وتستاۆكاداعى گەنەرال بەن حودجەس 2014-2017 جىلدارى اقش-تىڭ ەۋروپاداعى قۇرلىق اسكەرىن باسقارعان. قازىر ۆاشينگتونداعى ەۋروپا ساياساتىن تالداۋ ورتالىعىنىڭ ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر كافەدراسىنا جەتەكشىلىك ەتەدى. گەنەرال ازاتتىقتىڭ گرۋزين قىزمەتىنە سۇحباتىندا ۋكرايناعا جاڭا اسكەري تەحنيكا جەتكىزۋ سوعىس بارىسىن وزگەرتۋگە قالاي كومەكتەسەتىنىن ايتىپ، رەسەي وپەراتسياسىندا جۇيە جوعىن ءتۇسىندىردى.
ازاتتىق: ۋكراينانىڭ باحمۋت جانە سولەدار قالالارى “ۆاگنەر” جالدامالى اسكەرىنىڭ ۇزدىكسىز شابۋىلىنا ۇشىراپ وتىر. ەلدىڭ شىعىسىنداعى باحمۋتتى الۋ نەگە سونشا ماڭىزدى؟ «ۆاگنەر» توبىنىڭ باسشىسى ەۆگەني پريگوجين باحمۋتتا قانداي ناتيجەگە قول جەتكىزگىسى كەلەدى؟
بەن حودجەس: رەسەي، اسىرەسە پريگوجين باستاعان اسكەر باحمۋتقا نەگە ايرىقشا باسىمدىق بەرىپ وتىرعانىن تۇسىنۋگە ءبىراز ۋاقىت كەتتى. بۇل جەردەن سيمۆوليزم بەلگىسىن كورىپ وتىرمىن. پريگوجين ءۇشىن باحمۋتتى الۋ مانساپقۇمارلىق جوباسى سياقتى. وعان قانشا ادام ولگەنى ماڭىزدى ەمەس. ولار بەس ايدان بەرى سوعىسىپ جاتىر، بىراق ءالى باحمۋتتى جاۋلاپ الا العان جوق. رەسەي اسكەري دايىندىقتان وتپەگەن، جاقىندا عانا قاتارعا قوسىلعان جاۋىنگەرلەرىن مايدانعا سالىپ جاتىر.
جاقىندا وڭىردە ءىرى تۇز جانە گيپس شاحتالارى بارى بەلگىلى بولدى. پريگوجين بۇل جەرلەردەن كەن وندىرگىسى كەلەتىنىن ايتتى. وعان ستراتەگيالىق ماڭىزدى توراپتا ورنالاسقان قالا ەمەس، گيپس شاحتالارى كەرەگى رەسەي شابۋىلىنان قازا تاپقان مىڭداعان ادامنىڭ جاقىندارىن جۇباتا الا ما، بىلمەيمىن.
باحمۋت وپەراتسياسى رەسەي اسكەرى ءوزارا اقىلداسىپ ارەكەت ەتپەيتىنىن كورسەتەدى. پريگوجين [گەنەرال سەرگەي] سۋروۆيكيننىڭ بۇيرىعىن ورىنداپ، گەنەرال [ۆالەري] گەراسيموۆقا (11 قاڭتاردا ۋكرايناداعى بىرلەسكەن ورىس اسكەرىنىڭ قولباسشىسى بولىپ تاعايىندالدى) باعىنادى دەپ ويلامايمىن. سوندا باسشى كىم؟…. ولاردا ناقتى ءارى جۇيەلى جوسپار جوق. ءبىر جاقسىسى، رەسەي اقپان-ناۋرىزدا بايقالعان ينستيتۋتسيونالدى قاتەلىكتەرىن ءالى تۇزەتكەن جوق.
