۇسىرگەن دە عادەتتەگى دۇنيە سەكىلدى سامارقاۋ قاراپ، قويا سالدى. ودان كەيىن ءبىر كەيۋانانى قاسقىر قورشاپ، شاڭىراقتىڭ وتى سونبەس ءۇشىن، ەستيار ۇلىن ارتىنا جاسىرىپ، يت-قۇسقا كەنجە بالاسىن يتەرە سالعانى جايلى جان تۇرشىگەر وقيعانى كەيىپكەردىڭ ءوز اۋزىنان ەستىدى. كەيۋانا الدەنەدەن ارىلعىسى كەلگەندەي، ءوزىن اقتاعان جانداي جولاي كەزىككەن جاننىڭ بارىنە وسىنى ايتىپ ءجۇر.

«بىلاي» دەپ ۇلىن ارتىنا جاسىرعانىن كورسەتكەندە اشتىقتان مەڭىرەيىپ قالعان بالا، كوزى ۇرەيگە تولىپ، مىڭ رەت قايتالانعان قويىلىم بويىنشا شەشەسىنىڭ ەتەگىنە ورالا كەتەدى. كەيۋانانى تاس-تۇنجىر قۇساپ ءۇنسىز تىڭداپ، ءوز جايىنا كەتەتىن وزگەلەردىڭ قىلىعىن بۇلار دا قايتالادى. ودان بەرى دە كەزدەسكەندەردىڭ اڭگىمەسى بۇدان دا قايعىلى بولماسا، كەم ەمەس. قايدا بارساڭ دا قىرعىن، قازا. «جولدى كىسى جەگىشتەر تورۋىلداپ ءجۇر» دەگەندى ايتىپ ساقتاندىرعاندار دا بولدى. وعان دا كەپكەن بالىقتىڭ كەسكىنىمەن قاراعان دا قويعان. كىسى جەگىش دەگەننەن قورىققاننان گورى جيىركەنىش باسىم. سويتسە دە، ءتىلىنىڭ قىجىرتپاسى بار بوتا تىرسەك تىلەش: «ءولىپ بارا جاتساق، شارتىق اتى بار، كەنجەبايدى ءبىرىنشى جەيمىز. ودان كەيىن سەنى…» – دەپ قالجاقتاعان بولدى. قانشا قالجىڭ بولسا دا، ىشىنەن ءبىر ويدىڭ جىلت ەتكەنى راس ەدى. مىناۋ سول ويدىڭ بۋى بولاتىن. ءبىر جاقسىسى، ولار ول كەزدە ويمەن تىلدەسۋدى بىلمەيتىن. «قۇداي ساقتاسىندى» كەزەرگەن ەرىندەرىن ارەڭ جيىپ، ادىرايا قاراپ ايتتى.

كوزدەرى ءىلىنىپ كەتكەن ەكەن. بۇل – ادەتتەگى كوز شىرىمىن الۋ ەمەس، قالجىراۋ. ءولىمنىڭ العاشقى حابارشىسى. ولجاباي باعانا سۋعا باس قويعان جەرىندە ءالى جاتىر ەكەن. قارىنى قارا سۋدان شەرميىپ كەتىپتى. بۇل بوتا تىرسەك تىلەشتىڭ قۇرداسى. سول قۇرداستىعى ەسىنە ءتۇسىپ كەتكەندەي، بىراق قالجاقتاسپاق تۇرماق داۋىس شىعارۋعا شاماسى جوق بوتا تىرسەك تىلەش، جاڭا تاپقان سويلەسۋ تاسىلىمەن ەكى-ءۇش رەت «تۇر» دەپ كورىپ ەدى، اناۋ ەرىنە قوزعالعانى بولماسا، تۇراتىن راي تانىتپادى. بايدىڭ شولجاڭى قۇساپ جاتقان قۇرداسىنا سول ءسات ىزاسى كەلگەن تىلەش قارىن تۇستان تەۋىپ كەپ قالعاندا شەرميىپ تۇرعان