|  |  | 

كوز قاراس رۋحانيات

ايتىلماي قالعان ءبىر اۋىز ءسوز (بولات بوپايۇلىن ەسكە الىۋ)

485634956_4013877155500521_1974516752573476032_n
«اجال ايتىپ كەلمەيدى، قازا- قاسقاعىمدا» دەيتىن بابالار ءسوزى وسىندايدا ەسكە تۇسەدى ەكەن، الگىندەعانا ازىلدەسىپ، ارعى – بەرگىدەن كەڭەس قوزعاي وتىرىپ، «الداعى ايدىڭ جىيرما نەشەلەرىندە مينيسترلىك جاعىنان كىتاپتارىنىڭ تۇساۋ كەسەرى بولاتىنىن، جۋىردا تەلە ارنادان سالت – سانا جونىندە ءبىر ساعاتتىق ءسۇحپات بەرەتىن» قۋانشىن مۇنداعىلارمەن ءبولىسىپ جانارى نۇرلانىپ، ءجۇزى ءجايناپ وتىرعان قازاقىستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ، ايتۋلى ەتنوگراف، جازۋشى بولات بوپايۇلى ارادا تىسقا شىعىپ كەلۋگە ءۇي يەسىنەن رۇقسات ءسۇراپ كەتكەن ەدى، ءبىر نەشە مينۋت وتبەستەن «بوكەڭ جىعىلىپ قالدى» دەگەن سۋىق حابار كەلگەندە الدىمىزداعى داستارحاندى تاستاي تىسقا ۇمتىلدىق، ويپىرماي الگىندە عانا قاتارىمىزدا وتىرعان ازاماتتىڭ قۇلاپ جاتقانىن كورگەنىمىزدە ابدىراپ قالدىق، جەدەل جاردەم ورتالىعىنداعى كەزەكشى ماماننىڭ بۇيىرۋىمەن بوكەڭدى جاتقان ورىنىنان قوزعاماي قولدارىن ۇيقالاپ، تامىرلارىن ۇستاپ، تىنىسىنىڭ بار جوعىن ازاماتتار دوعدىرعا تەلەفون ارقىلى مالىمدەپ ابىگەن…
ءيا، جەدەل مەديتسينالىق جاردەم كولىگى دە ون-نەشە مينۋتتا كەلىپ ۇلگىردى، دوعىدىرلار قۇتقارىۋ شارالارىن قولدانىپ حاربالاستىققا ءتۇستى، مۇنداعىلاردىڭ ءبارى ءۇمىتتى ەدى، امال نە، بوكەڭنىڭ الگىندەگى نۇرلى جانارىنىڭ وتى ءوشتى، قىزىل كۇرەڭدەپ تۇرعان ەرنى تالاۋراپ كوكشىلدەنىپ، الگىندەگى قۋانىشتى ءبولىسىپ وتىرعان نۇرلى ءجۇزى كۇرەڭىتىپ سالا بەردى، دوعىدىردا ءۇمىتىن ءۇزىپ قۇتقارۋ اسباپتارىن جىيىستىرا باستادى، مۇنداعى ۇمىتتەرى ءالى ۇزىلمەي بوكەڭنىڭ سۇلىق جاتقان بەينەسىنەن كوز ايىرماي تۇرعانداردىڭ جانارلارى جاسقا تولىپ، تىنىستارى تارىلىپ، ۇنجۇرعاسى ءتۇستى. بارىدە سەنەر ەمەس، تاعىدا ۇمىتتەنگەن ءوزىم سۇلىق جاتقان بوكەڭنىڭ تامىرىن ۇستادىم، تامىر باياۋ قوزعالعانداي سەزىلدى، قاسىمدا تۇرعان دوعىدىرعا «كورىڭىزشى تامىرى سوعىپ تۇرعان سياقتى؟» دەيىمەن، دوعىدىر; «اعا ءسىزدىڭ تۇيسىگىڭىز عوي، قىيماستىقتىڭ اسەرى سولاي بولادى» دەپ تىڭداعىشتى قۇلاعىما سالدىرىپ بوكەڭنىڭ جۇرەك سوعىسىن تىڭداتتى، ەش بەلگى جوق، بىلەك تامىرىمەن كۇرە تامىرىن ۇستاتتى مۇلدەمگە توقتاعان، مىنە وسىلايشا بوكەڭنەن ايىرىلىپ، قايعى ارقالاپ قالا بەردىك… «وي دۇنيە اي، جالعان دۇنيە اي» دەيتىن اپا، اتالارىمىز ايتا بەرەتىن وكىنىشى وسىدان ەكەن اۋ» دەيمىن.