ازاتتىق: مۇمكىن ولار سوعىسقا مەيلىنشە كوپ ادام سالساق، ەرتە مە، كەش پە، ناتيجە بولادى دەگەن ەسكى ستراتەگياسىنا سۇيەنىپ وتىرعان شىعار؟
بەن حودجەس: رەسەيلىكتەر كىمنىڭ اسكەرى كوپ بولسا، سول جەڭەدى دەگەن ستراتەگياعا سۇيەنىپ كەلدى. عاسىرلار بويى بارلىق سوعىستى وسى ادىسپەن جۇرگىزدى. تۇبىندە ۋكراينانى جاۋىنگەرلەر سانىنىڭ كوپتىگىمەن جەڭىپ شىعامىز دەپ ويلادى. بىراق بۇل ويلارى جۇزەگە اسپادى، ۋكراينداردىڭ كاسىبيلىگى جوعارى بولىپ شىقتى. شىن مانىندە شەبەرلىگى جەتكىلىكتى جانە ونى قالاي قولدانۋ كەرەگىن بىلەتىن اسكەر وزىنەن الدەقايدا كوپ جاۋدى جەڭە الادى. ۋكراينا ءارتۇرلى قۇرالدار كومەگىمەن قارسىلاستىڭ كولىك جەلىلەرىن، قارۋ-جاراق قويمالارىن انىقتاپ وتىر.
ازاتتىق: وتكەن اپتادا باتىس ەلدەرى ۋكرايناعا زاماناۋي قارۋ-جاراق، ونىڭ ىشىندە اقش-تان Bradley بروندى تەحنيكاسىن، گەرمانيادان Marder اسكەري كولىكتەرىن، فرانتسيادان جەڭىل سوعىس ماشينالارىن جىبەرەتىنىن مالىمدەدى. ۋكراينا اتالعان تەحنيكالارسىز كوپ شىعىنعا ۇشىرادى ما؟ كيەۆتىڭ جاعدايى ەندى قالاي وزگەرەدى؟
بەن حودجەس: ارينە، Bradley, Marder, AMX-10RC جانە باسقا دا جۇيەلەردى جىبەرۋ تۋرالى شەشىمنىڭ ەرتەرەك قابىلدانعانى جاقسى ەدى. بىراق تۇبىندە وسىنداي شەشىم قابىلداندى، ول دا جامان ەمەس. وتكەن اپتادا ەستىگەن نەگىزگى اقپاراتىم تانك بريگاداسىنىڭ قۇرامى تۋرالى بولدى. چەحيادان كەلگەن وزدىگىنەن جۇرەتىن ارتيللەريا باتالونى بار. فرانتسۋزدىڭ AMX-10RC — موبيلدىلىگى جوعارى، زەڭبىرەگى ۇلكەن كولىك. Marder باتالونى دا — جاقسى جۇيە. Bradley الەمدە جاياۋ اسكەرگە ارنالعان ەڭ جاقسى ماشينا سانالادى.
ۋكراينا وسىنىڭ ءبارىن قولىنا جيناپ، ءوزىنىڭ تانك باتالونى مەن ينجەنەرلەرىن ورتاعا سالسا، جاۋدىڭ جانىن الاتىن قۇرىلىم شىعادى. دۇرىس قولداۋ كورسەتسە، بۇل تەحنيكا ورىس وكوپتارىن جارىپ وتەتىن تەمىر جۇدىرىققا اينالادى. مەن وسىنى كورىپ وتىرمىن. كولىك سانىنا ەمەس، مۇمكىندىگىنە قارايمىن… الداعى بىرنەشە اي قارۋ-جاراقتى قابىلداپ الىپ، جاتتىعىپ، لوگيستيكالىق جوسپار قۇرۋعا كەتەدى. ۋكراينانىڭ باس شتابى دايىن بولعاندا، بۇل قارۋ-جاراقتى ناعىز كۇش رەتىندە قولدانۋعا كوشەدى.
ازاتتىق: باتىس ەلدەرىنىڭ قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ساراپشىلارى بۇعان كۇمانمەن قارايدى. ولار قارۋ-جاراق بەرىلگەنى جاقسى، بىراق ۋكرايناعا M1 Abrams سياقتى ناعىز تانكىلەر كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. بۇل پىكىرگە قوسىلاسىز با؟ ۋكرايناعا وسىنداي قارۋ-جاراق بەرىلۋى مۇمكىن بە؟
بەن حودجەس: ارينە، ولارعا Abrams نەمەسە «لەوپارد» بەرىلسە، تىپتەن جاقسى بولار ەدى. الداعى ۋاقىتتا مۇنداي تەحنيكالار دا بەرىلەدى دەپ ويلايمىن، بىلمەيمىن… بىراق وتكەن اپتادا كورگەنىمىز دە بوس نارسە ەمەس. ۋكرايندار قارسى شابۋىلدىڭ كەلەسى شەشۋشى كەزەڭىنە دەيىن اسكەردىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋعا كۇش سالىپ جاتىر. ولار قىرىمدى ازات ەتەدى دەپ ويلايمىن.