قارىن قورس ەتىپ جارىلدى. سەلك ەتە قالعان ولجاباي كەپتەردىكىندەي قىزىل كوزدەرىن بۇلارعا قاداپ جاتقان كۇيى جان ءتاسىلىم ەتتى. «جان ازابىمدى جەڭىلدەتتىڭ عوي، قوش، تىلەش» دەگەن ويى اپ-ايقىن ەستىلدى. ەكەۋى دە مىنا سۇمدىقتان ۇرەيلەنىپ قالعان. اسىرەسە، تىلەش. باياعى جايماشۋاق كەز بولسا، بۇلار اڭىراپ تۇرىپ جىلاپ، قاقىراپ تۇرىپ قايعىرار مە ەدى؟! وكىنىشكە قاراي، اياۋشىلىق سەزىمدەرى تۇبەگەيلى ءولىپ، ءومىر ءۇشىن كۇرەسۋ، جان ساقتاۋ سەزىمدەرى ويانىپ، ايقۇلاقتانىپ كەلە جاتقان. ابدەن ارىپ، شوككەن ءمايىتتى بۇكتەپ جاتقىزىپ، ەكەۋلەپ ءجۇرىپ بەس-التى تاسپەن باستىرىپ كەتە باردى. ءمۇساپىر حالدەرىنە قاراماي، «اماناتقا قويدىق» دەپ ۋاعدالاستى.

كۇن ءجۇرىپ، ءبىر قۇزدىڭ ەتەگىنە كەلگەندە تاعدىر ءبىر جارىلقادى. اۋەلى قىران توياتتاپ، ارتىنان يت-قۇس توي تويلاعان ءبىر ماقلۇقاتتىڭ ءار جەردە شاشىلعان سۇيەگىن كورىپ، ەكەۋى دە ەكپەتتەي جاتىپ كەمىرىپ، ءبىر سۇيەكتەن ەكىنشىسىنە باۋىرلاپ جىلجىدى. ءتىپتى جىلىنشىكتىڭ مايىنا دەيىن شاعىپ جەدى. كىشكەنە تويىنعاننان كەيىن بارىپ، «ەش جانۋارعا ۇقسامايتىن بۇل نە ماقلۇقات بولدى ەكەن؟» دەپ ويلانا باستادى دا، ول رايلارىنان تەز قايتتى. بۇنىڭ ادام دەنەسى ەكەنىن، ءتىپتى وزىنە جاقىن، نەمەرە ءىنىسىنىڭ ەتىن جەگەنىن، قالعان ءومىرىن وسى سۇيەكتى ىزدەۋمەن وتكىزگەن سىپاتاي جەتپىس بەس جاسقا كەلىپ، اسىلىپ ولگەنشە سەزگەن جوق. سەزبەيتىن دە ءجونى بار. ءبىر ۋىس ءمايىتتى باۋىرىنا باسىپ جەپ وتىرعان بۇركىتتى ءبىر ءۇيىرلى ءشيبورى قاۋ­مالاپ ۇركىتىپ، ءمايىتتى جۇلمالاپ تاستاعان. بۇل قۇلان تۇستەس قۇلا دالادا جورتقان تىشقان كەزىكپەيتىن بولعالى بۇركىت تە ازعىنداپ، ولەكسەگە ۇيىرسەكتەپ، جان ساقتاپ ءجۇر. قايتا كەلىپ تويات ىزدەگەندە ەنشىسىنە كوزى، مۇرىنى، قۇلاعى، ءتىپتى، قۇيقاسىنا دەيىن مۇجىلگەن باس قانا تيگەن. ەل اقىماق حايۋانعا جاتقىزسا دا، بۇل مىنا باستا ءالى دە بولسا ءبىر جۇتىم استىڭ بارىن سەزدى. ءزاۋ بيىككە كوتەرىلدى دە، جاقپار تاستى نىساناعا الىپ، تاستاي سالدى. اناسىنىڭ جاتىرىنان شىعۋ ءۇشىن قىسىلىپ، قايتا قۇرالعان باس سۇيەك تۋرا سول جىكتەرىنەن قارس ايىرىلدى.