ءيا، بۇگىن ورازانىڭ ون سەگىزى، ياعني ناۋىرىز ايىنىڭ ون سەگىزى جۇلدىزى، اسپانىڭ ءبىر جۇلدىزى اعىپ ءتۇستى، ءتۇن تۇنەرىپ كەلەسى تاڭنىڭ تۇستىگى بوزارىپ اتتى، ءتۇن بويى كوز ىلمەدىم، ويىم ون ساققا، قيالىم قىيدى شارلادى، ەرتىستىڭ سۋىنان بىرگە سۋىسىنداپ، ءور التاي اتاناتىن وڭىردەگە قايماعى بۇزىلماعان ۇلاعاتتى تاعىلىمىنان بىرگە ءنار الىپ وسكەن مارحۇم بوكەڭ وزىمنەن ءتورت جاستاي كىشى بولسادا ول ءوزىمدى «قۇرداس» دەۋشى ەدى، سوندىقتاندا ءبىر – بىرىمىزگە سىيلاستىعىمىز وتە جاقسى ەدى، بارىنەندە ومىردە حالىقتىڭ مادەنيەتى مەن ادەبيەتىن ۇرپاققا جەتكىزۋگە ءوز الىمىزشە بىرگە ىنتىعىپ، جوعىن جوقتاپ، بارىن بيىككە كوتەرسەك دەيتىن تالپىنىس جولىمىزدا بىردەي ەدى، ءسۇيتىپ تەر توگىپ جۇرگەن بوكەڭنىڭ ەڭبەگى تەگىن كەتپەگەن بولات بوپايۇلى بۇل كۇندە قازاقىستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى ، ەتنوگراف – جازۋشى بولىپ ەلىنە تانىلدى، حالقى قادىرلەر ازاماتقا اينالدى، ەلدىڭ كەشەگى ءۇمىت بولعان قۇندىلىقتارىن ءتىرىلتىپ، توم – توم كىتاپ ەتىپ شىعارىپ ەرتەڭگى ۇرپاققا قوماقتى دا قۇندى ەڭبەكتەر قالتىردى، ارينە «مايدا قوڭىر، جەبەك جال» ازامات بولعاندىقتان تامام ەلدىڭ سىي قۇرىمەتىنە يە بولدى…
ۇيقىسىزدىق ادام ويىن ءار نەگە اپاردى ەكەن، الدەن ۋاقىتتا ءبىر وكىنىش ءىش وزەگىمدى شىم ەتكىزدى، الگىندە بوكەڭ «الدا كىتاپتارى شىعىپ، مينيسترلىك جاعىنان تۇساۋ كەسەرى بولاتىنىن بولدى» دەپ قۋانشىن بولىسكەندە ءوزىم قالايشا «قۇتتى بولسىن» دەپ ايتپاعانىما وكىندىم، كەيدە ءۇستىپ ءبىرىمىزدى – ءبىرىمىز قادىرلەپ، قۋانشقا ورتاقتاسا الماي قالۋىمىزدىڭ ءوزى وكىنىش بولادى ەكەن، «ارينە ول سىيلاستىق، قىيماستىق ەدىعوي» دەيمىن ءوز – وزىمە، مىنە كەلتە ءومىر وسىمەن اياقتادى، ەندى وسى ءبىر ايتىلماي قالعان «قۇتتى بولسىن» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز ەندىگىلەرگە عىيبراتتى ساباق بولسا ەكەن، «اجال ايتىپ كەلمەيدى . قازا قاسقاعىم» ەكەنىن بۇرىن قۇلاق ەستىسە مىنە ەندى كوز كوردى، سوندىقتان ادامدار ءبىرىن ءبىرى تىرىسىندە ءتۇسىنىپ، سىيلاسۋى، ءبىر – ءبىرىنىڭ قۋانشىمەن قايعىسىنا ورتاقتاسۋى كەرەك ەكەن» دەيمىن. باقىل بول، ەلىنىڭ ەسىل ەرى، توپىراعىڭ تورقا بولسىن!.
باياحمەت جۇمابايۇلى
الماتى