ازاتتىق: قىرىم ماسەلەسىنە ورالامىز، ازىرگە تانك تۋرالى سويلەسەيىك. بىرنەشە مەملەكەت، ونىڭ ىشىندە پولشا مەن ۇلىبريتانيا ۋكرايناعا تانك جىبەرۋگە دايىن. بۇل سوعىس بارىسىن وزگەرتۋگە قالاي كومەكتەسەدى؟
بەن حودجەس: شىنايى مۇمكىندىكتەر تۇرعىسىنان العاندا، بۇل ماڭىزدى. بىراق ولارعا تەحنيكالىق كومەك، وق-ءدارى قورى بەرىلىپ، جاۋىنگەرلەردى دايىندىقتان وتكىزۋ كەرەك. سوندا بۇل كومەك شىنايى مۇمكىندىككە اينالادى. مۇنداي شەشىمدەر باتىس ەلدەرىنىڭ كەلەسى قادامعا وتكەنىن، بۇرىنعىداي رەسەي سوعىس قارقىنىن كۇشەيتەدى دەپ قورىقپايتىنىن كورسەتەدى. بۇل دەر كەزىندە قابىلدانعان شەشىم بولماسا دا، سوعىس بارىسىن وزگەرتۋگە ءالى دە كەش ەمەس. سوعىس مۇنىمەن اياقتالمايدى، ۋكراينا قىرىمدى بوساتىپ العاننان كەيىن، وعان ءالى ۇزاق قورعانۋعا تۋرا كەلەدى. قازىر جاڭا قارۋ-جاراق بولماسا دا، بىرنەشە ايدان كەيىن وسىنداي كومەك قاجەت بولادى. سوندىقتان ساراپشىلار يدەياسىن تولىقتاي قولدايمىن…
ازاتتىق: قارۋ-جاراق سانىنا قارامايمىن دەدىڭىز. سوندا دا كيەۆكە بەرىلگەن اسكەري كومەك پەن ۋكراينا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قولباسشىسى ۆالەري زالۋجنىي سۇراعان قارۋ-جاراق كولەمىنىڭ اراسىندا ۇلكەن ايىرماشىلىق بار. ول 700 بروندى ماشينا مەن 300 تانك سۇراپ ەدى. ونىڭ ءوتىنىشى تولىق ورىندالا ما؟
بەن حودجەس: بىلمەيمىن. كوپ نارسە اشىق ايتىلمايدى… رەسەي يراننان درون، سولتۇستىك كورەيادان قىسقى اسكەري فورما الىپ وتىر. ۋكرايناعا 50 مەملەكەت كومەكتەسىپ جاتىر. ءبىز ۋكراينا قالاعانداي جەدەل كومەك بەردىك پە؟ جوق. جەتكىلىكتى كومەكتەسىپ جاتىرمىز با؟ جوق. تاعى كومەك بولا ما؟ بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىن. قازىر كرەملدە وتىرسام، «نەمىستەر Marder مەن تاعى ءبىر Patriot باتارەياسىن بەرىپتى، «لەوپارد» تۋرالى ايتىلىپ جاتىر ەكەن» دەگەن اقپارات ەستىر ەدىم. بۇل رەسەيدىڭ ءوز كۇشىنە دەگەن سەنىمىن ازايتادى.
ازاتتىق: وسىعان دەيىن ۋكراين اسكەرى 2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي قارسىلاسىن 24 اقپانعا دەيىنگى پوزيتسياسىنا قايتارادى دەپ ەدىڭىز. بولجامىڭىز نەگە ورىندالمادى؟
بەن حودجەس: تىم وپتيميستىك كوزقاراستا بولعان سياقتىمىن. ۋكرايناعا ATACMS سياقتى الىس قاشىقتىققا جەتەتىن زىمىران جۇيەلەرىن بەرە المايمىز دەپ ويلاعان جوقپىن. باتىس ەلدەرى بارىنشا كومەكتەسەدى دەپ كۇتتىم. وسى جەردەن جاڭىلدىم. رەسەي باحمۋت ماڭىندا سونشا ادامىن قۇربان ەتىپ، كەسكىلەسكەن سوعىس جۇرگىزەدى دەپ ويلامادىم. قاتتى بولماسا دا، قاتەلەسكەنىم انىق. قازىر ۋكراينانىڭ جاعدايعا قانشالىق بەيىمدەلگەنى، باتىس ەلدەرىنىڭ جەتكىلىكتى كومەك بەرگەنى ماڭىزدى.