ەكەۋى سۇيەك-ساياق ءمۇجىپ، ىشىنە «ەل» قونعاننان كەيىن از-كەم قايىمداسقان بەتتە ءۇنسىز سويلەسۋ قاسيەتىنەن ايىرىلدى. مەيلى دەپ قويا سالعان. اڭگىمەلەسۋگە ەكەۋى دە قۇلىقسىز. وتىرعان جەرلەرىنە جاتا-جاتا كەتتى. ءتۇن ورتاسىندا بوتا تىرسەك تىلەشتىڭ كۇبىرلەپ سويلەپ جاتقانىن ەستىدى. «بۇل دا ساندىراقتايدى ەكەن-اۋ» دەپ قۇلاق تۇرگەن. «ەرتەڭ اشتىققا شىدارمىن. ودان كەيىن قايتەم؟ مىنانى جەمەسەم، بولمايدى… تىلەش…» – دەگەن ءسوزىن اپ-انىق ەستىدى. وسىدان كەيىن سەرىگىنىڭ ءار-قيمىلىن باعىپ، ءتۇن بالاسى ۇيقى كورمەي شىقتى. تاڭ اتا بوتا تىرسەك تىلەشتىڭ تاعى دا ءۇنسىز سويلەپ تۇرعانىن كورگەندە ونىڭ ەشكىممەن اقىلداسپاعانىنا، تەك ءۇنسىز سويلەسۋ قاسيەتتەرىنىڭ قايتا ويانعانىنا كوز جەتكىزدى. بۇل وعان قۋانا قويعان جوق. ويشا سويلەسۋ سىلەسىن قاتىراتىن اشتىقتىڭ ساحيح حابارشىسى ەكەنى داۋسىز ەدى.

ەكەۋى ودان بەرى دە ەكى كۇن جول ءجۇردى. وسى ەكى كۇن بويى قاس-جاۋىنا اينالعان تىلەشتەن كوز العان جوق. ۇنەمى ارتىندا جۇرەدى. ءبىر جەرگە ايالداسا، الىس وتىرادى. كەشە يەسىز قالعان اۋىل ۇستىنەن وتكەندە تىنتكىلەپ ءجۇرىپ، كەزدىك تاۋىپ العان. كوڭىلگە مەدەت سول. تىلەشتىڭ بۇنى جايراتىپ جەمەك ويى ءار ادىم سايىن ايقىندالىپ كەلە جاتقان. ەكەۋى ءۇنسىز سويلەسۋدى قويعان ساتتە ول ءوز ويىن كۇيتتەپ كەتەتىن دە، بۇل سونى جاۋدىڭ ءشيفرىن شەشكەن جاۋىنگەر قۇساپ، شۋماقتاپ جيناپ كەلە جاتاتىن. كەز كەلگەن قامسىز ساتتە ونىڭ قارنىنان ءبىر-اق شىقپاق. ەكەۋى يەسىز قالعان ءبىر تاس قوراعا كەپ توقتادى. بۇرىن داۋلەتى اسقان ءبىر بايدىڭ ءۇيى دەپ شەشتى. بوتا تىرسەك تىلەش سالعان بەتتەن بۇك ءتۇسىپ، ۇيىقتاپ قالدى. سىپاتاي قانشا قالجىراسا دا، ۇيىقتاماۋعا بەكىندى. كەزدىكتى مىقتاپ ۇستاپ، وتكەن ومىرىنە ساياحاتتاي جونەلگەن ويىن «قازىر مەن سەنى…» – دەپ سىلەكەيى شۇبىرا سويلەگەن بوتا تىرسەك تىلەشتىڭ ءسوزى ءبولىپ جىبەردى. «قامسىز قالدىم با؟» دەپ شوشىپ كەتكەن بۇل مىسىقشا اتىلىپ، بۇك ءتۇسىپ جاتقان دەنەنى پىسكىلەي باستادى. پىسكىلەگەن جەرى پىرس ەتىپ جارىلاتىن سەكىلدى. بوتا