Related Articles

  • تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

    تاريح عىلىمى قازىر ەزوتەريكالىق توپتاردىڭ  مەنشىگىندە

         شىعىستانۋشى-تاريحشى ءومىر تۇياقبايدىڭ بۇرىندا دا «قازاققا قانداي تاريح كەرەك؟ تاۋەلسىزدىك كەزەڭىندە جاسالعان تاريحي ميستيفيكاتسيالار حرونيكاسى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىن  (22.05. 2025. Zhasalash.kz) وقىپ ەم. ريزا بولعام. جاقىندا ءو. تۇياقبايدىڭ «قازاقستاندا تاريحي بۇرمالاۋلار مەن ميفتەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ جولدارى» (02.10. 2025. Zhasalash.kz) اتتى تاعى ءبىر ماقالاسىمەن جانە تانىستىق. وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپتى. تاريحتا ورىن الىپ جۇرگەن جاعىمسىز جايتتار تۋراسىندا وي تولعاپتى. جۋرناليستەردى، بلوگەرلەردى ايىپتاپتى. تاريحتان ارنايى كاسىبي دايىندىعى جوق، ءبارىن ءبۇلدىرىپ بولدى دەپ.  كەلەڭسىزدىكتى توقتاتۋدىڭ ناقتى جولدارىن ۇسىنىپتى. بۇعان دا كوڭىلىمىز بەك تولدى. ايتسە دە تاريحتى بۇرمالاۋعا، ءوز وتىرىكتەرىن ناسيحاتتاۋعا تەك جۋرناليستەر مەن بلوگەرلەر عانا ەمەس، «ارنايى كاسىبي دايىندىعى بار» «تاريحشىلاردىڭ» دا «زور ۇلەس» قوسىپ جاتقانىن بايانداپ، ايتىلعان پىكىردى ودان ءارى ءوربىتىپ، جالعاستىرايىق.

  • «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    «العاشقى كىتاپ» دەرەكتى بەينەفيلمى

    قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ مادەنيەت كوميتەتىنە قاراستى ۇلتتىق كينونى قولداۋ مەملەكەتتىك ورتالىعىنىڭ تاپسىرىسىمەن «JBF company» كومپانياسى سەمەي قالاسىندا، شىڭعىستاۋ وڭىرىندە، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا  «العاشقى كىتاپ» اتتى دەرەكتى بەينەفيلم تۇسىرۋدە. دەرەكتى فيلم ابايدىڭ 1909 جىلى سانكت پەتەربۋرگتەگى يليا بوراگانسكي باسپاسىندا باسىلعان العاشقى شىعارمالار جيناعىنىڭ جارىق كورۋىنە ارنالادى. ۇلى اباي مۇراسىنىڭ قاعاز بەتىنە تاڭبالانۋ تاريحىن باياندايدى. قازىرگى ادامدار بۇرىنعى ۋاقىتتىڭ، اباي زامانىنىڭ ناقتى، دەرەكتى بەينەسىن، سول كەزدەگى ادامداردىڭ الپەتىن، كيىم ۇلگىسىن كوز الدارىنا ەلەستەتۋى قيىن. كوپشىلىكتىڭ ول ۋاقىت تۋرالى تۇسىنىگى تەاتر مەن كينوفيلمدەردەگى بۋتافورلىق كيىمدەر مەن زاتتار ارقىلى قالىپتاسقان. الايدا اباي ۋاقىتىنداعى قازاق تىرشىلىگى، قازاقتاردىڭ بەت-الپەتى، كيىم كيىسى، ءۇي – جايى، بۇيىمدارى تاڭبالانعان مىڭداعان فوتوسۋرەتتەر ساقتالعان. بۇلار رەسەي، تۇركيا، ۇلىبريتانيا

  • جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

    جالبىرۇلى قويباس جايىنداعى كۇماندى كوڭىرسىك اڭگىمەلەر

                          1. اماندىق كومەكوۆتىڭ ايتىپ جۇرگەنى – ايعاقسىز بوس سوزدەر        قازاقستاننىڭ باتىس ايماعىندا عۇمىر كەشكەن ونەرپازدىڭ ءبىرى – جالبىرۇلى قوجانتاي  جايلى سوڭعى كەزدە قيسىنى كەلىسپەيتىن نەشە ءتۇرلى اڭگىمەلەر ءورىپ ءجۇر. مۇنىڭ باسىندا تۇرعانداردىڭ ءبىرى – اماندىق كومەكوۆ. بۇرىندا دا ونىڭ، باسقا دا كىسىلەردىڭ ەلدى اداستىراتىن نەگىزسىز سوزدەرىنە بايلانىستى ناقتى دالەلدەر كەلتىرىپ، «قۇلان قۇدىققا قۇلاسا، قۇرباقا قۇلاعىندا وينايدى» دەگەن اتاۋمەن تۇزگەن سىن ماقالامىزدى رەسپۋبليكالىق «تۇركىستان» گازەتى (28.09. 2023 جىل) ارقىلى جۇرت نازارعا ۇسىنعانبىز-دى. الەۋمەتتىك جەلىدە ازامات بيتان ەسىمدى بلوگەردىڭ جۋىردا جاريالاعان ۆيدەو-تۇسىرىلىمىندە ا. كومەكوۆ ءوزىنىڭ سول باياعى «الاۋلايىنە» قايتا باسىپتى. ءسوزىن ىقشامداپ بەرەيىك، بىلاي دەيدى ول: «1934 الدە 1936 جىلى (؟) ماسكەۋدە وتكىزىلەتىن