ولار قىرىمدى ازات ەتەدى دەپ ويلايمىن. قىرىمعا كەرچ كوپىرى مەن قۇرلىق جول عانا اپارادى. ءبىر جول بۇلىنگەن، ەكىنشىسى دە سوققىعا ۇشىرايدى. الداعى بىرنەشە ايدا سولاي بولادى. ۋكرايناعا ويىن جۇزەگە اسىرۋعا كومەكتەسۋىمىز كەرەك.
GMLRS سياقتى الىس قاشىقتىققا جەتەتىن زىمىران جۇيەسىن نەمەسە HIMARS-قا ارنالعان 90 كيلومەترگە دەيىن ۇشاتىن زىمىران بەرمەسەك، رەسەيدىڭ جەڭۋىنە جاعداي جاسايمىز. ماسكەۋ قىرىمنان، رەسەي مەن بەلارۋستەن سوققى جاساپ، بەيبىت حالىقتى قىرادى. سوندىقتان ۋكرايناعا الىسقا جەتەتىن زىمىراندار، قىرىم تۇبەگىن جاۋدان تازارتاتىن تەحنيكا بەرۋىمىز كەرەك.
ازاتتىق: دەمەك ۋكراينانىڭ قارسى شابۋىلداعى جەڭىسى باتىس ەلدەرىنىڭ قولداۋىنا بايلانىستى ما؟
بەن حودجەس: ءدال سولاي. باتىس ەلدەرى ۋكراينانى قولداۋدى جالعاستىرۋى كەرەك. تىم بولماسا، وسىعان دەيىن بەرگەن ۋادەلەرىمىزدى ورىنداۋعا ءتيىسپىز.
ازاتتىق: ءتيىستى قولداۋ كورسەتىلسە، ۋكراينا قالاي ارەكەت ەتەدى؟
بەن حودجەس: رەسەيدىڭ باحمۋت پەن ونىڭ اينالاسىنداعى ەلدىمەكەندەردى باسىپ الۋىنا جول بەرمەۋگە تىرىسادى. سولتۇستىكتە بەلارۋستىڭ ارەكەتىن قاداعالايدى. تاعى دا قاتەلەسەتىن شىعارمىن، بىراق ول جاقتان سالماقتى سوققى بولا قويۋى ەكىتالاي. رەسەي اسكەرىنىڭ ءبىر بولىگىن بەلارۋسكە شوعىرلاندىرۋى مۇمكىن، بىراق ولار كيەۆكە قاۋىپ توندىرە المايدى. بۇعان سەنبەيمىن. سوندا دا ۋكراينانىڭ باس شتابى ءبارىن باقىلاۋدا ۇستاۋى ءتيىس.
ۋكراينا باتىستان العان جانە وزدەرىندە بار تانك كۇشتەرىن بىرىكتىرىپ، قىرىمدى ازات ەتۋدەگى شەشۋشى كۇشكە اينالدىرادى. بىراق وعان دەيىن بىرنەشە اي بويى كەرچ كوپىرىندە ديۆەرسيا ۇيىمداستىرىپ، ماريۋپول مەن مەليتوپولدەن كەلەتىن كولىك جەلىسىن بۇزۋعا تۋرا كەلەدى.
جەڭىسكە كومەكتەسەتىن جاعداي قالىپتاستىرۋ ءۇشىن كوپ جۇمىس ىستەۋ قاجەت. بار ءىس-قيمىل پەرەكوپسكي مويناعى ارقىلى (قىرىمدى قۇرلىقتاعى ۋكراينامەن بايلانىستىراتىن جەر. — رەد.) ۇلكەن شابۋىل جاساۋمەن عانا شەكتەلمەيدى. الىستان زىمىران اتقىلاپ، ارناۋلى جاساقتى جۇمىلدىرىپ، سوڭىندا قۇرلىق اسكەرىن جىبەرۋ كەرەك. ۋكراينانىڭ باس شتابىنىڭ ءوز اقىلى وزىنە جەتەدى دەپ ويلايمىن. ۋكرايندار ادام شىعىنىن ازايتىپ، بارىنشا ۇتىمدى سوعىسۋىمەن تاڭعالدىردى.
ازاتتىق
پىكىر قالدىرۋ