تىرسەك تىلەش اۋەلدە نە بولعانىن تۇسىنبەي قالعانداي. «بۇنىڭ نە، سىپاتاي؟» – دەدى ءۇنسىز سويلەپ. وسىنى قايتالاي بەردى. سىپاتاي مىنا ويدىڭ اۋەزى الدىڭعىدان باسقا ەكەنىن سوندا ءبىلدى. «بۇنىڭ نە؟..» دەگەن سوزدەن جانى القىمعا تىرەلىپ، تۇنشىعىپ بارادى. ارىن شىمشىپ ۇستاپ، شىڭعىرتىپ وتقا شىجعىرىپ جاتقانداي. «اشتىقتا ار بولمايدى» دەگەنى ءادىرام ەكەن. وڭەشىن كوكتەپ ءوتىپ، شىڭىراۋ تۇپتەن «اھ» دەگەن دىبىس شىقتى. «بۇنىڭ نە، سىپاتاي؟» دەگەن وي الدىكۇنگى تۇندە تالماۋسىراپ جاتىپ ءوزى ەستىگەن ويدان دا، «مەن قازىر سەنى…» دەگەن قاۋىپتەن دە بولەك. باسقا. قاراسا، بوتا تىرسەك تىلەش: «بۇنىڭ نە؟» – دەگەندى اقىرعى قۋاتىن سارقىپ، ەرىندەرى ارەڭ جىبىرلاپ ايتىپ جاتىر ەكەن. بۇدان ارىعا شىدامادى. تاماعىن ورعىلاي باستادى. ورعىلاپ جاتىپ بەتى قىزارعانداي بولدى. ءتىپتى بەتىنەن قىزىلجالقىن نۇر جەرگە تامىپ كەتكەندەي. كەسكىلەپ جاتىر. سوندا دا «بۇنىڭ نە؟..» ءسوزى باسىن دەنەدەن تۇتاستاي اجىراتىپ تاستاعانشا توقتاعان جوق. كوزى قاراۋىتتى. سىلق ەتىپ وتىرا كەتتى. ءبىر ەسىن جيسا، اۋقاتتان كەيىن جۋىنعان مىسىق قۇساپ قانعا مالىنعان الاقانىن جالاپ وتىر ەكەن. بىرەۋ ساق-ساق كۇلدى. باعاناعى داۋىس – وسى. ونىڭ ءوز ىشىنەن شىعاتىنىنا كوزى ەندى انىق جەتتى. قۋ جاندى ساقتاۋ ءۇشىن ميى قۇرعىردىڭ وسىنشا ايلاعا بارارىن كىم بىلگەن؟ ەڭ ۇلى جىرتقىش ادامنىڭ ويى دەگەن كەسىم جاسادى جوپەلدەمەدە. بۇنىڭ بويىنا وزدىگىنەن ءبىر قۋات پايدا بولعانداي. قۇدايدى قارعاپ وتىرىپ، «نەگە مەنى قۇداي جاراتتى، مەنىڭ نەگە ءوز تاڭداۋىم جوق، نەگە مەنىڭ بار تاعدىرىم مەنسىز شەشىلۋى كەرەك؟» دەگەن ساۋالدارعا دالباسالاپ جاۋاپ ىزدەدى. ارينە، قۇداي وعان جاۋاپ قاتقان جوق. «تاڭىرىمەن ويشا سويلەسۋگە بولا مە ەكەن؟» دەپ سۇرادى الدىنداعى باستان. الدەنە ەسىنە ءتۇسىپ، سەلت ەتتى. بۇل ءوزىنىڭ اشتىقتان الجاسىپ كەتكەنىن سوندا ۇقتى. بىراق قاي كەزدەن باستاپ الجاسقانىن ەسىنە تۇسىرە المادى. قاي كەزدە الجاستى؟ ول وسىنى ويلاپ، وتكەن ۋاقىتقا قارسى باعىتتا جۇرە بەردى. جۇرە بەردى…

جانات جاڭقاشۇلى