  • جارايسىڭدار، ازەربايجان

    جارايسىڭدار، ازەربايجان

    ولار قر ۇلتتىق قورعانىس ۋنيۆەرسيتەتىندە ورىس تىلىندە وقۋدان باس تارتقان. نەگە سولاي ؟ ويتكەنى ولار قازاق ءتىلىن تاڭداعان! قازىر ۋنيۆەرسيتەتتە قازاق ءتىلى كۋرستارى اشىلىپ جاتىر. ايتقانداي، ازەربايجاندارعا ءتىلىمىزدى قولداعانى ءۇشىن قۇرمەت پەن قۇرمەت. ولار ناعىز باۋىرلاس حالىق ەكەنىن كورسەتتى. بىراق قازىر ءبىزدىڭ قورعانىس مينيسترلىگىنە سۇراقتار تۋىندايدى. بۇعان دەيىن بارلىق شەتەلدىكتەردى ورىسشا ۇيرەتىپ پە ەدى؟ بىرەۋ نە سۇرايدى؟ ايتەۋىر، ءبىلىم – قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاۋدىڭ ەڭ جاقسى ءتاسىلى. ال نەگە ورىس تىلىندە وقىتادى؟ ال كىم ءۇشىن؟ ەڭ قىزىعى، وسىنىڭ ءبارىن تەك ازەربايجانداردىڭ ارقاسىندا عانا بىلەتىن بولامىز. ال نەگە بۇرىن قازاقشا وقىتپاعان، ەڭ بولماسا كەيبىر ەلدەردە. نەگە سول قىتاي ءتىلىن ورىسشا ۇيرەتەدى؟ رۋسلان تۋسۋپبەكوۆ

  • شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    شوقان ۋاليحانۇلى دەگەن ەكەن..

    ەل اۋزىندا قازاق وقىمىستىلارى ايتتى دەگەن سوزدەر از ەمەس. بەلگىلى عالىم، ەتنوگراف ا. سەيدىمبەك قۇراستىرعان تاريحي تۇلعا، اسقان وقىمىستى شوقان بابامىزدىڭ تاپقىر سوزدەرىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز. * * * ومبىعا وقۋعا جۇرەر الدىندا بالا شوقان اكەسىنىڭ ەل ءىشى ماسەلەسىن شەشۋدەگى كەيبىر وكتەم، وجار قىلىقتارىنا كوڭىلى تولماي، «وقۋعا بارمايمىن» دەپ قيعىلىق سالسا كەرەك. تىپتەن كونبەي بارا جاتقان بالاسىن قاتال شىڭعىس جاردەمشى جىگىتتەرىنە بايلاتىپ الماققا ىڭعايلانىپ: «شىقپاسا كوتەرىپ اكەلىڭدەر، ارباعا تاڭىپ الامىز!» − دەيدى. سوندا دارمەنى تاۋسىلعان شوقان اكەسىنە: «بايلاتپا! ابىلاي تۇقىمىنان بايلانعاندار مەن ايدالعاندار جەتەرلىك بولعان!» − دەپ ءتىل قاتادى. بالا دا بولسا اقيقات ءسوزدى ايتىپ تۇرعان بالاسىنان توسىلعان اكە دەرەۋ شوقاندى بوساتتىرىپ جىبەرەدى. * * * پەتەربۋرگتە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءبىر

پىكىر قالدىرۋ

ەلەكتورندى پوشتاڭىز سىرتقا جاريالانبايدى. بەلگى قويىلعان ءورىستى تولتىرۋ مىندەتتى *

اتى-ءجونى *

Email *

سايتى

Kerey.kz/كەرەي.كز

ءبىز تۋرالى:

تەل: +7 7071039161
Email: kerey.qazaq@gmail.com

Kerey.kz ءتىڭ بۇرىنعى نۇسقاسىن http://old.kerey.kz تەن وقي الاسىزدار!

KEREY.KZ

سايت ماتەريالدارىن پايدالانعاندا دەرەككوزگە سىلتەمە كورسەتۋ مىندەتتى. اۆتورلار پىكىرى مەن رەداكتسيا كوزقاراسى سايكەس كەلە بەرمەۋى مۇمكىن. جارناما مەن حابارلاندىرۋلاردىڭ مازمۇنىنا جارناما بەرۋشى جاۋاپتى.

سايت ساناعى: